Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny - Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Oleksiak (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Renata Stępińska

SR (del.) Jarosław Tyrpa

Protokolant sądowy: Izabela Ślązak

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2014 roku w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy (...) K.

przeciwko B. L. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie

z dnia 18 marca 2014 roku, sygnatura akt VI C 429/13/S

1.  zmienia zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że nadaje mu brzmienie:

„I. zasądza od pozwanej B. L. (1) na rzecz strony powodowej Gminy (...) K. kwotę 8780,62 zł (osiem tysięcy siedemset osiemdziesiąt złotych sześćdziesiąt dwa gorsze) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 17 czerwca 2011 roku do dnia zapłaty, zastrzegając, że za zapłatę powyższej kwoty pozwana odpowiada solidarnie z B. L. (2)
i D. L., których zobowiązanie zostało ustalone prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym przez Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 7 lutego 2013 roku sygn. VI Nc 547/13/S,

II. w pozostałej części powództwo oddala,

III. odstępuje od obciążania pozwanej kosztami postępowania.”;

2.  w pozostałej części apelację oddala;

3.  odstępuje od obciążania pozwanej kosztami postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

Strona powodowa Gmina (...) K. pozwem z dnia 25 stycznia 2013 r. domagała się zasądzenia od pozwanych D. L., B. L. (1) i B. L. (2) solidarnie kwoty 9.107,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania wskazując, że pozwani zajmowali lokal mieszkalny nr (...) przy ulicy (...) w K. , który stanowi własność M. B., z tytułu czego zobowiązani byli do zapłaty kwoty 326,77 zł miesięcznie. Ponieważ pozwani nie uiszczali tej kwoty właścicielowi lokalu wyrokiem z dnia 2 grudnia 2010 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie zasądził od strony powodowej na rzecz M. B. kwotę 11.010,31 zł tytułem odszkodowania za niedostarczenie pozwanym jako byłym lokatorom lokalu socjalnego za okres od 1 maja 2006 r. do 27 sierpnia 2008 r. Kwota ta łącznie z należnymi odsetkami została zapłacona przez stronę powodową M. B. w dniu 1 kwietnia 2011 r. W związku z powyższym strona powodowa dwukrotnie wzywała pozwanych do zapłaty na jej rzecz kwoty 9.107,40 zł wraz z należnymi odsetkami, jednak wezwania te nie odniosły skutku.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 7 lutego 2013 r. uwzględniono żądanie pozwu. W stosunku do D. L. i B. L. (2) nakaz zapłaty stał się prawomocny odpowiednio z dniem 5 marca 2013 r. i z dniem 20 marca 2013 r.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 26 lutego 2013 r. pozwana B. L. (1) wniosła o oddalenie powództwa podnosząc, że po wydaniu wyroku eksmisyjnego i w trakcie oczekiwania na lokal socjalny, M. B. zawarł z pozwaną porozumienie, zgodnie z którym pozwana przeniosła się z lokalu numer (...) przy ul. (...) w K., do lokalu nr (...) w tym samym budynku. W zamian za zwolnienie lokalu nr (...) M. B. zrzekł się roszczeń odnośnie czynszu i mediów płatnych za lokal nr (...). Pozwana podała, że mieszkała w nowym lokalu za pozwoleniem pana B. , który nie żądał od niej czynszu za ten lokal. Wskazała także, że nie posiada środków na uiszczenie kwoty wskazanej w pozwie z uwagi na złą sytuację finansową.

Wyrokiem z dnia 18 marca 2014 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa –Śródmieścia w Krakowie oddalił powództwo.

W uzasadnieniu ustalił, że wyrokiem Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie z dnia 30 stycznia 2003 r. do sygnatury akt I C 2518/02/S, orzeczono wobec pozwanej B. L. (1) nakaz eksmisji z lokalu przy ul. (...) w K. przyznając pozwanej prawo do lokalu socjalnego, którego obowiązkiem dostarczenia obciążono Gminę (...) K.. Właścicielem zajmowanego przez pozwaną lokalu był M. B.. W dniu 25 stycznia 2003 r. M. B. i B. L. (1) zawarli porozumienie, zgodnie z którym pozwana przeniosła się z lokalu numer (...) przy ul. (...) w K., do lokalu nr (...) w tym samym budynku. Lokal nr (...) jest lokalem mniejszym od dotychczas zajmowanego przez pozwaną lokalu nr (...). W lokalu nr (...) B. L. (1) miała zamieszkiwać do czasu przydziału lokalu socjalnego przez Gminę (...) K.. W zamian za zwolnienie lokalu nr (...) M. B. zrzekł się w stosunku do pozwanej roszczeń odnośnie zaległych opłat w czynszu i mediów płatnych za lokal nr (...). Porozumienie zawierało także stan liczników energii elektrycznej i wskazanie, iż do tego stanu za zobowiązania tytułem uiszczenia ceny za energię elektryczną odpowiada M. B., zaś za dalsze zużycie odpowiadać miała pozwana. Porozumienie nie zawierało określenia obowiązku zapłaty czynszu za lokal nr (...). B. L. (1) nigdy nie zawierała umowy najmu lokalu mieszkalnego nr (...) przy u(...)w K.. Strony powyższego porozumienia nie zawierały dalszych umów, pozwana nie miała również ustalonego czynszu za mieszkanie. Nigdy też przez nikogo nie była informowana o wysokości czynszu jaki powinna płacić w związku ze zmianą mieszkania na mniejsze. Przez cały okres zamieszkiwania w lokalu nr (...) pozwana płaciła należności związane z użytkowaniem lokalu, natomiast nie była wzywana do zapłaty czynszu ani przez M. B., ani przez Gminę (...) K..

Wyrokiem Sadu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie z dnia 2 grudnia 2010 r. do sygn. I Cc 1183/09/S zasądzono od Gminy (...) K. na rzecz M. B. kwotę 11.010,31 zł wraz z odsetkami szczegółowo wskazanymi w treści wyroku - tytułem należnego M. B. odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego przez osoby, którym (...)Miejska K. nie zaproponowała lokalu socjalnego w tym pozwanej B. L. (1).

Gmina (...) K. wypłaciła M. B. tytułem odszkodowania za zajmowanie przez pozwana lokalu nr (...) przy ul. (...) w K. kwotę (...),89zl. Pismem z dnia 27 maja 2011 r. wezwano pozwaną B. L. (1) do zapłaty kwoty 9 107.4 zł ustalając iż winna ona była uiszczać czynsz miesięczny w wysokości 326,77 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Wskazał , iż w świetle art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego odpowiedzialność gminy i zobowiązanego do uiszczania czynszu (osoby eksmitowanej) z tego tytułu jest odpowiedzialnością in solidum, co oznacza, że w przypadku spełnienia się przesłanek odpowiedzialności po stronie B. L. (1), byłaby ona zobowiązana do zapłaty kwoty uiszczonej z tytułu odszkodowania właścicielowi lokalu przez stronę powodową. Gminie, która zapłaciła właścicielowi odszkodowanie. przysługuje regres w stosunku do tego lokatora w granicach jego obowiązku określonego w art. 18 ust. 1 i 3 w/w ustawy. Jednak dla wykazania przesłanek odpowiedzialności pozwanej nie było wystarczającym wskazanie, iż Gmina (...) K. pokryła zaległe odszkodowane właścicielowi — koniecznym było także wykazanie zobowiązania pozwanej do uiszczenia tego odszkodowania tak co do zasady jak i jego wysokości. Obowiązkowi temu zgodnie z art. 6 k.c. strona powodowa nie sprostała . Gmina (...) K. nie kwestionowała bowiem porozumienia, jakie pozwana zawarła z M. B. już w 2003 r. Pozwana miała ustalony czynsz za zajmowanie lokalu nr (...) przy ul. (...) w K., który to lokal za porozumieniem zamieniła na mniejszy oznaczony nr (...). Za zajmowanie tego lokalu pozwana nie miała ustalonego czynszu, nie była wzywana do jego zapłaty. Strona powodowa powiadomiona była o treści porozumienia co wynika z twierdzeń zawartych w pozwie w sprawie I C 1183/09/S. Stosunek cywilnoprawny wierzyciel - dłużnik w zakresie odszkodowania za zajmowanie przez pozwaną jako byłego lokatora uprawnionego do lokalu socjalnego mieszkania przy ul. (...) w K. ograniczył się więc z momentem zawarcia tego porozumienia jedynie - do M. B. i Gminy (...) K.. Tym samym słuszne są twierdzenia pozwanej, iż obowiązek zapłaty odszkodowania w formie regresu należnego Gminie (...) K. został wobec- niej wyłączony - brak bowiem jest pierwotnej podstawy odpowiedzialności, która usprawiedliwiałaby zwrotne roszczenie Gminy (...) K. w zakresie odszkodowania. Niezależnie od powyższego za oddaleniem przedmiotowego powództwa, zdaniem Sądu Rejonowego, przemawiało niewykazanie przez stronę powodową wysokości dochodzonego roszczenia. Strona powodowa w żądaniu pozwu wniosła o zasądzenie kwoty 9.107,40 zł nie wskazując podstaw takiego obliczenia odszkodowania, a nie ustalono wysokości czynszu należnego za zajmowanie lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...) w K. przez pozwaną. M. B. nie określił bowiem tej stawki oddając w używanie pozwanej wskazany lokal, bowiem jego intencją jako strony porozumienia z dnia 25 stycznia 2003 r. było oddanie lokalu w używanie bez pobierania za to czynszu. Podstawą zaś do określenia stawki miesięcznej takiego odszkodowania nie mógł być czynsz za lokal nr (...), który uprzednio zajmowała pozwana, ani też kwot uiszczona przez Gminę (...) K. M. B..

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa Gmina (...) K. i zaskarżając go w całości zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 18 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego poprzez ich błędną wykładnię i niezastosowanie w sprawie; naruszenie przepisów postępowania tj. art. 227 i 233 § 1 k.p.c. polegające na błędnym ustaleniu stanu faktycznego z uwagi na sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, oraz dokonaniu niewłaściwej oceny stanu faktycznego, błędnej oceny dowodów prowadzących do nieuzasadnionych wniosków, że roszczenie Gminy jest nieuzasadnione.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa oraz zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz Gminy (...) K., w tym kosztów zastępstwa procesowego ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w takim zakresie w jakim skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku.

Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji są prawidłowe i Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne.

Istotą sporu w niniejszej sprawie była ocena, czy Gminie (...) K. jako podmiotowi, który spełnił zasądzone wyrokiem sądowym roszczenie z tytułu odpowiedzialności odszkodowawczej gminy wobec właściciela za niedostarczenie lokalu socjalnego osobie uprawnionej do takiego lokalu według wyroku orzekającego eksmisję, przysługuje regres w stosunku do pozwanej, mając na uwadze okoliczność, że orzeczenie sądowe przesądzające o przysługiwaniu uprawnienia do lokalu socjalnego nie zwalnia eksmitowanych lokatorów z obowiązku uiszczania określonych należności z tytułu zajmowania tego lokalu aż do chwili zaoferowania przez Gminę lokalu socjalnego. Mimo bowiem wstrzymania wykonania opróżnienia lokalu, osoba uprawniona do lokalu socjalnego obowiązana jest uiszczać właścicielowi do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego (art. 18 ust. 1 u.o.p.l.). Zgodnie z art. 18 ust. 3 u.o.p.l. odszkodowanie to powinno odpowiadać wysokości czynszu, albo innych opłat za używanie lokalu, jakie uprawniony do lokalu socjalnego byłby obowiązany opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł. Według zaś art. 18 ust. 5 u.o.p.l., w razie niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego na podstawie wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy na podstawie art. 417 k.c., a zatem w pełnej wysokości. Charakter odpowiedzialności gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego osobie uprawnionej z mocy wyroku eksmisyjnego nie budzi wątpliwości w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym wskazuje się, iż odpowiedzialność gminy za szkodę wynikłą z zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez osobę uprawnioną z mocy wyroku do lokalu socjalnego jest odpowiedzialnością in solidum i jako taka nie ma cech odpowiedzialności subsydiarnej w stosunku do obowiązku tej osoby wynikającego z art. 18 ust. 1 i 3 cytowanej ustawy (Zob. wyrok SN z dnia 19 czerwca 2008 r., V CSK 31/08, OSNC-ZD 2009/1/16; uchwała SN z dnia 7 grudnia 2007 r., III CZP 121/07, OSNC 2008/12/137). Powyższe oznacza, że odpowiedzialność odszkodowawcza gminy jest samoistna i niezależna od odpowiedzialności byłego lokatora. Taki rodzaj stosunków nie został ustawowo unormowany, w nauce prawa nie budzi jednak wątpliwości, że brak solidarnej odpowiedzialności dłużników nie sprzeciwia się przyjęciu, że występuje między nimi innego rodzaju powiązanie w zakresie odpowiedzialności wobec wierzyciela, a w następstwie także w zakresie ich wzajemnych rozliczeń. Nie można zatem z tego stwierdzenia wyprowadzać wniosku, że zwolnienie pozwanej na mocy zawartego przez nią z właścicielem lokalu porozumienia ze szczególnego rodzaju zobowiązania, którego treścią jest zapewnienie właścicielowi określonego, płatnego periodycznie wynagrodzenia za dalsze korzystanie z lokalu przez byłego lokatora, wywiera skutek także względem Gminy i przysługującego jej roszczenia regresowego, zważywszy na okoliczność, że Gmina nie była stronę takiego porozumienia, ani nie godziła się na jego skutek, który w istocie dotyczył zwolnienia pozwanej z długu z tytułu odszkodowania za zajmowanie lokalu do chwili dostarczenia lokalu socjalnego, przerzucając w całości ten obowiązek na Gminę. W konsekwencji skoro Gmina zapłaciła na rzecz właściciela lokalu zajmowanego przez pozwaną pełne odszkodowanie , a odpowiedzialność pozwanej w świetle art. 18 ust. 3 u.o.p.l. z tego tytułu, choć ograniczona do wysokości czynszu regulowanego, miała charakter odpowiedzialności in solidum , to nie można przyjąć, że Gminie poprzez analogiczne zastosowanie art. 441 § 3 k.c. nie przysługiwało roszczenie regresowe w stosunku pozwanej. Z tych względów okoliczność zwolnienia pozwanej przez właściciela lokalu z należności za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego jest prawnie obojętna dla roszczenia regresowego Gminy uiszczonego przez nią zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy, którego podstawą mogą być jedynie przepisy kodeksu cywilnego, a nie porozumienie zawarte przez pozwaną z właścicielem lokalu.

Nie można też podzielić stanowiska Sądu Rejonowego, że strona powodowa nie wykazała wysokości dochodzonego z tego tytułu niniejszym pozwem roszczenia, jak wskazano bowiem wyżej zobowiązanie pozwanej wynikające z art. 18 ust. 3 u.o.p.l. do uiszczania odszkodowania odpowiadało wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł. W niniejszej sprawie okolicznością niekwestionowaną było, że pozwana zajmując lokal którego dotyczyło orzeczenie eksmisyjne uiszczała czynsz w wysokości podlegającej ochronie na podstawie art. 8a u.o.p.l.. W przepisie tym wprowadzone zostały zaś uregulowania gwarantujące lokatorowi ochronę w razie nieuzasadnionych podwyżek, przekraczających 3% wartości odtworzeniowej lokalu w skali roku. Przyjąć zatem należy, iż pozwana zajmując lokal nr (...) przy ul. (...) byłaby obowiązana do uiszczenia opłat w wysokości co najmniej 3% wartości odtworzeniowej lokalu w skali roku. Wartość odtworzeniową lokalu zgodnie z art. 9 ust. 8 ustawy stanowi zaś iloczyn jego powierzchni użytkowej i wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m ² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego. Z kolei pojęcie wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m ² powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych zostało zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt. 12 u.o.p.l. – i należy przez to rozumieć przeciętny koszt budowy 1 m ² powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych, przy czym ustawodawca przyjął kompetencję wojewody ustalania dwóch wskaźników przeliczeniowych dla miasta, będącego siedzibą wojewody lub sejmiku wojewódzkiego oraz dla pozostałej reszty województwa. W okresie objętym żądaniem pozwu na terenie miasta K. obowiązywały zgodnie z obwieszczeniami Wojewody (...) następujące wskaźniki przeliczeniowe kosztu odtworzenia 1 m ² powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych w okresie: od 1. 05.2006 roku do 30.09.2006 roku – 2 745 zł, co daje miesięczny czynsz w wysokości 370,57 zł ( 54 m ² x 2745 zł : 12 miesięcy x 3% ) por. DZ. Urz. Woj. (...) nr 154,poz.1033), od 1.10.2006 roku do 31.03.2007 roku – 2 938 zł, co daje miesięczny czynsz w wysokości 396,63 zł (por. DZ. Urz. Woj. (...) nr 577,poz.3625 z 2006r.), od 1.04.2007 roku do 30.09.2007 roku – 3036 zł, co daje miesięczny czynsz w wysokości 409,86 zł (por. DZ. Urz. Woj. (...) nr 213,poz.1489 z 2007 r.), od 1.10.2007 roku do31.03.2008 roku – 3147 zł, co daje miesięczny czynsz w kwocie 424,84 zł, a w okresie od 1.04. 2008 roku do 27.08.2008 roku – 3467 zł , co daje miesięczny czynsz w wysokości 468,04 zł. Skoro zatem Gmina Miejska K. żądała od pozwanej zapłaty należności za korzystanie z lokalu nr (...) o powierzchni 54 m ², przy założeniu miesięcznego czynszu na poziomie 326,77 zł, żądanie to do takiej kwoty miesięcznie uznać należało za uzasadnione. Oznacza to, iż powództwo podlegało uwzględnieniu do kwoty 8 780,62 zł ( 26 miesięcy x 326,77 zł + 284,60 zł jako należność za 27 dni sierpnia 2008 roku). Kwota której tytułem roszczenia regresowego domagała się strona powodowa od pozwanej nie przekraczała bowiem miesięcznie maksymalnej wysokości czynszu regulowanego stanowiącego 3 % wartości odtworzeniowej lokalu, co skutkować musiało przyjęciem, że roszczenie zostało wykazane przez stronę powodową tak co do zasady jak i wysokości.

Z przytoczonych względów i na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak punkcie 1 sentencji , oddalając w pozostałym zakresie powództwo jako niezasadne na mocy art. 385 k.p.c. Odstępując od obciążania pozwanej kosztami postępowania za I i II instancję przy zastosowaniu przepisu art. 102 k.p.c. w zw. z art.391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy miał na uwadze trudną sytuację materialną pozwanej oraz związany z tym fakt zajmowania przez nią lokalu socjalnego, a także jej postawę, która przejawiała się w dobrowolnym opuszczeniu przez nią lokalu, w stosunku do którego orzeczono jej eksmisję i zajęciu mniejszego lokalu, co niewątpliwie przyczyniło się do zminimalizowania kosztów obciążających Gminę w związku z opóźnieniem w dostarczeniu przez nią lokalu socjalnego, do którego pozwana była uprawniona.

Ref. SSR A. F.