Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Rzeźniowiecka

Sędziowie: SSA Beata Michalska (spr.)

SSO del. Karol Kotyński

Protokolant: st.sekr.sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2014 r. w Łodzi

sprawy J. Ł.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość emerytury,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 18 listopada 2013 r., sygn. akt: VIII U 3132/12;

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 39/14

UZASADNIENIE

Decyzją z 14 grudnia 2009 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z urzędu na podstawie art.15b ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U z 2013, poz.667 ) oraz w oparciu o informację IPN Nr 84641/2009 z 7 października 2009r. ponownie ustalił wysokość emerytury J. Ł. i przyjął, że od dnia 1 stycznia 2010 r. miesięczna wysokość emerytury ubezpieczonego wynosi kwotę 5565,36 zł. brutto.

J. Ł. odwołał się od tej decyzji 19 stycznia 2010 r., wnosząc o jej uchylenie. Ubezpieczony wskazał, że za okres 1 roku, 10 miesięcy i 16 dni obniżono mu podstawę wymiaru emerytury z 2,6% do 0,7 %, mimo iż nie pełnił on służby w organach bezpieczeństwa państwa.

Organ emerytalno-rentowy wnosił o oddalenie odwołania. Podniósł, że z informacji o przebiegu służby sporządzonej przez IPN wynika, że ubezpieczony w okresie od 16 marca 1984 r. do 31 stycznia 1986 r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów.

Wyrokiem z 18 listopada 2013r., w sprawie VIII U 3132/12, Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i przeliczył J. Ł. emeryturę od 1 stycznia 2010r. przy przyjęciu za okres służby od 16 marca 1984r. do 31 stycznia 1987r. po 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok ( pkt 1 wyroku ) oraz orzekł o kosztach procesu ( pkt 2).

Powyższe orzeczenie wydano po następujących ustaleniach faktycznych i prawnych:

Jak ustalił Sąd Okręgowy, J. Ł. z dniem 1 września 1955r. został przyjęty do Szkoły Oficerskiej MO w S., po szkole pozostawał w dyspozycji KW Ł.. Następnie pełnił funkcję posterunkowego MO do 16 listopada 1961r., ostatnio w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Ł.. Od dnia 17 listopada 1961 r. do 31 sierpnia 1972r. świadczył pracę w K. MO w S. na stanowiskach: dowódcy plutonu referenta ds. ruchu drogowego, inspektora ds. ruchu drogowego, kierownika (...), a od 1 września 1972 r. do 31 maja 1975 r. -zastępcy Komendanta Powiatowego w (...) w P., od 1 czerwca 1975r. do 30 kwietnia 1982r. - Naczelnika Wydziału (...) Komendy Wojewódzkiej MO w S., od 1 maja 1982r. do 15 marca 1984r. - Naczelnika Wydziału Kadr Komendy Wojewódzkiej MO w S. (późniejsze WUSW). Jak ustalił Sąd Okręgowy, z dniem 16 marca 1984r. skarżący został mianowany na stanowisko zastępcy Szefa ds. P.-Wychowawczych w WUSW w S., które to stanowisko sprawował do 31 stycznia 1987 roku. Od dnia 1 lutego 1987r. został odwołany z zajmowanego stanowiska i przekazany do dyspozycji departamentu kadr, a z dniem 15 maja 1987 r. został zwolniony ze służby. Decyzją z dnia 1 czerwca 1987 r. przyznano wnioskodawcy prawo do emerytury milicyjnej od 1 czerwca 1987 r.

Zaskarżoną decyzją z 14 grudnia 2009 r. na podstawie informacji otrzymanej z IPN organ emerytalno-rentowy ponownie ustalił wysokość emerytury skarżącego. Wskazał, że okres od 16 marca 1984 r. do 31 stycznia 1986 r. jest okresem służby określonym w art. 13 ust.1 pkt 1b cyt. ustawy z dnia 18 lutego 1994r. W styczniu 2010 r. IPN sprostował wcześniejszą informację i wskazał, że J. Ł. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa w okresie od 16 marca 1984 r. do 31 stycznia 1987 r.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, Pion P. – Wychowawczy, w którym pełnił służbę skarżący w spornym okresie nie był umiejscowiony w strukturze służby bezpieczeństwa w rozumieniu art.2 ust.1 i 3 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

W uzasadnieniu stanu prawnego Sąd Okręgowy powołał art. 13a ust.1 cyt. ustawy z 18 lutego 1994r., zgodnie z którym na wniosek organu emerytalnego właściwego według niniejszej ustawy, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z 18 października 2006r. Ponadto wskazano na art. 15b ust. 1 cyt. ustawy, w myśl którego w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi: 1)0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990; 2)2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz pkt 2-4 (ust 1).

Nadto Sąd Okręgowy powołał § 14 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia MSWiA z 18 października 2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r., Nr 239, poz. 2404) , zgodnie z którym środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu lub Państwowej Straży Pożarnej. Na mocy art. 13a ust. 5 ustawy emerytalnej policyjnej, informacja o przebiegu służby jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy.

Sąd Okręgowy niespornie ustalił w oparciu o informację IPN , że w okresie od 16 marca 1984 r. do 31 stycznia 1987 r. ubezpieczony pełnił funkcję zastępcy Szefa ds. P.-Wychowawczych w WUSW w S.. Podkreślił, że ubezpieczony nie kwestionował wyliczenia przez organ rentowy wysokości emerytury pod względem rachunkowym. W ocenie Sądu Okręgowego, nie jest on związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez IPN zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa). W uzasadnieniu powołał się na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011 roku II UZP 10/11, OSNP 2012/23-24/298.

Sąd Okręgowy wskazał na art.2 ust.1 pkt 5 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów ( tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz.1388) organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są m.in. instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych. Jednocześnie zgodnie z ust. 3 jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami (ust. 3).

Sąd Okręgowy podkreślił, że przepis art. 2 ustawy lustracyjnej, określający zakres jej zastosowania, musi być - jako gwarancyjny - interpretowany ściśle, zaś wyliczenie zawarte w art. 2 ust. 1 ustawy lustracyjnej ma charakter wyczerpujący, jeśli pominąć sformułowanie ust. 1 pkt 11 ustawy, który jednak dotyczy wyłącznie służb Sił Zbrojnych. W związku z tym, aby stwierdzić , czy skarżący pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, należy ustalić, czy służba wnioskodawcy mieści się w przedmiotowym zakresie ustawy lustracyjnej, a jeżeli tak, w której kategorii spośród wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1-11 ustawy lustracyjnej mieści się instytucja, w której wnioskodawca pełnił służbę.

W ocenie Sądu Okręgowego, stanowisko zastępcy Szefa ds. P. – Wychowawczych nie może być uznane za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy lustracyjnej, ponieważ nie jest objęte dyspozycją art.2 ust.3. Art. 2 ust.3 ustawy zawiera legalną definicję pojęcia "jednostki Służby Bezpieczeństwa", zgodnie z którą jednostkami takimi są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami. Stanowisko zastępcy Szefa ds. P. – Wychowawczych tylko wówczas może być uznane za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ust. 1 tej ustawy, jeśli podlegał rozwiązaniu z mocy prawa w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa . Sformułowanie zawarte w art. 2 ust. 3 ustawy lustracyjnej nawiązuje wprost do art. 129 ust. 1 ustawy o (...), zgodnie z którym z chwilą utworzenia Urzędu Ochrony Państwa Służba Bezpieczeństwa zostaje rozwiązana. Zgodnie zaś z art. 130 ustawy o (...), Minister Spraw Wewnętrznych zorganizuje Urząd Ochrony Państwa w ciągu trzech miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy. A zatem rozwiązanie Służby Bezpieczeństwa musi za sobą pociągać rozwiązanie wszystkich jej jednostek, zarówno centralnych, jak i terenowych.

W ocenie Sądu pierwszej instancji stanowisko zastępcy Szefa ds. P. – Wychowawczych w WUSW w S. mogłoby być uznane za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy lustracyjnej, jeśli:

1) było ono podległą jednostką terenową instytucji centralnej Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej i

2) podlegało rozwiązaniu - jako jednostka Służby Bezpieczeństwa - na mocy art. 129 ust. 1 ustawy o UOP (w zw. z art. 2 ust. 3 ustawy lustracyjnej).

Sąd Okręgowy zauważył ,że pion polityczno-wychowawczy w strukturach Milicji Obywatelskiej funkcjonował od 1981 r. do 1989 r. W dniu 30 października 1981 r. Minister Spraw Wewnętrznych wydał zarządzenie nr 042/81 w sprawie powołania, organizacji i zakresu działania pionu polityczno-wychowawczego w resorcie spraw wewnętrznych. Mocą tego zarządzenia w ministerstwie został powołany Zarząd (...)Wychowawczy, a w komendach wojewódzkich MO wydział polityczno-wychowawczy. Zarządem P.-Wychowawczym kierował Szef (...)Wychowawczej MSW, podlegający bezpośrednio Ministrowi (zarządzenie nr 55/82 Ministra Spraw Wewnętrznych). W strukturze MSW pion polityczno-wychowawczy funkcjonował samodzielnie poza pionem Służby Bezpieczeństwa, obejmującym Służbę Bezpieczeństwa, Służbę Wywiadu i Kontrwywiadu oraz Służbę Zabezpieczenia Operacyjnego. 21 listopada 1989 r. Minister Spraw Wewnętrznych wydał zarządzenie nr 95 w sprawie likwidacji i przekształcenia niektórych służb i jednostek organizacyjnych MSW, które rozwiązało struktury służby polityczno-wychowawczej. Służba P.-Wychowawcza została rozwiązana, rozwiązany został Zarząd (...)Wychowawczej oraz uległy likwidacji wszystkie stanowiska polityczno-wychowawcze występujące w jednostkach organizacyjnych resoru spraw wewnętrznych. Zadania tego pionu nie zostały przekazanie innym jednostkom. Zarządzeniami Ministra Spraw Wewnętrznych z 30 grudnia 1983r. nr 098/83, z 13 lutego 1985r. nr 011/85 i z 18 lipca 1985r. nr 051/85 w sprawie zakresu działania członków kierownictwa MSW wskazano, jakie jednostki podlegają Ministrowi, a jakie Szefom konkretnych służb. Wskazano w tych zarządzeniach, że Szefowi Służby Bezpieczeństwa podlegają odpowiednio Departament III, IV, V, Departament Społeczno – Administracyjny, Główny Inspektorat Ochrony (...), Biuro Studiów oraz wskazano, że zajmuje się od również problematyką działalności wydziałów spraw społeczno-administracyjnych Urzędów Wojewódzkich (równorzędnych) . Jako całkowicie odrębny pion wskazano pion podległy Szefowi (...) Wychowawczej, któremu podlegały Zarząd (...)Wychowawczy i redakcja W (...). Tożsame uregulowania zawierało Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 11 maja 1989r. nr 041/89 (Zarządzenie k 63). Także z obowiązujących Zarządzeń nr 042/81 z 30 października 1981r., jak i z 15 lipca 1982r. nr 55/82 (Zarządzenia k 63), określających zakres działania tego pionu, jak i uprawnienia kierowników pionu polityczno – wychowawczego, nie sposób uznać, iż pion ten był instytucją centralną Służby Bezpieczeństwa MSW bądź podległą jej jednostkę terenową w komendach Milicji Obywatelskiej. Z kolei z Uchwały Rady Ministrów nr 144/83 z 21 października 1983r., zawierającej statut MSW wynika wprost, że w skład (...) wchodzą różne służby, w tym (...), MO oraz jako odrębna została wymieniona służba P. – Wychowawcza ( § 6 Statutu) (Uchwała ze Statutem k 63). Pion P. –Wychowawczy nie był jednostką (instytucją centralną) Służby Bezpieczeństwa MSW, zaś sporne stanowisko zastępcy Szefa ds. P.-Wychowawczych, jakie zajmował odwołujący się, nie było jednostką terenową podległą instytucji centralnej Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej. Nadto tryb, w jakim doszło do rozwiązania struktury służby polityczno-wychowawczej przez Ministra Spraw Wewnętrznych, który w dniu 21 listopada 1989 r. wydał zarządzenie nr 95 w sprawie likwidacji i przekształcenia niektórych służb i jednostek organizacyjnych MSW potwierdza tezę, iż nie była ona traktowana jako jednostka Służby Bezpieczeństwa. Struktury służby polityczno-wychowawczej zostały rozwiązane z mocy prawa znacznie wcześniej niż utworzono (...). Na jej miejsce nie utworzono zaś żadnej innej jednostki. Zniesienie tego pionu nastąpiło z dniem 21 listopada 1989 r., a Urząd Ochrony Państwa utworzono od dnia wejścia w życie ustawy o (...) (art. 130 w zw. z art. 137 ustawy o (...)), to jest z dniem 10 sierpnia 1990 r. Identyczny pogląd został wyrażony w tej kwestii przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie w wyroku sygn. II K lustr. 41/11 z dnia 16 listopada 2011 r., który został następnie podzielony także przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z 8 grudnia 2011 r. sygn. II AKa 98/11 L. Takie samo stanowisko w stosunku do jednostek polityczno – wychowawczych zajął również Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyrokach z 21 stycznia 2013 r. ,III AUa 1222/12, z 31 stycznia 2013 r. (sygn. akt III AUa 1390/12, z 8 listopada 2012 r. (sygn. akt III AUa 831/12, w których uznał, że brak jest przesłanek do zaliczenia służby odwołujących w pionie P.- Wychowawczym do okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa.

W rezultacie Sąd Okręgowy przyjął, że okres służby J. Ł. od 16 marca 1984 r. do 31 stycznia 1987 r. na stanowisku zastępcy Szefa ds. P.-Wychowawczych, wynikający z informacji IPN, nie stanowił służby w pionie służby bezpieczeństwa państwa i zaliczył go do stażu emerytalnego według współczynnika 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok służby, stosownie do art. 15 ust.1 policyjnej ustawy emerytalnej. Uznał,że zaskarżona decyzja zmniejszająca wysokość świadczenia odwołującego od dnia 1 stycznia 2010 r., narusza art. 2 ust. 3 cyt. ustawy lustracyjnej . Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł, że podstawę wymiaru emerytury za uwzględniony w zaskarżonej decyzji okres służby należy ustalić przy uwzględnieniu wskaźnika po 2,6 % podstawy wymiaru za każdy rok w latach 1984-1987 tj. na podstawie art. 15 wyżej wskazanej ustawy. Na podstawie art. 98 kpc, Sąd obciążył organ emerytalno-rentowy obowiązkiem zwrotu kosztów procesu poniesionych przez skarżącego .

Wyrok w terminie zaskarżył pozwany Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności: - art. 15b ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. Nr 667 z późn, zm.) poprzez niezastosowanie przez Sąd I Instancji wskazanego przepisu do okresu służby odwołującego tj. do okresu od 16 marca 1984 r, do 31 stycznia 1987 r.; - art. 15b ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy poprzez niewłaściwe zastosowanie wskazanego przepisu przez Sąd I instancji do ww. okresu służby ; art. 13a ust. 1 i 5 ustawy poprzez ich niezastosowanie; - § 14 ust. 1 pkt 1 i § 15 ust. 1 rozporządzenia MSWiA z 18 października 2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz, U, Nr 239, poz, 404 z późn. zm.) poprzez ich niezastosowanie; art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. , poz. 1388) poprzez błędną jego interpretację polegającą na niezaliczeniu Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych (w którym służbę pełnił J. Ł.) do organów bezpieczeństwa.

Nadto apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego tj.:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na ustaleniu, wbrew treści przekazanej przez IPN informacji o przebiegu służby , iż sporny okres służby w Pionie P.-Wychowawczym WUSW w S. nie był służbą w organach bezpieczeństwa państwa; -art. 244 § 1 k.p.c. polegające na ustaleniu wbrew treści dokumentu urzędowego tj. informacji IPN, iż okres służby w Pionie P.- Wychowawczym WUSW w S. od 16 marca 1984 r. do 31 stycznia 1987 r., nie był służbą w organach bezpieczeństwa państwa.

W ocenie apelującego, okres służby J. Ł. w Pionie P.- Wychowawczym WUSW w S. od 16 marca 1984 r. do 31 stycznia 1987 r. należy uznać za okres służby w organach bezpieczeństwa państwa, a tym samym w przedmiotowej sprawie należało zastosować przepis art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin. Zgodnie z dyspozycją § 15 rozporządzenia MSWiA z 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej i Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 239, poz. 2404 z późn. zm.), okresy służby zaliczane do wysługi emerytalnej ustala się na podstawie zaświadczeń o przebiegu służby funkcjonariusza. Natomiast w myśl § 14 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby jest zaświadczenie o przebiegu służby sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji, ABW, Agencji I Wywiadu, CBA, Straży Granicznej, BOR lub PSP. W ocenie apelującego , iż przekazana przez IPN informacja o przebiegu służby funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa jest równoznaczna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzonym przez właściwe służby na podstawie akt osobowych i stanowi podstawę do wyliczenia wysługi emerytalnej funkcjonariusza. Podstawowe znaczenie dla niniejszej sprawy ma zatem przekazana przez IPN Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu informacja o przebiegu służby, w której wskazano okres służby J. Ł. w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 cyt. ustawy 18 października 2006 r.

Natomiast Sąd I Instancji pominął art. 13a ust. 1 i 5 cyt. ustawy z 18 lutego 1994 r. Art. 2 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy jednoznacznie wskazuje, iż do organów bezpieczeństwa państw należy zaliczyć wojewódzkie urzędy spraw wewnętrznych. W ocenie apelującego jednoznaczna dyspozycja art. 15b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin wskazuje, iż emerytura wynosi 0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w odniesieniu do osoby która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy lustracyjnej . Powołany przepis nie warunkuje jego zastosowania od charakteru wykonywanych czynności, czy też zajmowanego stanowiska bądź też wydziału lub pionu, w którym to stanowisko jest umieszczone. Powołany przepis jednoznacznie wskazuje na służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 cyt. ustawy. Uzasadniając zarzuty naruszenia przepisów art. 233 § 1 kpc oraz art. 244 § 1 kpc apelujący stwierdził, iż przedłożona przez IPN informacja o przebiegu służby jest to dokument urzędowy stanowiący dowód tego , co zostało w nim zaświadczone. Sąd I Instancji ustalił ,wbrew treści dokumentu urzędowego, jakim jest przekazana przez IPN informacji o przebiegu służby, iż sporny okres służby w Pionie P.-Wychowawczym WUSW w S. nie był służbą w organach bezpieczeństwa państwa. Zgodnie z art. 252 k.p.c. strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić. Tymczasem odwołujący uznając, iż sporny okres służby nie powinien być zaliczony do okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa, nie wskazał żadnych dowodów mogących obalić domniemanie związane z dokumentem urzędowym. Również Sąd I instancji takiego postępowania dowodowego nie przeprowadził. Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. dotyczy przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, polegający na ustaleniu wbrew treści przekazanej przez IPN informacji o przebiegu służby, iż ww. okres służby nie był służbą w organach bezpieczeństwa państwa. Przy czym informacja o przebiegu służby jest równoznaczna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, a zatem ustalenie okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa winno zostać dokonane w oparciu o informację przekazaną przez IPN . W konkluzji swojego stanowiska apelujący wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, zasądzenie na rzecz pozwanego organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację organu emerytalno-rentowego odwołujący się wniósł jej o oddalenie. Poniósł, że w postępowaniu sądowym wykazał, iż informacja IPN , będąca podstawą wydania zaskarżonej decyzji, jest nieprawdziwa . Ponadto w jego sprawie IPN wydał dwie sprzeczne ze sobą informacje . Odwołujący zakwestionował argumentację apelującego w całości .

Sąd Apelujący zważył:

Apelacja organu emerytalno-rentowego jest bezzasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie jest uzasadniony zarzut apelacji naruszenia przepisów art. 13a ust. 1 i 5 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin ( tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz.667 ze zm.) oraz § 14 ust. 1 pkt 1 i § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 października 2004 r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 239, poz. 2404 z późn. zm., zwanego dalej: rozporządzeniem). Wbrew twierdzeniom apelującego, sąd ubezpieczeń społecznych, rozpoznający sprawę z odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (obecnie MSW) w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej, nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa, sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej. Może zatem dokonać własnych ustaleń zarówno co do faktów (co do przebiegu służby), jak i co do oceny prawnej, czy służba w określonej jednostce organizacyjnej stanowi służbę w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944- 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2013r. poz.1388, zwanej dalej: ustawą lustracyjną). W świetle przepisów art. 13a ust. 1 i 5 ustawy z 18 lutego 1994 r. oraz § 14 ust. 1 pkt 1 i § 15 ust. 1 rozporządzenia, związanie to dotyczy jedynie organu emerytalno-rentowego, który przy wydawaniu decyzji musi kierować się danymi zawartymi w informacji IPN o przebiegu służby. Stanowisko IPN, że Wydział P.-Wychowawczy WUSW w S., w którym pełnił służbę odwołujący się był organem bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy lustracyjnej, nie wiązało natomiast sądu ubezpieczeń społecznych. W niniejszej sprawie do wyłącznej kompetencji sądu należało ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz odpowiednia kwalifikacja prawna (subsumcja) ustalonych faktów, w tym zakwalifikowanie określonego okresu służby emerytowanego funkcjonariusza jako służby w organach bezpieczeństwa państwa oraz interpretacja art. 15 i 15b ustawy z 18 lutego 1994r. w związku z art. 2 ust. 1 i ust. 3 ustawy lustracyjnej. (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2011 r., II UZP 10/11, OSNP 2012/23-24/298). W rezultacie chybiony jest też zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i art. 244 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na ustaleniu, wbrew treści urzędowej informacji IPN o przebiegu służby , iż sporny okres służby w Pionie P.-Wychowawczym WUSW w S. nie był służbą w organach bezpieczeństwa państwa. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy uwzględnił treść informacji IPN w zakresie ustalenia faktów, że odwołujący się w okresie od 16 marca 1984 r, do 31 stycznia 1987 r. zajmował stanowisko zastępcy szefa ds. spraw P.-Wychowawczych WUSW w S.. Dokonał natomiast własnej oceny prawnej tego faktu i zasadnie uznał , że okres tej służby nie podlega zakwalifikowaniu do służby w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy lustracyjnej. Argumentacja Sądu pierwszej instancji w tym zakresie zasługuje na uwzględnienie . Wyliczenie organów bezpieczeństwa państwa, zawarte w art. 2 ust. 1 ustawy lustracyjnej jest mało precyzyjne, co dotyczy w szczególności pkt 5, który zalicza do nich "instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych K. Milicji Obywatelskiej oraz wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych". Doprecyzowaniem tej definicji jest treść art. 2 ust. 3 ww. ustawy, w myśl którego jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.

Sąd Apelacyjny podziela pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 maja 2010 r. (sygn. akt II AKa 108/10 (Apel.-W-wa 2010/4/16, KZS 2011/7-8/85, Lex nr 832778), że przepis art. 2 ust. 3 ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 - 1990 oraz treści tych dokumentów, jako zawierający legalną definicję pojęcia jednostki SB, jest wystarczający do rozstrzygnięcia, czy dana jednostka Ministerstwa Spraw Wewnętrznych była jednostką Służby Bezpieczeństwa (centralną bądź terenową), a zarazem organem bezpieczeństwa państwa - w rozumieniu tej ustawy.

Sąd Apelacyjny podziela w całości ustalenia Sądu pierwszej instancji co do usytuowania służby polityczno-wychowawczej w strukturach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Zgodnie ze Statutem organizacyjnym MSW, stanowiącym załącznik do uchwały Nr 144/83 Rady Ministrów z dnia 21 października 1983 r. , w skład (...) wchodziły m.in. służby: (...) i P.-Wychowawcza jako odrębne jednostki organizacyjne ( §6 ust.1 pkt 1 i 5 statutu) . Należy powtórzyć za Sądem Okręgowym , że zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych nr 042/81 z 30 października 1981 r. w sprawie powołania, organizacji i zakresu działania pionu polityczno-wychowawczego w resorcie spraw wewnętrznych powołano w (...) Zarząd (...)Wychowawczy, a w komendach wojewódzkich MO wydziały polityczno-wychowawcze odpowiedzialne za programowanie, organizowanie i prowadzenie oraz nadzorowanie pracy polityczno-wychowawczej i kulturalno-oświatowej w jednostkach MO, szkołach i ośrodkach szkolenia MO na terenie województwa (§ 1 pkt ust. 1 i 3). Pracą wydziału kierował bezpośrednio zastępca komendanta wojewódzkiego MO ds. polityczno-wychowawczych. Z powyższego zarządzenia i jego załączników dotyczących zakresu działania Zarządu P. - Wychowawczego i podległych mu wydziałów, jak i ze statutu, wynika, że Zarząd to jednostka organizacyjna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na szczeblu centralnym, a wydziały polityczno-wychowawcze to jednostki jej podległe. Nie sposób jednak na podstawie tychże aktów uznać, że powyższe jednostki były odpowiednio: instytucją centralną służby bezpieczeństwa MSW oraz podległymi jej jednostkami terenowymi. Zgodnie z zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 098/83 z dnia 30 grudnia 1983 r. w sprawie zakresu działania członków Kierownictwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Zarząd (...)Wychowawczy był nadzorowany, zgodnie z § 9 ust. 1 przez szefa (...)Wychowawczej, Dyrektora Generalnego. Przy czym szef (...)Wychowawczej, w myśl § 5 ust. 1 zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 15 lipca 1982 r. w sprawie uprawnień kierowników pionu polityczno-wychowawczego podlegał bezpośrednio Ministrowi Spraw Wewnętrznych, a zastępcy kierowników jednostek (równorzędni) ds. polityczno-wychowawczych służbowo podlegali bezpośrednim przełożonym, a w zakresie działalności ideowo-wychowawczej - szefom nadrzędnych organów polityczno-wychowawczych.

W tej sytuacji kluczowe znaczenie w sprawie ma , co podkreślił Sąd pierwszej instancji , zarządzenie nr 95 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 listopada 1989 r. w sprawie likwidacji i przekształcenia niektórych służb i jednostek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (wydanym na podstawie § 1a uchwały nr 144 Rady Ministrów). Na mocy tego aktu prawnego Minister rozwiązał Służbę P.-Wychowawczą, wchodzący w jego skład Zarząd (...) (§ 3 ust. 1 zarządzenia) oraz wszystkie stanowiska polityczno-wychowawcze występujące w jednostkach organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych. Natomiast na poziomie Ministerstwa przekształcono Służbę Kadr i (...) w Służbę Kadr, (...) i (...), Departament (...) i (...) Zawodowego - w Departament Kadr, (...) i (...) (§ 2, § 3 ust. 2). W terenie powstały wydziały szkolenia i wychowania ( źródło: Wikipedia , hasło: „Zarząd Polityczno-Wychowawczy MSW”). W rezultacie nie ma sporu co do tego, apelujący tego argumentu Sądu Okręgowego również nie zwalcza, że Zarząd (...)Wychowawczy MSW, jak i wydziały polityczno-wychowawcze w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych zostały rozwiązane zarządzeniem z 21 listopada 1989r. A zatem w listopadzie 1989r. doszło do likwidacji całej struktury pionu polityczno-wychowawczego. Natomiast Urząd Ochrony Państwa został utworzony na mocy ustawy z 6 kwietnia 1990 r., która weszła w życie z dniem 10 maja 1990 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 51, poz. 526 z późn. zm.). Na mocy art. 130 tej ustawy Minister Spraw Wewnętrznych miał zorganizować Urząd Ochrony Państwa w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Tak więc rozwiązanie Zarządu P. - Wychowawczego i wydziałów polityczno-wychowawczych w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych nastąpiło niewątpliwie na kilka miesięcy przed zorganizowaniem UOP . Rację ma zatem Sąd pierwszej instancji ,że Zarząd (...)Wychowawczy MSW i wydziały polityczno-wychowawcze, w strukturach którego stanowisko w spornym okresie zajmował odwołujący się , nie są objęte dyspozycją art. 2 ust.3 ustawy lustracyjnej, ponieważ uległy likwidacji wcześniej, zanim doszło do zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa. Przy czym jak słusznie uznał Sąd Okręgowy, nie mogą mieć decydującego znaczenia w sprawie, wobec jednoznacznej treści art.2 ust.3 ustawy lustracyjnej, akty prawne niższego rzędu w postaci zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych nr 53/90 z 2 lipca 1990r. w sprawie określenia stanowisk zajmowanych przez funkcjonariuszy byłej służby bezpieczeństwa oraz jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych, w których pełnili oni służbę ( Dz.Urz. MSW Nr 2, poz.14) oraz Instrukcji Przewodniczącego Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej z 25 czerwca 1990r.( k.84-86 i 87 akt sprawy).

Skoro zatem jednostki organizacyjne pionu polityczno-wychowawczego nie były organami bezpieczeństwa państwa, okres służby odwołującego się na stanowisku zastępcy szefa do spraw P.-Wychowawczych WUSW w S. powinien być, przy ustalaniu wysokości jego emerytury policyjnej, liczony z zastosowaniem wskaźnika podstawy wymiaru w wysokości 2,6% za każdy rok jej pełnienia, jak stanowi art. 15 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (…), o czym prawidłowo orzekł Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku.

W rezultacie brak było podstaw do uwzględnienia zarzutów apelacji i dlatego w oparciu o art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.