Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Szybka (spr.)

Sędziowie:SSA Mirosław Godlewski

SSA Anna Szczepaniak-Cicha

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2012 r. w Łodzi

sprawy W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi

z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt: VIII U 1648/11;

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 481/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił W. K. prawa do emerytury, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, gdyż w świadectwie tym pracodawca- Zakłady (...) w Ł., wpisał stanowisko monter aparatur i układów hydraulicznych, natomiast w powołanym przez zakład pracy Zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7.07.1987r. w wykazie A dziale II poz. 1 pkt 47 wymienione zostało stanowisko monter rurociągów technologicznych.

Odwołanie od tej decyzji wniósł W. K. domagając się przyznania prawa do emerytury.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 stycznia 2012r. Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał W. K. prawo do emerytury od 15 września 2011r.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach:

W. K. urodził się (...)., w dniu 16 sierpnia 2011r. złożył wniosek o emeryturę. Na dzień 1.01.1999r. udowodnił ponad 25 lat ogólnego stażu pracy. W okresie od 29.05.1978r. do 30.11.1995r. W. K. był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł.. W tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu – prace przy transporcie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych na stanowisku monter aparatury i układów hydraulicznych – monter rurociągów technologicznych. Wnioskodawca był odpowiedzialny za uruchomienie i utrzymanie centralnego ogrzewania na terenie zakładu. Wnioskodawca pracował na rozdzielni pary, co wiązało się ze stałym przebywaniem w węźle cieplnym. Ponadto wnioskodawca wykonywał swe obowiązki na różnych halach np. farbiarni, wykańczalni. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za zasadne. Jako podstawę rozstrzygnięcia uczynił art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jedyną sporną okolicznością było ustalenie, czy W. K. pracował 15 lat w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy na podstawie zeznań świadków i wnioskodawcy oraz świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych doszedł do przekonania, że w okresie od 29 maja 1978r. do 30 listopada 1995r. wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych, ponieważ stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Zakres wykonywanych przez wnioskodawcę prac wskazuje, że wykonywał on pracę znajdującą się w wykazie z pkt II, czyli prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, w tym także z pkt 47. Zgodnie z oświadczeniem wnioskodawcy, pracodawca wpisał mu dobre stanowisko pracy, czyli monter aparatur i urządzeń hydraulicznych, natomiast w ustawie chodzi o pracę monter rurociągów technologicznych, ale stanowisko i zakres pracy, to jest to co robił.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy domagając się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego art. 184 poprzez błędne przyznanie ubezpieczonemu emerytury podczas, gdy ubezpieczony nie ma prawa do emerytury, bo nie spełnia warunku 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz naruszenie prawa procesowego art. 233 kpc polegające na wydaniu wyroku bez wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W uzasadnieniu apelujący podniósł, że zgodnie z ustaleniami Sądu Okręgowego, wnioskodawca był odpowiedzialny za uruchamianie i utrzymanie centralnego ogrzewania na terenie zakładu pracy – opiekował się zatem węzłem ciepłowniczym ( rozdzielnia pary), a to nie przyporządkowuje jego stanowiska do wskazanej przez Sąd Okręgowy pozycji pomimo, że zgodnie z ustaleniem przez Sąd I instancji, wnioskodawca pracował w hałasie i w wysokiej temperaturze. Wnioskodawca nie był monterem rurociągów technologicznych.

W odpowiedzi na apelację W. K. wniósł o jej oddalenie.

W uzasadnieniu podał, że pracował w wysokiej temperaturze i hałasie. Dostarczał parę technologiczną na wydziały do maszyn. Ogrzewanie zakładu było tylko w okresie jesienno-zimowym. Na halach produkcyjnych dokonywał remontów i konserwacji urządzeń technologicznych i rurociągów.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest uzasadniona i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku oraz oddaleniem odwołania. Trafny okazał się zarzut naruszenia prawa materialnego art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z treścią art. 184 ustawy emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie zaś z treścią par. 4 ust. 1 rozporządzenia RM z 7.02.1983r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Pracą w warunkach szczególnych jest przy tym praca świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach wskazanych w załączniku A do rozporządzenia z 7.02.1983r. (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Normatywne rodzaje prac w szczególnych warunkach wyróżnia kryterium merytoryczne i formalne; pierwsze dotyczy wykonywania stale i w pełnym wymiarze takiej pracy, warunkiem drugiego jest wymienienie jej w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca która nie spełnia łącznie obu kryteriów nie uprawnia do emerytury w niższym wieku emerytalnym określonym w tym rozporządzeniu. ( tak: wyrok Sądu Najwyższego 2009-02-10, II UK 199/08, Legalis). Nawet jeżeli pracodawca uznał pracę na danym stanowisku za pracę w szczególnych warunkach, taki pracownik może nie otrzymać wcześniejszej emerytury. ZUS odmówi jej bowiem, gdy nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z 2010-05-25, I UK 3/10, Monitor Prawa Pracy 2010/8/394). Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. ( por. wyrok Sądu Najwyższego 2010-06-01, II UK 21/10, Legalis). Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2011-10-17, I UK 174/11, Legalis)

Wskazać jednak należy, że wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej (por. wyrok z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10), w którym zajęto stanowisko, że „wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo-branżowy”. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym. Również w wyroku z dnia 3 czerwca 2008r., IUK 381/07 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że przyporządkowanie określonej pracy do określonej w wykazie branży przemysłowej ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w warunkach szczególnych, gdy uciążliwość i szkodliwość pracy dla zdrowia wynika właśnie z jej branżowej specyfiki. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2012-05-08, II UK 25/12, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z 2012-03-19, II UK 166/11, Legalis; postanowienie Sądu Najwyższego z 2012-03-14, I UK 406/11, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z 2011-05-19, III UK 174/10).

Przenosząc powyższe rozważania ogólne na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że trafnie skarżący zarzuca, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyznanie wnioskodawcy emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych albowiem wnioskodawca nie udowodnił, że pracował w takich warunkach co najmniej przez 15 lat.

Sąd Okręgowy zaliczył do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładach (...) w Ł. od 29 maja 1978r. do 30 listopada 1995r., bowiem ustalił, że w tym okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w Wykazie A Dział II poz. 47 Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987r., czyli prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych – montera rurociągów technologicznych.

Wykaz A Dział II Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987r., oraz Wykaz A Dział II, stanowiący załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43), brzmi: „ W energetyce - prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”. Niewątpliwie Zakłady (...) w Ł. nie są zakładami branży mieszczącej się w Dziale II. Są to zakłady mieszczące się w branży wymienionej w Dziale VII. Powyższe ustalenie przesądza zatem o tym, że praca wnioskodawcy wykonywana w branży lekkiej nie może być uznana za pracę w warunkach szczególnych wymienioną w branży energetycznej.

Sąd Okręgowy uznał, że praca wnioskodawcy jako montera aparatur i urządzeń hydraulicznych jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, ponieważ de facto wnioskodawca wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Przyporządkowanie jednak danego stanowiska pracy do określonej branży czyni koniecznym poszukiwanie, czy praca faktycznie wykonywana przez wnioskodawcę, została wymieniona w Dziale VII wykazu A Rozporządzenia RM z 7.02.1983r. lub w Dziale VII Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7.07.1987r. Analiza treści powyższych aktów prawnych prowadzi do wniosku, że w dziale VII ( zarówno rozporządzenia, jak i zarządzenia) brak prac, które faktycznie wnioskodawca wykonywał w spornym okresie. Jak wynika bowiem z zeznań świadka W. J. w okresie, którego dotyczy spór, W. K. był odpowiedzialny za uruchamianie i utrzymanie centralnego ogrzewania na terenie zakładu. Pracował w pomieszczeniu, w którym był główny zawór ( dający ciśnienie) i pilnował tego zaworu. Ponadto W. K. wykonywał prace hydraulików, przemywał i wymieniał rury, którymi „szła” para, naprawiał grzejniki, które miały postać pokarbowanych rur, naprawiał centralne ogrzewanie, które zamarzało i trzeba je było rozmrażać. Pracę swą wykonywał też na halach. Niesporne przy tym jest, że powyższa praca wnioskodawcy w okresie od 29.05.1978r. do 30.11.1995r. została przez zakład pracy sklasyfikowana jako praca montera aparatur i układów hydraulicznych. Okoliczność tę potwierdził sam wnioskodawca zeznając, że zakład pracy wpisał w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych prawidłowe stanowisko pracy.

Zasadny jest także zarzut naruszenia prawa procesowego art. 233 kpc. Niezależnie bowiem od stwierdzenia, że wnioskodawca nie może mieć zaliczonej pracy wykonywanej od 29.05.1978r. do 30.11.1995r. w Zakładach (...) w Ł. jako pracy w warunkach szczególnych, ponieważ nie wykonywał prac wymienionych w Dziale VII, a przyporządkowanie określonej pracy do określonej w wykazie branży przemysłowej ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w warunkach szczególnych i nie można swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym, to oceniając czynności wykonywane przez W. w okresie od 29.05.1978r. do 30.11.1995r. należy dojść do wniosku, że wbrew ustaleniom Sądu Okręgowego, nie są to prace wymienione w Dziale II rozporządzenia z 7.02.1983r. Wnioskodawca zajmował się uruchamianiem i utrzymaniem centralnego ogrzewania w zakładzie pracy. W ramach tej pracy nadzorował główny zawór ciśnienia, pracował w pomieszczeniu, w którym zawór ten się znajdował, naprawiał grzejniki centralnego ogrzewania ( które miały postać rur) wykonując czynności hydraulika, naprawy te wykonywał też na halach np. farbiarni, wykańczalni. Powyższe wskazuje, jak trafnie zauważa apelujący, że wnioskodawca był monterem odpowiedzialnym za uruchamianie i utrzymanie centralnego ogrzewania, a to nie pozwala na zakwalifikowanie jego pracy jako montera rurociągów technologicznych w ramach prac wymienionych przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Podnieść też trzeba, że w odpowiedzi na apelację wnioskodawca przyznaje, że centralnym ogrzewaniem zajmował się w okresie jesienno-zimowym, a to potwierdza tylko ustalenie, że nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Materiał dowody sprawy nie pozwala też zakwalifikować pracy wnioskodawcy do prac wymienionych w Dziale XIV Wykazu A rozporządzenia z 7.02.1983r. Zresztą wykonywania tych prac nie potwierdził zakład pracy w wydanym świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Reasumując stwierdzić należy, że wnioskodawca w okresie od 29.05.1978r. do 30.11.1995r. nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Przede wszystkim dlatego, że praca wnioskodawcy w Zakładach (...), czyli w zakładzie nie będących zakładem należącym do branży energetycznej, nie może być zaliczona do pracy w warunkach szczególnych przewidzianej tylko dla tej branży, bo wnioskodawca pracujący w przemyśle lekkim nie może mieć zaliczonej jako pracy w warunkach szczególnych pracy, która nie jest wymieniona dla tego przemysłu, a jest wymieniona dla innej branży. Ponadto materiał dowodowy sprawy pozwala na jednoznaczne ustalenie, że faktycznie wnioskodawca wykonywał pracę montera aparatur i układów hydraulicznych, czyli zajmował się uruchamianiem i utrzymanie centralnego ogrzewania, naprawiał grzejniki, nadzorował zawór ciśnienia pary, wykonywał prace hydraulika, czyli nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych” jako monter rurociągów technologicznych.

Skoro wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych, to nie ma prawa do emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 par. 1 kpc orzekł jak w sentencji.