Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 406/11
POSTANOWIENIE
Dnia 14 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania B.G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 marca 2012 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 4 lipca 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 4 lipca 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację od wyroku z
dnia 8 grudnia 2010 r. Sądu Okręgowego, którym oddalono odwołanie B. G. od
decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 lipca 2010 r. odmawiającej
wnioskodawcy prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w
szczególnych warunkach.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku wnioskodawca zarzucił
naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 184 ust. 1 w związku z art. 32
ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.
powoływanej dalej jako ustawa emerytalna) w związku z § 4 ust. 1 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z
2
1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm., powoływanego dalej jako rozporządzenie), poprzez
ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że wykonywana przez wnioskodawcę
w okresie od dnia 1 października 1975 r. do 30 kwietnia 1983 r. w komórce
poligraficznej Urzędu Wojewódzkiego w S. praca polegająca na drukowaniu i
uszlachetnianiu druku, nie może być zaliczona do okresu zatrudnienia w warunkach
szczególnych niezależnie od uciążliwości warunków w jakich była wykonywana,
gdyż nie była ona świadczona w zakładzie pracy o charakterze poligraficznym, lecz
w komórce poligraficznej urzędu administracji publicznej, w sytuacji gdy prawidłowa
wykładnia tych przepisów nie wyklucza zakwalifikowania pracy wykonywanej przez
powoda do pracy w warunkach szczególnych.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku w całości oraz uchylenie w całości poprzedzającego go wyroku Sądu
Okręgowego i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania,
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi drugiej instancji.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniony został
występowaniem istotnego zagadnienia prawnego, sprowadzającego się do
konieczności rozstrzygnięcia, czy w świetle art. 184 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1
i 4 ustawy emerytalnej oraz w związku z § 4 ust. 1 rozporządzenia zatrudnienie na
stanowisku wymienionym w wykazie A załącznika do rozporządzenia, w sytuacji
gdy praca jest wykonywana w ramach zatrudniania w innej branży niż ta, do której
to stanowisko zostało przyporządkowane we wspomnianym powyżej wykazie,
uprawnia do zakwalifikowania tej pracy jako wykonywanej w warunkach
szczególnych, a w związku z tym, czy wykonywanie prac na stanowiskach z
wykazu A załącznika do rozporządzenia uprawnia do zaliczenia ich do prac w
warunkach szczególnych jedynie wtedy, gdy są one wykonywane w ramach branż
do których są przyporządkowane w wykazie A załącznika do rozporządzenia. W
konsekwencji konieczne jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, co ma decydujący
wpływ na to czy daną pracę uznamy za pracę w warunkach szczególnych - jej
rodzaj, charakter i specyfika, czy jej przyporządkowanie do określonej branży w
ramach wykazu A załącznika do rozporządzenia.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przepis art. 3984
§ 2 k.p.c. wymaga, aby wniosek o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania stanowił odrębny element pisma niezależny od
przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia (art. 3984
§ 1 pkt 2 k.p.c.).
Uzasadnienie wniosku natomiast powinno nawiązywać do przesłanek przyjęcia
skargi do rozpoznania określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem
Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli: 1) w sprawie
występuje istotne zagadnienie prawne, 2) istnieje potrzeba wykładni przepisów
prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w
orzecznictwie sądów, 3) zachodzi nieważność postępowania lub 4) skarga
kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Spełnienie wymagania z art. 3984
§ 2 k.p.c.
powinno zatem przybrać formę wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym
skarżący wskaże, jakie występujące w sprawie okoliczności pozwalają na
uwzględnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie
uzasadni, dlaczego odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek.
Poprzestanie w tym zakresie na sformułowaniu podstaw kasacyjnych i ich
uzasadnieniu jest niewystarczające, bo chociaż przy konstruowaniu obu
wymaganych elementów skargi argumenty mogą być podobne, to Sąd Najwyższy
bada je na różnych etapach postępowania kasacyjnego.
Zagadnieniem prawnym jest zagadnienie, które wiąże się z określonym
przepisem prawa materialnego lub procesowego lub uregulowaniem prawnym,
których wyjaśnienie ma nie tylko znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej
sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw. Wskazanie
zagadnienia prawnego uzasadniającego wniosek o rozpoznanie skargi kasacyjnej
powinno zatem nastąpić przez określenie przepisów prawa, w związku z którymi
zostało sformułowane, i wskazanie argumentów, które prowadzą do rozbieżnych
ocen. Dopiero bowiem wówczas Sąd Najwyższy ma podstawę do oceny, czy
przedstawione zagadnienie jest rzeczywiście zagadnieniem "prawnym" oraz czy
jest to zagadnienie "istotne" (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 maja
2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002, nr 1, poz. 11; z dnia 13 sierpnia 2002 r., I PKN
649/01, OSNP 2004, nr 9, poz. 158; z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02,
4
Wokanda 2004, nr 7-8, s. 51). W myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu
Najwyższego, istotność zagadnienia prawnego konkretyzuje się w tym, że w danej
sprawie występuje zagadnienie prawne mające znaczenie dla rozwoju prawa lub
znaczenie precedensowe dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw. Twierdzenie
o występowaniu istotnego zagadnienia prawnego jest uzasadnione tylko wtedy,
kiedy przedstawiony problem prawny nie został jeszcze rozstrzygnięty przez Sąd
Najwyższy lub kiedy istnieją rozbieżne poglądy w tym zakresie, wynikające z
odmiennej wykładni przepisów konstruujących to zagadnienie (por. postanowienie z
dnia 12 marca 2010 r., II UK 400/09, LEX nr 577468). Z tego względu nie istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawa ani nie występuje w sprawie istotne
zagadnienie prawne, jeżeli Sąd Najwyższy wyraził swój pogląd we wcześniejszym
orzecznictwie, a nie zachodzą okoliczności uzasadniające zmianę tego poglądu.
Ponadto rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego lub wątpliwości interpretacyjnych
nie może się sprowadzać do odpowiedzi na zarzuty skarżącego skierowane pod
adresem zaskarżonego orzeczenia ani też do odpowiedzi na wątpliwości
skarżącego, które można wyjaśnić za pomocą obowiązujących reguł wykładni bądź
w drodze prostego zastosowania przepisów (por. np. postanowienie Sądu
Najwyższego dnia 16 stycznia 2003 r., I PK 230/02, OSNP-wkładka 2003 nr 13,
poz. 5).
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie niniejszej skargi kasacyjnej do
rozpoznania nie spełnia wymienionych wyżej wymagań, gdyż skarżący,
ograniczając się do postawienia pytań i powiązania ich z art. 184 ust. 1 w związku z
art. 32 ust. 1 i 4 ustawy emerytalnej oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia, nie podejmuje
nawet próby przeprowadzenia jakiegokolwiek wywodu jurydycznego dla wykazania,
że jego wątpliwości stanowią istotne zagadnienie prawne, nierozstrzygnięte
dotychczas w judykaturze Sądu Najwyższego. Tylko wykazanie istnienia takiej
okoliczności uzasadnia przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania z uwagi na
występowanie przesłanki określonej w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. Ponadto wątpliwości
skarżącego zostały rozstrzygnięte w judykaturze Sądu Najwyższego, w którym
stwierdza się, że wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do
rozporządzenia przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma
istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w
5
rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej (por. wyrok z dnia 1 czerwca 2010 r., II
UK 21/10, LEX nr 619638, w którym zajęto stanowisko, że „wyodrębnienie
poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami
zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne
stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych
warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji
prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi
przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w
jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można
zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia,
wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one
przypisane w tym akcie prawnym.”). Również w wyroku z dnia 3 czerwca 2008 r., I
UK 381/07 (LEX nr 494112) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że przyporządkowanie
określonej pracy do określonej w wykazie branży przemysłowej ma istotne
znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w warunkach szczególnych, gdy
uciążliwość i szkodliwość pracy dla zdrowia wynika właśnie z jej branżowej
specyfiki.
Z tych względów Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.