Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski

Sędziowie: SSA Dorota Rzeźniowiecka (spr.)

SSO del. Joanna Kasicka

Protokolant: st.sekr.sądowy Kamila Tomasik

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2014 r. w Łodzi

sprawy A. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o wypłatę emerytury,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 24 października 2013 r., sygn. akt: VIII U 2524/13,

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 52/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. R. uchylenia decyzji z dnia 21 września 2011 r. w części w jakiej decyzja ta zawiesza prawo do emerytury od dnia 1 października 2011 r.

A. R. złożyła odwołanie od w/w decyzji, wnosząc o wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 r. do dnia 31 stycznia 2013 r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z 24 października 2013 r. Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił decyzję ZUS i ustalił, że A. R. przysługuje prawo do wyrównania zawieszonej emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2013 r.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że A. R. ma prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2010 r. Wnioskodawczyni od momentu uzyskania uprawnień emerytalnych kontynuował zatrudnienie. Decyzją z dnia 21 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wstrzymał wnioskodawczyni wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 r. W uzasadnieniu organ rentowy podał, iż wypłata emerytury podlega zawieszeniu, gdyż wnioskodawczyni kontynuuje zatrudnienie. Wnioskodawczyni złożył w dniu 4 lutego 2013 r. do organu rentowego wniosek o wznowienie wypłaty należnych świadczeń od dnia 1 października 2011 r. Wobec powyższego, decyzją z dnia 7 lutego 2013 r. organ rentowy podjął wypłatę emerytury na rzecz wnioskodawczyni od dnia 1 lutego 2013 r., tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za zasadne. Wskazał, że przepis uzależniający nabycie prawa do emerytury od rozwiązania stosunku pracy łączącego emeryta z pracodawcą, na rzecz którego świadczył on pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury to jest art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, został ponownie dodany w ustawie emerytalnej przepisem art. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw. ^. Zgodnie zaś z art. 28 ustawy nowelizującej przed dniem wejścia jej w życie, to jest przed dniem 1 stycznia 2011 r., przepis art. 103a ustawy emerytalnej stosuje się poczynając od dnia 1 października 2011 r. Jednakże Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 listopada 2012 r. sygn. K/12 orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw utracił moc art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Tym samym obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą – jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury – nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. Natomiast przepis ten pozostaje nadal w obrocie prawnym i znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury w momencie jego wejścia w życie i później, tj. od 1 stycznia 2011 r. Sentencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. sygn. K 2/12 została ogłoszona w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012 r. pod poz. 1285.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy wskazał, że odwołująca należy do osób, których dotyczy ww wyrok Trybunału Konstytucyjnego, bowiem nabyła ona emeryturę po 8 stycznia 2009 r. Tym samym ma ona prawo do wypłaty zawieszonego świadczenia począwszy od dnia 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2013 r.

Apelację od wyroku złożył organ rentowy. Postawił zarzut naruszenia przez Sąd prawa materialnego tj. art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i ustalenie, że wypłatę emerytury należy podjąć od daty wcześniejszej niż miesiąc, w którym został zgłoszony wniosek o jakim mowa w art. 145a § 1 k.p.a. Wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania gdy chodzi o okres sprzed 1 stycznia 2013 r.

Ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji.

Pismem z dnia 19 maja 2014 r. organ rentowy cofnął apelację w części dotyczącej wyrównania zawieszonej emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. Podtrzymał natomiast środek odwoławczy gdy chodzi o okres od 22 listopada 2012 r. do 31 stycznia 2013 r. Argumentował, że ubezpieczona złożyła wniosek o wznowienie postępowania w trybie art. 145a k.p.a. po upływie miesiąca od publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 2/12, a zatem nie może liczyć na wypłatę świadczenia za okres wcześniejszy niż moment złożenia tego wniosku.

Ubezpieczona, której doręczono odpis ww pisma organu rentowego nie zajęła względem niego stanowiska.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Do zawieszenia wypłaty emerytury odwołującej doszło na skutek zastosowania względem odwołującej art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U.2013.1440 z zm.). Zgodnie z tym przepisem prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przepis art. 103a ustawy emerytalnej regulował sytuację ubezpieczonej na mocy art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 291, poz. 1707), który przewidywał, że do emerytur przyznanych przed dniem 1 stycznia 2011 r., ww norma prawna będzie stosowana od dnia 1 października 2011 r. Jednakże w wyroku z 13 listopada 2012 r. (sygn. akt K 2/12) Trybunał Konstytucyjny przesądził, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ów został opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2012 r. pod poz. 1285 w dniu 21 listopada 2012 r. Do zawieszenia wypłaty doszło na mocy decyzji ZUS z 21 września 2011 r. Z dniem 3 lutego 2013 r. ubezpieczona wniosła o wypłatę zawieszonego świadczenia. Skarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z 20 marca 2013 r. organ rentowy odmówił wznowienia postępowania i wypłaty zawieszonej emerytury. Jednocześnie decyzją z 7 lutego 2013 r. podjął jej wypłatę począwszy od 1 lutego 2013 r. W toku postępowania sądowego Sąd Okręgowy przyznał wnioskodawczyni prawo do wypłaty zawieszonej emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2013 r. Organ rentowy wniósł apelację od tego rozstrzygnięcia, następnie cofnął ją w zakresie wypłaty za okres od 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2013 r. Tym samym spór w tym momencie dotyczył tego, czy zawieszone świadczenie emerytalne, winno być jej wypłacone także za okres od 22 listopada 2012 r. do 31 stycznia 2013 r. Organ rentowy wskazywał, że nie jest to pogląd poprawny i argumentował, iż odwołująca złożyła wniosek o wznowienie postępowania po upływie terminu z art. 145 k.p.a., co oznacza, że nie ma podstaw prawnych do wypłaty tego świadczenia. Ten tok rozumowania należy uznać za nieuzasadniony.

Po pierwsze należy zaznaczyć, że odwołująca nieprzerwanie ma przyznane prawo do emerytury. Prawo to jest zasadniczo bezterminowe, a samo świadczenie jest tak samo bezterminowo i okresowo wypłacane. Ustawodawca przewiduje możliwość wstrzymania wypłaty świadczenia w razie wystąpienia pewnych okoliczności faktycznych. W tym jednak wypadku okoliczność powodująca zawieszenie wypłaty, a więc kontynuacja zatrudnienia u tego samego pracodawcy, co przed przejściem na emeryturę, była konsekwencją zmiany stanu prawnego – wprowadzeniem art. 103a ustawy emerytalnej w zw. z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności przepisów, które „normowały” okoliczność będącą przyczyną wstrzymania wypłaty. Stwierdził, że z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw utraci moc art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Nie ulega wątpliwości, że orzeczenie Trybunału eliminuje normę prawną z systemu prawa, nie może ona już być stosowana. Sąd Apelacyjny stoi przy tym na stanowisku, że orzeczenia Trybunały Konstytucyjnego mają charakter retroaktywny, co należy rozumieć w ten sposób, że niezgodny z Konstytucją przepis prawa nie może być stosowany przez sądy i inne organy w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału. Taka argumentacja stała za przyznaniem odwołującej prawa do wypłaty emerytury w odniesieniu do okresu do 21 listopada 2012 r. Takie rozstrzygnięcie było konsekwencją prostej konkluzji, że z chwilą orzeczenia o niezgodności przepisu prawa z Konstytucją, jest on nieważny od samego początku a w przypadku ponownej oceny uprawnień ubezpieczonego do emerytury w okresie, w którym uprawnienia te były zawieszone a wypłata świadczenia wstrzymana, ocena ta powinna być dokonywana w taki sposób, jakby przepisy powodujące wstrzymanie wypłaty nie obowiązywały. Niezgodnym z zasadami powyższego rozumowania byłby natomiast pogląd, że zwrot zawieszonej emerytury należy się za okres sprzed ogłoszeniem wyroku Trybunału, ale już nie za czas po tym momencie. Podzielenie argumentacji organu rentowego prowadziłby do paradoksalnej sytuacji, w której, pomimo że przepis to umożliwiający już nie istnieje, względem odwołującej nadal byłby stosowany, co nie może być zaakceptowane. Oceny tej, w okolicznościach niniejszej sprawy, nie może zmienić odwołanie się przez organ rentowy do faktu przekroczenia przez ubezpieczoną terminu wynikającego z art. 145a § 2 k.p.a. W. prawomocnych i negatywnych decyzji rentowych w trybie przewidzianym przez art. 145a § 1 k.p.a. powinna bowiem zapewnić zainteresowanym odzyskanie pełni praw do świadczeń od momentu ich pozbawienia lub ograniczenia. Przyjęcie rozumowania organu rentowego ten cel by niweczyło. Nadto stanowisko ZUS jest niekonsekwentne. W oparciu o tą samą koncepcję, tj usunięcia przez Trybunał Konstytucyjny zakwestionowanych norm prawnych z systemu prawa ze skutkiem ex tunc Sąd Okręgowy rozstrzygnął w zakresie całego okresu, za który wypłata została zawieszona (od 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2013 r.). Organ rentowy akceptuje to rozstrzygnięcie, gdy chodzi o okres do 21 listopada 2012 r., i cofa apelację, zaś podważa tożsamą argumentację Sądu, gdy dotyczy ona okresu po tej dacie. Takie stanowisko trudno uznać za uzasadnione. Zaznaczyć tu trzeba, że nic do rzeczy nie miała tu ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (Dz.U.2014.169), z której, jak się wydaje organ rentowy zaczerpnął okres za jaki wypłata zawieszonego świadczenia miałaby nastąpić.

Mając na względzie powyższe Sąd Apelacyjny apelację organu rentowego oddalił na podstawie art. 385 k.p.c.