Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Chądzyńska (spr.)

Sędziowie:SSA Jolanta Wolska

SSO del. Stanisław Pilarczyk

Protokolant: sekr. sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2012 r. w Łodzi

sprawy J. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu

z dnia 10 stycznia 2012 r., sygn. akt: V U 1241/11;

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 409/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił J. K. (1) prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach wobec zakwestionowania świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym nie określono charakteru (rodzaju) pracy zgodnie z wykazem, działem i pozycją rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., a także nie określono stanowiska pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycją i punktem zgodnie z przepisem resortowym, tj. zarządzeniem Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. Wyrokiem z dnia 10 stycznia 2012 roku Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił odwołującemu J. K. (1) prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od 6 października 2011 roku.

Rozstrzygnięcie to zostało poprzedzone ustaleniami, z których wynikało, że J. K. (1), urodzony (...), złożył wniosek o emeryturę w dniu 5 września 2011 r. Organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999 r. uwzględnił wnioskodawcy 30 lat 5 miesięcy i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Odwołujący się był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w O., w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę od 15 października 1977 r. do 31 marca 1994 r. na stanowisku, które w angażach u tego pracodawcy określano jako malarz, malarz konstrukcji stalowych, bądź malarz konstrukcji stalowych i urządzeń przemysłowych. W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, nie opatrzonym datą wystawienia tego dokumentu, stanowisko ubezpieczonego określono jako malarz antykorozyjny, a rodzaj wykonywanej pracy - malowanie minią. Na podstawie zeznań świadków J. K. (2) i A. S., zatrudnionych razem z odwołującym się w (...), Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony był zatrudniony przez cały sporny okres na stanowisku malarza antykorozyjnego. Praca odwołującego, wykonywana stale i w pełnym wymiarze, polegała na malowaniu estakad, suwnic, maszyn i innych urządzeń używanych w budownictwie, taśmociągów, wyładowarek, dźwigów i samochodów farbami antykorozyjnymi chlorokauczukowymi i minią. Przed malowaniem ubezpieczony musiał oczyścić elementy przeznaczone do malowania, umyć je, odtłuścić, nałożyć minię na najbardziej skorodowane fragmenty, położyć cynkowy podkład, a dopiero następnie malować. Odwołujący się malował suwnice, wyładowarki, estakady, taśmociągi, dźwigi na samochodzie i samochody. Posługiwał się w swojej pracy farbami antykorozyjnymi, chlorokauczukowymi. Każde urządzenie i maszyna były także malowane minią. To w jakiej części pokrywane były minią zależało od tego jak mocno były skorodowane. Czasem w połowie, czasem w 1/3, czasem w 2/3 częściach.

Odwołujący się otrzymywał posiłki regeneracyjne i mleko oraz dodatek do wynagrodzenia za pracę w warunkach szkodliwych. Odwołujący się nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego i nie pozostaje w zatrudnieniu.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd pierwszej instancji, powołując się na art. 184 i 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uznał odwołanie za uzasadnione. Sąd doszedł do przekonania, że sporny okres zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku malarza antykorozyjnego odpowiada pracy wymienionej w wykazie A w dziale III poz. 71 załącznika do cytowanego wyżej rozporządzenia, polegającym na metalizowaniu natryskowym, oraz pracy wymienionej w pozycji 72, polegającej na malowaniu minią. Za zaliczeniem spornego zatrudnienia J. K. (1) do pracy w szczególnych warunkach przemawia dodatkowo fakt, że pracodawca w wydanym świadectwie pracy wskazał na taki charakter zatrudnienia odwołującego, a nadto wnioskodawca otrzymywał z tego tytułu dodatek do wynagrodzenia. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu się J. K. (1) prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od 6 października 2011 roku, tj. od osiągnięcia wieku 60 lat.

Apelację od wyroku Sądu pierwszej instancji wywiódł organ rentowy domagając się zmiany zaskarżonego orzeczenia i oddalenia odwołania. Skarżący zarzucił wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku oraz naruszenie przepisów prawa procesowego, to jest art. 233 § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podniósł, że biorąc pod uwagę specyfikę pracy wnioskodawcy nie sposób uznać, że w spornym okresie wykonywał on, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wyłącznie prace zaliczone do prac w warunkach szczególnych, gdyż przed pomalowaniem urządzenia minią J. K. (1) musiał je odpowiednio przygotować, to jest oczyścić z rdzy, odtłuścić i dopiero później, w zależności od potrzeb, pomalować minią, a następnie farbą. Użycie minii warunkowane były stopniem skorodowania urządzenia. Czasami minią pokrywano tylko 2/3, czy też 1/3 część maszyny. Uznaniu pracy wykonywanej przez ubezpieczonego sprzeciwia się także fakt, że malowanie minią jest pracą w szczególnych warunkach wykonywaną w hutnictwie i przemyśle metalowym. Natomiast zakład (...), w którym zatrudniony był ubezpieczony w spornym okresie należy do branży budowlanej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych, a oceniając zebrane dowody nie przekroczył granic ich swobodnej oceny, o jakich mowa w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy trafnie wywiódł, że roszczenie ubezpieczonego należy rozpatrywać w płaszczyźnie przesłanek z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227), tj. zbadać czy osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy z art. 27 ustawy, który dla mężczyzn wynosi 25 lat, w tym okres 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, na dzień 1 stycznia 1999 r.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1, tj. niższym niż 65 lat dla mężczyzn. W myśl ust. 2 powołanego artykułu, dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Natomiast stosownie do ust. 4 art. 32, wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ustawę o emeryturach i rentach, a więc wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk, oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust. 2 i 3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 r. II UK 31/09, LEX 559949 i powołaną w nim uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 r., III ZP 30/01, OSNP 2002 Nr 10, poz. 243 oraz uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 r., P 17/03, OTK-A 2004 Nr 6, poz. 57). W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na warunkach w nim przewidzianych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, natomiast według jego § 4 ust. 1, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy J. K. (1), będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w O. w okresie od 15 października 1977 roku do 31 marca 1994 roku, faktycznie wykonywał, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w szczególnych warunkach

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że ubezpieczony w spornym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w O. wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę malarza antykorozyjnego malującego minią i farbami antykorozyjnymi maszyny, urządzenia i konstrukcje stalowe wykorzystywane przy produkcji betonu i materiałów budowlanych wytwarzanych w tym przedsiębiorstwie. Niezależnie od materiału zebranego przez Sąd Okręgowy wykonywanie tego rodzaju pracy przez odwołującego się znajduje potwierdzenie w aktach osobowych ubezpieczonego, gdzie przełożeni ubezpieczonego, tj. mistrz i kierownik potwierdzali w latach 1986, 1988, 1989, 1990, 1991 i 1993 wykonywanie przez J. K. (1), pracy w szczególnych warunkach, na stanowisku malarza antykorozyjnego, tj. pracy wymienionej w wykazie A w dziale III poz. 72 pkt 2 zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r.

Ustalenie Sądu Okręgowego, iż odwołujący się wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę zaliczaną do prac w szczególnych warunkach polegającą na malowaniu minią znajduje pełne potwierdzenie w zebranym materiale. Odwołujący się był zatem pracownikiem zatrudnionym w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), gdyż wykonywał pracę wymienioną w wykazie A w dziale III poz. 72, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zarzuty strony skarżącej, iż ubezpieczony nie wykonywał tego rodzaju pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze, gdyż malowanie minią nie obejmowało malowanych maszyn, urządzeń i konstrukcji w całości, a ponadto ubezpieczony przed przystąpieniem do malowania wykonywał czynności przygotowawcze, nie są zasadne. Jest rzeczą oczywistą, że praca malarza obejmuje wszystkie czynności związane z procesem malowania, w tym także czynności przygotowawcze. Nie ma przy tym znaczenia, że malowanie minią nie obejmowało malowanych obiektów w całości, gdyż nie pozbawia to pracy ubezpieczonego charakteru pracy wykonywanej w szczególnych warunkach polegającą na malowaniu minią. Nie ma natomiast podstaw do uznania, iż była to praca polegająca na metalizowaniu natryskowym z wykazu A działu III poz. 71, lecz uchybienie to nie wpływu na ocenę trafności zaskarżonego wyroku

Sąd Apelacyjny w pełni respektuje pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r. II UK 21/10, Lex 619638 i z dnia 19 maja 2011 r. III UK 174/10, Lex 901652, że wykaz A ma charakter stanowiskowo-branżowy i specyfika poszczególnych branż determinuje charakter świadczonych w nich prac i warunki w jakich są wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. W świetle zebranego materiału, nie budzi wątpliwości, że odwołujący się wykonywał prace polegające na malowaniu minią i farbami antykorozyjnymi w przedsiębiorstwie branży budowlanej, nie podlegającym resortowi hutnictwa ani przemysłowi metalowemu. Jednak rodzaj i charakter tych prac predestynował je do zaliczenia ich do prac w branży metalowej, gdyż były to prace na stanowisku malarza antykorozyjnego polegające na malowaniu maszyn, urządzeń przemysłowych i konstrukcji stalowych, chociaż wykonywane w zakładzie podległym Ministrowi Przemysłu Budowlanego i (...). Kwestia podległości danego pracodawcy określonemu resortowemu ministrowi, nie ma w rozpoznawanej sprawie przesądzającego znaczenia, gdyż decyduje przyporządkowanie określonej w wykazie pracy do danej branży przemysłowej, a nie kwestia przynależności pracodawcy do określonego resortu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2008 r. I UK 38/07, Lex 494112, gdzie jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu swego wyroku, Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 czerwca 2004 r. P 17/03, OTK-A 2004 nr 6, poz. 57 i Dz. U. Nr 144, poz. 1530, dotyczącym prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach pracowników, którzy tę pracę wykonywali u prywatnych pracodawców - a więc siłą rzeczy niepodlegających "ministrom, kierownikom urzędów centralnych i centralnym związkom spółdzielczym", niejako „przy okazji” wyjaśnił tę kwestię).

Należy także zauważyć, że zarządzenia resortowe, określające stanowiska pracy w szczególnych warunkach w poszczególnych branżach, utraciły moc prawną z dniem 31 grudnia 1998 r. i mogą mieć jedynie pewne znaczenie w sferze dowodowej, tj. może z nich płynąć domniemanie faktyczne, że prace na stanowiskach w nim wymienionych w istocie były wykonywane w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2010 r. I UK 124/10, LEX nr 707404). Zdaniem Sądu Apelacyjnego taka właśnie sytuacja zachodzi w rozpoznawanej sprawie, gdyż praca wykonywana przez ubezpieczonego została wymieniona w zarządzeniu nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w wykazie A w dziale III poz. 72 pkt 1 – malarz minią i w pkt 2 – malarz antykorozyjny. Odwołujący się niewątpliwie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę polegającą na malowaniu minią, tj. pracę wymienioną w wykazie A w dziale III poz. 72, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Ubezpieczony wykonywał zatem stale i w pełnym wymiarze pracę w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w O. od 15 października 1977 r. do 31 marca 1994 r. na stanowisku malarza antykorozyjnego i wykonywał prace polegające na malowaniu minią przez okres ponad 15 lat przed 1 stycznia 1999 r.

Reasumując, odwołujący się spełnił wszystkie przesłanki z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z art. 32 ust.1 i 2 tej ustawy oraz § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż na 1 stycznia 1999 r. osiągnął okres składkowy ponad 25 lat, w tym 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i nie pozostaje w stosunku pracy. Przysługuje mu zatem emerytura na podstawie powołanych wyżej przepisów, od osiągnięcia wieku 60 lat, tj. od 6 października 2011 r.

Z tych względów, Sąd Apelacyjny w Łodzi, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako nieuzasadnioną.