Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Marcin Schoenborn (spr.)

Sędziowie SSO Grażyna Tokarczyk

SSO Bożena Żywioł

Protokolant Marzena Mocek

przy udziale Krystyny Marchewki

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2014 r.

sprawy S. M. ( M.) ur. (...) w Z.,

syna J. i R.

skazanego w przedmiocie wydania wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionej przez skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 24 marca 2014 r. sygnatura akt II K 1196/13

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Zabrzu do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 714/14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Zabrzu wyrokiem łącznym z dnia 24 marca 2014 r. sygn. akt II K 1196/13 orzekł, że:

1.  rozwiązuje karę orzeczoną w pkt 4 wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 7 września 2005 r. sygn. akt II K 510/05;

2.  na mocy art. 85 kk i art. 87 kk łączy skazanemu S. M. kary jednostkowe orzeczone:

-

w pkt 13 wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 16 maja 2005 r. sygn. II K 830/04,

-

w pkt 1, 2, 3 wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 7 grudnia 2006 r. sygn. II K 510/05,

-

w pkt 1 wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 21 sierpnia 2008 r. sygn. VII K 1184/05,

-

w pkt 3 wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 21 sierpnia 2008 r. sygn. VII K 1184/05

i wymierza mu karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

3.  na mocy art. 577 kpk zalicza skazanemu na poczet orzeczonej kary łącznej okres odbytej kary w sprawie II K 823/07;

4.  pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach podlegających połączeniu pozostawia do odrębnego wykonania;

5.  na mocy art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów postępowania, którymi obciąża Skarb Państwa.

Apelacje od tego wyroku łącznego złożył skazany. Nie zgadzając się z nim podniósł, iż w następstwie jego wydania pogorszeniu uległa jego sytuacja względem tej wynikającej z orzeczenia zapadłego w dniu 13 listopada 2013 r..

Sąd Okręgowy w Gliwicach zważył, co następuje.

Apelacja skazanego okazała się skuteczną o tyle, iż w następstwie jej wywiedzenia zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zabrzu właściwemu po myśli art. 569 § 1 in fine kpk.

Sąd pierwszej instancji dopuścił się bowiem obrazy przepisu art. 424 kpk, którego naruszenie skutkowało wręcz niemożnością poddania skarżonego orzeczenia kontroli instancyjnej.

Z treści zaskarżonego wyroku należy wyprowadzić wniosek, iż orzeczoną w pkt 2 karą łączną pozbawienia wolności nie została objęta wynikająca z wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 21 sierpnia 2007 r. sygn. akt VII K 1184/05 kara ograniczenia wolności za czyn popełniony przez skazanego w nocy z 17 na 18 października 2003 r.. Zaznaczyć natomiast należy, że kara ta w powołanym wyroku ukształtowana w rozmiarze 4 miesięcy, już po tym, jak została objęta poprzednio wydanym wobec skazanego wyrokiem łącznym w sprawie o sygn. akt II K 823/07, postanowieniem z dnia 13 listopada 2013 r. wydanym w trybie art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247; dalej: ustawa nowelizująca) miała zostać zamieniona na karę 1 miesiąca ograniczenia wolności w związku z tym, że czyn, za który została wymierzona skazanemu, od 9 listopada 2013 r. nie jest już przestępstwem, a stanowi jedynie wykroczenie. Konsekwencją tej decyzji procesowej była więc w istocie utrata mocy wspomnianego wyroku łącznego zgodnie z art. 575 § 2 kpk, mająca być jedynie potwierdzoną stosownym rozstrzygnięciem zawartym w przywołanym postanowieniu z dnia 13 listopada 2013 r.. Skutkowała ona też wszczęciem z urzędu postępowania w przedmiocie wydania wobec skazanego nowego wyroku łącznego, zakończonego w instancji merytorycznej wydaniem zaskarżonego orzeczenia.

Jednocześnie Sąd meriti nie umorzył postępowania w zakresie objęcia wyrokiem łącznym wspomnianej kary 1 miesiąca ograniczenia wolności, podobnie jak i nie umorzył postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego odnośnie kar pozbawienia wolności wymierzonych skazanemu w sprawach Sądu Rejonowego w Zabrzu o sygn. akt II K 75/06, II K 140/08 i VII K 1041/11, do czego obligował go art. 572 kpk. W pkt 4 jest bowiem w istocie ujęta zbyteczna, bo wynikająca wprost z przepisu art. 576 § 1 kpk, konsekwencja tego, że połączone wyroki nie ulegają wykonaniu jedynie w zakresie objętym wyrokiem łącznym. Przeciwne twierdzenie odnoszące się do kar wymierzonych skazanemu w sprawach Sądu Rejonowego w Zabrzu o sygn. akt II K 75/06, II K 140/08 i VII K 1041/11 zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w żadnym razie nie może zaś nadawać innego znaczenia rozstrzygnięciu z pkt 4, jak i uzupełniać jego treści.

Nie wiadomo natomiast, dlaczego Sąd Rejonowy nie połączył kary 1 miesiąca ograniczenia wolności z karami ograniczenia wolności i karami pozbawienia wolności objętymi rozstrzygnięciem z pkt 2 zaskarżonego wyroku.

Pisemne motywy zaskarżonego wyroku nie tylko zaś na to pytanie nie odpowiadają, co wręcz nie pozwalają wykluczyć, że zamierzeniem Sądu Rejonowego mogło być objęcie również tejże kary węzłem nowo orzekanej kary łącznej. Nie stwierdził w nim bowiem, że w zakresie tej kary postępowanie należało umorzyć, a jednocześnie wskazał, że suma kar, które łączył, uwzględniając, że z karami pozbawienia wolności łączonymi były również kary ograniczenia wolności, wynosiła 5 lat i 2 miesiące. Gdy łączyłby rzeczywiście dwie kary po 1 roku pozbawienia wolności, dwie kary po 1 roku i 4 miesiące pozbawienia wolności oraz karę 8 miesięcy ograniczenia wolności i karę 5 miesięcy ograniczenia wolności, a na to wskazywało rozstrzygnięcie z pkt 2 zaskarżonego wyroku, uwzględniając, że zgodnie z art. 87 kk jeden miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności, suma łączonych kar wynosiłaby 5 lat 2 miesiące i 15 dni. Dodając do tego karę 1 miesiąca ograniczenia wolności suma ta wynosiłaby już 5 lat i 3 miesiące. Sąd Rejonowy popełniając wskazany błąd nie pozwolił natomiast Sądowi odwoławczemu zrozumieć jego przyczyn, a mianowicie czy był to błąd rachunkowy, czy też omyłka pisarska. Ta ostatnia, gdy nie wspomina się o sumie podawanej również w dniach, sugerowałaby równie dobrze, że w zamyśle Sądu Rejonowego górną granicę wymiaru kary łącznej stanowić by miała suma wynosząca 5 lat i 3 miesiące, a więc uwzględniająca karę 1 miesiąca ograniczenia wolności.

Oczywiście do rozważenia byłoby, czy jest to kara rodzajowo tożsama z pozostałymi karami ograniczenia wolności wymierzonymi skazanemu w sprawie VII K 1184/05, a w konsekwencji, czy jest to też kara ograniczenia wolności podlegająca po myśli art. 87 kk łączeniu z karami pozbawienia wolności. Sąd Rejonowy takich wywodów jednak nie czynił, a rolą Sądu odwoławczego nie jest go w tym zastępować.

Trzeba natomiast wyraźnie zaznaczyć, iż dokonana w trybie art. 50 ust. 2 ustawy nowelizującej zamiana kary nie mogła skutkować zmianą oceny prawnej czynu. Zastosowanie przedmiotowego przepisu polega bowiem jedynie na zamianie wymierzonej sprawcy kary, co nie zmienia faktu, że nadal pozostaje on skazany za przestępstwo, które może pozostawać w zbiegu realnym ( por. uzasadnienie uchwały SN 30 kwietnia 2014 r., I KZP 3/14, OSNKW 2014/6/44).

W realiach niniejszej sprawy nie może zaś budzić wątpliwości, iż czyn popełniony przez skazanego w nocy z 17 na 18 października 2003 r. zbiega się z pozostałymi czynami, za które wymierzone zostały mu kary połączone węzłem kary łącznej orzeczonej w pkt 2 zaskarżonego wyroku. Wszystkie one zostały bowiem popełnione przed dniem 16 maja 2005 r., kiedy zapadł co do nich pierwszy nieprawomocny wyrok.

Nie wszystkie jednak były przestępstwami, czego Sąd Rejonowy w ogóle nie dostrzegł. W sprawie Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 21 sierpnia 2007 r. sygn. akt VII K 1184/05 zapadł bowiem wyrok skazujący S. M. jako nieletniego za czyny karalne będące jedynie przestępstwami i wymierzający mu kary jak dorosłemu, tyle że z nadzwyczajnym ich złagodzeniem po myśli art. 13 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (dalej: upn). W konsekwencji Sąd meriti nawet nie zastanowił się, czy do kar wymierzonych nieletniemu za popełnione przez niego czyny karalne ma zastosowanie instytucja kary łącznej, a poprzez przepis art. 569 § 1 kpk także instytucja wyroku łącznego. Kwestia ta wymagała rozważań choćby na tle art. 14 upn, który stanowi, że w sprawach nieletnich, którzy dopuścili się czynu karalnego, sąd rodzinny stosuje odpowiednio przepisy części ogólnej Kodeksu karnego, Kodeksu karnego skarbowego lub Kodeksu wykroczeń, jeżeli nie są sprzeczne z ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Stwierdzenie tego wszystkiego skutkować musiało więc uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Jednocześnie przedwczesnym byłoby się odnosić do twierdzenia skarżącego o pogorszeniu jego położenia względem tego, jakie było konsekwencją wydania postanowienia z dnia 13 listopada 2013 r.. Należy jedynie zauważyć, że wówczas zaprzestano wykonywania kary łącznej orzeczonej poprzednio wydanym wyrokiem łącznym, nie wprowadzając jednocześnie do wykonania kar jednostkowych, które na skutek utraty mocy przez ten wyrok łączny podlegają do czasu wydania nowego wyroku łącznego odrębnemu wykonaniu (opinia o skazanym - k. 13).

W ponownym postępowaniu Sąd Rejonowy obowiązany będzie przeprowadzić postępowanie dowodowe w pełnym dotychczasowym zakresie, a jeśli wyłoni się potrzeba uzyskania dodatkowych dowodów nie uchyli się od ich przeprowadzenia. W szczególności przydatne okazać się mogą akta II K 823/07, w których zapewne zalega przywoływana już decyzja wydana w trybie art. 50 ust. 2 ustawy nowelizującej. Dotychczas w tym zakresie opierano się zaś w zasadzie na danych z Krajowego Rejestru Karnego.

Następnie ze zgromadzonego materiału dowodowego poddanego rzeczowej analizie wyciągnie Sąd pierwszej instancji prawidłowe wnioski, oczywiście z uwzględnieniem podniesionych powyżej uwag Sądu odwoławczego. W oparciu o nie wyda trafne rozstrzygnięcie, które w razie potrzeby obowiązany będzie należycie uzasadnić.

Pamiętał przy tym będzie o obowiązującym w dalszym postępowaniu pośrednim zakazie reformationis in peius.

Będzie również dokładny i precyzyjny w ustaleniach dotyczących treści dotychczasowych skazań i ewentualnych ich późniejszych modyfikacji. Uwzględni więc, że przy orzekaniu wyrokiem łącznym nowej kary łącznej znaczenie mają orzeczone kary jednostkowe za poszczególne czyny, a nie poprzednio orzeczone kary łączne, które tracą moc z chwilą wydania wyroku łącznego bez potrzeby ich rozwiązywania (art. 575 § 1 kpk).

Dostrzeże też Sąd Rejonowy, że podstawą wymiaru kary łącznej orzekanej za pozostające w zbiegu realnym m.in. ciągi przestępstw winien być jedynie art. 91 § 2 kk ( por. wyrok SA w Lublinie z 30 maja 2006 r., II AKa 126/06, Prok. i Pr. - wkł. 2007/2/14; wyrok SA w Katowicach z 18 lipca 2002 r., II AKa 249/02, Prok.i Pr.-wkł. 2003/5/18; wyrok SN z 16 września 2003 r., WA 40/03, OSNKW 2003/11-12/100). Tymczasem w uchylonym wyroku w podstawie wymiaru kary łącznej orzeczonej w pkt 2 z połączenia m.in. kar pozbawienia wolności wymierzonych za ciągi przestępstw w sprawie II K 510/05 tego przepisu nie powołano.

Będzie w końcu pamiętał Sąd Rejonowy, że zamieszczenie w wyroku łącznym wskazania, w jakim zakresie wyroki podlegające połączeniu podlegają odrębnemu wykonaniu, jest zbędne ze względu na zawarte w art. 576 § 1 kk wyjaśnienie, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku łącznego wyroki podlegające połączeniu nie ulegają wykonaniu tylko w zakresie objętym wyrokiem łącznym ( por. wyrok SN z 4 stycznia 1977 r., VI KRN 440/76, LEX nr 21730).

Sąd Rejonowy uwzględni też, że w myśl art. 6 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych nie pobiera się odrębnej opłaty od kary łącznej orzeczonej wyrokiem łącznym. Zatem nieprawidłowym jest wskazywanie art. 17 powołanej ustawy jako jednej z podstaw prawnych do zwolnienia skazanego od ponoszenia kosztów sądowych.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej swego wyroku.