Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Cieśla

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2014 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania W. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 31 stycznia 2014 roku nr (...)

oraz z dnia 13 marca 2014 roku nr (...)

w sprawie W. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

1.  umarza postępowanie w przedmiocie odwołania od decyzji z dnia 31 stycznia 2014 roku;

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

3.  nowy wniosek odwołującego się o ustalenie prawa do emerytury w oparciu o przepis art. 46 ust 1 w zw. z art. 39 ustawy emerytalnej przekazuje organowi rentowemu według właściwości do rozpoznania.

Sygn. akt IV U 792/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 3 października 2014 r.

Decyzją z dnia 31 stycznia 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
i ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 listopada 2013 r., odmówił W. B. przyznania prawa do emerytury górniczej. W uzasadnieniu, powołując się na art. 3 wskazanej ustawy,
art. 49 ust. 1 w związku z art. 34 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r., podał, że do dnia 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca udokumentował jedynie 18 lat, 4 miesiące i 16 dni pracy, w tym 13 lat i 14 dni pracy określonej w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS, zamiast wymaganego przepisami 25- letniego okresu pracy górniczej łącznie
z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej.

Od decyzji tej W. B. wywiódł odwołanie, domagając się jej zmiany
i przyznania mu prawa do emerytury górniczej. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że zaskarżona decyzja jest dla niego krzywdząca.

Decyzją z dnia 13 marca 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r.
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku
z dnia 28 listopada 2013 r., odmówił W. B. przyznania prawa do emerytury górniczej. W uzasadnieniu, powołując się na art. 3 wskazanej ustawy, art. 49 ust. 1 w związku z art. 34 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r., podał, że do dnia 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca udokumentował jedynie 19 lat, 2 miesiące i 20 dni pracy, w tym 13 lat i 14 dni pracy określonej w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS, zamiast wymaganego przepisami 25- letniego okresu pracy górniczej łącznie
z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej. Decyzją tą uchylił decyzję z dnia 31 stycznia 2014 r.

Również i tę decyzję W. B. zaskarżył odwołaniem, domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy górniczej. Na rozprawie w dniu 3 października 2014 r. odwołujący oświadczył, że wniosek o emeryturę górniczą złożył po to, aby przekonać się, czy spełnia warunki do przyznania mu tego świadczenia. Podał też, że uważa, iż warunków tych nie spełnia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący W. B. urodził się (...) r.

Od 24 października 1978 r. do 16 listopada 1978 r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową (24 dni).

Od 16 grudnia 1982 r. do 2 lipca 1998 r. pracował w Kopalni (...)w J. w pełnym wymiarze czasu pracy, od 16 grudnia 1982 r. do
7 czerwca 1992 r. w charakterze ładowacza pod ziemią, zaś od 8 czerwca 1992 r. do
30 września 1996 r. w charakterze górnika pod ziemią (13 lat i 14 dni pracy określonej
w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS; 13 lat,
9 miesięcy i 24 dni z okresami zaliczalnymi). Od 1 października 1996 r. do 2 lipca 1998 r. wykonywał natomiast pracę robotnika transportowego na powierzchni. W świadectwie pracy z dnia 2 lipca 1998 r., w punkcie 8 pracodawca wskazał, że odwołujący wykonywał pracę
w szczególnych warunkach od 16 grudnia 1982 r. do 7 czerwca 1992 r., pracując jako ładowacz pod ziemią i od 8 czerwca 1992 r. do 30 września 1996 r., pracując jako górnik pod ziemią.

Ubezpieczony przepracował w Kopalni (...)w J. na stanowiskach pracy w przodkach wymienionych w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 r. (Dz. U. Nr 2, poz. 95) od 16 grudnia 1982 r. do 30 września 1996 r.- 2820 dniówek.

dowód:

-

wniosek o emeryturę z dnia 28.11.2013 r.- k. 2 akt ZUS w sprawie
o emeryturę,

-

poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia książeczki wojskowej-
k. 107-108 akt ZUS w sprawie o rentę,

-

świadectwo pracy z dnia 02.07.1998 r.- k. 13, 100 akt ZUS w sprawie o rentę,

-

zaświadczenie (...) S.A.(...)z dnia 01.10.2013 r.- k. 8 akt ZUS w sprawie o emeryturę,

Na dzień 31 grudnia 2008 r. ubezpieczony udowodnił okres pracy górniczej łącznie
z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej w wymiarze
19 lat, 2 miesięcy i 20 dni, tj. od 24 października 1978 r. do 16 listopada 1978 r. (24 dni)
z tytułu odbywania zasadniczej służby wojskowej, od 16 grudnia 1982 r. do 30 września
1996 r. (13 lat, 9 miesięcy i 24 dni) z tytułu zatrudnienia w Kopalni (...) w charakterze ładowacza i górnika pracujących pod ziemią oraz 2820 dniówek przodkowych z okresu od 16 grudnia 1982 r. do 30 września 1996 r. co daje 5 lat, 4 miesiące
i 2 dni.

dowód:

-

dane o okresach zatrudnienia- k. 24 akt ZUS w sprawie o emeryturę,

W dniu 28 listopada 2013 r. ubezpieczony wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o emeryturę górniczą.

Decyzją z dnia 31 stycznia 2014 r. ZUS Oddział w Z. odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do tego świadczenia, podnosząc, że nie wykazał on na dzień 31 grudnia 2008 r. wymaganego przepisami prawa 25- letniego okresu pracy górniczej łącznie
z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczanymi do pracy górniczej, a jedynie 18 lat,
4 miesiące i 16 dni pracy, w tym 13 lat i 14 dni pracy określonej w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W decyzji tej organ rentowy błędnie oznaczył staż pracy górniczej ubezpieczonego łącznie z okresami pracy równorzędnej
i okresami zaliczanymi do pracy górniczej.

dowód:

-

wniosek o emeryturę z dnia 28.11.2013 r.- k. 2 akt ZUS w sprawie
o emeryturę,

-

decyzja ZUS z dnia 31.01.2014 r.- k. 21 akt ZUS w sprawie o emeryturę,

W związku z błędnym oznaczeniem w decyzji z dnia 31 stycznia 2014 r. stażu pracy górniczej ubezpieczonego łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczanymi do pracy górniczej, decyzją z dnia 13 marca 2014 r. ZUS Oddział w Z. uchylił decyzję
z dnia 31 stycznia 2014 r. i ponownie odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury górniczej z uwagi na niewykazanie na dzień 31 grudnia 2008 r. wymaganego przepisami prawa 25- letniego okresu pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczanymi do pracy górniczej, a jedynie 19 lat, 2 miesiące i 20 dni pracy, w tym 13 lat i 14 dni pracy określonej w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS.

dowód:

-

decyzja ZUS z dnia 13.03.2014 r.- k. 25 akt ZUS w sprawie o emeryturę,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Jeżeli chodzi o odwołanie od decyzji ZUS Oddział w Z. z dnia 31 stycznia
2014 r., bo takie wpłynęło do tutejszego Sądu, to z uwagi na fakt, że kolejną decyzją z dnia
13 marca 2014 r. organ rentowy uchylił decyzję z dnia 31 stycznia 2014 r., zbędnym stało się orzekanie w przedmiocie pierwszej z decyzji.

Postępowanie w tym zakresie jest zbędne i niedopuszczalne, a zatem podlega umorzeniu. Brak jest wszak instrumentu inicjującego i dopuszczającego postępowanie sądowe, którym w zakresie ubezpieczeń społecznych jest odwołanie od decyzji organu rentowego. W orzecznictwie przyjmuje się natomiast, że dochodzenie przed sądem prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego, jest niedopuszczalne, z wyjątkiem przewidzianym w art. 477 ⁹ § 4 k.p.c., a treść decyzji, od której wniesiono odwołanie, wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu (zob. postanowienie SN z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601; wyrok SN z dnia 23 listopada 1999 r., II UKN 204/99, OSNP 2001/5/169).

Zgodnie z art. 355 § 1 k.p.c., sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się
z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

Postępowanie w przedmiocie odwołania od decyzji ZUS Oddział w Z. z dnia
31 stycznia 2014 r. należało zatem umorzyć (punkt 1 wyroku).

Ubezpieczony zaskarżył również decyzję ZUS Oddział w Z. z dnia 13 marca 2014 r.

Decyzją tą organ rentowy odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury górniczej z uwagi na niewykazanie przez niego na dzień 31 grudnia 2008 r. wymaganego przepisami prawa 25- letniego okresu pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej. Wnioskodawca udokumentował jedynie 19 lat,
2 miesiące i 20 dni pracy, w tym 13 lat i 14 dni pracy określonej w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Analizując akta sprawy i dokumentację w nich złożoną w kontekście przepisów regulujących uprawnienia do emerytury górniczej, wskazać należy, że zaskarżona decyzja
z dnia 13 marca 2014 r. jest poprawna. Organ rentowy w sposób prawidłowy ustalił przebieg zatrudnienia wnioskodawcy w górnictwie i staż pracy uwzględniany przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej.

W aktach sprawy znajduje się świadectwo pracy z dnia 2 lipca 1998 r. (k. 13, 100 akt ZUS w sprawie o rentę) z Kopalni (...)w J., które potwierdza zatrudnienie odwołującego w tej Kopalni od 16 grudnia 1982 r. do 2 lipca 1998 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, od 16 grudnia 1982 r. do 7 czerwca 1992 r. w charakterze ładowacza pod ziemią, zaś od 8 czerwca 1992 r. do 30 września 1996 r. w charakterze górnika pod ziemią.

Są to okresy pracy górniczej (13 lat i 14 dni) łącznie z okresami zaliczalnymi (13 lat,
9 miesięcy i 24 dni).

Na podstawie tego dokumentu można ponadto stwierdzić, że od 1 października 1996 r. do 2 lipca 1998 r. wnioskodawca wykonywał pracę robotnika transportowego na powierzchni.

W aktach organu rentowego znajduje się również zaświadczenie(...) S.A. (...) z dnia 1 października 2013 r.,
z którego wynika, że odwołujący przepracował w Kopalni (...)
w J. na stanowiskach pracy w przodkach 2820 dniówek (5 lat, 4 miesiące
i 2 dni).

Wiadomo również, w oparciu o poświadczoną za zgodność z oryginałem kserokopię książeczki wojskowej zalegającej w aktach ZUS, że od 24 października 1978 r. do
16 listopada 1978 r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową (24 dni).

Biorąc pod uwagę treść zaświadczenia z dnia 1 października 2013 r., które potwierdza ilość przepracowanych przez odwołującego dniówek przodkowych, jak również to, w jakim czasie wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową, nawet doliczenie mu okresów stąd wynikających, tj. 5 lat, 4 miesiące i 2 dni (dniówki przodkowe) oraz 24 dni (służba wojskowa) (łącznie 5 lat, 4 miesiące i 26 dni) do wykazanego świadectwem pracy z dnia
2 lipca 1998 r. okresu pracy górniczej od 16 grudnia 1982 r. do 7 czerwca 1992 r.
w charakterze ładowacza pod ziemią i od 8 czerwca 1992 r. do 30 września 1996 r.
w charakterze górnika pod ziemią łącznie z okresami zaliczalnymi (13 lat, 9 miesięcy
i 24 dni), to okres pracy górniczej łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi nie przekracza w przypadku odwołującego 19 lat, 2 miesięcy i 20 dni.

Odwołujący nie spełnia zatem przesłanki koniecznej do przyznania mu emerytury górniczej w postaci 25- letniego okresu pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej.

Odwołujący nie spełnia również warunku wykazania na dzień 31 grudnia 2008 r.
15 lat pracy górniczej. Udowodnił bowiem tylko 13 lat i 14 dni takiej pracy (art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).

Nie kwestionując pozostałych przesłanek nabycia prawa do świadczenia, słusznie zatem organ rentowy uznał, że wnioskodawcy nie przysługuje emerytura górnicza.

Zgodnie bowiem z art. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 ze zm.), art. 34 ust. 2 w związku z art. 49 ust. 1 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r., prawo do emerytury górniczej przysługuje pracownikom urodzonym po dniu
31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., którzy do dnia 31 grudnia 2008 r. spełnili łącznie następujące warunki: 1) ukończyli 50 lat życia, 2) mają okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej określonej w art. 36 ust. 1 ustawy, 3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa oraz 4) rozwiązali stosunek pracy.

Na rozprawie w dniu 3 października 2014 r. odwołujący oświadczył zresztą, że wniosek o emeryturę górniczą złożył po to, aby przekonać się, czy spełnia warunki do przyznania mu tego świadczenia i uważa, iż warunków tych nie spełnia.

Odwołanie od decyzji ZUS Oddział w Z. z dnia 13 marca 2014 r., na podstawie powołanych wyżej przepisów prawa oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., podlegało zatem oddaleniu (punkt 2 wyroku).

Sąd nie mógł orzekać w przedmiocie wniosku odwołującego o przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy górniczej, gdyż nie został przeprowadzony w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym tryb przewidziany przepisami. Brak jest zatem instrumentu inicjującego i dopuszczającego postępowanie sądowe, którym w zakresie ubezpieczeń społecznych jest odwołanie od decyzji organu rentowego. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że dochodzenie przed sądem prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego, jest niedopuszczalne, z wyjątkiem przewidzianym w art. 477 ⁹ § 4 k.p.c.,
a treść decyzji, od której wniesiono odwołanie, wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu (por. postanowienie SN z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601; wyrok SN z dnia 23 listopada 1999 r., II UKN 204/99, OSNP 2001/5/169).

Możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy górniczej przewiduje art. 39 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Spośród osób urodzonych przed 1949 r. mogą z nich skorzystać wyłącznie mężczyźni urodzeni w III i IV kwartale 1948 r., którzy nie osiągnęli jeszcze powszechnego wieku emerytalnego. ZUS przyzna im wcześniejszą emeryturę, jeśli udowodnili co najmniej 25 letni staż ubezpieczeniowy (składkowy i nieskładkowy), w tym przynajmniej 5 lat: 1) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo 2) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki
i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki. Za każdy pełny rok wymienionej pracy ZUS obniża powszechny wiek emerytalny o 6 miesięcy, nie więcej niż o 15 lat
(art. 39 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).

Możliwość uzyskania emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy górniczej mają również osoby urodzone- jak odwołujący- po 31 grudnia 1948 r. a przed
1 stycznia 1969 r., o ile wspomniane warunki przewidziane dla urodzonych przed 1949 r. spełniły do 31 grudnia 2008 r. Jeśli osoby takie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego, muszą one zgłosić wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE do budżetu państwa (art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS).

Skoro więc w zakresie wniosku odwołującego o przyznanie prawa do emerytury
w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy górniczej właściwa jest w pierwszej kolejności droga administracyjna przed organem rentowym, a postępowanie przed sądem nie może zastąpić obligatoryjnych procedur przedsądowych, zasadnym było nowe żądanie dotyczące wypłaty emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy górniczej przekazać według właściwości do rozpoznania ZUS na podstawie art. 464 § 1 k.p.c.
(punkt 3 wyroku).