Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5 maja 2011 r., z datą wpływu do Sądu 9 maja 2011 r., powodowie S. S. i E. S. wnieśli o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego wystawionego przez (...) Bank (...) S.A. nr (...) z dnia 4 stycznia 2010 r. opatrzonego klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Pszczynie w dniu 10 stycznia 2011 r. (sygn. akt I Co 4549/10). Nadto domagali się zasądzenia od pozwanego solidarnie od powodów kosztów postępowania.

Na uzasadnienie podali, że pozwany na podstawie w/w tytułu wykonawczego dochodzi przeciwko nim w postępowaniu egzekucyjnym kwoty 4 870 749,05 zł wraz z odsetkami. Kwota ta stanowi niespłaconą część zobowiązań kredytowych zaciągniętych przez Zakład Produkcji (...) Spółkę jawną w P. (dalej (...)) umową nr (...) z dnia 24 lutego 2006 r. oraz umową nr (...) z dnia 18 grudnia 2006 r., a poręczonych przez powodów wekslami in blanco. Powodowie zakwestionowali zasadność dochodzenia od nich przez pozwanego wierzytelności. Podnieśli, że na mocy umowy zawartej przed notariusz K. G. w dniu 31 października 2008 r. wspólnicy (...) i powód S. S. sprzedali (...) Sp. z o.o. w C. (późniejsza nazwa (...) Polska (...) Sp z o.o.) prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo za cenę 11 000 000 zł. Pozwany nie zgłosił zastrzeżeń do sprzedaży przedsiębiorstwa, a tym samym zdaniem powodów wyraził on zgodę na jego zbycie zgodnie z treścią umowy, zgodnie z którą spłata zobowiązań z tytułu zawartych z pozwanym umów kredytowych została przejęta przez następcę prawnego L.-P. sp. j. to jest (...) Sp. z o.o. w C.. Wobec zmiany podmiotu odpowiedzialnego za spłatę nieuregulowanej części kredytów, to per facta concludentia wygasły zabezpieczenia przedmiotowej wierzytelności w postaci poręczenia udzielonego przez powodów. Zatem wszczęcie przeciwko powodom egzekucji było bezpodstawne, a nadto było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Powodowie zarzucili, iż pozwana błędnie wyliczyła wysokość należności pozostałej do zapłaty. Pozwana wypełniła wystawione przez nich weksle in blanco niezgodnie z deklaracjami wekslowymi, z których wynika, że weksle mogły być wypełnione tylko do wysokości aktualnego zadłużenia.

Powodowie wskazali, iż nie mogli w pozwie podnieść zarzutu błędnego wyliczenia należności pozwanej względem nich, gdyż nie dysponowali uprzednio dokumentami, pozwalającymi im na sprawdzenie wyliczenia kwoty objętej bankowym tytułem egzekucyjnym. Nadto na rozprawie w dniu 23 października 2012 r. pełnomocnik powodów podał, że nie mieli oni dostępu do dokumentacji (...), w tym do dokumentacji związanej z umowami kredytowymi, za które udzielili poręczeń wekslowych, natomiast powód od 1 stycznia 2009 r. przestał być wspólnikiem tejże spółki, a powódka od 12 listopada 2008 r. nie pełni w niej funkcji księgowej. Dopiero w toku spraw sądowych, to jest przed Sądem Rejonowym Katowice-Wschód w Katowicach, sygn. akt KA VIII NsRej KRS (...) i przed Sądem Okręgowym w Katowicach w niniejszym postępowaniu, powodowie uzyskali dostęp do wskazanych dokumentów. Pismami datowanymi na dzień 28 stycznia 2010 r. i 12 marca 2010 r. zwrócili się do pozwanej o wskazanie stanu postępowania likwidacyjnego Zakładu Produkcji (...), nie otrzymując żadnej odpowiedzi. Nadto zwracali się do likwidatora o udzielenie informacji co do przebiegu likwidacji, lecz z uwagi na konflikt z likwidatorem, będącym uprzednio wspólnikiem likwidowanej spółki, nie otrzymali odpowiedzi.

W piśmie procesowym z dnia 28 listopada 2011 r. powodowie podnieśli, że nie są dłużnikami głównymi, a jedynie odpowiadali z tytułu poręczenia umów kredytowych. Pozwana natomiast wyraziła zgodę na sprzedaż przedsiębiorstwa (...) oraz na to, że niespłaconą dotąd część należności zapłaci nabywa przedsiębiorstwa. Nadto wobec zmiany podmiotu odpowiedzialnego za należność główną wygasło poręczenie wekslowe udzielone przez powodów.

Dodali, że umowy kredytów zostały zabezpieczone za pomocą hipoteki i zastawów rejestrowych ustanowionych na majątku powoda S. S. jako współwłaściciela (...), który to majątek na mocy umowy sprzedaży przeszedł na (...) Sp. z o.o., a charakter tych zabezpieczeń daje pozwanej prawo pierwszeństwa zaspokojenia swoich wierzytelności na objętych nimi nieruchomościami i ruchomościami.

Podnieśli, że pozwana przez długi czas prowadziła negocjacje z (...) Sp. z o.o. i wiedziała, że nie posiada ona płynności finansowej. Mogła ona przystąpić do egzekucji z majątku zabezpieczonego hipotekami i zastawami rejestrowymi dużo wcześniej, to jest przed ogłoszeniem upadłości układowej (...) Sp. z o.o., a nawet po jej ogłoszeniu, gdyż układ nie naruszał praw, wynikających z tych zabezpieczeń. Dodali, że pozwana, mając pewność całkowitego zaspokojenia swojego roszczenia od dłużnika głównego z majątku znacznie przewyższającego sumę zobowiązania, dochodzi zaspokojenia od powodów, których cały majątek nie jest w stanie nawet w znikomym stopniu pokryć jej roszczeń. Z tych względów postępowanie pozwanej narusza zasady współżycia społecznego w szczególności zasadę słuszności oraz dobrych obyczajów.

W piśmie procesowym z dnia 25 stycznia 2012 r. powodowie wskazali, że umowa kredytu w formie limitu kredytowego wielocelowego nr 202- (...) z dnia 24 lutego 2006 r. była zmieniana aneksami: nr (...) z dnia 15 września 2006 r., nr 2 z dnia 2 lutego 2007 r., nr 3 z dnia 19 października 2007 r. oraz nr 4 z dnia 21 maja 2008 r. Aneks nr (...) wprowadził natomiast zasadnicze zmiany do umowy w zakresie wysokości należności głównej i innych wynikających z zabezpieczonej wierzytelności. W ślad za tymi zmianami nie zostały wystawione oświadczenia o poddaniu się egzekucji. Przedmiotowy bankowy tytuł egzekucyjny został wystawiony na podstawie aneksu nr (...) do umowy. W ich ocenie złożone oświadczenia o poddaniu się egzekucji przez powodów nie dotyczy umowy kredytu w formie limitu kredytowego wielocelowego z dnia 24 lutego 2006 r. zmienionej aneksem nr (...), wobec czego egzekucja nie powinna być prowadzona na jego podstawie. Nadto powodowie podnieśli zarzut wadliwego obliczenia zadłużenia oraz braku pełnomocnictwa do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego.

Pozwana (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie solidarnie od powodów na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwana podała, że przysługuje jej od powodów wierzytelność wymagalna, stwierdzona bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności, na podstawie którego zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne przeciwko powodom przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pszczynie T. G.. Zaprzeczyła, że (...) Sp. z o.o. jest następcą prawnym (...), wskazując jednocześnie, że na skutek nabycia przedsiębiorstwa (...) przystąpiła ona do długu z tytułu zobowiązań kredytowych do wysokości wartości nabytego przedsiębiorstwa. Nadto w zawartych umowach ugody pomiędzy pozwaną i (...) Sp. z o.o. brak jest zwolnienia kredytobiorcy i jego poręczycieli wekslowych, w tym powodów, z długu i brak jest ich oświadczeń o przyjęciu zwolnienia. Pozwana dochodzi swej należności od dłużnika głównego w postępowaniu upadłościowym oraz w niniejszym postępowaniu od powodów, bowiem ponoszą oni odpowiedzialność solidarną za zobowiązanie względem niej i to od jej swobodnej decyzji zależy, od których dłużników i w jaki sposób egzekwuje swą należność. W związku z tym zarzut powodów o sprzeczności z zasadami współżycia społecznego wszczęcia przeciwko nim egzekucji jest chybiony (odpowiedź na pozew – k. 319-322).

W piśmie procesowym z dnia 24 lutego 2012 r. pozwana uznała powództwo do kwoty 1 145 534,86 zł, zaprzeczając jednocześnie, że na dzień 13 października 2010 r. miała istnieć wierzytelność wymagalna z tytułu umowy nr (...) kredytu inwestycyjnego w wysokości wyliczonej przez powodów w części dotyczącej odsetek w kwocie 154 428,17 zł. Wskazała, że przedmiotem oświadczenia o poddaniu się egzekucji nie jest wierzytelność wynikająca z aneksu, lecz z umowy kredytu zmienionej kolejnymi aneksami. Aneks do umowy nie jest bowiem czynnością autonomiczną, lecz związaną z istniejącą umową. Zaprzeczyła twierdzeniom powodów, że skierowanie przeciwko nim egzekucji jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, że nie zostały do akt złożone dokumenty pełnomocnictwa do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego oraz wskazała, że zarzut nieprawidłowych oświadczeń o poddaniu się egzekucji stanowi zarzut formalny, mogący stanowić co najwyżej podstawę do zażalenia postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności, a nie podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego (k. 515). Ostatecznie pozwana w piśmie procesowym z dnia 20 lipca 2012 r. uznała powództwo w zakresie wierzytelności wynikającej z umowy nr (...) kredytu inwestycyjnego do kwoty 1 259 359,79 zł (k. 639-640). W kolejnych pismach procesowych pozwana podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód S. S. był wspólnikiem Zakładów Produkcji (...) Spółki jawnej w P. (dalej (...)). Powódka E. S. była księgową w tej spółce. W dniu 24 lutego 2006 r. pozwana zawarła z (...) umowę nr (...)///006 kredytu w formie limitu kredytowego wielocelowego, na mocy której udzielił (...) kredytu w walucie polskiej w kwocie 2 000 000 zł. Limit został przyznany na okres od 24 lutego 2006 r. do 23 lutego 2009 r. Zgodnie z § 28 spłata wierzytelności została zabezpieczona w następujący sposób: hipoteką łączną kaucyjną do kwoty 2 500 000 zł ustanowiona na przysługującym kredytobiorcy prawie wieczystego użytkowania gruntu wraz z prawem własności budynków znajdujących się na nieruchomości, cesją praw z umowy ubezpieczenia nieruchomości, pełnomocnictwami do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunkach szczegółowo określonych rachunkach bankowych oraz wekslem własnym in blanco z deklaracją wekslową wystawionym przez kredytobiorcę, poręczonym przez powodów oraz L. P. i D. P. (okoliczności bezsporne). Aneksem nr (...) z dnia 15 września 2006 r. zmieniono umowę, utrzymując w mocy postanowienia o zabezpieczeniu spłaty wierzytelności wekslem in blanco poręczonym przez powodów oraz L. P. i D. P.. Aneksem nr (...) z dnia 2 lutego 2007 r. między innymi podwyższono kwotę udzielonego kredytu do sumy 3 200 000 zł. Powyżej wskazany weksel in blanco nadal stanowił zabezpieczenie spłaty należności. Aneksem nr (...) zawarty w dniu 19 października 2007 r. strony wprowadziły zmiany w zakresie § 34 w związku z planowanym wdrożeniem zintegrowanego systemu informatycznego, pozostawiając pozostałe warunki umowy bez zmian. Aneksem nr (...) z dnia 21 maja 2008 r. zmniejszono kwotę kredytu do 2 950 000 zł, nie dokonując zmian w zakresie zabezpieczeń spłaty wierzytelności.

Powodowie do tej umowy złożyli oświadczenia o poddaniu się egzekucji prowadzonej przez pozwaną na podstawie bankowego tytułu wykonawczego do kwoty 6 400 000 zł, na którą składała się należność główna oraz należności uboczne wynikające z zabezpieczonej wierzytelności. W oświadczeniach stwierdzono, że pozwana może wystąpić do właściwego sądu o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności w terminie 2 lat od dnia dokonania wypowiedzenia powyższej umowy przez kredytobiorcę lub przez pozwaną. Po podpisaniu aneksu nr (...) powodowie nie złożyli ponownych oświadczeń o poddaniu się egzekucji.

Dowód: umowa z dnia 24 lutego 2006 r. z aneksami (...) – k. 516-524, 525-534, 535-553, 554, 555-556; oświadczenia o poddaniu się egzekucji – k. 12,13 akt Sądu Rejonowego w Pszczynie sygn. akt I Co 4549/10.

W dniu 18 grudnia 2006 r. pozwana zawarła z (...) umowę nr (...) kredytu inwestycyjnego w walucie polskiej, udzielając (...) kredytu w kwocie 1 850 000 zł. Kredyt został udzielony na okres od 18 grudnia 2006 r. do 30 września 2013 r. Na mocy § 19 umowy spłata wierzytelności została zabezpieczona w następujący sposób: hipoteką zwykłą łączną w kwocie 1 850 000 zł ustanowioną na przysługującym kredytobiorcy prawie wieczystego użytkowania gruntu wraz z prawem własności budynków i budowli znajdujących się na nieruchomości, cesją praw z umowy ubezpieczenia nieruchomości i z umowy ubezpieczenia środków trwałych, zastawem rejestrowym na dwóch maszynach będących przedmiotem kredytowania oraz wekslem własnym in blanco z deklaracją wekslową wystawionym przez kredytobiorcę, poręczonym przez powodów oraz L. P. i D. P. (okoliczności bezsporne). Aneksem nr (...) z dnia 22 października 2007 r. zmieniono terminy spłaty kredytu, nie zmieniając końcowego terminu spłaty całości zadłużenia. Umowa ta nie została wypowiedziana przez pozwaną.

Zgodnie z § 4 w/w umowy wykorzystany kredyt oprocentowany był w stosunku rocznym według zmiennej stopy procentowej, która równa była stawce WIBOR IM powiększonej o marżę banku w wysokości 2,7 p.p. W myśl § 11 tej umowy niespłacenie kredytu w terminie powodowało, że niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanym. Raty kapitałowe kredytu płatne były na koniec każdego miesiąca kalendarzowego w wysokości 27 611,94 zł, wobec czego w okresie od 2 lutego 2009 r. do 13 października 2010 r. wymagalnych było 20 rat kapitałowych każda we wskazanej powyżej wysokości. W związku z tym należność główna (niespłacone raty kapitało od 2 lutego 2009 r. do 13 października 2010 r.) wynosiła 552 238,80 zł. Pozostały do spłaty kredyt na dzień 2 lutego 2009 r. wynosił 1 546 268,64 zł. Zatem bieżące odsetki kapitałowe od 2 lutego 2009 r. do 13 października 2010 r. wynoszą łącznie 139 291,58 zł, a odsetki tzw. przeterminowane naliczone od rat kapitału niespłaconych w terminie płatności wynoszą 91 660,29 zł. Suma odsetek od tego kredytu wynosi 230 951,87 zł, która to kwota winna zostać pomniejszona o kwotę spłaty kredytu przez (...) Sp. z o.o. w wysokości 90 133,24 zł. Zatem łączne odsetki od tego kredytu w okresie od 2 lutego 2009 r. do 13 października 2010 r. wyniosły 140 818,63 zł. Odsetki ustawowe w okresie od 14 października 2010 r. do 3 listopada 2010 r. wyniosły 5 183,69 zł. Łączne zadłużenie na dzień 3 listopada 2010 r. wyniosło 698 241,12 zł.

Powodowie do tej umowy złożyli oświadczenia o poddaniu się egzekucji prowadzonej przez pozwaną na podstawie bankowego tytułu wykonawczego do kwoty 3 700 000 zł, na którą składała się należność główna oraz należności uboczne wynikające z zabezpieczonej wierzytelności. W oświadczeniach stwierdzono, że pozwana może wystąpić do właściwego sądu o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności w terminie 2 lat od dnia dokonania wypowiedzenia powyższej umowy przez kredytobiorcę lub przez pozwaną.

Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu finansów i rachunkowości mgr J. S. – k. 1145-1153; dokumentacja bankowa – k. 661-829; oświadczenia o poddaniu się egzekucji – k. 10, 11 akt Sądu Rejonowego w Pszczynie sygn. akt I Co 4549/10.

W dniu 31 października 2008 r. L. P. i S. S., działający w imieniu (...) w wykonaniu umowy przedwstępnej zawarli z (...) Sp. z o.o. w C. przed notariusz K. G. (Rep. A. 17797/2008) umowę sprzedaży przedsiębiorstwa. Zgodnie z punktem 2.1. umowy L. P. i S. S. sprzedali i przenieśli na (...) Sp. z o.o. własność przedsiębiorstwa, składającego się w dacie zamknięcia z praw, tytułów i udziałów we wszystkich składnikach majątku, służących prowadzeniu działalności gospodarczej pod nazwą (...) w rozumieniu art. 55 ¹ k.c., w tym zobowiązania sprzedającego wobec osób trzecich, wynikające ze zrealizowanych oraz będących w toku realizacji umów, zamówień, zobowiązań i porozumień sprzedającego w ramach przedsiębiorstwa. Sprzedający oświadczył, iż ponosi pełną i wyłączną odpowiedzialność za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa z wyłączeniem tych wymienionych w załączniku nr 4, w którym to nie widnieje zobowiązanie wobec pozwanej.

Pismem z dnia 28 października 2008 r. pozwana poinformowała (...) o tym, że w związku z zadeklarowaną wcześniejszą spłatą zadłużenia kredytowego nie wnosi zastrzeżeń do planowanej sprzedaży przedsiębiorstwa.

W dniu 29 stycznia 2009 r. odbyło się trójstronne spotkanie dotyczące zadłużenia kredytowego, w którym uczestniczyli przedstawiciele pozwanej, (...) Sp. z o.o. i (...)_ (...), w tym między innymi powód S. S.. W dniu 18 lutego 2009 r. pozwana zawarła z (...) Sp. z o.o. dwie umowy ugody dotyczące przedmiotowych umów kredytowych, na mocy których strony ustaliły zasady spłaty wierzytelności pozwanej. Zgodnie z § 3 każdej z tych umów (...) Sp. z o.o. oświadczyła, że uznaje w całości zobowiązanie wobec pozwanej we wskazanej wysokości i w związku z przystąpieniem do długu zobowiązuje się do spłaty całej należności. Pozwana w dalszym ciągu prowadziła z (...) Sp. z o.o. negocjacje odnośnie spłaty zadłużenia, w czasie których ta ostatnia uznała swoją odpowiedzialność za zobowiązania kredytowe przejętego przedsiębiorstwa.

W umowie z dnia 26 stycznia 2010 r. zawartej pomiędzy pozwaną a (...) Sp. z o.o. będącej już wówczas w upadłości układowej stwierdzono, że ta ostatnia wpłaciła na rzecz pozwanej kwotę 40 000 zł i 24 000 CHF. Pozwana wpłatę tę przyjęła i zobowiązała się do jej zaliczenia na spłatę wierzytelności wynikających z przedmiotowych umów kredytowych. Pozwana informowała powodów o prowadzeniu negocjacji z (...) Sp. z o.o. Nadto egzekucja została również skierowana przeciwko L. P. i D. P..

Dowód: umowa z dnia 31 października 2008 r. z załącznikami – k. 55-115; pismo pozwanej z dnia 28 października 2008 r. – k. 53; umowy ugody – k. 369-377; pisma pozwanej do powodów – k. 876-885; notatka służbowa z dnia 29 stycznia 2009 r. – k. 1004-1006; dokumenty z negocjacji – k. 1007-1036, 1073-1089, 1119-1138; umowa wpłaty środków – k. 1116-1118.

Pismami z dnia 30 września 2010 r., doręczonymi powodom w dniu 11 października 2010 r., w związku z nieuregulowaniem należności wynikających w obu w/w umów pozwana powiadomiła powodów o wypełnieniu w/w weksli, wzywając ich jako poręczycieli wekslowych do zapłaty sum wekslowych w terminie płatności weksla do dnia 13 października 2010 r.

Weksel własny in blanco stanowiący zabezpieczenie spłaty wierzytelności z umowy kredytu z dnia 24 lutego 2006 r. został wypełniony na sumę 2 912 671,95 zł, a weksel własny in blanco do umowy kredytu z dnia 18 grudnia 2006 r. został wypełniony na kwotę 1 958 077,10 zł. Powodowie podpisali deklaracje poręczycieli weksla własnego niezupełnego.

Pismami z dnia 19 listopada 2010 r. pozwana powiadomiła powodów o tym, że w związku z brakiem zapłaty sum wekslowych we wskazanym w wezwaniach terminie pozwana zmuszona została do dochodzenia swych należności na drodze sądowej i egzekucyjnej od wszystkich zobowiązanych.

Dowód: deklaracje poręczycieli weksla – k. 349-350, 359; pisma pozwanej z dnia 19 listopada 2010 r.; zawiadomienia o uzupełnieniu weksli z wezwaniami do zapłaty i dowodami doręczenia – k. 351-358; kopie weksli – k. 360, 361

W dniu 4 listopada 2010 r. pozwana wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) na podstawie jej ksiąg, stwierdzając, iż figurują w nich wymagalne wierzytelności w łącznej kwocie 4 907 179,58 zł wobec dłużników solidarnych w osobach S. S. i E. S. z tytułu niewywiązania się z poręczenia udzielonego na zabezpieczenie spłaty wierzytelności z dwóch opisanych powyżej umów zmienionych wymienionymi aneksami. Tytuł ten został opatrzony pieczęcią banku oraz podpisany przez naczelnika M. W. oraz zastępcę naczelnika A. W.. Każda z tych osób była umocowana do składania łącznie z drugą upoważnioną osobą oświadczeń woli w zakresie czynności dotyczących dochodzenia wierzytelności. W dniu 22 listopada 2010 r. do Sądu Rejonowego w Pszczynie wpłynął wniosek pozwanej o nadanie klauzuli wykonalności w/w bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Do wniosku oprócz bankowego tytułu wykonawczego pozwana załączyła między innymi notarialnie poświadczone kopie pełnomocnictw udzielonych osobom podpisanym pod bankowym tytułem egzekucyjnym, odpis pełny z KRS pozwanej, oświadczenia powodów o poddaniu się egzekucji, kopie weksli, deklaracji wekslowych, w/w umów kredytowych z aneksami i umowy ugody. Postanowieniem z dnia 10 stycznia 2011 r. Sąd Rejonowy w Pszczynie nadał klauzulę wykonalności w/w bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przeciwko powodom (sygn. akt I Co 4549/10). Powodowie wnieśli zażalenie na to postanowienie, zarzucając naruszenie art. 97 ust. 2 ustawy Prawo bankowe poprzez niewłaściwe określenie w oświadczeniach o poddaniu się egzekucji terminu, do którego wierzyciel mógł wystąpić z wnioskiem do sądu o nadanie klauzul wykonalności poprzez wskazanie konkretnej daty. Nadto podnieśli, że brak było podstaw do nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, bowiem ich odpowiedzialność jako poręczycieli wekslowych wygasła wraz ze zmianą podmiotu obowiązanego do spłaty zadłużenia z tytułu umów kredytowych wskazanych w tym tytule. Postanowieniem z dnia 21 lipca 2011 r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił zażalenie powodów (sygn. akt III Cz 689/11), uznając, iż w oświadczeniach dłużników o poddaniu się egzekucji sposób określenia terminu, do którego pozwana mogła wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, był dopuszczalny w świetle stanowiska orzecznictwa i brzmienia przepisu art. 97 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Natomiast drugi zarzut miał charakter merytoryczny, pozostający poza kognicją sądu przy rozpoznawaniu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności.

Dowód: dokumenty znajdujące się w aktach Sądu Rejonowego w Pszczynie o sygn. I Co 4549/10 – k. 2-155, 157, 167-172, 296-299.

Na podstawie w/w bankowego tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne przeciwko powodom przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pszczynie T. G., sygn. akt KM 387/11. Na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 6 grudnia 2012 r. zostało ono zawieszone na skutek udzielenia zabezpieczenia powództwa.

Dowód: zawiadomienia o wszczęciu egzekucji – k. 938, 939, zeznania powoda – 886-887; zeznania powódki – k. 885-886.

(...) złożyła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pszczynie A. R. wniosek z dnia 1 czerwca 2009 r. wniosek o wszczęcie egzekucji należności z tytułu ceny sprzedaży przedsiębiorstwa z majątku (...) Sp. z o.o. Wobec nieuzupełnienia braków formalnych wniosku Komornik Sądowy zarządzeniem z dnia 15 czerwca 2009 r. odmówił wszczęcia egzekucji i zwrócił tytuł wykonawczy.

Powód na skutek wypowiedzenia umowy spółki jawnej (...), od dnia 1 stycznia 2009 r. przestał być jej wspólnikiem, a jedynym jej wspólnikiem i likwidatorem pozostał L. P.. Powódka E. S. od dnia 12 listopada 2008 r. przestała być księgową tej spółki. Dokumenty związane z prowadzeniem (...) pozostały w siedzibie spółki. (...) Sp. z o.o. nie uiściła zapłaty za nabyte przedsiębiorstwo. Powodowie dopiero w toku spraw sądowych przed Sądem Rejonowym Katowice-Wschód w Katowicach, sygn. akt KA VIII Ns Rej KRS (...) i niniejszego postępowania uzyskali dostęp do dokumentów dotyczących umów kredytowych i informacji o spłacaniu kredytów.

Dowód: dokumenty zawarte w aktach komorniczych KM858/09; dokumenty dołączone do pisma powodów z dnia 22 października 2012 r. – k. 845-863; zeznania powoda – k. 886-887, zeznania powódki – k. 885-886.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o powołane dowody. Dokumenty nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności. Opinia biegłego sądowego nie została zakwestionowana przez żadną ze stron, a nadto spełniała wymogi ustawowe, była rzetelna i pełna. Zeznania powodów były logiczne i korespondowały z dowodami z dokumentów, w związku z czym Sąd nie odmówił im waloru wiarygodności.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powodów tylko w części zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że powodowie byli poręczycielami wekslowymi za zobowiązania kredytowe (...) względem pozwanej. Nadto strony zgodne były co do tego, iż te wierzytelności pozwanej nie zostały zaspokojone w całości.

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym nie będącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Powództwo z art. 840 k.p.c., jako środek merytorycznej obrony dłużnika, pozwala na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego w drodze badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tym tytułem i w konsekwencji musi być oparte na przyczynach materialnoprawnych - podstawach wymienionych w pkt 1-3 omawianego przepisu. (por. też: uchwała SN z dnia 17 kwietnia 1985 r., III CZP 14/85, OSNC 1985, nr 12, poz. 192). Zatem podstawą tego rodzaju powództwa są zdarzenia, z którymi przepisy prawa materialnego łączą wygaśnięcie zobowiązań albo które powodują, że niemożność egzekwowania świadczeń wynikających z tytułu egzekucyjnego. Skuteczność żądania pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności zależy od wykazania przez stronę powodową nieistnienia obowiązku objętego tytułem wykonawczym – art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 31 marca 2010 r., I ACa 49/10, publ. LEX nr 1120373). Dłużnik może więc podnosić wszelkie materialnoprawne zarzuty dotyczące wierzytelności banku objętej bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności. Kognicją sądu w tym postępowaniu nie są objęte zarzuty formalne związane z nadaniem klauzuli wykonalności, które mogą być podnoszone w zażaleniu na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Pozbawienia wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego można domagać się po nadaniu mu klauzuli wykonalności, ale tylko wówczas, gdy istnieje możliwość prowadzenia na jego podstawie egzekucji, to jest do momentu, gdy należność nie została jeszcze w pełni wyegzekwowana.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, iż przeciwko powodom pozwana wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny, bowiem na podstawie art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe udzielili oni poręczenia wekslowego, a zatem są dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyli pisemne oświadczenia o poddaniu się egzekucji, a roszczenie objęte tym tytułem wynika bezpośrednio z tego zabezpieczenia. Spośród zarzutów podniesionych przez powodów jedynie zarzut niewłaściwego wyliczenia należności z tytułu umowy kredytu nr 202- (...) mógł odnieść skutek, bowiem wykazali, że wymagalna wierzytelność z tego tytułu w rzeczywistości opiewać powinna na niższą kwotę niż zostało to wskazane w bankowym tytule egzekucyjnym. Zgodnie z opinią biegłego sądowego, niekwestionowaną przez strony, kwota ta winna wynosić 698 241,12 zł. Co więcej, pozwana odnośnie tej umowy kredytu częściowo uznała powództwo. Jednocześnie z ocenie Sądu nie doszło do prekluzji w rozumieniu art. 843 § 3 k.p.c. w zakresie zarzutów błędnego wyliczenia należności objętych bankowym tytułem egzekucyjnym. Zgodnie z tym przepisem prekluzja procesowa obejmuje tylko te zarzuty, które strona powodowa mogła zgłosić już w pozwie. Powodowie natomiast wykazali, że nie posiadając uprzednio dostępu do dokumentów dotyczących między innymi spłacania kredytów przez (...) Sp. z o.o., nie mieli realnej możliwości zweryfikowania wysokości wierzytelności wobec pozwanej, które były zabezpieczone między innymi ich poręczeniami wekslowymi. Zatem wobec udowodnienia przez powodów, że we wskazanym zakresie zobowiązanie nie istniało, to w tej części powództwo zasługiwało na uwzględnienie na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.

Pozostałe zarzuty podniesione przez powodów nie były skuteczne.

Zarzut co do tego, że zobowiązanie powodów wygasło na skutek sprzedaży przedsiębiorstwa przez dłużnika głównego na rzecz innego podmiotu nie był trafny. Z faktu zbycia przedsiębiorstwa powodowie wywodzili, że udzielone przez nich poręczenie wekslowe wygasło, a jedynym odpowiedzialnym wobec pozwanej jest nabywca przedsiębiorstwa, który zobowiązał się do spłaty zadłużenia. Powodowie udzielili poręczenia wekslowego zbywcy przedsiębiorstwa. Odpowiedzialność poręczyciela wekslowego zależy od tych samych przesłanek, co odpowiedzialność osoby, za którą poręczył, lecz mimo to poręczenie wekslowe jest zobowiązaniem akcesoryjnym. Jest ono ważne chociażby zobowiązanie, za które poręczono było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny za wyjątkiem wady formalnej weksla, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca, gdyż powodowie nie wykazali bowiem, ażeby którykolwiek z weksli był taką wadą dotknięty. Co więcej, z istoty poręczenia wekslowego wynika, że zobowiązanie powodów nie mogło i nie wygasło na skutek zbycia przedsiębiorstwa przez (...), będącego wystawcą weksli. Dla ważności zobowiązania wekslowego nie jest istotne, czy istniało zobowiązanie będące przyczyną wystawienia weksla oraz czy było ono ważne. Każdy więc, kto złożył swój podpis na wekslu, musi liczyć się z tym, że może być zobowiązany wobec każdoczesnego posiadacza weksla do jego zapłaty. Weksle in blanco mogą być wypełnione i puszczone w obieg dopiero wówczas, gdy wystawca nie wywiąże się w terminie z całości lub części zobowiązania, na zabezpieczenie którego został przyjęty weksel -orzeczenie SN z dnia 9 listopada 1960 r., IV CR 910/59, NP 1961, s. 819 (por. I. Heropolitańska Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz).

Na skutek umowy sprzedaży przedsiębiorstwa, wbrew twierdzeniom powodów, nie doszło więc do zwolnienia ich z długu. Pozwana zaprzeczyła temu twierdzeniu, a co więcej, okoliczność ta nie została potwierdzona za pomocą żadnego dokumentu. Wbrew twierdzeniom powodów, pismo pozwanej z dnia 28 października 2008 r. nie stanowiło zwolnienia powodów z długu, a jedynie zgodę na zawarcie umowy sprzedaży przedsiębiorstwa. Odpowiedzialność zbywcy za zobowiązania zbywanego przedsiębiorstwa jest solidarna z nabywcą do wartości tego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela (art. 55 ⁴ k.c.). Temu swoistemu przejęciu odpowiedzialności za zobowiązania przez nabywcę przedsiębiorstwa nie towarzyszy zwolnienie zbywcy z odpowiedzialności za dług, lecz jego istotą jest przystąpienie nabywcy do długu w charakterze dłużnika solidarnego do wysokości wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia (S. Rudnicki w: S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna. Wyd. LexisNexis Sp. z o.o. W-wa 2008). Nadto pozwana zawarła z nabywcą przedsiębiorstwa dodatkowe umowy ugody, w których wyraźnie stwierdzono, że (...) Sp. z o.o. przystąpiła do długu z tytułu w/w umów kredytowych. Przystąpienie do długu stanowi wynikające z woli stron podmiotowe przekształcenie stosunku zobowiązaniowego po stronie dłużniczej, w którym przystąpienie do długu osoby trzeciej nie powoduje zwolnienia dotychczasowego dłużnika z odpowiedzialności za zaciągnięte przez niego zobowiązanie. W przeciwnym przypadku zachodziłoby przejęcie długu. Umowne przystąpienie do długu może mieć postać zarówno umowy między osobą trzecią a wierzycielem, jak i między osobą trzecią a dłużnikiem. Nie wymaga przy tym formy szczególnej ani też zgody - w pierwszym wypadku dłużnika, a w drugim wierzyciela. Skutkiem tzw. kumulatywnego przystąpienia do długu jest pojawienie się dodatkowego dłużnika ponoszącego solidarną odpowiedzialność wraz z dłużnikiem głównym wobec wierzyciela (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 października 2012 r., VI Aca 516/12; SN z 26 czerwca 1998 roku, sygn. akt II CKN 825/97, OSNC 1999/1/18wyrok SN z 5 września 2001 roku, I CKN 1287/00, LEX nr 462965, wyrok SN z dnia 23 kwietnia 2009 roku, IV CSK 558/08, LEX nr 512966, wyrok SA w Poznaniu z 1 września 2010 roku I ACa 612/10, LEX nr 756681). W przedmiotowym przypadku nie doszło do zwolnienia powodów z długu, do którego zaistnienia wymagane jest oświadczenie wierzyciela zrzekającego się przysługującej mu wierzytelności oraz akceptacja tego oświadczenia przez dłużnika. Nie mogło to wbrew twierdzeniom powodów nastąpić na mocy umowy sprzedaży przedsiębiorstwa. To, że nabywca przedsiębiorstwa oświadczył w tej umowie, że uznaje zobowiązania przedsiębiorstwa wobec pozwanej i że zobowiązał się uiścić należności na jej rzecz nie oznaczało przejęcia długu czy też zwolnienia powodów z odpowiedzialności. Nadto w/w piśmie pozwana nie wyraziła zgody na przejęcie długu czy też zwolnienie z niego powodów, co dodatkowo potwierdziła umowa pozwanej i nabywcy przedsiębiorstwa, w której strony zgodnie stwierdziły, że nabywca do przedmiotowego długu przystępuje. W świetle powyższego, mając na względzie zasady wykładni oświadczeń woli wyrażone w art. 65 k.c., stwierdzić należy, iż pozwana nie złożyła powodom oświadczenia o zwolnieniu z długu, a samo wyrażenie przez nią zgody na przystąpienie do długu innego podmiotu w żadnym wypadku nie mogło być poczytywane za tego rodzaju oświadczenie.

Zatem skoro zobowiązanie powodów i nabywcy przedsiębiorstwa była solidarna, to nie mógł odnieść skutku kolejny zarzut strony powodowej co do tego, że skierowanie przeciwko nim postępowania egzekucyjnego przez pozwaną stanowiło naruszenie zasad współżycia społecznego w postaci zasady słuszności i dobrych obyczajów. W pierwszej kolejności zważyć trzeba, że przepis art. 5 k.c. nie może stanowić samodzielnej podstawy prawnej powództwa wywodzonego z art. 840 k.p.c. Po drugie, w realiach niniejszej sprawy nie sposób przyznać racji powodom w tej kwestii, bowiem ich zobowiązanie z wystawcą weksla, a następnie z nabywcą przedsiębiorstwa, który przystąpił do długu, ma charakter solidarny, a z istoty solidarności, w tym mającej swoje źródło w zobowiązaniach wekslowych, wynika, że tylko od woli wierzyciela zależy sposób egzekwowania swej należności (art. 47 Prawa wekslowego). Każda osoba, która weksel wystawiła, przyjęła, indosowała lub poręczyła, jest dłużnikiem wekslowym. Wszystkie te osoby są dłużnikami solidarnymi. Oznacza to, iż w sytuacjach określonych w prawie wekslowym posiadacz weksla może żądać zapłaty od jednego z dłużników, od kilku z nich lub od wszystkich (por. I. Heropolitańska Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz). W gestii więc wierzyciela pozostaje wybór co do tego, czy będzie egzekwował od wszystkich dłużników solidarnych jednocześnie, czy też tylko od niektórych, lub jednego z nich. W przypadku poręczenia wierzyciel nie ma również obowiązku dochodzenia swej należności w pierwszej kolejności od dłużnika głównego. Zauważyć jednak należy, iż pozwana czyniła starania uzyskania zapłaty swych należności od nabywcy przedsiębiorstwa, a dopiero wobec ich nieskuteczności wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny przeciwko powodom i podjęła dalsze czynności celem jej wyegzekwowania od powodów.

Powodowie nie wykazali niewłaściwego wyliczenia odsetek z tytułu umowy kredytu nr 202- (...). Nie zawnioskowali na tę okoliczność dowodu z opinii biegłego, ograniczając ten wniosek dowody jedynie do drugiej umowy kredytowej. Nadto nie przedstawili innych dowodów, potwierdzających ich twierdzenia w tej kwestii, choć ostatecznie przyznali, że zadłużenie z tytułu tej umowy kredytowej było zgodne z sumą wskazaną na wekslu ją zabezpieczającym.

W dalszej kolejności powodowie podnieśli szereg zarzutów formalnych, które, jak już wskazano powyżej, nie mogły odnieść skutku w niniejszym postępowaniu. Były to między innymi zarzuty dotyczące składanych przez powodów oświadczeń o poddaniu się egzekucji. W tym zakresie zakwestionowali oni prawidłowość określenia w tychże oświadczeniach terminu, do którego pozwana mogła wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Zarzut ten podnieśli również w zażaleniu na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, a sąd odwoławczy nie uwzględnił go, wskazując, iż oznaczenie tego terminu było prawidłowe. Na marginesie wskazać trzeba, że nie można ponownie rozpoznawać zarzutów podnoszonych w zażaleniu na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Nadto odnośnie umowy kredytu nr 202- (...) powodowie zarzucili, iż po wprowadzeniu zmian do umowy aneksem nr (...), nie złożyli oni nowych oświadczeń o poddaniu się egzekucji, w związku z czym uprzednie oświadczenia o poddaniu się egzekucji nie dotyczyły umowy o treści zmienionej aneksem nr (...). Zarzut ten również ma charakter formalny, jednakże należy mieć na względzie to, że aneks nr (...) nie zwiększył odpowiedzialności powodów względem pozwanej, a wręcz obniżył wysokość kredytu oraz to, że aneks nie ma charakteru samoistnego, lecz stanowi integralną część konkretnej umowy. Zatem rację ma pozwana, twierdząc, że nie zachodziła konieczność złożenia przez powodów nowych oświadczeń o poddaniu się egzekucji po podpisaniu przez strony aneksu nr (...), tym bardziej, że powodowie jako poręczyciele wekslowi wyrazili zgodę na jego zawarcie. Zarzut ten mógł być natomiast podniesiony w zażaleniu na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Poza kognicją Sądu w niniejszym postępowaniu pozostawały także zarzuty powodów w postaci niewłaściwego wypełnienia weksla do umowy kredytu nr 202- (...) braku wypowiedzenia tej umowy, braku dołączenia do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności deklaracji wekslowych i pełnomocnictw do wystawienia bankowego tytułu wykonawczego, nieważności oświadczeń o poddaniu się egzekucji z powodu złożenia tych oświadczeń na wzorach przygotowanych przez bank.

Mając na względzie powyższe rozważania Sąd na mocy art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. stosowanego wobec braku podstaw oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Na podstawie art. 102 k.p.c., stosując zasadę słuszności, Sąd odstąpił od obciążania powodów nieuiszczoną częścią kosztów wynagrodzenia biegłego. Sąd miał na względzie sytuacje finansową powodów zwolnionych od opłat sądowych. Natomiast na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. Sąd nakazał pobrać od pozwanej kwotę 25 670 zł, stanowiącą część opłaty sądowej od pozwu, od uiszczenia której powodowie byli zwolnieni, odpowiadającą 25,67% opłaty sądowej od pozwu, w którym to zakresie pozwana przegrała niniejsze postępowanie i winna ponieść odpowiedzialność za jego wynik.

Wobec częściowego uznania powództwa przez pozwaną, zaistniała obligatoryjna podstawa do nadania wyrokowi w zakresie uwzględniającym powództwo rygoru natychmiastowej wykonalności. Zgodnie bowiem z treścią art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd z urzędy nadaje rygor natychmiastowej wykonalności w razie zasądzenia roszczenia uznanego przez pozwanego. Roszczenie powodów zostało uznane przez pozwaną, która przyznała, że należność wymagalna wynosi 698 717,30 zł. Sąd natomiast uwzględnił powództwo w części, mając przede wszystkim na uwadze wyliczenie zawarte w opinii biegłego, zgodnie z którym wymagalna wierzytelność na dzień 3 listopada 2010 r. była niższa od tej wskazanej przez pozwaną. W tych okolicznościach, na mocy wskazanego przepisu nadano rozstrzygnięciu zawartemu w punkcie 1 wyroku rygor natychmiastowej wykonalności. (punkt 6 wyroku).

Zarządzenie:

1.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron;

2.  Akta przedstawić z wpływem lub za 20 dni.

K., 24.02.2014 r. SSR del Krzysztof Żyłka