Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 527/09
POSTANOWIENIE
Dnia 15 kwietnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z wniosku Gminy K.
przy uczestnictwie Żanety K., Jerzego K., Beaty B.,
Grzegorza Ł. i Mariusza K.
o wykreślenie służebności gruntowej obciążającej nieruchomość
opisaną w księdze wieczystej Kw [...],
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 kwietnia 2010 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 4 czerwca 2009 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w K. postanowieniem z dnia 19 listopada 2008 r. oddalił
wniosek Gminy K. o wykreślenie z księgi wieczystej Kw [...], prowadzonej dla
nieruchomości położonej w D., służebności przechodu i przejazdu obciążających tę
nieruchomość na rzecz nieruchomości sąsiednich. Sąd ten ustalił, że właścicielem
tej nieruchomości, która pełniła funkcję drogi dla sąsiadujących z nią
nieruchomości, był Marek G., który w dniu 14 lipca 2006 r. zrzekł się prawa
własności tego gruntu. W konsekwencji własność nieruchomości nabyła Gmina K.
W ocenie Sądu pierwszej instancji pierwotny charakter nabycia nieruchomości
przez wnioskodawcę nie spowodował wygaśnięcia służebności gruntowych
obciążających nieruchomość. Gmina nabyła nieruchomość obciążoną
służebnościami gruntowymi na podstawie art. 179 k.c., który w wyniku orzeczenia
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2005 r. (K 9/04) utracił moc dzień po
złożeniu przez Marka G. oświadczenia o zrzeczeniu się własności nieruchomości.
Apelacja wnioskodawcy została oddalona postanowieniem Sądu
Okręgowego w K., który podzielił ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu
pierwszej instancji.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy została oparta o podstawę naruszenia
prawa materialnego (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.). Zarzucono w niej naruszenie art.
179 § 2 k.c. przez jego błędną wykładnię oraz art. 190 ust 4 Konstytucji przez jego
niezastosowanie. W oparciu o te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu w K., ewentualnie jego uchylenie oraz uchylenie orzeczenia Sądu
pierwszej instancji i uwzględnienie wniosku o wykreślenie służebności gruntowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W rozstrzyganej sprawie bezsporne były ustalenia faktyczne stanowiące
podstawę rozstrzygnięcia oraz ocena prawna odnosząca się do pierwotnego
charakteru nabycia własności nieruchomości w wyniku złożenia oświadczenia
o zrzeczeniu się prawa własności przez poprzedniego właściciela.
3
Sąd Okręgowy przyjął zasadnie, że Gmina K. nabyła własność
nieruchomości na podstawie art. 179 § 1 k.c., skoro oświadczenie o zrzeczeniu się
prawa własności nieruchomości nastąpiło przed utratą mocy tego przepisu,
spowodowaną wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2005 r.
(K 9/04). Nabycie własności nieruchomości przez wnioskodawcę w tym trybie
uzasadniało wpisanie go jako właściciela w księdze wieczystej (Kw [...]).
Nie sprzeciwiała się temu okoliczność, że w momencie dokonywania wpisu art. 179
k.c., który stanowił podstawę nabycia własności, już nie obowiązywał. Bezzasadne
było zaś twierdzenie skarżącego, że treść art. 190 ust. 4 Konstytucji stanowiła
w okolicznościach rozpoznawanej sprawy podstawę do zmiany stanu prawnego
ukształtowanego na podstawie przepisu uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za
przepis niekonstytucyjny. Art. 190 ust 4 Konstytucji stanowi istotnie, że orzeczenie
Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność przepisu prawa
z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, stanowi podstawę do
wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na
zasadach i w trybie określonym w przepisach właściwych dla danego
postępowania. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy Trybunał Konstytucyjny
odroczył moc obowiązującą swojego orzeczenia i stan prawny został ukształtowany
przez przepis uznany za niekonstytucyjny w okresie jego obowiązywania. Z tego
względu ocena Sądu Okręgowego, że Gmina K. nabyła własność nieruchomości i
istniała podstawa do wpisania jej do księgi wieczystej jako właściciela była
usprawiedliwiona , a zarzut naruszenia art. 190 ust. 4 Konstytucji w wyniku jego
niezastosowania nie znajdował podstaw.
Nieusprawiedliwiony był także zarzut naruszenia art. 179 § 2 k.c. Przepis ten
stanowił, że gmina ponosi odpowiedzialność z nieruchomości za jej obciążenia
według stanu z chwili nabycia i według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.
Skarżący zasadnie podniósł, że przepis ten nie odnosił się do służebności
gruntowych. Nie oznacza to jednak, że przesądzało to jednocześnie o wygaśnięciu
służebności w wyniku nabycia nieruchomości przez gminę na podstawie art. 179
§ 1 k.c. i odmienna ocena Sądu Okręgowego wskazuje na błędną wykładnię tego
przepisu. Regulacja z art. 179 § 2 k.c. nie oznaczała bowiem, że po zrzeczeniu się
4
własności nieruchomości pozostawały w mocy jedynie obciążenia o charakterze
pieniężnym, takie jak hipoteka, do której art. 179 § 2 k.c. miał zastosowanie.
Sąd Okręgowy wskazał, że za stanowiskiem, iż nabycie własności
nieruchomości przez gminę w wyniku zrzeczenia się własności nie prowadziło do
wygaśnięcia służebności gruntowych przemawia charakter tych obciążeń, mimo
braku regulacji stanowiącej wprost, że pierwotny charakter nabycia własności nie
prowadzi do wygaśnięcia tego ograniczonego prawa rzeczowego, podobnie jak ma
to miejsce w np. przypadku hipoteki. Ocena ta była uzasadniona. Sąd drugiej
instancji powołał trafnie zbliżone stanowisko prezentowane w judykaturze odnośnie
skutków zasiedzenia nieruchomości, które ma również charakter pierwotnego
nabycia własności (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1975 r., III CZP
51/75, OSNC 1976, nr 5, poz. 91 i wyrok Sądu Najwyższego z 29 grudnia 1967 r.,
III CR 59/67, OSNC 1968, nr 7, poz. 128).
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna była pozbawiona
uzasadnionych podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13