Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 20/10
POSTANOWIENIE
Dnia 22 kwietnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku E. J.
przy uczestnictwie A. R. i E. R.
o stwierdzenie nabycia spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 22 kwietnia 2010 r.,
zażalenia wnioskodawczyni
na postanowienie Sądu Okręgowego w P.
z dnia 26 listopada 2009 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala zażalenie
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w P. odrzucił zażalenie
wnioskodawczyni E. J. na postanowienie tego Sądu z dnia 16 października 2009 r.,
ponieważ nie została uiszczona opłata, chociaż wniósł je ustanowiony przez nią
pełnomocnik, w osobie adwokata. Obowiązek dokonania tego wraz ze złożonym
pismem określony był art. 1302
§ 3 k.p.c., mającym zastosowanie w sprawie, zgodnie z
art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234, poz. 1571). Nie było możliwości
zaliczenia na poczet wymaganej opłaty sumy wniesionej jako opłata od wcześniej
2
złożonego zażalenia. W żadnym ze złożonych w imieniu wnioskodawczyni zażaleń nie
kwestionowała ona zasadności pobierania opłat sądowych.
W zażaleniu wnioskodawczyni domagała się uchylenia zaskarżonego
postanowienia, zarzucając bezzasadność stanowiska Sądu Okręgowego w odniesieniu
do obowiązku wnoszenia opłaty wraz z pismem, bez wezwania ze strony sądu, a także
niemożności zaliczenia na poczet wymaganej od zażalenia opłaty wcześniej
uregulowanej, od innego zażalenia, czemu nie sprzeciwiają się przepisy normujące
wykonanie zobowiązań. Ponadto podważyła prawidłowość stosowania przepisów
regulujących problematykę kosztów sądowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Żądanie stwierdzenia nabycia spadku po A. R. wniesione zostało przez
wnioskodawczynię do Sądu Rejonowego w C. w dniu 13 czerwca 2005 r. Na podstawie
art. 149 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm., dalej u.k.s.c.), przepisy tej ustawy stosuje
się od zakończenia postępowania w pierwszej instancji. Zakończeniem instancji jest
wydanie orzeczenia kończącego postępowanie co do istoty sprawy w postępowaniu
nieprocesowym. Stanowisko takie ugruntowane jest w orzecznictwie (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 24 stycznia 2007 r. III CZP 124/06, OSNC 2007/6/91 i powołane w
nim wcześniejsze wypowiedzi oraz postanowienie z dnia 6 marca 2008 r. I CZ 150/07,
niepubl.) i ma zastosowanie w rozpoznawanej sprawie. Wobec tego w okresie od
wydania przez Sąd Rejonowy w C. postanowienia stwierdzającego nabycie spadku po
S. R. mają zastosowanie przepisy powołanej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. Zgodnie z
art. 10 u.k.s.c. obowiązek wniesienia opłaty związany został z wniesieniem pisma
podlegającego opłacie, a zatem dopełnienie tej powinności następuje przez dokonanie
zapłaty w terminie przewidzianym do wniesienia pisma. Nie można wykluczyć
możliwości uregulowania opłaty przed złożeniem pisma. Z uwagi jednak na wyłom od
zasady wynikającej z powołanego uregulowania obowiązkiem wnoszącego byłoby
wskazanie na pismo, do którego opłata się odnosi.
Sposoby uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych wymienione zostały
wyczerpująco w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w
sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 27, poz.
199). Należą do nich: uiszczenie opłaty w formie bezgotówkowej na rachunek bieżący
dochodów właściwego sądu, wpłata gotówkowa w kasie sądu i w formie znaków opłaty
sądowej (§ 2 ust. 1 wymienionego rozporządzenia). Nie została zatem przewidziana
3
możliwość wniesienia opłaty przez zaliczenie na jej poczet opłat wcześniej nienależnie
uiszczonych w tej samej sprawie lub należności z tytułu wydatków, stanowiących
różnicę pomiędzy kosztami pobranymi od strony a kosztami należnymi. Brak takiej
regulacji również w samej ustawie o kosztach sądowych, na co zwrócił uwagę Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 lutego 2007 r. I CZ 1/07, niepubl. i pogląd ten
podzielany jest w rozpoznawanej sprawie.
Nie ma racji skarżący, że do wykonania obowiązku związanego z opłaceniem
pisma procesowego powinny mieć zastosowanie regulacje odnoszące się do
zobowiązań. Objęty art. 10 u.k.s.c. obowiązek nie ma charakteru cywilnoprawnego
zobowiązania, jest czynnością procesową, zaś zasady wnoszenia opłat sądowych
i skutki niedopełnienia tego są wyczerpująco uregulowane w wymienionej ustawie i w
kodeksie postępowania cywilnego.
Uczestnik postępowania wnoszący osobiście nieopłacone pismo, stosownie do art. 130
§ 1 i odpowiednio art. 370 k.p.c., powinien być wezwany do uzupełnienia tego braku pod
rygorem zwrotu albo odrzucenia pisma. W odniesieniu do uczestnika reprezentowanego
przez adwokata (radcę prawnego, rzecznika patentowego) wykonanie tego obowiązku
nie było związane z wzywaniem do dopełnienia go, co przewidziane było art. 1302
§ 3
k.p.c. obowiązującym do dnia 30 czerwca 2009 r., a w sprawach wszczętych przed
wejściem w życie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234, poz. 1571) do czasu
zakończenia postępowania (art. 8 ust. 1). Wynika stąd, że w rozpoznawanej sprawie,
która wniesiona została przed wejściem w życie tej ustawy, w dalszym ciągu ma
zastosowanie art. 1302
§ 3 k.p.c. Odmienne stanowisko skarżącego nie zasługiwało na
uwzględnienie. Nie budzi wątpliwości, że zażalenie na postanowienie z 16 października
2009 r. nie zostało opłacone, a zatem podlegało odrzuceniu w oparciu o art. 1302
§ 3
k.p.c.
Z powyższych względów zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw
zostało oddalone w oparciu o art. 3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.

II CZ 20/10

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia