Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 30 kwietnia 1997 r.
II UKN 81/97
Prezes kolegialnego zarządu spółdzielni, który traci zatrudnienie w wyniku
redukcji kierowniczych stanowisk pracy, jest pracownikiem zwolnionym z pracy z
przyczyn dotyczących pracodawcy i może nabyć prawo do wcześniejszej emerytury na
podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26
stycznia 1990 r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z
pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 27).
Przewodniczący SSN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Zbigniew
Myszka (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 1997 r. sprawy z wniosku
Stefana G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w P. o przywrócenie
wstrzymanej wcześniejszej emerytury, na skutek kasacji organu rentowego od wyroku Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 6 listopada 1996 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z dnia
6 listopada 1996 r. oddalił rewizję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. od
wyroku Sądu Wojewódzkiego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 31
stycznia 1996 r. Wyrok ten zmienił zaskarżoną przez Stefana Januariusza G. decyzję organu
rentowego i przywrócił ubezpieczonemu prawo do wcześniejszej emerytury od daty jej
wstrzymania. W motywach wyroku reformatoryjnego Sąd Wojewódzki przyjął, że uzyskane
przez ubezpieczonego w 1992 r. prawo do wcześniejszej emerytury wynikało z treści § 1
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia 1990 r. w sprawie
wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących
zakładów pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 27), skoro rozwiązanie opartego na powołaniu stosunku
pracy z ubezpieczonym nastąpiło na zasadach art. 1 ust. 1 oraz art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28
grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4,
poz. 19 ze zm.), gdyż w miejsce trzyosobowego zarządu Spółdzielni powołano zarząd
jednoosobowy, w wyniku czego ubezpieczony utracił stanowisko z przyczyn dotyczących
pracodawcy. Organ rentowy nie kwestionował tego faktu przyznając ubezpieczonemu w
1992 r. prawo do wcześniejszej emerytury. Tym bardziej po upływie 4 lat od przyznania
świadczenia brak było podstaw merytorycznych do zmiany tej decyzji emerytalnej.
Oddalając rewizję pozwanego organu rentowego Sąd Apelacyjny przyjął, że Sąd
Wojewódzki nie naruszył przepisów prawa materialnego powołanych w motywach
wydanego wyroku reformatoryjnego.
W kasacji organ rentowy podtrzymał zarzut naruszenia prawa materialnego przez
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 1 ust. 1 i art. 10 ust. 1
powołanej wyżej ustawy przez przyjęcie, że stosunek pracy z ubezpieczonym, który był
zatrudniony na stanowisku prezesa zarządu Spółdzielni, został rozwiązany z przyczyn
ekonomicznych dotyczących zakładu pracy. Wniosek kasacji zmierzał do zmiany
zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania. Organ rentowy uznał za błędne stanowisko, że
ograniczenie liczby członków zarządu Spółdzielni i utworzenie zarządu jednoosobowego
mogło spowodować rozwiązanie stosunku pracy z ubezpieczonym zajmującym stanowisko
prezesa zarządu, skoro w jego miejsce powołano inną osobę na to stanowisko. Zdaniem
kasacji rozwiązanie stosunku pracy z prezesem zarządu jest możliwe tylko w przypadku
ogłoszenia upadłości lub likwidacji Spółdzielni.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Rozpoznając trafność kasacyjnego zarzutu naruszenia prawa materialnego Sąd
Najwyższy bierze pod uwagę stan faktyczny sprawy będący podstawą wydania zaskarżonego
wyroku. Z tych ustaleń faktycznych wynika, że z przyczyn ekonomicznych doszło do
zastąpienia trzyosobowego zarządu Spółdzielni, zatrudniającej ubezpieczonego na
stanowisku prezesa tego zarządu, przez zarząd jednoosobowy, którego nie objął
ubezpieczony, ale inny członek dotychczasowego zarządu kolegialnego. Z takiego ustalenia
wynika, że z przyczyn dotyczących pracodawcy doszło do zastąpienia zarządu kolegialnego
zarządem jednoosobowym, co doprowadziło do redukcji stanowisk kierowniczych, tj. do
zmniejszenia zatrudnienia pracowników zajmujących takie stanowiska. W ocenie Sądu
Najwyższego okoliczność, że redukcja etatów kierowniczych objęła pracowników
zatrudnionych na podstawie powołania, nie może wpływać lub ograniczać jakichkolwiek
uprawnień przewidzianych dla pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących
pracodawcy. Nie ma sporu, że zmniejszenie zatrudnienia na jednoosobowym stanowisku
kierowniczym odnosi się wyłącznie do przypadków ogłoszenia upadłości lub likwidacji
zakładu pracy (pracodawcy), które uzasadniają zwolnienie z pracy także kierownika
reprezentującego pracodawcę, który traci byt prawny jako podmiot zatrudniający wszystkich
pracowników.
Nie może także podlegać kwestii, co znajduje potwierdzenie w literaturze przedmiotu
(por. L. Florek, Zwolnienia pracowników z przyczyn dotyczących zakładów pracy,
Warszawa 1992 r. s. 7), że w przypadku zmniejszenia liczebności kolegialnego kierownictwa
zakładu pracy następuje zwolnienie z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy tych z
dotychczasowych kierowników, którzy tracą stanowiska kierownicze. Równocześnie w gestii
pracodawcy pozostaje uprawniony wybór do zwolnienia pracowników zajmujących
stanowiska kierownicze, który może prowadzić do zwolnienia pracownika spełniającego
warunki do ubiegania się o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury dla pracowników
zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy.
Powyższe rozważania uzasadniają stanowisko, że prezes kolegialnego zarządu
Spółdzielni, który traci zatrudnienie w wyniku redukcji stanowisk kierowniczych, jest
pracownikiem zwolnionym z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy (art. 1 ust. 1 oraz
art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw -
Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19) i może uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury na
podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia
1990 r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z pracy z
przyczyn dotyczących zakładów pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 27). Dlatego kasacja podlegała
oddaleniu z mocy art. 39312
KPC.
========================================