Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 7 sierpnia 1997 r.
II UKN 166/97
W sprawie o ustalenie wysokości emerytury z tytułu zatrudnienia za gra-
nicą istotne jest wyjaśnienie jaka była kwota, od której opłacano składkę, a nie to,
czy kwota ta została prawidłowo obliczona.
Przewodniczący SSN: Maria Tyszel, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski, Jerzy
Kwaśniewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 1997 r. sprawy z wniosku
Jerzego Z. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w W. o wyso-
kość emerytury, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 29 stycznia 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Jerzy Z. w kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 stycz-
nia 1997 r. zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990
r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne...
(jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r. Nr 68, poz. 330). Jako podstawę kasacji powołano w
niej także,chociaż bez wskazania naruszonego przepisu, zarzut sprzeczności istotnych
ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że
wnioskodawca wyraził zgodę na zadeklarowaną przez pracodawcę kwotę wymiaru
składki na ubezpieczenie społeczne za okres od stycznia 1991 r. do 23 marca 1992 r.
Wniosek kasacji zawiera żądanie zmiany zaskarżonego wyroku i orzeczenie, że
podstawę wymiaru emerytury za okres od 1 stycznia 1991 r. do 23 marca 1992 r.,
należało ustalić na zasadach ogólnych w oparciu o faktycznie otrzymywane przez -
wnioskodawcę wynagrodzenie bądź uchylenia tegoż wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpatrzenia Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie w części oddalającej
roszczenie wnioskodawcy.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy w granicach kasacji (art. 393
11
KPC)
zważył, co następuje:
Zaskarżonym kasacją wyrokiem Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił zarówno
apelację Jerzego Z., jak i apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W.
od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
z dnia 17 października 1996 r. Apelacja Jerzego Z. dotyczyła zaskarżonego wyroku w
jego części oddalającej odwołanie (pkt II tego wyroku). Natomiast apelacja ZUS
dotyczyła wyroku w jego części uwzględniającej odwołanie Jerzego Z. od decyzji ZUS
Oddziału w W. z dnia 25 października 1995 r. i z dnia 13 września 1996 r. przez zmianę
tych decyzji i przyznającej Jerzemu Z. wyrównanie emerytury w wysokości ustalonej
decyzją z dnia 13 września 1996 r. od dnia 1 października 1995 r. wraz z należnymi
odsetkami.
Kasacja zaskarża cały wyrok Sądu Apelacyjnego, a więc obejmuje również tę
jego część, która zawiera oddalenie apelacji ZUS wniesionej od wyroku Sądu I instancji,
uwzględniającego częściowo roszczenie, dochodzone przez Jerzego Z. Na rozprawie
przed Sądem Najwyższym pełnomocnik Jerzego Z. popierał kasację i jej wnioski,
dotyczące uchylenia lub zmiany zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego, nie
ograniczone do orzeczenia o oddaleniu apelacji ZUS. W uzasadnieniu kasacji nie został
przedstawiony jakikolwiek wywód, z którego mogłoby wynikać, że Jerzy Z. ma interes
prawny w uchyleniu lub zmianie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w części
oddalającej apelację ZUS. Wprawdzie powołana podstawa prawna kasacji została tak
sformułowana, że odnosi się do całego zaskarżonego wyroku, jednakże
skonkretyzowany w niej zarzut w istocie ma sens tylko w stosunku do orzeczenia o
oddaleniu apelacji Jerzego Z. Można zatem uważać, że zaskarżenie w kasacji całego
wyroku Sądu Apelacyjnego wyniknęło z oczywistego błędu pełnomocnika Jerzego Z. Z
pewnością nie zachodzą żadne usprawiedliwione podstawy do uwzględnienia kasacji
od rozstrzygnięcia korzystnego dla wnoszącego kasację.
Nie ma jednakże usprawiedliwionych podstaw rozpatrywana kasacja także w
części odnoszącej się wprost do oddalenia w zaskarżonym wyroku apelacji wniosko-
dawcy. W tym zakresie kasacja powołała się na naruszenie przepisu § 9 rozporządze-
nia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz
rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (jednolity tekst: Dz. U. z
1993 r. Nr 68, poz. 330 ze zm.). Stosownie do powyższego przepisu podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników zatrudnionych za granicą w
polskich zakładach pracy stanowi kwota zadeklarowana, za zgodą pracownika, przez
zakład pracy, nie niższa od przeciętnego wynagrodzenia.
Rozpatrując powyższy zarzut kasacji należało w pierwszym rzędzie zauważyć, że
nie odnosi się on do podstawy prawnej zaskarżonego wyroku. Stosownie bowiem do
przedmiotu sprawy, którym jest odwołanie od decyzji ZUS, ustalającej wysokość
emerytury, przesłankę prawną rozstrzygnięcia stanowiły przepisy określające zasady
ustalania podstawy wymiaru emerytury. Chodziło wszak o ocenę prawną tego, czy ZUS
w zaskarżonej do Sądu decyzji prawidłowo wyliczył należną odwołującemu się
emeryturę w oparciu o prawidłowo określone przesłanki.
Z tego punktu widzenia nie budzi zastrzeżeń to, że Sąd Apelacyjny wyjaśniając
podstawę prawną swego wyroku przede wszystkim wskazał na przepisy rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania
podstawy wymiaru emerytur i rent, w brzmieniu wynikającym z rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 5 października 1990 r. (Dz. U. Nr 71, poz. 418). Stan faktyczny sprawy
podlegał ocenie w szczególności według § 10 pkt 1 powyższego rozporządzenia
stanowiącego, że do ustalenia podstawy wymiaru emerytur pracowników zatrudnionych
za granicą, przyjmuje się kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na
ubezpieczenie społeczne w kraju. Z regulacji tej wynikał zatem prawny obowiązek
organu rentowego oparcia podstawy wymiaru emerytury o ustalenia dotyczące kwot,
"od których opłacono składkę."
Zaskarżony wyrok wynikający z ustaleń faktycznych i ustaleń prawnych w
zakresie przesłanek zastosowania wyżej powołanego przepisu § 10 pkt 1 rozporzą-
dzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. nie został w tym zakresie w ogóle w
kasacji zakwestionowany i w konsekwencji nie mógł być w tym przedmiocie, który jest
istotny dla oceny rozstrzygnięcia sprawy i poddany ocenie Sądu Najwyższego (art.
393
11
KPC).
Jeżeli zaś chodzi o zarzut kasacji to - jak to wyżej podniesiono - nie odnosi się
on do wskazanej podstawy rozstrzygnięcia sprawy, ale do kwestii prawidłowości opła-
cania składki przez zakład pracy wnioskodawcy. Nie jest to jednak, wbrew wnioskom
kasacji, kwestia o rozstrzygającym znaczeniu, skoro w świetle nie kwestionowanego
kasacją zastosowania przepisu dotyczącego zasady ustalenia podstawy wymiaru
emerytury za okres zatrudnienia za granicą decydujące znaczenie miało ustalenie tego,
jaka była kwota, od której opłacano składkę, a nie to, czy kwota ta została prawidłowo
określona. W tej ostatniej kwestii dotyczącej podstawy wymiaru składki Sąd Apelacyjny
ustalił, że z okoliczności sprawy wynika jednoznacznie, iż zakład pracy wnioskodawcy
(Ministerstwo Spraw Zagranicznych), deklarując kwotę stanowiącą podstawę wymiaru
składek niższą od faktycznie uzyskiwanego przez wnioskodawcę wynagrodzenia,
uczyniło to bez jego zgody. Jednakże według ustaleń faktycznych Sądu brak ten "został
uzupełniony przez uzyskanie takiej zgody w dniu 23 marca 1992 r., przy czym z
oświadczenia wnioskodawcy nie wynika, aby zgoda ta dotyczyła jedynie okresu po
złożeniu oświadczenia, szczególnie wobec treści clarisu Nr 1156 z dnia 20 marca 1992
r., z którym to oświadczeniem koresponduje". Jeżeli - stwierdza dalej Sąd Apelacyjny -
wnioskodawca potwierdził czynności zakładu pracy dotyczące podstawy składki na
ubezpieczenie społeczne, to tym samym czynności te uzyskały skuteczność za cały
okres. Brak jest bowiem podstaw do przyjęcia, że z § 9 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 29 stycznia 1990 r. wynika "nieważność" czynności, o której mowa w tym
przepisie tylko na skutek braku "uprzedniej zgody pracownika".
Powyższe wskazuje, że zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego kasacją wyroku
ocena dotycząca § 9 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia
1990 r. wynika z określonej podstawy faktycznej, którą Sąd ten ustalił, w szczególności
z przyjęcia, że wnioskodawca wyraził na zadeklarowaną przez zakład pracy kwotę jako
podstawę opłacenia składki zgodę, obejmując nią również okres wcześniejszy.
Ustalenia te - jak to wyżej wskazano - wynikają z oceny przez Sąd określonych
dowodów i oświadczeń wnioskodawcy. Sąd Najwyższy nie ma żadnych podstaw do
zakwestionowania tych ustaleń w świetle zarzutów kasacji, która ogranicza się do
ogólnikowej oceny wnoszącego kasację, że ustalenie to jest sprzeczne z zebranym w
sprawie materiałem, bez konkretyzowania tej wadliwości, a nawet bez wskazania
przepisu postępowania, któremu Sąd Apelacyjny miałby uchybić (art. 393
1
pkt 2 KPC).
W konsekwencji tego bezzasadny jest zarzut błędnego zastosowania przepisu § 9
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. Sąd Apelacyjny miał na
uwadze po pierwsze to, że o niezasadności rozpatrywanej apelacji decydowały inne
przesłanki w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru emerytury i po drugie, że
została wyrażona wymagana w powołanym przepisie zgoda pracownika na
zadeklarowaną przez zakład pracy kwotę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne.
Z powyższych przyczyn, skoro rozpatrywana kasacja nie ma usprawiedliwionych
podstaw, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku (art. 393
12
KPC).
========================================