Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 maja 1998 r.
I PKN 110/98
Pracownik ma obowiązek zwrócić koszty szkolenia, gdy wynika to z
uzgodnienia stron stosunku pracy.
Przewodniczący SSN: Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Walerian Sanetra, Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 maja 1998 r. sprawy z powództwa
Dariusza M. przeciwko „S.-P.” Spółce z o.o. w T. o zapłatę, na skutek kasacji strony
pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Poznaniu z dnia 13 czerwca 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem
z dnia 13 czerwca 1997 r. oddalił apelację „S.-P.” Spółki z o.o. w T. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Trzciance z dnia 21 marca 1997 r. [...], uwzględniającego
powództwo wzajemne Dariusza M. i oddalającego powództwo Spółki o zapłatę kwoty
6.961,63 zł z tytułu zwrotu kosztów odbycia przez pozwanego pracownika
zagranicznego kursu językowego.
Sąd Wojewódzki podzielił ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, z któ-
rych wynikało, że Dariusz M. zatrudniony na stanowisku kierownika działu marketin-
gu w dniu 14 czerwca 1996 r. został skierowany na 4 tygodniowy kurs językowy do
Anglii, którego koszt wyniósł 6.961,63 zł. Wyjazd nastąpił na podstawie polecenia
służbowego dyrektora Spółki, który - ustalając warunki udziału w kursie - oświadczył
pozwanemu pracownikowi, iż po jego ukończeniu będzie zobowiązany do przepra-
cowania w Spółce 3 lat. Jednakże nie określono zasad zwrotu poniesionych przez
Spółkę kosztów szkolenia związanych z uczestnictwem delegowanego pracownika w
2
kursie. Wprawdzie krótko przed wyjazdem dyrektor Spółki polecił kierowniczce działu
kadr sporządzenie stosownego oświadczenia obciążającego delegowanego
pracownika zwrotem kosztów szkolenia w razie wcześniejszego rozwiązania umowy
o pracę, ale powód wyraźnie odmówił jego podpisania.
Na tle takich ustaleń Sąd Wojewódzki uznał, że roszczenie Spółki o zwrot
kosztów zagranicznego szkolenia podlegało ocenie według przepisów rozporządze-
nia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12
października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodo-
wych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. Nr 103, poz. 472, powoływanego
dalej jako rozp. z 12.10.1993 r.) i przyjął, iż było ono bezzasadne - wobec niezawar-
cia pisemnej umowy o obowiązku zwrotu kosztów szkolenia przez pracownika, wy-
maganej zgodnie z dyspozycjami § 9 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia.
Równocześnie Sąd Wojewódzki uznał trafność wyroku Sądu pierwszej ins-
tancji zasądzającego roszczenia objęte powództwem wzajemnym pracownika, zwią-
zane z bezprawnym rozwiązaniem umowy o pracę na podstawie art. 52 KP przez
Spółkę (wzajemnie pozwaną), która uzasadniała natychmiastowe rozwiązanie sto-
sunku pracy działaniem pracownika na szkodę pracodawcy (wyłudzeniem pieniędzy
firmy przez odmowę zwrotu kosztów szkolenia w Anglii), odmową wykonania polece-
nia służbowego (nieobecność w firmie „T.” w O.) oraz nadużyciem zaufania firmy
przez prowadzenie działalności konkurencyjnej. Sąd ten uznał, że skoro pracodawca
nie zobowiązał pracownika do zwrotu kosztów szkolenia zagranicznego, to nie mogło
być mowy o wyłudzeniu sfinansowania tego wyjazdu. Ustalił, że polecenie wyjazdu
do O. nie zostało faktycznie wydane, natomiast pracownik (powód wzajemny) prze-
prowadził wszelkie ustalenia z „T.” S.A. w O. w czasie pobytu jej pracowników tej
firmy w pozwanej Spółce. Uznał także za gołosłowne twierdzenia Spółki o prowadze-
niu działalności konkurencyjnej przez pracownika, zwracając uwagę na całkowitą
„bierność dowodową” Spółki w tym zakresie. W konsekwencji Sąd Wojewódzki pot-
wierdził prawidłowość zasądzenia na rzecz powoda odszkodowania z art. 56 KP i
ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy na podstawie art. 171 § 1 KP.
W kasacji „S.-P.” podniesiono zarzuty błędnej wykładni prawa materialnego „tj.
przez przyjęcie, że przepisy rozporządzenia § 9 RM z dnia 12.10.1993 r. mają
zastosowanie w niniejszej sprawie”, a nadto przez uznanie, iż rozwiązanie umowy o
pracę bez wypowiedzenia naruszyło przepis art. 52 § 1 KP. Skarżący wnosił o orze-
czenie kasatoryjne albo o wydanie orzeczenia reformatoryjnego przez zasądzenie od
3
pozwanego pracownika zwrotu kosztów szkolenia zagranicznego oraz oddalenie jego
roszczeń wzajemnych. W uzasadnienie kasacji zakwestionowano prawidłowość lub
zupełność ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę orzekania, sygnalizując nadto
poważne wątpliwości dotyczące uzasadnienia zaskarżonego wyroku w części doty-
czącej „uchybienia formalnego co do reprezentacji pozwanego przez radcę prawne-
go”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z treścią art. 393
11
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w grani-
cach kasacji, w której sformułowano zarzuty oparte wyłącznie na naruszeniu przepi-
sów prawa materialnego. W konsekwencji - według utrwalonej i jednolitej wykładni
sądowej - dla oceny zarzutów kasacji miarodajne i wiążące są ustalenia faktyczne
przyjęte za podstawę wyrokowania przez Sąd drugiej instancji. Natomiast uzasad-
nienie kasacji zawierało zasadniczo polemikę z ustaleniami faktycznymi Sądu Woje-
wódzkiego i nie formułowało przy tym zarzutu naruszenia jakiejkolwiek normy prawa
procesowego, której naruszenie miałoby prowadzić do nieprawidłowych ustaleń
faktycznych, co przekreślało potrzebę i przede wszystkim prawną dopuszczalność
weryfikacji twierdzeń faktycznych skarżącego przez Sąd Najwyższy, który - w braku
zarzutów proceduralnych - był związany ustalonym stanem faktycznym sprawy.
W zakresie roszczenia o zwrot kosztów zagranicznego szkolenia Sąd Woje-
wódzki ustalił, że wyjazd pracownika odbył się na polecenie służbowe pracodawcy, a
strony nie zawarły umowy, na której podstawie pracownik byłby zobowiązany do
zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów zagranicznego kursu językowego na
wypadek rozwiązania umowy o pracę. Wprawdzie strony prowadziły rokowania
zmierzające do zawarcia stosownej umowy, które wszakże nie doprowadziły do
przyjęcia wiążącego zobowiązania przez pracownika, który zajął stanowcze, nega-
tywne stanowisko w tym przedmiocie. Z miarodajnych ustaleń Sądu drugiej instancji
wynikało, że dyrektor Spółki jedynie sygnalizował powodowi, że po odbyciu kursu
będzie zobowiązany przepracować w Spółce okres 3 lat, jednakże strony nie ustaliły
zasad zwrotu kosztów poniesionych przez Spółkę, a pozwany pracownik przed wy-
jazdem nie akceptował oferowanych mu warunków udziału w kursie, wyraźnie od-
mawiając podpisania oświadczenia zobowiązującego go do zwrotu kosztów szkole-
nia w razie rozwiązania stosunku pracy przed upływem oznaczonego okresu. Na
4
podstawie takich ustaleń Sąd Wojewódzki był uprawniony do konstatacji, że strony
nie doszły do porozumienia co do postanowienia, które było przedmiotem rokowań w
związku z poleceniem służbowym wyjazdu zagranicznego pracownika, a przeto zo-
bowiązanie nie zostało uzgodnione ( art. 72 KC w związku z art. 300 KP). Z tego
powodu kasacja w tym zakresie okazała się bezzasadna, bez względu na celowość
lub potrzebę uzupełniającego powoływania przez Sąd drugiej instancji dyspozycji
zawartych w §§ 6 i 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 12 października 1993 r.
Również zarzut naruszenia art. 52 § 1 pkt 1 KP, ograniczony w kasacji jedynie
do twierdzenia o niewykonaniu polecenia przeprowadzenia negocjacji z „T.” w O. był
nieuzasadniony, wobec wiążących ustaleń faktycznych Sądu drugiej instancji w tym
zakresie. Negacja miarodajnych ustaleń Sądu Wojewódzkiego nie może stanowić
uzasadnionej podstawy kasacji, jeżeli Sąd ten ustalił, że zajmujący samodzielne sta-
nowisko pracownik (powód wzajemny) przeprowadził wszelkie ustalenia z pracowni-
kami „T.” w O. w czasie ich pobytu w siedzibie Spółki, co potwierdził kontrahent firmy,
a o czym nie wiedział dyrektor wzajemnie pozwanej Spółki. W takich okolicznościach
Sąd Wojewódzki trafnie konstatował, że wcześniej uzgodniony z pracodawcą wyjazd
do O. był bezprzedmiotowy. Rezygnacja powoda wzajemnego z wyjazdu
służbowego, który nie był już celowy ani potrzebny - wobec zakończenia negocjacji
handlowych z kontrahentem firmy - nie mogła być zatem kwalifikowana jako
przyczyna rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia wskutek ciężkiego
naruszenia podstawowych obowiązków (art. 52 § 1 pkt 1 KP).
Wreszcie nieweryfikowalna była sygnalizacja kasacyjnych zastrzeżeń doty-
czących reprezentowania pracownika przez radcę prawnego w postępowaniu sądo-
wym, zwłaszcza w zakresie ewentualnych proceduralnych uchybień w postępowaniu
pierwszoinstancyjnym, które nie podlegają kontroli kasacyjnej (art. 392 § 1 KPC),
albowiem skarżący nie opisał tego zarzutu, nie wyartykułował naruszonych przepi-
sów prawa procesowego ani sposobu, w jaki zarzucane naruszenie miałoby istotnie
wpłynąć na wynik sprawy. Domyślanie się intencji lub zarzutów skarżącego nie jest
zadaniem Sądu Najwyższego, który w postępowaniu kasacyjnym nie bada namiastki
skargi kasacyjnej, nie spełniającej kodeksowych wymagań formalnych, warunkują-
cych sprawdzenie niesprecyzowanych, a przeto niemożliwych do zweryfikowania
zarzutów kasacyjnych. Dlatego Sąd Najwyższy jedynie incydentalnie zwrócił uwagę
na potwierdzenie przez pracownika wszystkich czynności procesowych, podejmowa-
nych przez jego pełnomocnika, którego następnie udział w dalszym postępowaniu
5
ograniczył się do opracowania odpowiedzi na apelację wzajemnie pozwanej spółki.
Nie zachodził zatem brak należytego umocowania pełnomocnika pracownika rozu-
miany jako podstawa nieważności według art. 379 pkt 2 in fine KPC a jedynie nie-
działanie reprezentowanej strony lub za stronę, która zresztą wygrała proces.
Z uwagi na powyższe kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 393
12
KPC.
========================================