Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 sierpnia 1998 r.
II UKN 176/98
Pomoc udzielana rodzinie deportowanej w okresie II wojny światowej do
Francji przez dziecko liczące 5-8 lat, sprowadzająca się do drobnych prac w
gospodarstwie, nie może być uznana za pracę przymusową w rozumieniu art. 2
ust. 2 pkt 2 lit. 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur
i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw
(Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.).
Przewodniczący SSN: Barbara Wagner, Sędziowie SN: Teresa Romer (spra-
wozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 1998 r. sprawy z wniosku
Jana P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w C. o wyso-
kość świadczenia, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 28 października 1997 r.
[...]
o d d a l i ł k a s a c j ę.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 28 lutego 1995 . Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w
C. odmówił wnioskodawcy Janowi P. zwiększenia świadczeń rentowych poprzez za-
liczenie do stażu rentowego okresu pracy przymusowej we Francji w latach 1942-
1945, ponieważ w 1942 r. miał 5 lat, a w chwili zakończenia rzekomego zatrudnienia
8 lat. Zdaniem ZUS, wnioskodawca ze względu na swój wiek nie mógł wykonywać ja-
kiejkolwiek stałej pracy. Sam fakt wywiezienia w czasie okupacji do Francji nie daje
podstaw do uznania tego okresu jako okresu pracy przymusowej.
2
Od powyższej decyzji organu rentowego wnioskodawca odwołał się twierdząc,
że w czasie pobytu z rodzicami we Francji pracował przymusowo w gospodarstwie
rolnym.
Wyrokiem z dnia 6 maja 1997 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Częstochowie oddalił odwołanie. Zdaniem Sądu, brak jest podstaw
do przyjęcia, że Jan P. w spornym okresie wykonywał systematycznie jakąkolwiek
pracę w rygorach charakterystycznych dla stosunku pracy.
W apelacji Jan P. zarzucił naruszenie przepisów prawa przez błędną wykład-
nię pojęcia pracy przymusowej, niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych
związanych z przymusem pracy oraz jej długością i częstotliwością i wniósł o uchy-
lenie wyroku Sądu Wojewódzkiego lub jego zmianę i zaliczenie do stażu pracy
okresu pracy przymusowej od 1 marca 1942 r. do 5 maja 1945 r.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 28 października 1997 r. oddalił apelację, uznając, że sam fakt wykony-
wania pracy nie świadczy o jej przymusowym charakterze w rozumieniu art. 2 ust. 2
pkt 2 lit. a ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent
(Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.).
Wyrok Sądu Apelacyjnego pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżył kasacją za-
rzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię pojęcia pracy
przymusowej oraz niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych związanych z
pojęciem charakteru pracy wykonywanej przez powoda i wniósł o uchylenie lub
zmianę zaskarżonego orzeczenia i przyznanie wnioskodawcy wyższego świadczenia
z uwzględnieniem okresu pracy przymusowej.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
W uzasadnieniu kasacji, pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił wyrokowi Sądu
Apelacyjnego, naruszenie art. 2 ust. 2 pkt. 2 lit. a ustawy z dnia 17 października 1991
r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu,
przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń za okresy składkowe rozumie się okresy
pracy przymusowej wykonywanej na rzecz hitlerowskich Niemiec w okresie II wojny
światowej. Sąd Apelacyjny, wbrew zarzutowi kasacji, przepisu tego nie naruszył. Sąd
ten, podzielił ustalenia Sądu Wojewódzkiego co do tego, że wnioskodawca, który w
3
spornym okresie był dzieckiem (jest on urodzonym 30 czerwca 1937 r.), nie
wykonywał pracy przymusowej. Sąd przyznał, że rodzina wnioskodawcy, wraz z którą
został on wywieziony na teren Francji, musiała w latach 1942-45 pracować na terenie
farmy, na której przebywała, aby mieć zapewniony byt. Sąd na podstawie
dokonanych ustaleń doszedł do wniosku, że pomoc jakiej wnioskodawca udzielał
rodzinie - pasanie bydła, łuskanie fasoli, porządkowanie magazynu, inne dorywcze
prace - nie może być uznana za pracę wykonywaną w określonych rygorach, pod
groźbą kary w razie jej niewykonania i pod bezpośrednim przymusem fizycznym. A
takie elementy składają się na pojęcie pracy przymusowej.
Przyjęte przez Sąd Apelacyjny fakty nie są podważone w kasacji. Fakty te Sąd
prawidłowo zinterpretował i bez naruszenia omawianego przepisu art. 2 ust. 2 pkt 2
lit. a ustawy rewaloryzacyjnej uznał, że czynności wykonywane przez wnioskodawcę
nie mogą być potraktowane jako praca przymusowa w rozumieniu tego przepisu. W
uzasadnieniu kasacji podano wprawdzie, że Sąd nie wyczerpał postępowania dowo-
dowego, ale w kasacji nie został zawarty zarzut naruszenia przepisów postępowania,
które to uchybienie mogło mieć wpływ na wynik sprawy (art. 393
1
pkt. 2 KPC). [...]
Kierując się powyższymi względami Sąd Najwyższy na mocy art. 393
12
KPC -
orzekł jak w sentencji.
========================================