Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 11 września 1998 r.
II UKN 187/98
1. Do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 25 kwietnia 1997 r. o zmianie
ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji i
okresu powojennego (Dz.U. Nr 68, poz. 436) inwalidztwo kombatanta powsta-
jące w związku z przymusowym pobytem lub deportacją w ZSRR nie uzasad-
niało jego prawa do renty na podstawie art. 12 ustawy z dnia 24 stycznia 1991
r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojen-
nych i okresu powojennego (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 142, poz. 950 ze
zm.).
2. Inwalidztwo będące następstwem zranienia doznanego przez żołnierza
armii ZSRR na terytorium Polski w 1946 r., ze względu na czas odniesienia
kontuzji, nie jest inwalidztwem wojennym w rozumieniu przepisów ustawy z
dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz
ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 13, poz. 68 ze zm.).
Przewodniczący SSN: Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 września 1998 r. sprawy z wniosku
Janiny K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w K. o rentę
inwalidzką wojenną, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyj-
nego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 3 grudnia 1997 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie, wyrokiem
z dnia 3 grudnia 1997 r. [...] oddalił apelację Janiny K. od wyroku Sądu Wojewódz-
2
kiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 26 lutego 1997 r.
[...], oddalającego odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału
w K. odmawiającej przyznania wnioskodawczyni renty inwalidy wojennego oraz renty
kombatanckiej.
Sąd ustalił, że urodzona 9 kwietnia 1925 r., Janina K. była deportowana wraz
z matką i bratem z Ł. do miejscowości P. w Kazachstanie. W 1945 r. wstąpiła do Ar-
mii Czerwonej i wraz z jej wojskami wróciła do Polski. Jednostka wnioskodawczyni
stacjonowała początkowo w W., a następnie w L. Janina K. pracowała jako pomoc
kuchenna. Jadąc z K. do W., gdzie była po aprowizację, została ranna wskutek
ostrzelania konwoju. W ocenie Sądu, skarżąca nie spełnia wymagań do przyznania
jej renty inwalidzkiej na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i
okresu powojennego (Dz.U. Nr 17, poz. 75 ze zm.), powoływanej dalej jako „ustawa
o kombatantach”. Przepis ten statuuje prawo do renty inwalidzkiej kombatantów, któ-
rych inwalidztwo powstało w związku ze zranieniami, kontuzjami bądź innymi obra-
żeniami lub chorobami doznanymi w miejscach określonych w art. 3 i art. 4 ust. 1
ustawy. Dwa ostatnio powołane przepisy nie wymieniają wśród takich miejsc przy-
musowej deportacji w ZSRR. Inwalidztwo Janiny K. nie może też być uznane za po-
zostające w związku z działaniami wojennymi. Wnioskodawczyni odniosła kontuzję w
dniu 5 maja 1946 r. Według art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrze-
niu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r.
Nr 13, poz. 68 ze zm.), powoływanej dalej jako „ustawa zaopatrzeniowa”, za inwalidę
wojennego uważa się osobę zaliczoną do jednej z grup inwalidów wskutek inwa-
lidztwa powstałego w związku z działaniami wojennymi lub mającymi charakter wo-
jennych, która doznała kontuzji w czasie pełnienia służby, między innymi w Armii
ZSRR, w okresie wojny 1939 - 1945. Za inwalidztwo powstałe w związku z działa-
niami wojennymi lub mającymi charakter wojennych uważa się również, zgodnie z
art. 7 pkt 3 ustawy zaopatrzeniowej, inwalidztwo będące następstwem zranień, kon-
tuzji i innych obrażeń lub chorób doznanych wskutek wypadku pozostającego w
związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej w okresie 1939 - 1945.
Janina K. zaskarżyła ten wyrok kasacją i wskazując jako jej podstawę naru-
szenie przepisów postępowania, a to art. 28 ustawy o kombatantach „zamieszczony
w obwieszczeniu Prezesa RM z 14.11.1997 r. poprzez jego niezastowanie” oraz na-
ruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 31 ustawy o kombatantach, wniosła
3
o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego roz-
poznania. Wywodziła, że według art. 28 ustawy o kombatantach sprawy rozpoczęte
przed wejściem w życie ustawy powinny być rozstrzygnięte według jej przepisów.
Sąd wydał wprawdzie wyrok 3 grudnia 1997 r., ale powinien był zastosować nowe
przepisy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uzasadnienie podstaw kasacji jest, mówiąc eufemistycznie, dalekie od precy-
zji. Można się jednak domyślić przedmiotu zarzutów.
Art. 28 ustawy o kombatantach jest przepisem przejściowym, obowiązującym
w niezmienionym brzmieniu od dnia wejścia w życie tejże ustawy, tj. od 1 stycznia
1991 r. Dotyczy on stosowania przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. do spraw
wszczętych pod rządem ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o szczególnych
uprawnieniach kombatantów (Dz.U. Nr 16, poz. 122 ze zm.), a nie zakończonych do
dnia 31 grudnia 1990 r. Rozpoznawana sprawa została wszczęta na gruncie przepi-
sów ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. i w oparciu o nie rozstrzygnięta. Zarzut naru-
szenia art. 28 ustawy o kombatantach jest więc oczywiście nieusprawiedliwiony.
Art. 12 ust. 3 ustawy o kombatantach został zmieniony przez art. 1 pkt 8
ustawy z dnia 25 kwietnia 1997 r. o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych
osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 68,
poz. 436) i wszedł w życie w nowym brzmieniu z dniem 31 lipca 1997 r. Janina K.
złożyła wniosek o rentę inwalidy wojennego w dniu 30 września 1996 r. Rozpoznanie
tego wniosku musiało nastąpić według przepisów obowiązujących w tym czasie.
Wówczas powstanie inwalidztwa w związku z przymusowym pobytem lub deportacją
w ZSRR, jeżeli nie wiązały się one równocześnie z pobytem w więzieniach, popraw-
czych obozach pracy i poprawczych koloniach pracy podległych Głównemu Zarzą-
dowi Obozów i Kolonii Poprawczych NKWD, nie stanowiło podstawy do przyznania
renty z tego tytułu. Prawidłowo zatem Sąd drugiej instancji zastosował przy rozpoz-
naniu apelacji przepisy stanowiące prawną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w
wyroku Sądu pierwszej instancji oraz w decyzji organu rentowego.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 393
12
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================