Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 października 1998 r.
II UKN 274/98
W przypadku osoby, która stała się inwalidą po ukończeniu trzydzieste-
go roku życia, warunki wymagane do przyznania prawa do renty inwalidzkiej
przewidziane art. 32 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu eme-
rytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40 poz. 267 ze zm.) uzupełnione są
w art. 33 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 33 ust. 2 tej ustawy, które przewidują
udowodnienie pięcioletniego okresu ubezpieczenia oraz wykazanie, że okres
zatrudnienia przypadał w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem
wniosku (jeżeli ubezpieczony w chwili zgłoszenia wniosku pozostaje w zatrud-
nieniu).
Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie: SA Beata Gudowska (spra-
wozdawca), SN Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 października 1998 r. sprawy z
wniosku Jana T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w A. o
rentę inwalidzką, na skutek kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 23
stycznia 1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i zmieniając decyzję Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziału w A. z dnia 17 lutego 1997 r. przyznał Janowi T. rentę inwa-
lidzką według pierwszej grupy inwalidzkiej od dnia 9 grudnia 1996 r.
U z a s a d n i e n i e
Rzecznik Praw Obywatelskich, działając na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy z
dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń
Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu ukła-
dowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz.189) w związku
2
z art. 3931
pkt 1 i 39315
KPC, złożył kasację od prawomocnego wyroku Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 23 stycznia
1998 r., oddalającego odwołanie Jana T. od decyzji Oddziału Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych w A. odmawiającej przyznania mu renty inwalidzkiej. W kasacji zarzucił
naruszenie prawa materialnego - art. 33 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267
ze zm.) - i domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go
decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 lutego 1997 r., wniósł o
przyznanie wnioskodawcy renty stałej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz
do samodzielnej egzystencji.
W uzasadnieniu kasacji Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł, że roztrząsa-
nie dowodów przedstawionych przez Jana T. w postępowaniu przed organem rento-
wym oraz Sądem Wojewódzkim powinno było ponad wszelką wątpliwość prowadzić
do przyznania mu wnioskowanego świadczenia, a tymczasem w sprawie zapadł wy-
rok oddalający odwołanie. Motywów wydania wyroku tej treści nie sposób - jak wska-
zuje Rzecznik - wyjaśnić, gdyż żadna ze stron nie zażądała sporządzenia na piśmie
jej uzasadnienia.
Z materiału dowodowego zebranego w postępowaniu rentowym i przed Są-
dem Wojewódzkim wynikało, że Jan T., urodzony dnia 24 lutego 1944 r., wnioskiem
z dnia 25 listopada 1996 r. skierowanym do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działu w A., domagał się przyznania prawa do renty inwalidzkiej. Do wniosku dołączył
dokumenty stwierdzające 16 lat, 3 miesiące i 16 dni okresów składowych, wysokość
zarobków oraz stan zdrowia. Przedstawił także świadectwo pracy wystawione przez
Jednostkę Wojskową [...] w S. z dnia 22 listopada 1996 r. [...] i inne dokumenty, na
podstawie których pracownik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych potwierdził rozwią-
zanie przez niego umowy o pracę w dniu 9 grudnia 1996 r. [...] oraz pobieranie zasił-
ków chorobowych od 12 czerwca 1996 r. do 8 grudnia 1996 r. [...].
Z niekwestionowanych przez organ rentowy dokumentów wynikało, że w dzie-
sięcioleciu od 25 listopada 1986 r. do 25 listopada 1996 r., przypadającym przed
dniem złożenia wniosku, wnioskodawca udowodnił 5 lat, 2 miesiące i 6 dni okresów
składkowych uzupełnionych okresami nieskładkowymi, natomiast decyzją z dnia 17
lutego 1997 r. organ rentowy, odmówił mu prawa do wnioskowanego świadczenia
dlatego, że Wojewódzka Komisja Lekarska do spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia nie
zaliczyła go do jednej z grup inwalidztwa.
3
W postępowaniu sądowym przedmiotem dowodu była ocena zdolności do wy-
konywania przez wnioskodawcę zatrudnienia dokonana w opinii biegłych lekarzy,
którzy stwierdzili inwalidztwo I grupy.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W przepisie art. 32 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) ustanowione
zostały następujące warunki dla przyznania prawa do renty inwalidzkiej:
- wymóg inwalidztwa (które od dnia 1 września 1997 r. rozumieć należy jako
niezdolność do pracy),
- wymóg posiadania wymaganego okresu zatrudnienia (od dnia 15 paździer-
nika 1991 r. uważa się za spełniony, jeżeli pracownik udowodni wymaganą liczbę lat
okresów składkowych lub składkowych uzupełnionych okresami nieskładkowymi),
oraz
- wymóg, aby inwalidztwo powstało w czasie zatrudniania (od dnia 15 listo-
pada 1991 r. w okresach wymienionych w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 października
1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o
zmianie niektórych ustaw - Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) lub w ciągu 18 miesięcy
po ustaniu tych okresów.
W przypadku osoby, która stała się inwalidą po trzydziestym roku życia, wa-
runki te uzupełnione są w przepisie art. 33 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 33 ust. 2 tej
ustawy, przewidującym wymóg udowodnienia pięcioletniego okresu ubezpieczenia
oraz wykazania, że okres tego zatrudnienia przypadał w ciągu ostatniego dziesię-
ciolecia przed zgłoszeniem wniosku, jeżeli zainteresowany w chwili zgłoszenia
wniosku pozostaje w zatrudnieniu.
Z ustaleń wynika, że wnioskodawca spełnił wszystkie te warunki. Jest bowiem
inwalidą I grupy, czyli osobą uważaną za całkowicie niezdolną do wykonywania ja-
kiegokolwiek zatrudnienia oraz do samodzielnej egzystencji w rozumieniu art. 23 i 23
ust. 4 cytowanej ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r., oraz udowodnił - co nie było
zresztą przedmiotem sporu - wymagany okres zatrudnienia w dziesięcioleciu po-
przedzającym datę zgłoszenia wniosku, w okresach: od 22 listopada 1986 r. do 30
kwietnia 1987 r., od 15 lutego 1988 r. do 15 kwietnia 1988 r., od 2 listopada 1988 r.
do 15 kwietnia 1989 r., od 1 listopada 1989 r. do 15 kwietnia 1990 r., od 25 września
4
1990 r. do 30 kwietnia 1991 r., od 5 października 1992 r. do 15 kwietnia 1993 r., od
22 września 1993 r. do 30 kwietnia 1994 r., od 4 października 1994 r. do 2 maja 1995
r. i od 24 sierpnia 1995 r. do 22 listopada 1996 r.
Należy podkreślić, że inwalidztwo wnioskodawcy, i to w pierwszej grupie,
powstało przed upływem 18 miesięcy od ustania prawa do pobierania zasiłków cho-
robowych.
Wobec tak oczywistych ustaleń uzasadniony jest zarzut, że wyrok Sądu Wo-
jewódzkiego narusza wymienione w kasacji przepisy prawa materialnego. Mając to
na uwadze Sąd Najwyższy stwierdził, że kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich jest
zasadna, toteż uwzględniając ją, uchylił zaskarżony wyrok i przyznał wnioskodawcy
prawo do renty inwalidzkiej, łącznie z dodatkiem pielęgnacyjnym, przy czym miał na
uwadze, że podstawę roszczeń Jana T. stanowią - na zasadzie art. 12 ust. 1 ustawy
z dnia 26 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytal-
nym pracowników i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. Nr 100, poz. 461) - przepisy
art. 32 w związku z art. 23 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emery-
talnym pracowników i ich rodzin w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 września
1997 r.
Orzeczenie zawarte w sentencji wynika z dyspozycji art. 39315
KPC.
========================================