Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 17 marca 1999 r.
II UKN 496/98
1. Pismo organu rentowego zawierające rozstrzygnięcie w sprawie, o
której stanowi art. 476 KPC należy traktować jak decyzję.
2. Spółka akcyjna, do której na podstawie art. 39 ustawy z dnia 14
czerwca 1991 r. o spółkach z udziałem zagranicznym (jednolity tekst: Dz.U. z
1997 r. Nr 26, poz. 143 ze zm.) nie stosuje się do przepisów dotyczących jed-
nostek gospodarki uspołecznionej nie jest uspołecznionym zakładem pracy w
rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983
r. Nr 30, poz. 144 ze zm.).
Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Stefania Szymańska,
Maria Tyszel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 marca 1999 r. sprawy z powództwa
Józefa Ł. przeciwko 1) Cementowni „N.” S.A. w S. 2) Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w K. o jednorazowe odszkodowanie, na skutek kasacji Cemen-
towni „N.” S.A. w S. od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach z dnia 27 maja 1998 r. [...]
z m i e n i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowe-
go-Sądu Pracy w Kielcach z dnia 27 stycznia 1998 r. [...] w punkcie pierwszym i od-
dalił powództwo.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 27 stycznia 1998 r. Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od
Cementowni „N.” Spółki Akcyjnej w S. na rzecz Józefa Ł. jako odszkodowanie z ty-
tułu choroby zawodowej – kwotę 7.371 zł z należnymi odsetkami od dnia 11 lutego
1998 r. i oddalił powództwo w stosunku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działu w K.
2
Sąd ten ustalił, iż powód jest inwalidą III grupy z powodu choroby zawodowej,
która powstała w związku z jego pracą w Zakładach Cementowo-Wapienniczych „N.”
w S. w latach 1973-1993 r. Orzeczeniem Obwodowej Komisji Lekarskiej do Spraw
Inwalidztwa z dnia 5 sierpnia 1997 r. ustalono u niego uszczerbek na zdrowiu w roz-
miarze 30%. Cementownia „N.” pismem z dnia 22 sierpnia 1997 r. odmówiła wypłaty
odszkodowania. Zakład Ubezpieczeń Społecznych pismem z dnia 7 października
również odmówił wypłaty odszkodowania zarzucając, iż obowiązujące przepisy
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadku przy pracy i cho-
rób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) – nie nak-
ładają na Zakład obowiązku przejęcia zobowiązań na skutek przekształcenia w spółki
przedsiębiorstw państwowych zakładów pracy.
Sąd Rejonowy uznał, iż roszczenie powoda jest zasadne, bowiem na stronie
pozwanej, tj. na Cementowni „N.” S.A. w S., jako następcy prawnemu byłego uspo-
łecznionego zakładu pracy, ciąży obowiązek wypłaty pracownikowi jednorazowego
odszkodowania pieniężnego z tytułu choroby zawodowej w oparciu o art. 32 powoła-
nej ustawy z 12 czerwca 1975 r.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z
dnia 27 maja 1998 r. [...] oddalił apelację Cementowni „N.” S.A., uznając za prawidło-
we zarówno ustalenia faktyczne, jak i podstawę prawną zaskarżonego rozstrzygnię-
cia.
W kasacji od tego wyroku Cementownia „N.” S.A. wniosła o jego zmianę i od-
dalenie powództwa zarzucając, że został wydany z naruszeniem prawa materialnego
przez błędną wykładnię przepisu art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst:
Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144) „poprzez przyjęcie, że pozwana Spółka jest zobo-
wiązana do zapłaty jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej dla
Józefa Ł.”.
Rozpoznając kasację Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Jest poza sporem, że w wyniku przekształceń własnościowych poprzedni za-
kład pracy powoda „Zakłady Cementowo-Wapiennicze”, działający do dnia 2 stycznia
1996 r., jako przedsiębiorstwo państwowe, stał się jednoosobową spółką Skarbu
3
Państwa, w której z dniem 21 grudnia 1996 r. większościowy pakiet akcji (74%) na-
była niemiecka firma D.
Już w uchwale z dnia 6 września 1994 r., II UZP 22/94, Sąd Najwyższy wyraził
pogląd, który skład orzekający w pełni podziela, że spółka akcyjna, w której jedno-
osobowa spółka Skarbu Państwa posiada ponad 50% kapitału akcyjnego, a w której
akcje objęły także podmioty zagraniczne na podstawie ustawy z dnia 14 czerwca
1991 r. o spółkach z udziałem zagranicznym (Dz.U. Nr 60, poz. 252 ze zm.) nie jest
uspołecznionym zakładem pracy. Wprawdzie uchwała nie dotyczyła bezpośrednio
powołanej wyżej ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r., jednakże zawarte w jej uzasad-
nieniu wywody prawne znajdują pełne zastosowanie w rozpatrywanej sprawie, nie
ma więc potrzeby ich powtarzania. Podkreślić jedynie należy, że w myśl art. 39
wspomnianej ustawy o spółkach z kapitałem zagranicznym do spółek tych nie stosuje
się przepisów dotyczących jednostek gospodarki uspołecznionej. Zdaniem składu
orzekającego, przez pojęcie jednostek gospodarki uspołecznionej należy w omawia-
nym zakresie rozumieć uspołecznione zakłady pracy. Przytoczona wyżej uchwała
tym bardziej ma zastosowanie w sprawie, że udział zagraniczny w kapitale akcyjnym
pozwanej Spółki przekracza 50%, a więc brak jest podstaw prawnych do przyjęcia,
że jest ona uspołecznionym zakładem pracy w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy z
dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy...
Skoro pozwana nie jest uspołecznionym zakładem pracy bezprzedmiotowe są
wywody zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku odnośnie do jej odpowie-
dzialności na podstawie art. 32 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy. Zauważyć jedynie na-
leży, że powołana przez Sąd Apelacyjny uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26
kwietnia 1994 r., II PZP 3/94 (OSNAPiUS 1994 nr 4, poz. 65) nie ma w sprawie zas-
tosowania, bowiem dotyczyła solidarnej odpowiedzialności powstałych z podziału
jednostki gospodarki uspołecznionej zakładów pracy, w których nie było udziału ka-
pitału zagranicznego.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Najwyższy uznał, że podstawa kasacyjna
jest usprawiedliwiona pomimo błędnego jej sprecyzowania przez wnoszącego kasa-
cję. Naruszenie zaskarżonym wyrokiem wskazanego przepisu prawa materialnego
nie nastąpiło bowiem przez jego błędną wykładnię, lecz przez niewłaściwe zastoso-
wanie.
Sąd Najwyższy zauważa też, że ponieważ Zakład Ubezpieczeń Społecznych
nie wydał decyzji, a jego pismo z dnia 7 października 1997 r. odmawiające wniosko-
4
dawcy wypłaty odszkodowania nie zawiera klauzuli odwoławczej, Józef Ł. może w
każdym czasie wnieść odwołanie do Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych, właściwego – na podstawie art. 476 § 2 pkt 4 KPC – do rozpoznania
roszczenia odszkodowawczego z tytułu choroby zawodowej. Jak wynika z uzasad-
nienia wyroku Sądu pierwszej instancji, prawomocnego w stosunku do Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, Sąd ten rozpoznawał sprawę w aspekcie roszczenia wy-
nikającego z następstwa prawnego byłego uspołecznionego zakładu pracy, chociaż
nie wskazał stosownego przepisu Kodeksu cywilnego; w zakresie roszczenia o cha-
rakterze ubezpieczeniowym nie zachodzi więc powaga rzeczy osądzonej.
Szczegółowe zasady odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w
związku z przekształceniami własnościowymi zawiera uzasadnienie uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 27 maja 1998 r., III ZP 12/96 (OSNAPiUS 1998 nr 23, poz. 689).
Wobec powyższego Sąd Najwyższy na podstawie powołanych przepisów oraz
art. 39315
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================