Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 lipca 1999 r.
I PKN 145/99
Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem na jego wniosek z przyczyn
uzasadniających przeniesienie go w stan nieczynny (art. 20 ust. 1 Karty Nau-
czyciela - ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r., jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr
56, poz. 357 ze zm.) następuje z końcem roku szkolnego, po uprzednim trzy-
miesięcznym wypowiedzeniu (art. 20 ust. 3 Karty Nauczyciela) i nie jest toż-
same z wygaśnięciem stosunku pracy z mocy prawa z upływem 6 miesięcy po-
zostawania w stanie nieczynnym (art. 20 ust. 6 Karty Nauczyciela).
Przewodniczący: SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 1999 r. na rozprawie sprawy z
powództwa Doroty M. przeciwko Szkole Podstawowej [...] w S. o uznanie przeniesie-
nia w stan nieczynny za bezskuteczne, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach
z dnia 2 grudnia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Dorota M. domagała się w pozwie przeciwko Szkole Podstawowej
[...] w S. uznania za bezskuteczne przeniesienia jej w stan nieczynny z dniem 1
września 1998 r.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Starachowicach wyrokiem z dnia 24 września
1998 r. uwzględnił powództwo z uzasadnieniem, że wprawdzie przeniesienie powód-
ki w stan nieczynny było merytorycznie uzasadnione, gdyż zakończyła ona indywi-
dualne nauczanie ucznia i brak było dla niej zatrudnienia na rok szkolny 1998/1999,
jednakże z uwagi na równoznaczność przeniesienia w stan nieczynny z rozwiąza-
niem stosunku pracy powódka korzysta, z mocy art. 41 KP z ochrony przed tym roz-
2
wiązaniem, bowiem w dniu doręczenia pisma w przedmiocie przeniesienia w stan
nieczynny była na zwolnieniu lekarskim.
Wyrokiem z dnia 2 grudnia 1998 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach w wyniku apelacji strony pozwanej zmienił wyrok Sądu
pierwszej instancji i powództwo oddalił. Sąd Wojewódzki nie podzielił stanowiska
Sądu Rejonowego, iż treść art. 20 ust. 3 Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązują-
cym od dnia 7 sierpnia 1996 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357) odnosi się zarówno
do przeniesienia w stan nieczynny, jak i do rozwiązania stosunku pracy z końcem
roku szkolnego, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniem. Sąd drugiej ins-
tancji stanął na stanowisku, że samo przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny nie
rodzi skutków prawnych dla bytu stosunku pracy, gdyż skutek taki powstaje dopiero z
upływem sześciomiesięcznego okresu, o którym mowa w art. 20 ust. 6 Karty Nau-
czyciela i polega na wygaśnięciu stosunku pracy, nie zaś na jego rozwiązaniu. Mimo
że rozwiązanie stosunku pracy, jak i jego wygaśnięcie prowadzą do ustania stosunku
pracy, nie są z sobą tożsame, ponieważ rozwiązanie stosunku pracy jest skutkiem
czynności prawnej, wobec czego uregulowanie z art. 20 ust. 3 Karty Nauczyciela
(trzymiesięczne wypowiedzenie ze skutkiem na koniec roku szkolnego) dotyczy tylko
rozwiązania stosunku pracy, a nie jego wygaśnięcia.
Kasacja powódki od powyższego wyroku zarzuca naruszenie art. 20 ust. 3
Karty Nauczyciela, prezentując stanowisko, że przeniesienie powódki w stan nie-
czynny nastąpiło bez zachowania trzymiesięcznego wypowiedzenia przed upływem
końca roku szkolnego, przeto bez znaczenia jest pozostawanie powódki na zwolnie-
niu lekarskim i ewentualna ochrona z art. 41 KP.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona. Zgodnie z art. 39311
Sąd Najwyższy rozpoznaje
sprawę w granicach kasacji, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postę-
powania. Stwierdzając, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzi nieważność postę-
powania, Sąd Najwyższy zauważa, że kasacja nie zawiera zarzutu naruszenia prze-
pisów postępowania, co oznacza związanie ustaleniami faktycznymi dokonanymi w
postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji i niezakwestionowanymi przez Sąd
drugiej instancji. Z ustaleń tych zaś wynika, że po pierwsze – przeniesienie powódki
w stan nieczynny było merytorycznie uzasadnione, gdyż wystąpiły okoliczności wy-
3
mienione w przepisie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, a po drugie, że pismo przeno-
szące powódkę w stan nieczynny, datowane 21 maja 1998 r., zostało jej doręczone
26 maja 1998 r. Okoliczności tej nie sposób zakwestionować, gdyż – na niej oparł
swoje rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy, uznając, że z powódką rozwiązano stosunek
pracy w okresie zwolnienia lekarskiego, z którego korzystała od 21 maja 1998 r.
Opierając się na takich ustaleniach faktycznych, należy ocenić zarzut naruszenia art.
20 ust. 3 Karty Nauczyciela. Sąd Najwyższy stwierdza, że zaskarżonym wyrokiem
przepis ten nie został naruszony. Przede wszystkim zgodzić się należy z Sądem dru-
giej instancji, iż – przeniesienie w stan nieczynny nie jest równoznaczne z rozwiąza-
niem stosunku pracy za wypowiedzeniem. Przepis art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela
wymienia przyczyny, z powodu których może nastąpić przeniesienie nauczyciela w
stan nieczynny – lub rozwiązanie z nauczycielem na jego wniosek stosunku pracy.
Jeżeli nauczyciel nie kwestionuje takich okoliczności, jak całkowita lub częściowa
likwidacja szkoły lub zmiany planu nauczania uniemożliwiające dalsze zatrudnienie w
pełnym wymiarze zajęć, ma do wyboru dwie sytuacje: przejście w stan nieczynny lub
złożenie wniosku o rozwiązanie stosunku pracy. Przeniesienie w stan nieczynny po-
woduje zachowanie prawa do wynagrodzenia zasadniczego oraz innych świadczeń
pracowniczych do czasu rozwiązania stosunku pracy, przy czym stosunek pracy nau-
czyciela wygasa z mocy prawa z upływem sześciomiesięcznego okresu pozostawa-
nia w stanie nieczynnym. Jednocześnie nauczyciel w stanie nieczynnym ma prawo
pierwszeństwa w ponownym zatrudnieniu na tym samym lub innym stanowisku w tej
samej szkole na czas nieokreślony lub określony, jeżeli powstanie możliwość podję-
cia pracy w pełnym wymiarze zajęć. Natomiast nauczyciel, który nie zechce być
przeniesiony w stan spoczynku może złożyć wniosek o rozwiązanie z nim stosunku
pracy. Wówczas dyrektor szkoły rozwiązuje ten stosunek za wypowiedzeniem trzy-
miesięcznym upływającym z końcem roku szkolnego (art. 20 ust. 3 Karty Nauczycie-
la); skoro rok ten trwa od 1 września do 31 sierpnia następnego roku, wypowiedzenie
powinno być dokonane do 31 maja danego roku. Jednakże w razie upływu wypowie-
dzenia stosunek pracy rozwiązuje się i nauczycielowi nie przysługuje już prawo pow-
rotu do pracy, jakie zachowuje nauczyciel pozostający w stanie nieczynnym. Z róż-
nych zatem uprawnień nauczyciela w stanie nieczynnym i nauczyciela, który z przy-
czyn uzasadniających przeniesienie w taki stan został jednak przez pracodawcę
zwolniony za wypowiedzeniem trzymiesięcznym ze skutkiem na koniec roku szkol-
nego daje się wyprowadzić wniosek, że wprawdzie art. 20 ust. 1 tożsamo traktuje
4
przyczyny przeniesienia w stan nieczynny, jak i rozwiązania stosunku pracy, jednak-
że przepis art. 20 ust. 3 odnosi się tylko do rozwiązania stosunku pracy z nauczycie-
lem na jego wniosek z przyczyn wymienionych w ust. 1 tego przepisu, nie wymaga
jednak, aby takie przeniesienie w stan nieczynny (decyzja dyrektora szkoły) musiało
być podjęte na 3 miesiące przed końcem roku szkolnego. Przepis ten mówi o „roz-
wiązaniu stosunku pracy” w tym terminie, zaś wskutek stanu nieczynnego stosunek
pracy nauczyciela wygasa z mocy prawa z upływem sześciomiesięcznego okresu
pozostawania w takim stanie. Skłaniając się zatem do stanowiska zajętego przez
Sąd drugiej instancji, Sąd Najwyższy zauważa, że skoro w ustalonym stanie faktycz-
nym decyzję o przeniesieniu w stan nieczynny (merytorycznie uzasadnioną) powód-
ce doręczono przed upływem 31 maja 1998 r. – stanowisko Sądu Wojewódzkiego
jest trafne także przy przyjęciu wykładni, zastosowanej przez Sąd Najwyższy w wy-
roku z dnia 16 września 1997 r. (I PKN 257/97, OSNAPiUS 1998 nr 12, poz. 362).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================