Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 5 sierpnia 1999 r.
II UKN 72/99
Nieuwzględnienie dokumentów potwierdzających zatrudnienie, dołączo-
nych do wniosku o rentę rolniczą pod rządem ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin
(jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133 ze zm.), której przepisy nie prze-
widywały możliwości zaliczenia do okresu ubezpieczenia rolniczego tego za-
trudnienia wobec braku wniosku osoby uprawnionej do świadczeń pod rządem
przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolni-
ków (jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 71, poz. 342 ze zm.), której przepisy zez-
walają na zaliczenie okresu zatrudnienia, nie może być uznane za błąd organu
rentowego, przeto wzrost renty rolniczej (emerytury rolniczej) może nastąpić z
uwzględnieniem złożonego wniosku za okres nie dłuższy niż 1 miesiąc od jego
złożenia.
Przewodniczący: SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Roman Kuczyński (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 1999 r. sprawy z wniosku
Haliny M. przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi Re-
gionalnemu w P. o wysokość emerytury i datę przyznania świadczenia, na skutek
kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16
września 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 16 marca 1998 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie oddalił odwołanie Haliny M. od decyzji Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w P. z dnia 28 listopada 1997
r., przyznającej emeryturę rolniczą. Sąd Wojewódzki ustalił, że wnioskodawczyni na
2
podstawie decyzji z dnia 30 stycznia 1990 r. pobierała rentę rolniczą na podstawie
przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
indywidualnych i członków ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 24, poz. 133
ze zm.), które nie przewidywały dodatków do rent z tytułu stażu pracy poza rolnic-
twem, a wysokość świadczenia uzależniona była od wartości sprzedanych produktów
rolnych. Wobec złożenia w dniu 20 listopada 1997 r. wniosku o emeryturę rolniczą
wniosek ten został uwzględniony w oparciu o przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990
r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 71 poz.
342 ze zm.) i do wysokości emerytury przyjęto okres pracy wnioskodawczyni w Zes-
pole Opieki Zdrowotnej w K., a emeryturę wypłacono za okres nie wcześniejszy niż
miesiąc od złożenia wniosku, zgodnie z art. 76 i 99 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.),
które to przepisy mają zastosowanie w kwestii powstania prawa do świadczeń.
Wyrokiem z dnia 16 września 1998 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Warszawie oddalił apelację wnioskodawczyni od wyroku Sądu
pierwszej instancji z uzasadnieniem, iż do przyznania emerytury rolniczej za okres
wcześniejszy niż to przyjął organ rentowy, brak jest podstaw prawnych, zaś w okre-
sie nabycia prawa do renty rolniczej nie istniały podstawy do wliczenia do okresów
prowadzenia gospodarstwa rolnego pracy poza rolnictwem.
Kasacja wnioskodawczyni od powyższego wyroku zarzuca naruszenie przepi-
sów prawa materialnego – art. 44 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rol-
ników oraz art. 76 i 99 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Kasacja nie stawia zaskar-
żonemu wyrokowi zarzutu naruszenia prawa procesowego, wobec czego Sąd Naj-
wyższy rozpoznaje sprawę zgodnie z treścią art. 39311
KPC w granicach kasacji, bie-
rze jednak pod rozwagę z urzędu nieważność postępowania. Nie stwierdzając w ni-
niejszej sprawie nieważności postępowania i będąc związany ustaleniami faktyczny-
mi dokonanymi w sprawie, Sąd Najwyższy nie podziela zarzutu naruszenia wskaza-
nych w kasacji przepisów prawa materialnego. Podkreślić należy, że wnioskodaw-
czyni złożyła wniosek o rentę rolniczą pod rządem ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o
ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, której
3
przepisy nie przewidywały możliwości wliczenia do okresu prowadzenia gospodars-
twa rolnego (i sprzedaży produktów rolnych określonej wartości) okresu zatrudnienia
pracowniczego, a zatem decyzja przyznająca rentę rolniczą w 1990 r. odpowiadała
prawu, a dołączenie do wniosku o rentę dokumentów dotyczących zatrudnienia po-
zarolniczego nie mogło wywołać żadnych skutków prawnych. Z kolei ustawa z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z
1993 r. Nr 71, poz. 342 ze zm.) wprowadziła w art. 44 ust. 1 zasadę ustalania prawa
do świadczeń na wniosek osoby zainteresowanej, albo innej osoby mającej interes
prawny w ustaleniu tego prawa. W przedmiotowej sprawie jest bezsporne, ze wnios-
kodawczyni pod rządem ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. nie złożyła wniosku o doli-
czenie okresów ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia, jakkolwiek przepis art. 25 ust. 2
pkt 3 tej ustawy pozwala na zaliczenie do części składkowej emerytury rolniczej in-
nych okresów ubezpieczenia społecznego, jeżeli z tego tytułu ubezpieczonemu nie
przyznano emerytury lub renty. Nie zachodzi także sytuacja przewidziana przepisem
art. 44 ust. 2 omawianej ustawy, gdyż dokumentów zatrudnienia najemnego zalega-
jących w aktach rentowych (renty rolniczej) nie sposób uznać za nowe dowody lub
nowe okoliczności, mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, które
nakazywałyby z urzędu ponowne ustalanie prawa do świadczeń , zaś wejście w ży-
cie nowych przepisów prawa nie może być uznane za takie okoliczności. Nie istniały
jednak żadne przeszkody, by wnioskodawczyni, jak to też ust. 2 art. 44 przewiduje,
złożyła stosowny wniosek powołując się na złożone już dokumenty. Należy zatem
dojść do wniosku, iż zarzut naruszenia przepisu art. 44 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpie-
czeniu społecznym rolników jest na tle ustalonego stanu faktycznego (brak wniosku,
złożenie dokumentów pod rządem poprzedniej ustawy) chybiony. Nie zasługują
także na uwzględnienie zarzuty naruszenia art. 76 ustawy o z.e.p. Przepis ten sta-
nowi, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia się
wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, a jeżeli pracownik pobie-
ra zasiłek chorobowy, prawo do emerytury, renty szkoleniowej lub renty inwalidzkiej
powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku. Wniosek o emeryturę został
uwzględniony przez przyznanie prawa do tego świadczenia i kasacja nie wykazuje,
na czym miałaby polegać błędna wykładnia lub niewłaściwe zastosowanie tego prze-
pisu. Z kolei zgodnie z przepisem art. 99 ustawy o z.e.p. świadczenia wypłaca się,
poczynając od dnia powstania tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca,
w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, zaś nie jest sporne, że
4
wnioskodawczyni złożyła wniosek o emeryturę rolniczą dopiero w dniu 20 listopada
1997 r. Tym samym przyznanie zaskarżoną decyzją prawa do tej emerytury od dnia
1 listopada 1997 r. nie narusza przepisu art. 99 ustawy o z.e.p. i czyni ten zarzut ka-
sacji nieuzasadnionym.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================