Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 2 września 1999 r.
I PKN 249/99
Cofnięcie pełnomocnictwa ogólnego do czynności zwykłego zarządu
zastępcy dyrektora oddziału spółki akcyjnej stanowi przyczynę uzasadniającą
wypowiedzenie warunków pracy i płacy. Cofnięcie pełnomocnictwa może sta-
nowić nadużycie prawa, ale ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa na
pracowniku.
Przewodniczący: SSN Józef Iwulski, Sędziowie: SN Jerzy Kwaśniewski, NSA
Bogusław Gruszczyński (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 2 września 1999 r. sprawy z powódz-
twa Bożeny K. przeciwko Centrali Produktów Naftowych „CPN” Spółce Akcyjnej w W.
Oddziałowi w G. o odszkodowanie, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wo-
jewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni
z dnia 29 września 1998 r. [...]
1) o d d a l i ł kasację;
2) z a s ą d z i ł od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1000 (jeden tysiąc) zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 1998 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Gdańsku
oddalił powództwo Bożeny K. przeciwko Centrali Produktów Naftowych „CPN” -
Spółce Akcyjnej w W. - Oddziałowi w G. o odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego
wypowiedzenia warunków pracy i płacy.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka została zatrudniona przez stronę pozwaną
dnia 21 stycznia 1980 r., kiedy to pozwana była jeszcze przedsiębiorstwem pańs-
twowym. Od dnia 1 czerwca 1992 r. powódka pełniła funkcję Zastępcy Dyrektora do
spraw Handlowych. Aktem notarialnym z dnia 22 listopada 1995 r. Centrala Produk-
tów Naftowych została przekształcona w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu
2
Państwa na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 51, poz. 298 ze zm.). Dnia 1 grudnia 1995 r.
pozwany Oddział w G. zawarł z powódką umowę o pracę na czas nieokreślony, po-
wierzając jej obowiązki Zastępcy Dyrektora do spraw Handlowych. W dniu tym po-
wódce udzielono pełnomocnictwa ogólnego do czynności zwykłego zarządu Od-
działem Spółki „CPN” S.A. w G. do dnia 30 czerwca 1996 r. W dniu 28 czerwca 1996
r. powódka otrzymała analogiczne pełnomocnictwo, tym razem na czas nieokreślony.
Z dniem 1 lipca 1996 r. funkcję dyrektora Oddziału objął Zbigniew K. Jak ustalił Sąd
Rejonowy, współpraca powódki z nowym dyrektorem nie układała się pomyślnie. Dy-
rektor miał zastrzeżenia do pracy świadczonej przez powódkę. W okresie od 28 paź-
dziernika 1996 r. do 14 lipca 1997 r. powódka korzystała ze zwolnień lekarskich. Dy-
rektor pozwanego Oddziału wystąpił pismem z dnia 5 lutego 1997 r. do Zarządu
Spółki CPN S.A. w W. o cofnięcie pełnomocnictwa ogólnego powódce i zmianę na
stanowisku Zastępcy Dyrektora do spraw Handlowych. Uchwałą z dnia 13 lutego
1997 r. Zarząd Spółki odwołał pełnomocnictwo powódce z dniem 28 lutego 1997 r. Z
kolei w dniu 17 września 1997 r. dyrektor pozwanego Oddziału wypowiedział powód-
ce warunki pracy i płacy, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia,
uzasadniając wypowiedzenie cofnięciem pełnomocnictwa przez Zarząd Spółki. Jed-
nocześnie zaproponował powódce stanowisko specjalisty do spraw jakości w labo-
ratorium, z wynagrodzeniem 1551 zł miesięcznie. Powódka nie przyjęła zapropono-
wanych warunków pracy i płacy. Od dnia 29 grudnia 1997 r. do dnia 22 kwietnia
1998 r. korzystała z kolejnego zwolnienia lekarskiego.
Zdaniem Sądu Rejonowego, wypowiedzenie warunków pracy i płacy było uza-
sadnione i nie naruszyło przepisów prawa. Sąd zauważył, że wprawdzie zakres peł-
nomocnictw udzielonych trzem zastępcom dyrektora Oddziału w G. był ten sam, jed-
nakże odmienny był zakres obowiązków każdego z zastępców. Do zakresu obowiąz-
ków powódki należało między innymi zawieranie umów z kontrahentami Spółki, w
związku z czym brak pełnomocnictwa uniemożliwiał powódce sprawowanie funkcji
zastępcy dyrektora Oddziału. Tym samym – w przekonaniu Sądu – wskazanie przez
pozwaną cofnięcia pełnomocnictwa jako przyczyny wypowiedzenia, było prawidłowe i
wyczerpujące. Sąd Rejonowy uznał również, że zaproponowane powódce stanowis-
ko specjalisty do spraw jakości w laboratorium odpowiada jej kwalifikacjom, gdyż po-
wódka posiada wykształcenie chemiczne. Na stanowisku tym była zresztą zatrudnio-
na bezpośrednio przed objęciem stanowiska zastępcy dyrektora Oddziału. Propono-
3
wane jej wynagrodzenie zgodne było z przepisami płacowymi.
Apelacja powódki od wyroku Sądu pierwszej instancji została oddalona wyro-
kiem Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z
dnia 29 września 1998 r. Sąd Wojewódzki podzielił pogląd Sądu Rejonowego, że
cofnięcie pełnomocnictwa pozbawiało powódkę możliwości realizacji pewnego zakre-
su obowiązków, wynikających z zajmowanego stanowiska. Dodał, iż przyczyny wy-
powiedzenia mogą wprawdzie leżeć po stronie pracownika, ale równie dobrze mogą
wynikać z potrzeb pracodawcy. Powódka zatrudniona była na stanowisku kierowni-
czym, co wiązało się także z kompetencjami do reprezentowania spółki na zewnątrz.
Posiadanie pełnomocnictwa było więc koniecznym warunkiem prawidłowego wyko-
nywania obowiązków pracowniczych.
Sąd Wojewódzki zgodził się również z oceną Sądu Rejonowego, że zapropo-
nowane powódce stanowisko - chociaż z wynagrodzeniem niższym - odpowiadało
obowiązującemu porządkowi prawnemu.
Powódka wniosła kasację od wyroku Sądu Wojewódzkiego, zarzucając za-
równo naruszenie prawa materialnego jak i przepisów postępowania. Naruszenie
prawa materialnego polegało – zdaniem powódki – na naruszeniu artykułów 30 § 4,
42, 45 i 8 Kodeksu pracy, poprzez wadliwe przyjęcie, iż cofnięcie pełnomocnictwa
stanowiło uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia warunków pracy i płacy oraz że
zaproponowanie 50% dotychczasowego wynagrodzenia czyniło zadość wymogom
zawartym w art. 45 KP. Powódka zarzuciła także naruszenie art. 9 KP upatrując je w
potraktowaniu przez Sąd Regulaminu Zarządu oraz Regulaminu Organizacyjnego
jako źródeł prawa pracy, mimo że były one mniej korzystne od przepisów prawa
pracy.
W odniesieniu do zarzutu naruszenia przepisów postępowania, który powódka
oparła na podstawie art. 3931
pkt 2 KPC, podniesiono w kasacji, iż Sąd odmówił wy-
jaśnienia faktów co do jakości pracy świadczonej przez powódkę.
Pozwana wniosła o oddalenie kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie jest trafny zarzut naruszenia art. 30 § 4 KP. Cofnięcie pełnomocnictwa
ogólnego do czynności zwykłego zarządu zastępcy dyrektora oddziału spółki akcyj-
nej, prowadzącej działalność w wielkich rozmiarach na terenie całego kraju, stanowi
4
wystarczającą przyczynę do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy
i płacy. Zgodzić się trzeba z Sądem Wojewódzkim, że stanowisko kierownicze, na
którym była zatrudniona powódka, wiązało się z reprezentacją Spółki na zewnątrz, w
tym także z podpisywaniem umów i zaciąganiem zobowiązań. Posiadanie pełnomoc-
nictwa było zatem koniecznym warunkiem prawidłowego wykonywania obowiązków
pracowniczych. Przyczynę wypowiedzenia warunków pracy i płacy, podaną w piśmie
z dnia 17 września 1997 r., należy zatem uznać za rzeczywistą i konkretną.
Wbrew poglądowi zawartemu w kasacji, akceptacja stanowiska zajętego przez
Sąd Wojewódzki nie prowadzi wcale do umożliwienia pracodawcy eliminowania
„niewygodnych” pracowników. W przypadku gdyby cofnięcie pełnomocnictwa było
wynikiem szykany lub innego nadużycia prawa, pracownik korzystałby z ochrony
przewidzianej w art. 8 KP. Ciężar wykazania istnienia przesłanek z tego przepisu
spoczywa jednak na pracowniku. Powódka dowodu takiego nie przeprowadziła.
Przeciwnie – z uzasadnienia wyroków Sądów obu instancji wynika, że współpraca
powódki z nowym dyrektorem nie układała się pomyślnie, a dyrektor miał zastrzeże-
nia do jakości pracy świadczonej przez powódkę. Ponadto powódka przebywała na
długotrwałych zwolnieniach lekarskich, a tak długa nieobecność jednego z członków
kierownictwa dezorganizowała pracę w Oddziale. W takim stanie faktycznym zarzut
naruszenia art. 8 KP należy uznać za chybiony.
Powódka zgłosiła wprawdzie w kasacji także zarzut naruszenia przepisów
postępowania przez „...odmowę wyjaśnienia faktów co do jakości świadczonej
pracy...”, ale wobec braku konkretyzacji tego zarzutu, a przede wszystkim wobec
niewskazania, które przepisy zostały naruszone, Sąd Najwyższy nie był władny zba-
dać sprawy w tym zakresie.
Przechodząc do zarzutu naruszenia art. 9 KP Sąd Najwyższy zauważa, że
wnosząca kasację oparła się na błędnych przesłankach. To, że Regulamin Zarządu i
Regulamin Organizacyjny Spółki przewidywały, iż do podpisywania umów i zaciąga-
nia zobowiązań w imieniu firmy uprawnione są osoby, które działają na podstawie
pełnomocnictwa, nie oznacza wcale, że akty te są mniej korzystne dla powódki niż
przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. Gdyby wspo-
mnianych zapisów regulaminowych nie było, powódka i tak musiałaby posiadać peł-
nomocnictwo do zawierania umów w imieniu zakładu pracy, gdyż takie są wymogi
reprezentacji, wynikające z prawa cywilnego. Nawiasem mówiąc, powódka nie wska-
zała przepisu prawa pracy, od którego wymienione przez nią przepisy regulaminowe
5
były mniej korzystne. Nie jest takim przepisem art. 30 § 4 KP, gdyż dotyczy on obo-
wiązku wskazania przyczyny wypowiedzenia lub rozwiązania umowy, a nie zasad
reprezentowania zakładów pracy przez pracownika.
Bezzasadny jest wreszcie zarzut naruszenia artykułów 42 i 45 KP. Niezależnie
od faktu, że powódka nie sprecyzowała, które paragrafy wspomnianych przepisów
zostały naruszone, przede wszystkim trzeba zauważyć, że w świetle dotychczaso-
wych wywodów, stanowisko Sądu Wojewódzkiego, iż wypowiedzenie powódce wa-
runków pracy i płacy było uzasadnione, okazało się trafne. Jeśli chodzi o wysokość
zaproponowanego wynagrodzenia, to Sąd Najwyższy zauważa, że stanowisko nie-
kierownicze jest z reguły niżej płatne od kierowniczego. Skoro zaś powódce zapro-
ponowano pracę, którą wykonywała bezpośrednio przed objęciem stanowiska zas-
tępcy dyrektora i praca ta zgodna była z jej kwalifikacjami, to w takiej propozycji nie
można dopatrzyć się niczego niewłaściwego.
Mając na uwadze wszystkie przytoczone okoliczności Sąd Najwyższy oddalił
kasację na podstawie art. 39312
KPC, orzekając o kosztach postępowania kasacyj-
nego na podstawie art. 98 KPC oraz § 15 ust. 4 pkt 1 w związku z § 14 ust. 1 pkt 2, §
7 pkt 4 i § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997 r. w
sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych
(Dz.U. Nr 154, poz. 1013 ze zm.).
========================================