Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 17 grudnia 1999 r.
II UKN 273/99
Dokonanie czynności określonych w art. 286 KPC pozostawione jest
uznaniu sądu.
Przewodniczący: SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Beata Gudowska
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy. po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 1999 r. sprawy z wniosku
Lucyny S.-Ś. przeciwko Zakładowi Ubezpieczenia Społecznego-Oddziałowi w Ł. o
rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z deportacją do byłego ZSRR, na
skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9
marca 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
W postępowaniu przed organem rentowym, wszczętym wnioskiem o rentę w
związku z podleganiem represjom, Lucyna S.-Śl., urodzona w dniu 26 czerwca 1928
r., nie została uznana za niezdolną do pracy wskutek następstw chorób nabytych
podczas deportacji do ZSRR w okresie od lutego 1940 r. do maja 1946 r. Wyrokiem z
dnia 24 września 1998 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Łodzi oddalił odwołanie od decyzji Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Ł.
z dnia 23 marca 1998 r., potwierdzając prawidłowość orzeczenia Lekarza Orzecz-
nika. W apelacji od tego wyroku wnioskodawczyni wskazywała jako przyczyny obec-
nej niezdolności do pracy przebycie (w ciężkich warunkach deportacji) duru brzusz-
nego, malarii, szkorbutu i dyfterytu. Podnosiła, że obecnie cierpi z powodu licznych
schorzeń [...], które są następstwem odmrożeń doznanych na Syberii.
Sąd Apelacyjny, po uzupełnieniu postępowania dowodowego, na podstawie
opinii biegłych lekarzy sądowych kardiologa i neurologa oraz internisty i ortopedy
ustalił, że podłoże rozpoznanych schorzeń wnioskodawczyni jest samoistne, doszedł
2
do przekonania, że końcowy wniosek zawarty w opiniach biegłych, wskazujący na
brak związku obecnej całkowitej niezdolności wnioskodawczyni do pracy z represja-
mi związanymi z okresem deportacji, jest trafny, stwierdzając zarazem, że biegli wy-
dali opinie na podstawie pełnej dokumentacji lekarskiej oraz wyników badań dodatko-
wych.
Kasacja wnioskodawczyni, wniesiona na podstawie naruszenia przepisów
postępowania (art. 3931
pkt 2 KPC) - art. 285 § 1 oraz 3 KPC i art. 286 KPC, kon-
centrowała się na zarzucie oparcia wyroku na opiniach biegłych nie zawierających
uzasadnienia wniosków końcowych, a ponadto nieprawdziwie powołujących się na
dokumenty leczenia z lat 1940-46, które nie istnieją i nie były przedmiotem oglądu
biegłych. Na tej podstawie skarżąca wnosiła o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca twierdziła, że w wyniku wadliwej rekonstrukcji podstawy faktycznej
Sąd odmówił zastosowania przepisu art. 12 ust. 2 w związku z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b
ustawy z dnia 24 stycznia1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących
ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr
142, poz. 950 ze zm.) oraz art. 6-10 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu
inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (jedn. tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 13,
poz. 68 ze zm.), statuujących prawo do objętego wnioskiem świadczenia. Zdaniem
skarżącej, Sąd błędnie ustalił, że nie jest inwalidką, czyli - według obecnej terminolo-
gii - osobą niezdolną do pracy wskutek chorób powstałych związku z pobytem na
przymusowym zesłaniu w ZSRR, tylko dlatego, że oparł się na dowodach z opinii
biegłych lekarzy przeprowadzonych z naruszeniem art. 285 § 1 KPC . Nie uzyskał
bowiem właściwego uzasadnienia ich opinii i przez to nie dysponował dowodem poz-
walającym w sposób rzeczowy odnieść się do kwestii istotnej w sporze między stro-
nami.
Uzasadnienie kasacji nie wyjaśnia, o które opinie skarżącej chodzi, a ma to
znaczenie podstawowe, gdyż do biegłych zwracały się obydwa Sądy - pierwszej i
drugiej instancji - zaś obraza przepisów postępowania przed pierwszą instancją
może być badana tylko przy rozpoznaniu apelacji. Sąd Najwyższy w postępowaniu
kasacyjnym zajmuje się wyłącznie naruszeniem procedury przez sąd instancji ape-
3
lacyjnej, a podniesiony w kasacji zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji
prawa procesowego, czyni - pośrednio - przedmiotem swego rozpoznania tylko
wówczas, gdy sąd drugiej instancji nie odniósł się do wskazanych wadliwości albo
błędnie o nich rozstrzygnął (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1998 r.,
II UKN 191/98, OSNAPUS 1999/17, poz. 560, z dnia 23 lipca 1998 r., I PKN 242/98,
OSNAPUS 1999/16, poz. 516, z dnia 17 kwietnia 1997 r., I PKN 107/97, OSNAPUS
1998/ 3, poz. 82).
W sprawie niniejszej Sąd Apelacyjny, z uwagi na rodzaj zgłaszanych przez
skarżącą w apelacji schorzeń, a tym samym konieczność uzupełnienia materiału do-
wodowego, przeprowadził dodatkowo dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy chi-
rurga-ortopedy oraz internisty, co do której skarżąca twierdziła tylko, że "jej zdaniem
nie zawiera wymaganego uzasadnienia". Twierdzenia skarżącej nie można podzielić,
albowiem uzasadnienie tej opinii stanowi konstatacja, że jej końcowy wniosek wynika
z "nieprzedstawienia dokumentacji umożliwiającej powiązanie stwierdzonych u skar-
żącej schorzeń z pobytem w ZSRR".
Oczywiście, opinia biegłych musi zawierać uzasadnienie, albowiem konieczne
jest, by sąd zapoznał się ze stanowiskiem zajętym przez osobę posiadającą wiado-
mości specjalne ze zrozumieniem argumentów wykazujących słuszność postawionej
przez nią tezy. Umotywowanie wniosku jest wymagane także dlatego, że sąd powi-
nien dokonać kontroli opinii przez sprawdzenie jej prawidłowości z punktu widzenia
zasad logiki i doświadczenia życiowego. O tym jednak, czy wnioski opinii zawierają
wystarczające uzasadnienie, decyduje sąd meriti.
Gdy opinia jest oczywista, nie zawiera skomplikowanych ocen ani rozważań
na wysokim stopniu abstrakcji, zwięzłość uzasadnienia nie jest jej wadą. Sąd, w ra-
mach zastrzeżonej dla niego swobody, decyduje, czy ma możliwość oceny dowodu
w sposób pełny i wszechstronny, czy jest w stanie prześledzić jego wyniki oraz -
mimo braku wiadomości specjalnych - ocenić rozumowanie, które doprowadziło bie-
głego do wydania opinii. Nie należy również zapominać, że Sąd czyni to zapoznając
się z całością opinii, tj. z przedstawionym w niej materiałem dowodowym, wynikami
badań przedmiotowych i podmiotowych oraz z listą rozpoznanych schorzeń.
Wszystko to, a nie tylko końcowy wniosek opinii, stanowi przesłanki dla uzyskania
przez sąd podstaw umożliwiających wyjaśnienie sprawy.
Dlatego więc zastosowanie przepisu art. 286 KPC pozostawione jest uznaniu
sądu.
4
Uznanie to - nawiasem mówiąc - nie ma żadnego związku z przepisem art.
285 § 3 KPC, który dotyczy odroczenia terminu do przedstawienia opinii przez bieg-
łego i który z niezrozumiałych przyczyn znalazł się w kasacji.
Sąd Apelacyjny bez uzupełnienia opinii biegłych trafnie zauważył, że opinie te
pozostają w zgodzie z orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS - zarówno co do roz-
poznanych chorób, jak przyczyn aktualnej niezdolności skarżącej do zarobkowania,
co przemawia dodatkowo za ich trafnością. Zwrócił uwagę, że skarżąca - jak wynika
z jej oświadczenia - przedstawiła biegłym całość dokumentacji lekarskiej i posiada-
nych przez siebie wyników badań szczegółowych, co pozwala uznać, iż ocena jej
obecnego stanu zdrowia jest pełna i wyczerpująca. Dostrzegł także brak w tej doku-
mentacji jakiegokolwiek dowodu na potwierdzenie faktu występowania u ubezpie-
czonej raka skóry twarzy. Wszystkie zaś inne opisane w apelacji dolegliwości i cho-
roby uznał za właściwie ocenione przez biegłych sądowych lekarzy, którzy nie dopa-
trzyli się związku pomiędzy obecnym stanem zdrowia ubezpieczonej a deportacją.
Wynika z tego, że nawet gdyby można było stwierdzić braki w opinii biegłych
(co dotyczy błędu w uzyskanych przez Sąd Wojewódzki opiniach o objęciu oceną
dokumentacji leczenia z lat 1940-46), to nie miały wpływu na rozstrzygnięcie.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (art. 39312
KPC).
========================================