Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 17 lutego 2000 r.
I PKN 542/99
Nie można wymagać od pracodawcy, by w dalszym ciągu zatrudniał pra-
cownika w pełnym wymiarze czasu pracy, jeżeli nie uzasadnia tego zakres jego
obowiązków, a pracodawca nie ma możliwości powierzenia dodatkowych zajęć
odpowiadających jego przygotowaniu zawodowemu.
Przewodniczący SSN Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Jerzy Kwaśniewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2000 r. sprawy z powództwa
Romany B. przeciwko Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji w S. o uznanie
wypowiedzenia za bezskuteczne, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 28 maja 1999 r.
[...]
o d d a l i ł kasację i zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę
100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
W imieniu powódki Romany B. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 28 maja
1999 r. [...], którym oddalona została jej apelacja od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Siedlcach z dnia 8 stycznia 1999 r. [...].
Powódka Romana B. wnosiła o uznanie za bezskuteczne dokonanego wy-
powiedzenia zmieniającego jej warunki pracy i płacy. Od dnia 1 lutego 1988 r. po-
wódka była zatrudniona w pozwanym Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji
Spółce z o.o. w S. na stanowisku starszego laboranta, świadcząc pracę w dziale pro-
dukcji wody i eksploatacji sieci. W ramach swoich czynności powódka prowadziła
badania mikrobiologiczne wody. Na polecenie prezesa zarządu spółki zastępca kie-
rownika działu produkcji wody Grażyna W. przeprowadziła na początku sierpnia 1998
2
r. analizę stanowisk w dziale produkcji wody pod kątem obciążenia poszczególnych
pracowników czynnościami służbowymi. Analiza ta wykazała, że obciążenie powódki
czynnościami związanymi z jej pracą nie wymaga pełnego wymiaru czasu pracy. Na
tej podstawie kierownik działu produkcji wody i eksploatacji sieci Andrzej W. złożył
wniosek o zmniejszenie wymiaru czasu pracy powódki, który zarząd strony pozwanej
uwzględnił. Jako przyczyny wypowiedzenia zmieniającego pracodawca podał nie
tylko zmniejszenie wymiaru czasu pracy, ale także zatargi i niesnaski istniejące
wśród pracowników laboratorium. Zdaniem Sądu pierwszej instancji każdy praco-
dawca jest uprawniony do podejmowania działań mających na celu racjonalizację
zatrudnienia i oceny przydatności zatrudnionych pracowników na poszczególnych
stanowiskach pracy. Taka właśnie sytuacja istnieje od 1997 r. u strony pozwanej, od
kiedy to – w następstwie zmian organizacyjnych – następuje zmniejszenie zatrudnie-
nia. Skoro harmonogram prac wykonywanych przez powódkę i czas ich trwania nie
wymaga pełnego wymiaru czasu pracy, a harmonogramu tego powódka nie kwestio-
nowała, to dokonane jej wypowiedzenie zmieniające jest uzasadnione. Drugiej przy-
czyny wypowiedzenia zmieniającego Sąd Pracy nie rozważał uznając, iż „kwestia
konfliktowości powódki miała charakter uzupełniający chociaż treść pism składnych
przez nią i jej zachowanie w toku procesu pozwalają na potwierdzenie konfliktowej
osobowości powódki”.
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał wniesioną przez powódkę ape-
lację za bezzasadną i ją oddalił. Powódka otrzymała wypowiedzenie w dniu 31 sierp-
nia 1998 r. Jako przyczyny wypowiedzenia pracodawca podał: zatargi i niesnaski
panujące wśród pracowników laboratorium działu produkcji wody oraz to, że zakres
pracy na stanowisku badań mikrobiologicznych wymaga zatrudnienia w wymiarze ½
etatu. Według Sądu drugiej instancji kwestie związane z zastosowaniem norm pracy
należą do sfery organizacji pracy i nie podlegają kontroli sądu pracy (art. 262 § 2
KP). Dlatego skoro pracodawca ustalił, że zakres badań mikrobiologicznych wody
wymaga zatrudnienia w wymiarze ½ etatu „to powódka nie ma roszczenia dochodzo-
nego przed sądem, że wymiar tego zatrudnienia powinien być inny”. „Powódka w
efekcie nie kwestionowała tego faktu, gdyż przyznała, że ilość pracy jaką wykonuje w
laboratorium badającym wodę plus praca mikrobiologa w oczyszczalni ścieków poz-
wala na zatrudnienie jej w pełnym wymiarze czasu pracy [...]. Skoro jednak zakres
badań w oczyszczalni ścieków nie wymaga zwiększenia zatrudnienia (zeznania
świadka L.D.), to praca mikrobiologa jest tylko możliwa w laboratorium wody w wiel-
3
kości ½ etatu”. Zupełnie innym zagadnieniem jest sprawa uzupełnienia czynności
powódki jako mikrobiologa innymi jeszcze czynnościami, tak aby było możliwe jej
zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy. Powódka przesłuchana w charakterze
strony zeznała, że nie zrezygnuje ze stanowiska mikrobiologa. Z drugiej strony, pra-
codawca nie ma obowiązku zapewnienia pracownikowi, którego zakres czynności
określono na ½ etatu, zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Problem ten
wiąże się z kwestią zaufania do pracownika, czy koniecznością przesunięcia pra-
cowników na inne stanowiska pracy (choćby ze względów zdrowotnych). Skoro po-
wódka chce wykonywać tylko pracę mikrobiologa, „a pracy tej jest tylko w wymiarze
½ etatu”, to słusznie Sąd Pracy oddalił jej powództwo.
W kasacji zaskarżonemu nią wyrokowi postawiono zarzut naruszenia art. 45 §
1 KP w związku z art. 42 § 1 KP. Zarzucono też, iż doszło w nim do naruszenia art.
378 § 2 KPC „w części dotyczącej uchylenia wyroku Sądu pierwszej instancji w przy-
padku nierozpoznania istoty sprawy”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw i w następstwie tego nie została
uwzględniona. W szczególności nie jest trafny jej zarzut, że w sprawie doszło do na-
ruszenia art. 378 § 2 KPC, gdyż Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy.
Sąd ten bowiem po wyjaśnieniu okoliczności faktycznych sprawy oddalił powództwo
Romany B. o uznanie za bezskuteczne dokonanego jej przez pracodawcę wypowie-
dzenia warunków pracy i płacy, a więc tym samym rozpoznał istotę sprawy. W kon-
sekwencji o żadnym naruszeniu art. 378 § 2 KPC nie może być mowy. Z uzasadnie-
nia kasacji zdaje się przy tym wynikać, że powódce nie tyle idzie o to, że istota jej
sprawy nie została rozpoznana, ale że istotne okoliczności faktyczne sprawy nie zos-
tały należycie wyjaśnione, czy też prawidłowo ustalone. Nie ma to jednak bezpośred-
niego związku z brakiem rozpoznania istoty sprawy w pojęciu art. 378 § 2 KPC, który
odnosi się do nierozpoznania istoty roszczenia będącego podstawą powództwa.
Skoro kasacyjny zarzut naruszenia art. 378 § 2 KPC jest bezzasadny, a innych za-
rzutów o charakterze procesowym skarga kasacyjna nie formułuje, to wynika z tego,
że dla Sądu Najwyższego miarodajne są ustalenia faktyczne stanowiące podstawę
rozstrzygnięcia Sądu drugiej instancji. Zasadą bowiem jest, że Sąd Najwyższy roz-
poznaje sprawę w granicach kasacji (art. 39311
KPC). Te zaś w szczególności wyz-
4
naczone są przez sposób ujęcia podstaw kasacyjnych (przytoczonych w kasacji
przepisów, których naruszenie zarzuca się zaskarżonemu nią wyrokowi) oraz ich
uzasadnienia (art. 3933
KPC). To natomiast oznacza, że zwłaszcza w przypadku
braku skutecznego prawnie zarzutu naruszenia przepisów postępowania za wiary-
godną musi uznać Sąd Najwyższy faktyczną podstawę rozstrzygnięcia ustaloną
przez Sąd drugiej instancji. W świetle zaś ustaleń faktycznych przyjętych przez Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie budzi wątpliwości trafność kwalifikacji prawnej,
w myśl której przyczyny dokonania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego
powódce mieszczą się w formule art. 45 § 1 w związku z art. 42 § 1 KP, a więc że
wypowiedzenie to było uzasadnione. Jeżeli obciążenie pracą, którą wykonywała po-
wódka, wymagało zatrudnienia jej jedynie w wymiarze ½ etatu, a przy tym pracodaw-
ca nie miał możliwości powierzenia jej dodatkowych zajęć odpowiadających jej przy-
gotowaniu zawodowemu, to trudno wymagać od pracodawcy, by zatrudniał ją na peł-
nym etacie i pozbawiać go możliwości zracjonalizowania istniejącego u niego stanu
zatrudnienia poprzez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego. W tym świetle bez-
zasadny jest kasacyjny zarzut naruszenia art. 45 § 1 KP w związku z art. 42 § 1 KP.
W istocie przesłanki jego sformułowania nie stanowi twierdzenie, że na tle ustalone-
go przez siebie stanu faktycznego Sąd drugiej instancji dokonał nieprawidłowej wy-
kładni lub subsumcji tych przepisów, lecz teza, że ustalenia faktyczne przyjęte przez
ten Sąd odbiegają od prawdy. W wywodach uzasadnienia kasacji zasadniczo znaj-
duje się jedynie ten typ argumentacji, z którego ma wynikać, że w zaskarżonym wy-
roku bezzasadnie przyjęto określone ustalenia faktyczne, w szczególności nie
uwzględniając materiału dowodowego przedstawionego przez powódkę oraz przyj-
mując za miarodajną dla sprawy „rzekomą reorganizację”. Ze wskazanych wyżej już
powodów cała tego typu argumentacja uzasadnienia skargi kasacyjnej musiała jed-
nakże zostać przez Sąd Najwyższy pominięta. Niezależnie od tego jednakże –
zwłaszcza w zestawieniu z dowodami i rozumowaniem przedstawionym przez Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – w ocenie Sądu Najwyższego opiera się ona na
przesłankach niewiarygodnych i nieuzasadnionych i z tej racji jest gołosłowna.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC, orzekł
jak w sentencji wyroku.
========================================