Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 27 marca 2000 r.
I PKN 550/99
1. Termin jednego miesiąca do wykluczenia członka ze spółdzielni pracy
(art. 193 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze, jednolity
tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) jest zachowany, jeżeli w tym okre-
sie - liczonym od dnia uzyskania przez spółdzielnię wiadomości o okolicznoś-
ciach usprawiedliwiających wykluczenie - zostanie doręczone członkowi pi-
semne zawiadomienie o wykluczeniu wraz z uzasadnieniem.
2. Wykluczenie ze spółdzielni pracy, także wtedy, gdy członek spółdzielni
był obecny na posiedzeniu organu spółdzielni, który podjął uchwałę, a jej treść
została mu zakomunikowana ustnie, staje się skuteczne dopiero po doręczeniu
pisemnego zawiadomienia o treści uchwały wraz z uzasadnieniem (art. 24 § 3
Prawa spółdzielczego).
Przewodniczący SSN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera
(sprawozdawca), Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2000 r. sprawy z powództwa
Tomasza S. przeciwko Spółdzielni Pracy „M.” w S. o uchylenie uchwały, na skutek
kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15 kwietnia 1999 r.
[...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w
Poznaniu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania ka-
sacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie wyro-
kiem z dnia 30 listopada 1998 r. [...] oddalił powództwo Tomasza S. o uchylenie
uchwały Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni Pracy „M.” w S. z dnia 29 kwietnia
1997 r. w sprawie wykluczenia powoda ze Spółdzielni, o przywrócenie powoda do
2
pracy u pozwanego pracodawcy i o zasądzenie na jego rzecz wynagrodzenia za
okres pozostawania bez pracy, a ponadto umorzył postępowanie (wobec cofnięcia
pozwu) w części dotyczącej roszczenia o odszkodowanie z tytułu strat moralnych
poniesionych przez powoda oraz nadszarpnięcia jego opinii w środowisku pracy.
Sąd ustalił, że powód był zatrudniony u strony pozwanej od listopada 1982 r.
jako stolarz, a od września 1987 r. pełnił funkcję brygadzisty. Jednocześnie powód
był członkiem pozwanej Spółdzielni Pracy. W czerwcu 1996 r. powód został wybrany
przez Walne Zgromadzenie Spółdzielni w skład Rady Nadzorczej jako jej członek na
trzyletnią kadencję. Na rok przed wykluczeniem ze Spółdzielni zaczął nadużywać
alkoholu, był widywany w czasie i miejscu pracy w stanie nietrzeźwości. Alkohol
spożywali także w czasie pracy inni pracownicy w brygadzie powoda. Nie stosowano
w stosunku do powoda kar porządkowych, a jedynie kilkakrotnie sporządzono notatki
służbowe opisujące fakt spożywania przez niego alkoholu w pracy. W dniu 11
kwietnia 1997 r. powód oraz kilku innych pracowników z jego brygady spożyło w
pracy alkohol. Powód zachowywał się pod jego wpływem inaczej niż zwykle - był we-
soły, czuć było od niego zapach alkoholu, nie wykonał zleconej mu czynności. Kie-
rowniczka zakładu poleciła wezwać powoda i pracowników jego brygady do świetlicy.
Tam poinformowano ich, że z zaistniałego zdarzenia zostaną sporządzone notatki
służbowe, które pracownicy mieli podpisać. Notatki zawierały treść oświadczenia, z
którego wynikało, że pracownik przyznaje, iż spożywał alkohol w czasie pracy. W
przypadku odmowy podpisania notatki pracownik miał się udać na badania zawarto-
ści alkoholu w organizmie w celu wykazania, że treść notatki jest nieprawdziwa.
Wszyscy wezwani pracownicy poza powodem podpisali przedłożone im oświadcze-
nia, jedynie powód odmówił. Bezpośrednio po tym powód udał się do szatni, przebrał
i opuścił zakład pracy – przed zakończeniem dnia pracy – odjeżdżając samochodem.
Od 14 kwietnia do 23 kwietnia 1997 r. powód korzystał ze zwolnienia lekarskiego.
Pismem z 16 kwietnia 1997 r. skierowanym do Rady Nadzorczej Zarząd pozwanej
wystąpił o wykluczenie powoda ze Spółdzielni w związku z ciężkim naruszeniem
podstawowych obowiązków pracowniczych polegającym na spożywaniu alkoholu w
czasie pracy w dniu 11 kwietnia 1997 r. i opuszczeniu w tym dniu miejsca pracy bez
usprawiedliwienia. Jednocześnie Zarząd powiadomił Radę, że wykluczenie członka
ze spółdzielni pracy pociąga za sobą takie skutki jak rozwiązanie umowy o pracę
przez pracodawcę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Pismem z 17 kwietnia
1997 r. Zarząd pozwanej zwrócił się do Związku Zawodowego Pracowników Spół-
3
dzielni Pracy „M.” oraz do zakładowej organizacji związkowej NSZZ „Solidarność” o
wyrażenie opinii w sprawie zamiaru wykluczenia powoda ze Spółdzielni i tym samym
rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Pismo to
zostało przyjęte przez Komisję Zakładową NSZZ „Solidarność” w dniu 21 kwietnia
1997 r. Tego samego dnia odbyło się posiedzenie Rady Nadzorczej pozwanej Spół-
dzielni, podczas którego rozpatrywano sprawę wykluczenia powoda ze Spółdzielni.
Powód uczestniczył w tym posiedzeniu, złożył wyjaśnienia, zaprzeczył, że spożywał
alkohol w pracy, nie powiadomił zebranych, że w dniu posiedzenia był niezdolny do
pracy i przebywał na zwolnieniu lekarskim. Rada Nadzorcza podjęła uchwałę o wy-
kluczeniu powoda ze Spółdzielni. Uchwały tej powodowi nie doręczono. W dniu 29
kwietnia 1997 r. odbyło się kolejne posiedzenie Rady Nadzorczej. Przedmiotem ob-
rad była ponownie sprawa wykluczenia powoda ze Spółdzielni, albowiem okazało
się, że przed podjęciem pierwszej uchwały nie było jeszcze stanowiska związków
zawodowych w tej sprawie. Powód był członkiem związku zawodowego NSZZ „Soli-
darność”. W dniu 23 kwietnia 1997 r. Komisja Zakładowa tego związku, wyrażając
opinię w sprawie wykluczenia powoda ze Spółdzielni, zaproponowała rozważenie
łagodniejszego potraktowania powoda w związku z jego przewinieniem. Powód nie
został zawiadomiony o drugim posiedzeniu Rady Nadzorczej i nie brał w nim udziału.
Rada Nadzorcza ponownie podjęła uchwałę o wykluczeniu powoda ze Spółdzielni.
Uchwałę o wykluczeniu ze Spółdzielni doręczono powodowi 30 maja 1997 r., ponad
miesiąc po jej podjęciu.
Powoda łączył z pozwaną spółdzielczy stosunek pracy, a jego podstawą była
spółdzielcza umowa o pracę, do której stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 wrześ-
nia 1982 r. – Prawo spółdzielcze (jednolity tekst:: Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze
zm.), a w zakresie nieuregulowanym tą ustawą przepisy Kodeksu pracy. Specyfiką
spółdzielczych stosunków pracy jest to, że nie występuje w nich instytucja rozwiąza-
nia umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, a w razie zaistnienia
przyczyn, które uzasadniałyby rozwiązanie umowy w trybie art. 52 KP lub w razie
ciężkiego naruszenia obowiązków członkowskich albo umyślnego działania na
szkodę spółdzielni może nastąpić wykluczenie członka ze spółdzielni na podstawie
art. 193 § 1 Prawa spółdzielczego, co skutkuje utratą członkostwa i wygaśnięciem
spółdzielczego stosunku pracy. Wykluczenie członka ze spółdzielni (równoznaczne z
rozwiązaniem spółdzielczej umowy o pracę bez wypowiedzenia) powinno być doko-
nane w formie pisemnej, z podaniem przyczyny uzasadniającej wykluczenie (art. 24
4
§ 3 i art. 191 Prawa spółdzielczego), po zasięgnięciu opinii właściwego organu
związku zawodowego (art. 195 Prawa spółdzielczego) i po wysłuchaniu wyjaśnień
zainteresowanego członka (art. 24 § 4 Prawa spółdzielczego). Sąd Wojewódzki
uznał, że zarzut postawiony powodowi (spożywanie w dniu 11 kwietnia 1997 r. w
czasie pracy napojów alkoholowych i opuszczenie w tym dniu pracy bez usprawied-
liwienia), stanowiący przyczynę wykluczenia go ze Spółdzielni, był zgodny z rzeczy-
wistym stanem rzeczy i uzasadniał wykluczenie. Jednocześnie Sąd stwierdził, że
przy podejmowaniu uchwały o wykluczeniu powoda ze Spółdzielni nie zachowano
wymogów formalnych przewidzianych przez prawo. Uchybienie polegało na niepo-
wiadomieniu powoda o terminie posiedzenia Rady Nadzorczej, które odbyło się 29
kwietnia 1997 r. Było to niezgodne z art. 24 § 4 Prawa spółdzielczego oraz § 18
Statutu pozwanej. Rada Nadzorcza Spółdzielni przed podjęciem uchwały o wyklu-
czeniu członka powinna wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego. Powód uczestni-
czył w posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 21 kwietnia 1997 r. i złożył tego dnia
wyjaśnienia, jednakże prawidłowa i wywołująca skutki prawne uchwała o wykluczeniu
została podjęta dopiero na posiedzeniu w dniu 29 kwietnia 1997 r. po zasięgnięciu
opinii związków zawodowych, a o tym posiedzeniu powód nie został zawiadomiony i
nie został wysłuchany w tym dniu przez organ podejmujący uchwałę o wykluczeniu.
Sąd ocenił, że opisane uchybienie nie daje podstaw do uchylenia podjętej uchwały o
wykluczeniu z przyczyn formalnych, zwłaszcza że uchwała była merytorycznie
uzasadniona. Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z 23
listopada 1973 r. w sprawie III PZP 38/72 (niepublikowanej) uchybienia formalne
mogą stanowić podstawę uchylenia uchwały tylko wówczas, gdy wadliwość ta miała
lub mogła mieć wpływ na treść uchwały. W rozpoznawanej sprawie nieprawidłowości
polegające na niepowiadomieniu powoda o posiedzeniu Rady Nadzorczej w dniu 29
kwietnia 1997 r. i pominięciu wysłuchania go przed podjęciem tego dnia uchwały o
jego wykluczeniu nie miały wpływu na jej treść. Podczas pierwszego posiedzenia
Rady Nadzorczej powód został bowiem wysłuchany i mógł podjąć obronę swoich
interesów, nieobecność powoda na drugim posiedzeniu Rady nie mogła czegokol-
wiek zmienić, skoro wynik obu głosowań nad treścią uchwały był dla powoda jedna-
kowo niekorzystny. Ponadto Sąd Wojewódzki powołał się na pogląd wyrażony w wy-
roku Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1984 r., I PR 115/83 (OSNCP 1984 z. 8,
poz. 140), zgodnie z którym niewysłuchanie przez radę nadzorczą spółdzielni pracy
wyjaśnień zainteresowanego członka przed podjęciem uchwały wykluczającej go ze
5
spółdzielni nie uzasadnia powództwa wykluczonego o uchylenie tej uchwały i o rosz-
czenia, o których mowa w art. 196 § 1 Prawa spółdzielczego, z powodu podjęcia jej z
naruszeniem art. 24 § 4 tej ustawy.
W apelacji powód zarzucił błędne ustalenie, że w dniu 11 kwietnia 1997 r.
przebywał w pracy będąc pod wpływem alkoholu oraz naruszenie przepisów prawa,
a mianowicie art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego - przez nieuwzględnienie faktu, że
pozwana zawiadomiła go o wykluczeniu po upływie jednomiesięcznego terminu od
zdarzenia stanowiącego przyczynę wykluczenia - oraz Statutu pozwanej Spółdzielni i
regulaminu Rady Nadzorczej, przez uznanie, że niezawiadomienie powoda o posie-
dzeniu Rady, której był członkiem, mającej obradować nad wykluczeniem go ze
Spółdzielni nie daje podstaw do uchylenia podjętej uchwały o wykluczeniu.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 15 kwietnia 1999 r. [...] oddalił
apelację powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego, podzielając ustalenia faktyczne i
ocenę prawną tego Sądu odnośnie do zachowania powoda, a mianowicie co do tego,
że powód w dniu 11 kwietnia 1997 r. dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków
pracowniczych dającego podstawę do podjęcia uchwały o wykluczeniu go z pozwa-
nej Spółdzielni stosownie do art. 193 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego. Sąd Apelacyjny
podzielił także stanowisko Sądu Wojewódzkiego co do tego, że - co prawda -
uchwała wykluczająca powoda ze Spółdzielni zapadła z naruszeniem warunków for-
malnych wymienionych w art. 24 § 4 Prawa spółdzielczego, lecz stwierdzone uchy-
bienia nie dają podstaw do uchylenia podjętej uchwały z przyczyn formalnych, bo-
wiem nie miały wpływu na jej treść. Zawiadomienie o wykluczeniu ze Spółdzielni zos-
tało doręczone powodowi po upływie terminu wskazanego w art. 193 § 3 Prawa
spółdzielczego, lecz powód „o wykluczeniu ze Spółdzielni i podjętych przez jej orga-
ny uchwałach wiedział znacznie wcześniej, kiedy termin miesięczny był zachowany i
nie podjął jakichkolwiek działań zmierzających do zmiany stanowiska pozwanej, cho-
ciażby przez odwołanie do Walnego Zgromadzenia”. Powód nie był pozbawiony
możliwości obrony swoich praw i pomimo stwierdzonych uchybień formalnych za-
sadność decyzji pozwanej nie budzi wątpliwości, a stwierdzone uchybienia nie miały
wpływu na treść uchwały.
Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego wniósł powód, domagając się uchyle-
nia zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Są-
dowi drugiej instancji. W petitum kasacji wskazano jako jej podstawę naruszenie
przepisów postępowania, a mianowicie art. 328 § 2 KPC w związku z art. 391 KPC,
6
„poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku Sądu Odwoławczego dlaczego nie
uwzględnił argumentów zawartych w apelacji powoda od wyroku Sądu Wojewódz-
kiego w Szczecinie odnośnie naruszenia przepisów Prawa Spółdzielczego oraz sta-
tutu spółdzielni „M.” i regulaminu rady nadzorczej tej spółdzielni”. W uzasadnieniu
kasacji skarżący dodatkowo powołał naruszenie prawa materialnego, a mianowicie
art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego, poprzez to, że „ostatecznie Sąd Apelacyjny
stwierdza, że zawiadomienie o wykluczeniu zostało mu (powodowi) doręczone po
upływie terminu jednego miesiąca i pomimo to uważa, że nie ma podstaw do uchyle-
nia uchwały Rady Nadzorczej spółdzielni”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja ma usprawiedliwione podstawy przede wszystkim w zakresie, w jakim
zarzucono w niej zaskarżonemu wyrokowi naruszenie art. 193 § 3 Prawa spół-
dzielczego. Zarzut naruszenia tego przepisu wraz z opisem, na czym to naruszenie
polegało, znalazł się - co prawda - dopiero w uzasadnieniu kasacji, tym niemniej nie
może być pominięty przy rozważaniu zasadności podstaw kasacyjnych, skoro został
jednak wyraźnie sformułowany. Nie można w takiej sytuacji przyjąć (w odniesieniu do
tego zarzutu), że kasacja nie spełnia wymogów formalnych obejmujących między
innymi przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie (art. 3933
KPC). Zarzut
niewłaściwego zastosowania art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego jest uzasadniony.
Przepis ten stanowi, że wykluczenie członka ze spółdzielni nie może nastąpić po
upływie jednego miesiąca od uzyskania przez spółdzielnię wiadomości o okoliczno-
ściach je usprawiedliwiających. Prawo spółdzielcze wprowadza zatem w odniesieniu
do spółdzielczych umów o pracę taką samą zasadę, jaką przewiduje Kodeks pracy w
art. 52 § 2. Zgodnie z art. 24 § 3 Prawa spółdzielczego wykluczenie członka ze
spółdzielni staje się skuteczne z chwilą doręczenia mu pisemnego zawiadomienia o
wykluczeniu wraz z uzasadnieniem. Spółdzielnia obowiązana jest zawiadomić wy-
kluczonego członka o uchwale także wtedy, gdy był on obecny na posiedzeniu or-
ganu spółdzielni, który podjął uchwałę o wykluczeniu i treść tej uchwały została mu
zakomunikowana ustnie. Również w takiej sytuacji wykluczenie staje się skuteczne
dopiero po doręczeniu członkowi pisemnego zawiadomienia o treści uchwały wraz z
uzasadnieniem. Podobnie w odniesieniu do art. 52 § 2 KP przyjmuje się, że przewi-
dziany w tym przepisie jednomiesięczny termin jest zachowany, jeżeli przed jego
7
upływem pracodawca złożył pracownikowi oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o
pracę bez wypowiedzenia w okolicznościach, w których pracownik miał realną
możliwość zapoznania się z jego treścią (art. 61 KC w związku z art. 300 KC).
W rozpoznawanej sprawie – jak wynika z ustaleń faktycznych dokonanych
przez Sąd Wojewódzki i przyjętych za własne przez Sąd Apelacyjny – uchwała Rady
Nadzorczej o wykluczeniu powoda podjęta na posiedzeniu w dniu 21 kwietnia 1997 r.
w ogóle nie została mu doręczona, natomiast uchwała podjęta 29 kwietnia 1997 r.
została doręczona powodowi dopiero 30 maja 1997 r. Oznacza to, że powód został w
sposób formalny zawiadomiony o wykluczeniu po upływie jednego miesiąca od uzys-
kania przez pozwaną wiadomości o okolicznościach uzasadniających wykluczenie.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że pracodawca dowiedział się o zdarzeniach, które
stały się przyczyną wykluczenia powoda ze Spółdzielni (spożywanie napojów alko-
holowych w czasie pracy w dniu 11 kwietnia 1997 r. i opuszczenie w tym dniu miejs-
ca pracy bez usprawiedliwienia), tego samego dnia, kiedy miały one miejsce lub w
ciągu kilku następnych dni, o czym świadczą pisma Zarządu pozwanej do Rady Nad-
zorczej z 16 kwietnia 1997 r. oraz do zakładowej organizacji związkowej z 17 kwiet-
nia 1997 r.
Sąd Apelacyjny zauważył, że zawiadomienie o wykluczeniu ze Spółdzielni zo-
stało doręczone powodowi po upływie terminu wskazanego w art. 193 § 3 Prawa
spółdzielczego, jednakże dalsze wnioski towarzyszące temu spostrzeżeniu, doty-
czące skutków wskazanego uchybienia pracodawcy, są nieprawidłowe. Nie wiado-
mo, na jakiej podstawie Sąd Apelacyjny przyjął, że powód (nazwany w uzasadnieniu
wnioskodawcą) „o wykluczeniu ze Spółdzielni i podjętych przez jej organy uchwałach
wiedział znacznie wcześniej, kiedy termin miesięczny był zachowany”. Sąd Apela-
cyjny nie ujawnił w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, w oparciu o jakie dane (fakty
i dowody) przyjął, że powód znacznie wcześniej wiedział o wykluczeniu go ze Spół-
dzielni w stosunku do chwili doręczenia mu w dniu 30 maja 1997 r. uchwały w tym
przedmiocie, co mogłoby oznaczać, że termin miesięczny został zachowany. Nie jest
także jasne, czy swoją ocenę Sąd odniósł do uchwały z 21 kwietnia 1997 r., której
treść była powodowi faktycznie znana, ale która nigdy nie została mu doręczona i z
którą same strony nie wiązały skutku prawnego – jak można wywieść z ich czynności
podjętych w toku postępowania, czy też do uchwały z 29 kwietnia 1997 r., której
przyjęcie zostało potwierdzone własnoręcznym podpisem powoda dopiero 30 maja
1997 r. Ustalenie, że powód otrzymał wcześniej, przed 30 maja 1997 r., pisemne
8
zawiadomienie o wykluczeniu go ze Spółdzielni wraz z uzasadnieniem (jak tego
wymaga art. 24 § 3 Prawa spółdzielczego) – jeżeli w taki sposób próbować odczytać
przytoczone stanowisko Sądu Apelacyjnego – musiałoby zostać uznane za ustalenie
arbitralne i dowolne, skoro nie zostało oparte na dowodach wskazanych i omówio-
nych w uzasadnieniu. W tym kontekście usprawiedliwiony byłby również zawarty w
kasacji zarzut naruszenia art. 328 § 2 KPC w związku z art. 391 KPC, albowiem Sąd
drugiej instancji w istotnej kwestii, nie rozważanej przez Sąd pierwszej instancji, do-
tyczącej zachowania terminu wynikającego z art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego, do-
konał własnych ustaleń faktycznych, odnoszących się do oceny zachowania przez
stronę pozwaną (pracodawcę) wskazanego terminu, bez przedstawienia w uzasad-
nieniu wyroku jakiejkolwiek relacji z tego, na jakich dowodach oparł wskazane usta-
lenie. Okoliczność, czy miało miejsce uchybienie terminowi wskazanemu w art. 193 §
3 Prawa spółdzielczego oraz ocena, jakie to uchybienie wywołuje skutki dla docho-
dzenia przez powoda roszczenia o przywrócenie do pracy, ma dla rozstrzygnięcia
sprawy podstawowe znaczenie.
Skutki uchybienia terminowi z art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego powinny być
traktowane analogicznie do skutków uchybienia terminowi z art. 52 § 2 Kodeksu
pracy. Ponadto powinny być traktowane na równi z takim naruszeniem innych prze-
pisów o wykluczeniu członka ze spółdzielni (w szczególności art. 193 - 195 Prawa
spółdzielczego), które stanowi przesłankę do dochodzenia roszczeń, o jakich mowa
w art. 196 § 1 Prawa spółdzielczego. W odróżnieniu bowiem od naruszenia art. 24 §
3 lub 4 Prawa spółdzielczego, które – zgodnie z poglądem wyrażonym w wyroku
Sądu Najwyższego z 12 stycznia 1984 r., I PR 115/83 (OSNCP 1984 z. 8, poz. 140),
przyjętym również przez Sądy pierwszej i drugiej instancji – nie uzasadnia powódz-
twa o uchylenie uchwały o wykluczeniu i o roszczenia przewidziane w art. 196 § 1
Prawa spółdzielczego, naruszenie art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego z pewnością
takie roszczenia uzasadnia i to bez względu na to, jaki wpływ to uchybienie formalne
miało na treść podjętej uchwały. Argumentem braku wpływu uchybień formalnych na
treść uchwały o wykluczeniu – jako argumentem przemawiającym przeciwko
uwzględnieniu roszczeń pozwu – posłużył się Sąd Apelacyjny. W przypadku, gdy
pracodawca uchybił terminowi z art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego, w ogóle nie
można rozważać wpływu tego naruszenia przepisów na treść uchwały, skoro naru-
szenie to z natury rzeczy mogło powstać wyłącznie już po jej podjęciu.
W kasacji nie kwestionuje się ustalenia Sądów pierwszej i drugiej instancji co
9
do tego, że wykluczenie powoda ze Spółdzielni było uzasadnione, ponieważ powód
faktycznie przebywał 11 kwietnia 1997 r. w miejscu i czasie pracy pod wpływem al-
koholu, a następnie opuścił miejsce pracy bez usprawiedliwienia. Skoro kasacja
ustaleń faktycznych w tym zakresie w żaden sposób – bezpośredni czy pośredni –
nie podważa, to należy przyjąć, że istniały uzasadnione podstawy do wykluczenia
powoda ze Spółdzielni z przyczyn uzasadniających według przepisów prawa pracy
rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 193 § 1 pkt 1 Prawa spół-
dzielczego). W tej sytuacji rozważenia wymaga ewentualne zastosowanie art. 196 §
3 Prawa spółdzielczego. Uwzględnienie kasacji – z uwagi na stwierdzone niewłaś-
ciwe zastosowanie art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego – nie oznacza, że roszczenia
powoda powinny być uwzględnione. Art. 196 § 3 Prawa spółdzielczego – będący od-
powiednikiem uchylonego art. 62 Kodeksu pracy - przewiduje możliwość oddalenia
powództwa o przywrócenie do pracy ze względu na zasady współżycia społecznego
w sytuacji, gdy doszło do naruszenia przez pracodawcę przepisów formalnych (pro-
ceduralnych), a zwolnienie pracownika zatrudnionego na podstawie spółdzielczej
umowy o pracę połączone z wykluczeniem go ze spółdzielni było merytorycznie uza-
sadnione.
Podniesiony w kasacji zarzut naruszenia art. 328 § 2 KPC w związku z art.
391 KPC powód wiąże z tym, że Sąd Apelacyjny nie odniósł się w uzasadnieniu
swojego wyroku do wszystkich jego argumentów zawartych w jego apelacji od wyro-
ku Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie, dotyczących naruszenia przez stronę pozwa-
ną art. 193 § 3 Prawa spółdzielczego, postanowień Statutu Spółdzielni (bez wskaza-
nia, o które konkretnie postanowienia Statutu powodowi chodzi) oraz postanowień
regulaminu Rady Nadzorczej (spośród których powód powołuje jedynie § 13 regula-
minu). Tak skonstruowany zarzut naruszenia wskazanych przepisów postępowania
jest nieuzasadniony. Sąd Apelacyjny odniósł się bowiem - przynajmniej formalnie –
do kwestii przekroczenia przez pozwaną terminu z art. 193 § 3 Prawa spół-
dzielczego. Co prawda, niewłaściwie zinterpretował i zastosował wskazany przepis, o
czym wspomniano już wcześniej, ale z całą pewnością rozważał argumentację po-
woda dotyczącą naruszenia tego przepisu przez stronę pozwaną.
Sąd Apelacyjny nie odniósł się natomiast w uzasadnieniu swojego wyroku do
kwestii ewentualnego naruszenia przez pozwaną postanowień Statutu Spółdzielni i
regulaminu Rady Nadzorczej dotyczących powiadamiania o posiedzeniach Rady
Nadzorczej osób zainteresowanych (w tym samych członków Rady) oraz wysłucha-
10
nia osób, których ma dotyczyć uchwała, przed jej podjęciem. Wskazana wada kons-
trukcyjna uzasadnienia nie może być jednak traktowana jako tego rodzaju narusze-
nie art. 328 § 2 KPC, które czyni usprawiedliwioną podstawę kasacyjną wskazaną w
art. 3931
pkt 2 KPC, w związku z powołaniem w ramach tej podstawy zarzutu naru-
szenia przepisu dotyczącego warunków, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie
wyroku. Przede wszystkim z art. 328 § 2 KPC (w związku z art. 391 KPC) nie wynika,
że sąd drugiej instancji ma obowiązek odnieść się w uzasadnieniu swojego wyroku
do wszystkich zarzutów podniesionych w apelacji i rozważyć wszelkie zawarte w niej
argumenty. Na pewno powinien to uczynić co do zasadniczych kwestii składających
się na istotę sporu. Jeżeli do pewnych argumentów apelacji sąd się nie odnosi, to
znaczy, że traktuje je jako nieistotne. Trudno jednak przyjąć, że brak odniesienia się
w uzasadnieniu wyroku do wszystkich zarzutów apelacji jest takim naruszeniem
przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (co sta-
nowi przesłankę dla skutecznego skonstruowania podstawy kasacyjnej wskazanej w
art. 3931
pkt 2 KPC), zwłaszcza że wynik sprawy jest związany z jej rozstrzygnię-
ciem, które dokonuje się w chwili ogłoszenia sentencji wyroku, a pisemne uzasadnie-
nie jest sporządzane później, już po rozstrzygnięciu sprawy. Z tej przyczyny wady
konstrukcyjne uzasadnienia nie mogą jako takie mieć istotnego wpływu na samo roz-
strzygnięcie.
W uzasadnieniu kasacji skarżący zarzucił, że Sąd Apelacyjny nie odniósł się
do faktu, iż powód był nie tylko pracownikiem i członkiem pozwanej Spółdzielni, któ-
rego miała dotyczyć uchwała Rady Nadzorczej o wykluczeniu. Był także członkiem
tej Rady i tym bardziej powinien być zawiadomiony o jej posiedzeniu w dniu 29
kwietnia 1997 r., na którym miała być rozpatrywana sprawa jego wykluczenia. Zanie-
chanie zawiadomienia powoda o posiedzeniu naruszyło - zdaniem skarżącego - § 13
regulaminu Rady Nadzorczej. Brak rozważenia tej okoliczności przez Sąd Apelacyjny
nie musiał mieć istotnego wpływu na treść rozstrzygnięcia (wynik sprawy) w sytuacji,
gdy Sąd ten rozważał jednocześnie skutki naruszenia przez stronę pozwaną art. 24 §
4 Prawa spółdzielczego. Zarzut naruszenia przez pozwaną postanowień § 13 regu-
laminu Rady Nadzorczej - nawet jeżeli jest uzasadniony – powinien być bowiem roz-
ważany w podobny sposób, jak zarzut naruszenia art. 24 § 4 Prawa spółdzielczego.
Jest to uchybienie formalne, które nie ma znaczenia dla oceny zasadności roszczeń
powoda zgłoszonych w rozpoznawanej sprawie, w tym zwłaszcza roszczenia o przy-
wrócenie do pracy, w takim samym stopniu, jak nie miało takiego znaczenia naru-
11
szenie przez pozwaną art. 24 § 4 Prawa spółdzielczego. Do uchybień związanych z
zawiadomieniem powoda o posiedzeniu Rady Nadzorczej (§ 13 regulaminu) można
bowiem odnieść tę samą argumentację prawną, zgodnie z którą uchybienia związane
z pominięciem wysłuchania przez organ spółdzielni wyjaśnień zainteresowanego
członka przed jego wykluczeniem nie uzasadniają powództwa wykluczonego o
uchylenie uchwały i roszczenia, o których stanowi art. 196 § 1 Prawa spółdzielczego
(por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 1984 r., I PR 115/83, OSNCP 1984 z.
8, poz. 140). Skoro kasacja nie zawiera zarzutu naruszenia art. 196 § 1 w związku z
art. 24 § 4 Prawa spółdzielczego, to znaczy że powód akceptuje pogląd prawny wy-
rażony w tej kwestii przez Sądy pierwszej i drugiej instancji – oparty na przytoczonym
wyroku Sądu Najwyższego.
Ze względów wyżej przedstawionych Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na
podstawie art. 39313
§ 1 KPC.
========================================