Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 13 lipca 2000 r.
II UKN 635/99
Przepis art. 442 KC ma zastosowanie do przedawnienia roszczenia o
jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego
chorobą zawodową stwierdzonego po 1 stycznia 1976 r. (po wejściu w życie
ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych, jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze
zm.) u pracownika, którego zatrudnienie narażające go na tę chorobę ustało w
czasie obowiązywania dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zao-
patrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1958 r.
Nr 23, poz. 97 ze zm.).
Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Maria Tyszel, Barbara
Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 lipca 2000 r. sprawy z powództwa
Ludwika L. przeciwko KGHM „P.M.” Spółce Akcyjnej Oddział Zakłady Górnicze „K.” w
I. o odszkodowanie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 13 października 1998 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyro-
kiem z dnia13 października 1998 r. [...] oddalił apelację Ludwika L. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Złotoryi z dnia 27 lutego 1998 r. [...], oddalającego po-
wództwo apelującego o zasądzenie na jego rzecz od KGHM "P.M." S.A. Oddział Za-
kłady Górnicze „ L.” Wydział „K.” w I. jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby
zawodowej.
Sąd ustalił, że powód jest inwalidą II grupy w związku z chorobą zawodową -
2
pylicą płuc. Choroba ta została stwierdzona decyzją państwowego terenowego ins-
pektora sanitarnego w J.G. z dnia 20 czerwca 1996 r. (utrzymaną w mocy przez Na-
czelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu wyrokiem z 30
kwietnia 1997 r. [...]). Ludwik L. pobiera emeryturę w zbiegu z rentą z tytułu choroby
zawodowej. Powód w okresie od 3 grudnia 1958 r. do 30 stycznia 1966 r. był zatrud-
niony pod ziemią w Kopalni Węgla Kamiennego „V.” w W., skąd został przeniesiony
do Zakładów Górniczych „N.K.” w N.K., gdzie, od 3 lutego 1966 r. do 31 marca 1967
r., pracował na stanowisku sztygara zmianowego pod ziemią. Od 1 kwietnia 1967 r.
do 10 czerwca 1967 r. wykonywał pracę sztygara zmianowego w kopalni Fosforytów
„A.” w R. Zakłady Górnicze „N.K.” zostały zlikwidowane, a ich następcą prawnym był,
także później zlikwidowany, KGHM P.M. S.A. Oddział Zakład Urządzeń Górniczych
„L.” w W. Następcą prawnym tego ostatniego są od października 1994 r. Zakłady
Górnicze „K.” w I.
Zdaniem Sądu, do powoda nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 12
czerwca 1975 r. o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.). Uwzględniając
treść art. 49 ust. 3 tej ustawy, w rozpoznawanej sprawie będą miały zastosowanie
przepisy obowiązujące w dniu ustania zatrudnienia narażającego Ludwika L. na cho-
robę zawodową, tj. w dniu 31 marca 1967 r. (ustanie zatrudnienia w Zakładach Gór-
niczych „N.K.”). Materialnoprawną podstawę roszczenia powoda stanowią zatem
przepisy dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytal-
nym pracowników i ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1958 r. Nr 23, poz. 97 ze zm.).
Art. 24 dekretu przewidywał odpowiedzialność uspołecznionego zakładu pracy za
skutki chorób zawodowych na zasadach prawa cywilnego. Do przedawnienia rosz-
czenia powoda o jednorazowe odszkodowanie znajdą wobec tego zastosowanie
przepisy Kodeksu cywilnego o przedawnieniu. Zgodnie z art. 442 § 1 zdanie drugie
KC, roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się po upływie dziesięciu lat od
zdarzenia, które ją wywołało. Roszczenie Ludwika L. o jednorazowe odszkodowanie
z tytułu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego chorobą zawodową uległo więc
przedawnieniu, wobec czego powództwo o wypłatę tego świadczenia należało odda-
lić.
Ludwik L. zaskarżył ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę narusze-
nie prawa materialnego „przez niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 442 § 2 zda-
nie 2 KC do roszczenia powoda o jednorazowe odszkodowanie z tytułu choroby za-
3
wodowej – krzemicy płuc w zakresie przedawnienia tegoż roszczenia zamiast prze-
pisu art. 291 KP, albowiem roszczenie ma charakter roszczenia ze stosunku pracy, a
jego podstawę prawną stanowią przepisy ustawy z 12 czerwca 1975 r. o świadcze-
niach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych”, wniósł o uchylenie zas-
karżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i prze-
kazanie sprawy temu ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania, „z uwzględ-
nieniem kosztów postępowania kasacyjnego w zakresie zastępstwa adwokackiego”.
Zdaniem pełnomocnika skarżącego, Sąd błędnie przyjął, że do powoda ma
zastosowanie art. 49 ust. 3 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r., a w konsekwencji
przepisy dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowni-
ków i ich rodzin. Ujawnienie u Ludwika L. choroby zawodowej nastąpiło po raz pierw-
szy w 1994 r., a jej stwierdzenie przez inspektora sanitarnego w dniu 7 sierpnia 1996
r. (wobec oddalenia skargi strony pozwanej przez Naczelny Sąd Administracyjny wy-
rokiem z 30 kwietnia 1997 r.). Za inwalidę w związku z chorobą zawodową powód
został uznany przez komisję do spraw inwalidztwa i zatrudnienia w dniu 24 września
1996 r. O jednorazowe odszkodowanie wystąpił na podstawie art. 9 ust. 10, art. 10
ust. 1 i 11 oraz art. 41 ustawy wypadkowej z dnia 12 czerwca 1975 r. Roszczenie o
jednorazowe odszkodowanie jest roszczeniem ze stosunku pracy i, jak stwierdził Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 26 listopada 1997 r., II UKN 348/97, do jego przedawnie-
nia ma zastosowania art. 291 KP. Przepis ten zaś stanowi, że roszczenia ze stosun-
ku pracy przedawniają się z upływem trzech lat od ich wymagalności. Roszczenie
powoda stało się wymagalne w dniu 24 września 1996 r. (ustalenie jego inwalidztwa
w związku z chorobą zawodową przez komisję do spraw inwalidztwa i zatrudnienia),
zaś z pozwem o nie wystąpił w dniu 13 marca 1997 r., a zatem przed upływem trzech
lat.
Strona pozwana w odpowiedzi na kasację wniosła o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Okoliczności faktyczne rozpoznawanej sprawy są bezsporne. Spór tyczy
przede wszystkim prawidłowego ustalenia podstawy prawnej odpowiedzialności
strony pozwanej za skutki stwierdzonej u powoda choroby zawodowej.
Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy wypadkowej z dnia 12 czerwca 1975 r., prze-
pisy tej ustawy mają zastosowanie do spraw o świadczenia z tytułu chorób zawodo-
4
wych, jeżeli uszczerbek na zdrowiu poszkodowanego został stwierdzony począwszy
od daty jej wejścia w życie, tj. od 1 stycznia 1976 r. (art. 51), „z zastrzeżeniem ust. 3”.
Według ustępu 3 art. 49 „Do spraw o świadczenia z tytułu uszczerbku na zdrowiu
stwierdzonego po wejściu w życie ustawy, a spowodowanego chorobą zawodową
powstałą w zatrudnieniu narażającym na tę chorobę, które ustało przed wejściem w
życie ustawy, stosuje się przepisy obowiązujące w dniu ustania tego zatrudnienia”.
Bezsporny między stronami jest fakt, że uszczerbek na zdrowiu powoda w
związku z chorobą zawodową (pylicą płuc) został stwierdzony po 1 stycznia 1976 r.
(orzeczenie z dnia 24 września 1996 r. obwodowej komisji do spraw inwalidztwa i
zatrudnienia o inwalidztwie II grupy w związku z chorobą zawodową) a jego zatrud-
nienie narażające na tę chorobę - pod ziemią na stanowisku sztygara zmianowego w
Zakładach Górniczych „N.K.” w N.K. ustało w dniu 31 marca 1967 r., a zatem przed
wejściem w życie ustawy wypadkowej z dnia 12 czerwca 1975 r. (1 stycznia 1976 r.).
Trafnie wobec tego przyjął Sąd, że w rozpoznawanej sprawie ma zastosowanie art.
49 ust. 3 ustawy wypadkowej.
W dniu 31 marca 1967 r. w zakresie odpowiedzialności pracodawcy za skutki
chorób zawodowych obowiązywały przepisy dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o po-
wszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (jednolity tekst:
Dz.U. z 1958 r. Nr 23, poz. 97 ze zm.). Art. 24 tego dekretu nadawał odpowiedzialno-
ści uspołecznionego zakładu pracy za skutki chorób zawodowych charakter cywilno-
prawny. Do przedawnienia roszczeń o jednorazowe odszkodowanie miały więc za-
stosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. Według art. 442 § 1 zdanie drugie KC rosz-
czenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawnia się w
każdym wypadku z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wy-
rządzające szkodę. W przypadku choroby zawodowej zdarzeniem takim jest zatrud-
nienie narażające na tę chorobę. Nie jest wobec powyższego trafny wywód kasacji
zmierzający do uzasadnienia poglądu prawnego, że w rozpoznawanej sprawie do
oceny prawa Ludwika L. do jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawo-
dowej mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadcze-
niach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, a w konsekwencji do
przedawnienia roszczenia powoda o to świadczenie art. 291 KP.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================