Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 10 sierpnia 2000 r., IV CKN 1026/00
Dniem doręczenia zastępczego jest dzień, w którym bezskutecznie
upłynął siedmiodniowy termin odbioru pisma sądowego prawidłowo
złożonego w pocztowej placówce oddawczej, a nie dzień późniejszego
faktycznego wydania go w tej placówce adresatowi, z naruszeniem przepisów
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie
szczegółowego trybu doręczania pism sądowych przez pocztę w
postępowaniu cywilnym (Dz.U. Nr 62, poz. 697).
Przewodniczący: Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
Sędzia SN Marek Sychowicz, Sędzia SA Krzysztof Strzelczyk
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2000 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z powództwa Prasowych Zakładów Graficznych w B. przeciwko
Ludwikowi K. o ochronę dóbr osobistych, na skutek kasacji pozwanego od wyroku
Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 czerwca 1999 r.,
postanowił odrzucić kasację.
Uzasadnienie
Sąd drugiej instancji wyrokiem z dnia 7 czerwca 1999 r. oddalił apelację
pozwanego w sprawie o ochronę dóbr osobistych.
Odpis tego wyroku wraz z uzasadnieniem wysłany został przez Sąd
odwoławczy pełnomocnikowi pozwanego w dniu 10 sierpnia 1999 r. Z adnotacji
poczynionych przez pocztę na zwrotnym potwierdzeniu odbioru wynika, że
przesyłkę awizowano w dniu 11 sierpnia 1999 r., natomiast jej wydanie,
potwierdzone podpisem pełnomocnika pozwanego, nastąpiło w dniu 30 sierpnia
1999 r.
Pozwany nadał kasację w polskim urzędzie pocztowym w dniu 29 września
1999 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje. (...)
Kasację pozwanego uznać należało za niedopuszczalną z powodu wniesienia
jej z uchybieniem miesięcznemu terminowi, którego bieg rozpoczął się od
prawidłowo określonego dnia doręczenia orzeczenia pełnomocnikowi pozwanego.
Jest bezsporne, że odpis wyroku wraz z uzasadnieniem Sąd drugiej instancji
wysłał pełnomocnikowi pozwanego pocztą w dniu 10 sierpnia 1999 r., co oznacza,
że jego doręczenie powinno nastąpić zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie szczegółowego trybu
doręczania pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym (Dz.U. Nr 62,
poz. 697), które weszło w życie z dniem 7 sierpnia 1999 r.
Wobec niemożliwości doręczenia przesyłki adresatowi w dniu 11 sierpnia
1999 r., listonosz dokonał niezbędnych czynności wymaganych przepisami § 5 ust.
2 i § 8 rozporządzenia, po czym niezwłocznie oddał przesyłkę, wraz z odpowiednio
wypełnionym formularzem potwierdzenia odbioru, właściwej placówce oddawczej (§
9 ust. 1 rozporządzenia). Fakt zawiadomienia adresata o pozostawieniu pisma
sądowego w pocztowej placówce oddawczej (awizowanie) placówka ta potwierdziła
w dniu 11 sierpnia 1999 r. przez umieszczenie stosownych adnotacji, zgodnych z
wymogami § 9 ust. 2 pkt 1 i 2 rozporządzenia.
Pocztowa placówka oddawcza zobowiązana była, po pierwsze, przechowywać
powyższą przesyłkę przez siedem dni od dnia jej złożenia (§ 9 ust. 3
rozporządzenia), a po wtóre, wydać ją adresatowi w razie jego zgłoszenia się w tym
terminie (§ 9 ust. 4 rozporządzenia). Przesyłkę nie podjętą w terminie siedmiu dni
od dnia jej złożenia pocztowa placówka oddawcza zobowiązana była odesłać
niezwłocznie wraz z formularzem potwierdzenie odbioru organowi wysyłającemu (§
9 ust. 5 rozporządzenia).
Bezsporne jest, że pełnomocnik pozwanego, będący adresatem przesyłki, nie
podjął przesyłki w terminie siedmiodniowym od dnia jej złożenia w pocztowej
placówce oddawczej, który bezskutecznie upłynął w dniu 18 sierpnia 1999 r.
Bezsporne jest również, że pocztowa placówka oddawcza uchybiła przepisom
rozporządzenia, bo najpierw obowiązkowi wynikającemu z § 9 ust. 5
rozporządzenia przez zaniechanie niezwłocznego odesłania przesyłki nadawcy po
dniu 18 sierpnia 1999 r., a następnie, przez późniejsze faktyczne wydanie jej
adresatowi, bo dokonane w dniu 30 sierpnia 1999 r., a więc wbrew wymogom § 9
ust. 4 zdanie pierwsze rozporządzenia.
W tej sytuacji o uznaniu, że kasacja pozwanego wniesiona została
z uchybieniem miesięcznemu terminowi, decyduje prawidłowe określenie dnia
doręczenia orzeczenia pełnomocnikowi procesowemu strony skarżącej. Za dzień
ten należy uznać dzień, w którym upłynął termin do odbioru prawidłowo złożonego
pisma sądowego w pocztowej placówce oddawczej, jeżeli przed upływem tego
terminu jego adresat nie zgłosił się po odbiór, będąc prawidłowo zawiadomionym, tj.
zgodnie z obowiązującymi przepisami, o pozostawieniu przedmiotowej przesyłki w
oddawczym urzędzie pocztowym. Takie stanowisko uwzględnia uchwałę składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1971 r., III CZP 10/71 (OSNC
1971, nr 11, poz. 187).
W okolicznościach sprawy oznacza to, że za dzień doręczenia orzeczenia
stronie skarżącej należało uznać dzień 18 sierpnia 1999 r., a zatem wniesienie
kasacji, przez jej nadanie w polskim urzędzie pocztowym w dniu 29 września
1999 r., nastąpiło po upływie miesięcznego terminu, co powinno skutkować jej
odrzuceniem.
Zważyć należy, że skoro art. 139 k.p.c., jak też przepisy rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r., normują szczególny tryb
doręczania pism sądowych, m.in. przez określenie terminu odbioru pisma
złożonego prawidłowo w pocztowej placówce oddawczej, to nie można przyjąć, że
doręczenie nie nastąpiło, jeśli adresat nie zgłosi się po jego odbiór w wymaganym
przepisami rozporządzenia terminie. Datą doręczenia w tym trybie będzie bowiem
dzień, w którym bezskutecznie upłynął termin do odbioru złożonego na poczcie
pisma. Będzie to wprawdzie tylko fikcja doręczenia, ale fikcja prawnie skuteczna,
tzn. pociągająca za sobą wszelkie skutki doręczenia, w tym także, wynikający z art.
3934
k.p.c., skutek w postaci rozpoczęcia biegu terminu.
Przyjęcie odmiennego poglądu mijałoby się z celem przepisów o doręczeniach
pism sądowych, a ponadto stawiałoby sądy w nader trudnej sytuacji, wpływając
przy tym w sposób negatywny na bieg postępowania sądowego.
Okoliczność, że pocztowa placówka oddawcza faktycznie wydała przesyłkę
adresatowi w dniu 30 sierpnia 1999 r., czyniąc to jednak z rażącym naruszeniem
przepisu § 9 ust. 4 zdanie 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17
czerwca 1999 r., nie może w żadnym razie przesądzać o określeniu dnia
doręczenia pisma sądowego w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania
cywilnego, które z takim dniem wiążą początek biegu rozmaitych terminów
procesowych.
Tendencja do ścisłej wykładni przepisów regulujących doręczanie pism
sądowych zasadnie uwidacznia się również w orzecznictwie Sądu Najwyższego
(zob. postanowienia z dnia 30 września 1998 r., I CKN 404/98, nie publ. i z dnia 25
stycznia 1999 r., III CZ 168/98, nie publ.).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji postanowienia,
działając na podstawie art. 3938
§ 1 k.p.c. w związku z art. 3935
k.p.c. i art. 3934
k.p.c. w brzmieniu tych przepisów sprzed dnia 1 lipca 2000 r., a znajdujących w
niniejszej sprawie zastosowanie z mocy art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego... (Dz.U. Nr 48, poz. 554).