Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 16 listopada 2000 r.
I PKN 81/00
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika z
winy pracodawcy (art. 55 § 11
KP) nie może być uznane za ustanie stosunku
pracy w związku z przejściem na emeryturę (art. 921
§ 1 KP), wobec czego pra-
cownikowi nie przysługuje odprawa pieniężna, choćby przed rozwiązaniem
stosunku pracy posiadał ustalone prawo do emerytury.
Przewodniczący SSN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2000 r. sprawy z po-
wództwa Wiesławy G. przeciwko Spółdzielni Turystycznej „T.” w K. o odprawę eme-
rytalną, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Koszalinie z dnia 15 września 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 1999 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Koszalinie
oddalił powództwo Wiesławy G. przeciwko Spółdzielni Turystycznej „T.” w K. o wy-
płatę odprawy emerytalnej. Sąd pierwszej instancji ustalił, że powódka pracowała w
pozwanej Spółdzielni od 1 maja 1986 r. ostatnio na stanowisku głównej księgowej. W
dniu 17 listopada 1997 r. wystąpiła z wnioskiem o emeryturę, która została jej
przyznana od dnia 9 grudnia 1997 r., tj. od ukończenia wieku emerytalnego,
kontynuowała dotychczasowe zatrudnienie pobierając emeryturę w obniżonej
wysokości, a z dniem 19 sierpnia 1998 r. rozwiązała stosunek pracy na zasadzie art.
55 § 11
KP, wobec czego odprawa emerytalna z art. 921
KP jej nie przysługuje, gdyż
stosunek pracy nie ustał w związku z przejściem na emeryturę.
Wyrokiem z dnia 15 września 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Koszalinie oddalił apelację powódki z uzasadnieniem, że pozostawa-
2
nie w stosunku pracy z jednoczesnym pobieraniem emerytury wyłącza możliwość
przyznania odprawy emerytalnej, gdyż rozwiązanie stosunku pracy nie pozostaje w
związku z przejściem na tę emeryturę. Sąd drugiej instancji przytoczył pogląd Sądu
Najwyższego zawarty w uchwale z dnia 2 marca 1994 r., I PZP 4/94 (OSNAPiUS
1994 r. nr 2, poz. 24).
Kasacja powódki od powyższego wyroku zarzuca naruszenie art. 921
KP w
związku z art. 26 regulaminu wynagradzania pozwanej Spółdzielni.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Przepis art. 921
§ 1 KP sta-
nowi, że pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty inwalidzkiej lub
emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub eme-
ryturę przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodze-
nia. Przepis art. 26 regulaminu wynagradzania pracowników Spółdzielczego Biura
Turystycznego „T.” z dnia 19 lipca 1986 r., a więc sprzed nowelizacji Kodeksu pracy
dokonanej ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 110 ze zm.), nie jest
sprzeczny z tym uregulowaniem, tylko różnicuje wysokość odprawy w zależności od
stażu pracy, co jednak w przedmiotowej sprawie jest bez znaczenia. Istotne jest, czy
stosunek pracy powódki ustał w związku z przejściem na emeryturę. Związek
rozwiązania stosunku pracy z przejściem na emeryturę może mieć, jak to zaznaczył
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 lipca 1999 r., I PKN 174/99
(OSNAPiUS 2000 r. nr 21, poz. 786) charakter przyczynowy, czasowy, funkcjonalny
albo mieszany – w praktyce najczęściej przyczynowo – czasowy lub czasowo-
funkcjonalny. Przejście na emeryturę nie musi być jedyną, wyłączną i bezpośrednią
przyczyną rozwiązania stosunku pracy. W przedmiotowej sprawie jest oczywiste, że
ustanie zatrudnienia powódki nie pozostaje w żadnym związku z przejściem na
emeryturę. Powódka bowiem rozwiązała stosunek pracy bez wypowiedzenia w trybie
art. 55 § 11
KP z powodu – jej zdaniem – ciężkiego naruszenia przez pracodawcę
wobec niej podstawowych obowiązków, polegającego na nieudzieleniu urlopu
wypoczynkowego w latach 1996 i 1997, stosowaniu nieobiektywnych i
nieusprawiedliwionych kryteriów oceny wyników jej pracy, naruszeniu jej godności
osobistej, nieprzestrzeganiu prawa spółdzielczego, statutu i regulaminu pracy (pismo
powódki z dnia 19 sierpnia 1998 r.).
3
Takie rozwiązanie stosunku pracy jest skuteczne bez względu na to, czy
wskazane przez pracownika przyczyny rzeczywiście występują (patrz wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4 marca 1999 r., I PKN 614/98, OSP 1999 nr 11, poz. 208). Nie
ulega wątpliwości, iż gdyby powódka nie przypisała pozwanej naruszenia wobec niej
obowiązków pracodawcy, kontynuowałaby stosunek pracy niezależnie od posiada-
nego od 9 grudnia 1997 r. prawa do emerytury. Tym samym należy dojść do przeko-
nania, że nie została spełniona przesłanka nabycia prawa do odprawy emerytalnej w
postaci rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę (art. 26
regulaminu wynagradzania), czy też ustania stosunku pracy w związku z przejściem
na emeryturę (art. 921
§ 1 KP). Z treści pisma powódki rozwiązującego stosunek
pracy w żaden też sposób nie wynika, aby celem tego sposobu rozwiązania stosunku
pracy było przejście na emeryturę. O ile bowiem dla wypowiedzenia przez pracowni-
ka umowy o pracę nie jest wymagane wskazanie przyczyny, dla której wypowiada on
umowę o pracę i w sytuacji, gdy pracownik taki posiada ustalone prawo do emerytury
można by domniemywać, iż celem rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem
jest „przejście” na emeryturę, o tyle tryb z art. 55 § 11
KP wymaga podania przyczyny
uzasadniającej rozwiązanie umowy (§ 2 tego przepisu), a zatem wykluczone jest do-
mniemanie, iż zamiarem pracownika było „przejście” na emeryturę. Także w sytuacji,
gdy pracodawca rozwiązuje z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia z
jego winy z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych
stosunek pracy nie ustaje w związku z przejściem pracownika na emeryturę lub
rentę, choćby spełniał on warunki do nabycia takiego świadczenia. Nie można zatem
podzielić stanowiska kasacji, iż odprawa emerytalna ze względu na swoją pow-
szechność przysługuje w każdym przypadku ustania stosunku pracy, jeśli tylko po
takim ustaniu pracownik zacznie korzystać ze świadczeń emerytalnych. Jeżeli bo-
wiem kasacja uznaje ustalony w toku postępowania przed sądami obu instancji stan
faktyczny za bezsporny, to wynika z niego nie tylko to, że powódka istotnie posiadała
prawo do emerytury nabyte 8 miesięcy przed rozwiązaniem stosunku pracy, ale i to,
że ustanie tego stosunku pracy nie nastąpiło w związku z przejściem na emeryturę,
lecz z powodu zarzutu dopuszczenia się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia
podstawowych obowiązków wobec pracownika, co zdaniem Sądu Najwyższego wy-
łącza możliwość nabycia prawa do odprawy z mocy art. 921
§ 1 KP.
4
Sąd Najwyższy uznając zatem, iż zarzut naruszenia art. 921
§ 1 KP jest
nietrafny, nie znalazł usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia kasacji w
oparciu o art. 39312
KPC i orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================