Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 30 listopada 2000 r.
II UKN 92/00
Wejście w życie z dniem 1 stycznia 1999 r. ustawy z dnia 17 grudnia 1998
r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162,
poz. 1118 ze zm.; jej art. 57-58) nie spowodowało zmiany warunków koniecz-
nych do uzyskania świadczenia rentowego, które uprzednio określone były
przepisami art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu eme-
rytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Przewodniczący SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Beata Gudowska, Andrzej
Wasilewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2000 r. sprawy z wniosku
Mirona S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B. o rentę
inwalidzką, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Bia-
łymstoku z dnia 15 grudnia 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyro-
kiem z dnia 15 grudnia 1999 r. [...] oddalił apelację Mirona S. od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 1 październi-
ka 1999 r. [...], którym oddalone zostało jego odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziału w B. z dnia 23 listopada 1998 r. odmawiającej pozytyw-
nego załatwienia jego wniosku o przyznanie renty inwalidzkiej. W uzasadnieniu tego
wyroku Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ustalenia i oceny zebranego w toku postę-
powania materiału dowodowego w sprawie, jakich dokonał Sąd Okręgowy, który w
szczególności – na podstawie opinii lekarskiej biegłych sądowych [...] oraz kserokopii
dokumentacji leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego wnioskodawcy [...] – stwierdził
u wnioskodawcy (w wieku 51 lat) częściową niezdolność do pracy począwszy od
2
stycznia 1998 r. oraz okresową całkowitą niezdolność do pracy od dnia 29 maja 1998
r., która spowodowana została „kardiomiopatią rozstrzeniową w okresie niewydolno-
ści krążenia i utrwalonym migotaniem przedsionków i wystąpieniem obrzęków pod-
udzi jako objawu niewydolności krążenia”, co nie dawało podstaw do uznania wnio-
skodawcy za niezdolnego do pracy zarobkowej. Równocześnie, w uzasadnieniu wy-
roku Sąd Apelacyjny stwierdził, że wnioskodawca nie spełnił dwóch warunków nie-
zbędnych do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ: po pierwsze
- jego niezdolność do pracy powstała w okresie dłuższym niż 18 miesięcy od ustania
zatrudnienia – w danym wypadku od dnia 30 listopada 1992 r., kiedy to utracił on
prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych; a po drugie - w ostatnim dziesięciole-
ciu przed powstaniem całkowitej niezdolności do pracy, wnioskodawca przepracował
łącznie jedynie 1 rok 6 miesięcy i 14 dni, zamiast wymaganego przez prawo zatrud-
nienia nie krótszego aniżeli 5 lat (art. 32 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopa-
trzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin – Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
W kasacji od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego wnioskodawca zarzucił:
po pierwsze – naruszenie art. 32 pkt 3 w związku z art. 33 ust. 1 pkt 5 i art. 11 ust. 2
pkt 10 i pkt 14 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym, wobec błędnej wykładni tych
przepisów, polegającej na „niezasadnym uznaniu, że inwalidztwo (całkowita i trwała
niezdolność do pracy) powstało po upływie 18 miesięcy od dnia ustania zatrudnienia,
gdy w rzeczywistości zaistniało w trakcie zatrudnienia w 1988 r. oraz niezasadne
nieuwzględnienie do stażu pracy ubezpieczonego jego czynnej służby w Wojsku Pol-
skim oraz czasowego pozostawania bez pracy w powodu niemożności jej otrzymania
i niemożności podjęcia szkolenia zawodowego”; po drugie – naruszenie prawa mate-
rialnego „polegające na nieuwzględnieniu art. 186 ust. 1 i 2 oraz art. 10 ust. 1 i 2
ustawy z 17. 12. 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
nych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm. – ustawa o emeryturach i rentach z F.U.S.) w
takim zakresie w jakim przepisy te jako korzystniejsze dla ubezpieczonego upraw-
niają do uzyskania prawa do renty według zasad w ustawie tej uregulowanych”,
skoro w chwili orzekania obowiązywał inny stan prawny niż w dacie składania przez
skarżącego wniosku o przyznanie prawa do renty; po trzecie – naruszenie art. 381 i
art. 382 KPC, wobec nieuwzględnienia i nierozpatrzenia wniosków dowodowych
zgłoszonych przez wnioskodawcę w apelacji, a zmierzających do „zbadania doku-
mentacji jego leczenia powypadkowego zaistniałego w trakcie odbywania służby woj-
skowej, a także sprzeczności między opinią biegłych sądowych i odstąpienie od po-
3
woływania innego zespołu biegłych sądowych” oraz nie podanie w uzasadnieniu za-
skarżonego wyroku przyczyn pominięcia tych dowodów. W konsekwencji, w kasacji
wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyj-
nemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie jest zasadna. Podniesiony w kasacji zarzut nieuwzględnienia
przez Sąd Apelacyjny zmiany stanu prawnego i naruszenia rzekomo korzystniej-
szych dla skarżącego, przepisów art. 186 ust. 1 i 2 oraz art. 10 ust. 1 i ust. 2 ustawy
o emeryturach i rentach z F.U.S. jest bezzasadny. Abstrahując od tego, że przepisy
ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. weszły w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.
(art. 196 tej ustawy), a wniosek rentowy skarżącego złożony został przed tą datą (art.
186 ust. 2 tej ustawy), należy też mieć na uwadze, że z mocy art. 195 pkt 5 tej
ustawy z dniem jej wejścia w życie przestała obowiązywać także ustawa z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, a właśnie na-
ruszenie przepisów tej ostatniej ustawy (art. 11 ust. 2 pkt 10 i pkt 14, art. 32 pkt 3
oraz art. 33 ust. 1 pkt 5) także zarzucono w kasacji. Ponadto, wbrew twierdzeniu ka-
sacji, zmiana stanu prawnego, na którą powołuje się skarżący nie mogła mieć żad-
nego wpływu na rozstrzygnięcie rozpoznawanej sprawy, bowiem nie spowodowała
ona zmiany warunków koniecznych do uzyskania świadczenia rentowego, na co
jednoznacznie wskazują dyspozycje art. 2 oraz art. 57 – art. 58 w związki z art. 12 i
art. 13, także art. 5 – art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S.
Natomiast, stosownie do art. 32 pkt 3 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
(obecnie art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S.), jednym z trzech warunków
prawnych, od spełnienia których zależne jest przyznanie renty z tytułu niezdolności
do pracy, obok niezdolności do pracy oraz posiadania przez pracownika wymagane-
go okresu zatrudnienia (okresu składkowego i nieskładkowego), jest, aby „inwa-
lidztwo powstało w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem za-
trudnienia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów”. Przy
tym, warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia uważa się za spełniony,
jeżeli pracownik osiągnął łącznie co najmniej 5 lat zatrudnienia w wypadku, gdy nie-
zdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat (art. 33 ust. 1 pkt 5 ustawy o za-
opatrzeniu emerytalnym, a obecnie art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy o emeryturach i ren-
4
tach z F.U.S.). Jednakże równocześnie art. 33 ust. 2 (obecnie art. 58 ust. 2 ustawy o
emeryturach i rentach z F.U.S.) stanowi, że wskazany pięcioletni okres zatrudnienia
powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o
rentę inwalidzką, a jeżeli zainteresowany w chwili złożenia wniosku nie pozostaje w
zatrudnieniu, to okres ten powinien przypadać przed dniem powstania niezdolności
do pracy. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie Sąd ustalił, że okresowa całkowita
niezdolność do pracy została stwierdzona u skarżącego począwszy od dnia 29 maja
1998 r., jednakże nie może ona stanowić podstawy dla przyznania renty z tytułu nie-
zdolności do pracy, bowiem niezdolność ta powstała w okresie dłuższym aniżeli 18
miesięcy od ustania zatrudnienia (co nastąpiło w dniu 30 listopada 1992 r.), a po-
nadto w okresie dziesięciu lat poprzedzających powstanie tej niezdolności do pracy
skarżący przepracował łącznie jedynie 1 rok 6 miesięcy i 14 dni, zamiast pięciu lat,
jak tego wymaga ustawa. Polemizując z powyższymi ustaleniami Sądu, skarżący
zarzucił w kasacji, że „istniejąca od 1988 r. niezdolność całkowita i trwała do pracy
może być wynikiem wypadku jakiego doznał podczas służby wojskowej”. Nie zasłu-
giwał również na uwzględnienie zarzut kasacji dotyczący naruszenia przepisów po-
stępowania – art. 381 i art. 382 KPC, który uzasadniony został tym, że Sąd Apelacyj-
ny nie uwzględnił podniesionych przez skarżącego wniosków apelacji oraz jego
wskazania na występującą – jego zdaniem – sprzeczność pomiędzy opinią orzeczni-
ka ZUS a opiniami biegłych w sprawie, a także pominięcia wyjaśnienia tych kwestii w
uzasadnieniu wyroku. Tymczasem właśnie w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyj-
nego znalazło się stwierdzenie, że „Sąd I instancji, wbrew zarzutowi apelacji, przy
ustalaniu niezdolności wnioskodawcy do pracy, posiadał i analizował całą dostępną
dokumentację lekarską sprzed 1989 r.”, a po zapoznaniu się także z oceną biegłych
z zakresu kardiologii i reumatologii, która – jak wywiódł w uzasadnieniu swego wyro-
ku Sąd Okręgowy – „nie została podważona przez pełnomocnika i odwołującego,
gdyż nie złożyli oni merytorycznych zastrzeżeń do opinii biegłych, jak też nie przed-
stawili innych, nowych dowodów, dotychczas nie uwzględnionych przez biegłych”,
Sąd Apelacyjny w pełni podzielił stanowisko Sądu Okręgowego dotyczące oceny
stanu zdrowia skarżącego.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
KPC
orzekł jak w sentencji.
========================================