Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 14 grudnia 2000 r.
I PKN 138/00
1. Pominięcie nauczyciela w przydziale zajęć z powodu "niedoboru eta-
tów" powstałego w rezultacie wadliwej polityki dyrektora szkoły w zakresie za-
trudnienia, bez związku z procesem dydaktyczno-wychowawczym, nie stanowi
zmiany planu nauczania w rozumieniu art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. -
Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.).
2. W doborze nauczyciela do przeniesienia w stan nieczynny (art. 20 ust.
1 Karty Nauczyciela) pracodawca powinien uwzględnić także podstawę nawią-
zania stosunku pracy (mianowanie, umowa o pracę).
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Barbara Wagner (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2000 r. sprawy z powódz-
twa Anny J. przeciwko Przedszkolu Publicznemu [...[ w R. o uznanie przeniesienia w
stan nieczynny za bezskuteczne, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Radomiu z dnia 25 listopada
1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Radomiu wyrokiem z
dnia 25 listopada 1999 r. [...] oddalił apelację Przedszkola Publicznego [...] w R. od
wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Radomiu z dnia 19 sierpnia 1999 r. [...],
uznającego za bezskuteczne przeniesienie Anny J. w dniu 24 maja 1999 r. w stan
nieczynny, dokonane przez stronę apelującą.
Sąd ustalił, że Anna J. jest zatrudniona w pozwanym przedszkolu jako nau-
czyciel od 1 września 1986 r. Jest nauczycielem mianowanym. W roku szkolnym
1998/99 przedszkole prowadziło cztery oddziały; w roku szkolnym 1999/2000 liczba
2
oddziałów nie uległa zmianie. Nie zmieniła się także liczba dzieci przyjętych do
przedszkola ani liczba godzin pracy. Powódka ma kwalifikacje do nauczania we
wszystkich grupach przedszkolnych. W dniu 24 maja 1999 r. Anna J. otrzymała pi-
smo przenoszące ją w stan nieczynny z powodu zmian organizacyjnych - zmiany
planu nauczania - uniemożliwiających dalsze jej zatrudnienie u strony pozwanej.
W ocenie Sądu, podana powódce przyczyna przeniesienia w stan nieczynny
nie jest prawdziwa. W przedszkolu nie nastąpiła żadna okoliczność, która uzasad-
niałaby zastosowanie art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.). Nie jest bowiem zmianą or-
ganizacyjną „zdublowanie się etatów” na co powołuje się strona pozwana. Reforma
oświaty nie objęła zasad funkcjonowania przedszkoli, a centralna zmiana planu nau-
czania nie miała w nich miejsca od 1994 r. „Zdublowanie się etatów” nie jest zmianą
planu nauczania, ale efektem błędnej polityki kadrowej dyrekcji przedszkola. W okre-
sie gdy dwie nauczycielki przedszkola - Gabriela K. i Krystyna T. - przebywały na
urlopach dla poratowania zdrowia, zatrudniono Marię M. na podstawie trzech kolej-
nych umów terminowych, z których trzecia, z mocy prawa, przekształciła się w
umowę bezterminową. Powrót nauczycielek z urlopów spowodował brak jednego
etatu, który zajęła Maria M. Także kryteria doboru do przeniesienia w stan nieczynny
nie zasługują, w ocenie Sądu, na aprobatę. Nie uwzględniono bowiem ani łącznego
stażu zatrudnienia poszczególnych nauczycielek, ani ich okresu pracy w przedszko-
lu, lecz jedynie posiadanie dodatkowych kursów dokształcających.
Przedszkole Publiczne [...] w R. zaskarżyło ten wyrok kasacją. Wskazując jako
jej podstawę naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 20 ust. 1
Karty Nauczyciela, strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku oraz
poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i oddalenie powództwa lub o uchyle-
nie obu wyroków i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania, w każdym przypadku z przyznaniem jej od powódki kosztów postępo-
wania. Zdaniem pełnomocnika strony skarżącej, „stan faktyczny sprawy w całości
odpowiada dyspozycji art. 20 ust. 1 - ustawy - Karta Nauczyciela”, lecz Sąd przyjął
błędną interpretację pojęcia „zmian w planie nauczania”. Plan nauczania jest „doku-
mentem opracowanym przez dyrektora placówki zawierającym podział na poszcze-
gólne zajęcia, organizację pracy przedszkola, tygodniowy wymiar godzin pracy, oraz
wykaz godzin pracy pozostających do rozdysponowania i podziału między nauczy-
cieli”. W oparciu o ten dokument należy oceniać czy nastąpiła zmiana planu naucza-
3
nia w stosunku do poprzednio realizowanego i czy zmiana ta umożliwia dalsze za-
trudnienie powódki w pełnym wymiarze czasu pracy. Możliwość dalszego zatrudnie-
nia nauczyciela zależy od tego czy w dniu przeniesienia w stan nieczynny było uza-
sadnienie „etatowe” dla utrzymania zatrudnienia w dotychczasowej ilości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 39311
KPC, Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach ka-
sacji biorąc pod rozwagę z urzędu wyłącznie nieważność postępowania. Granice
kasacji wyznaczają jej podstawy. Pełnomocnik Przedszkola Publicznego [...] wskazał
jako podstawę skargi naruszenie prawa materialnego. Znaczy to, że ustalenia stano-
wiące faktyczną podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku należy
uznać za niewadliwe. Jest nimi związany Sąd Najwyższy rozpoznając kasację.
Według art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, przenie-
sienie nauczyciela w stan nieczynny jest dopuszczalne wówczas, gdy nie jest moż-
liwe dalsze jego zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy z powodu całkowitej
lub częściowej likwidacji szkoły albo zmian organizacyjnych powodujących zmniej-
szenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania.
Sąd ustalił, że w roku szkolnym 1999/2000 w pozwanym przedszkolu nie na-
stąpiły w porównaniu z rokiem poprzednim, a także z latami 1997/1998 i 1998/1999,
żadne zmiany organizacyjne. Nie zmieniła się liczba dzieci przyjętych do przedszkola
ani liczba godzin pracy. Nie zmienił się także plan nauczania. W przedszkolu zwięk-
szono wprawdzie liczbę godzin nauczania religii, ale dla katechety przewidziany jest
osobny etat. Konieczność zwolnienia jednego nauczyciela spowodowana została
błędną polityką kadrową dyrekcji. Zgadzając się z poglądem strony pozwanej, że
planem nauczania jest rozkład określonych zajęć i przydział godzin ich realizacji po-
szczególnym nauczycielom, zaaprobować należy stanowisko Sądu, że „zmiana”
planu nauczania nie polega na pominięciu jednego nauczyciela i nie przydzieleniu
mu godzin w rezultacie „nadmiaru etatów” wynikającego z wadliwej polityki zatrud-
nienia, bez związku z procesem dydaktyczno - wychowawczym. Planem nauczania
w przedszkolu jest, jak twierdzi sama strona pozwana, „organizacja przedszkola”.
Poza zmianami personalnymi wynikającymi z urlopowania Gabrieli K. i Krystyny T.,
zastąpienia ich Marią M. oraz zwiększeniem liczby godzin religii (powodującym do-
4
datkowe obciążenie katechety), dokumenty o tej nazwie z lat 1997/1998, 1998/1999 i
1999/2000, nie zawierają żadnych innych „nowości”.
Podzielić trzeba także ocenę Sądu, co do wadliwego doboru Anny J. do prze-
niesienia w stan nieczynny. Powódka była wieloletnim nauczycielem mianowanym.
Maria M. została zatrudniona na podstawie umów o pracę na czas zastępstwa nie-
obecnych w pracy „stałych” nauczycielek Gabrieli K. i Krystyny T., którym udzielono
urlopu dla poratowania zdrowia. Pierwsza z nich powróciła do pracy 1 września 1998
r.; druga korzystała z urlopu do 26 lutego 1999 r. Błędne jest stanowisko strony skar-
żącej, zaaprobowane, jak się wydaje, przez Sądy obu instancji, jakoby trzecia
umowa o pracę zawarta z Marią M. na czas określony przekształciła się w umowę
bezterminową. Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę zgadza
się z poglądem, że art. 251
KP nie ma zastosowania do nauczycieli (por. wyrok SN z
dnia 2 września 1999 r., I PKN 235 /99, nie publikowany). Podstawy zatrudniania
nauczycieli zostały uregulowane w Karcie Nauczyciela wyczerpująco. Przepisy tej
ustawy ograniczają dopuszczalność zawierania umów o pracę na czas określony do
przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa
nieobecnego w pracy nauczyciela „stałego” (art. 10 ust. 4 zdanie 2). Dyrektor przed-
szkola nie miała zatem obowiązku zatrudniania Marii M. po 26 lutego 1999 r. Nadto,
w doborze nauczyciela do dalszego zatrudniania powinna być uwzględniona także
podstawa nawiązania stosunku pracy. [...] Dlatego, że trwałość stosunku pracy nau-
czyciela mianowanego jest chroniona bardziej niż nauczyciela zatrudnionego na
podstawie umowy o pracę. Wynika to już choćby z samego sformułowania przyczyn
rozwiązania stosunku pracy (art. 23 i art. 27 KN).
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================