Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 26 lutego 2001 r.
I PKN 20/01
Postanowienie o odrzuceniu pozwu nie stanowi przesłanki ponownego
odrzucenia pozwu w sprawie o to samo roszczenie. Podstawą odrzucenia może
być natomiast prawomocne osądzenie sprawy, które było już brane pod uwagę
przy pierwszym odrzuceniu pozwu.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie:
SN Zbigniew Myszka, SA Herbert Szurgacz,
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 lutego
2001 r. sprawy z powództwa Ryszarda H. przeciwko Urzędowi Miasta w J.Ś. o wyna-
grodzenie, na skutek kasacji powoda od postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wro-
cławiu z dnia 26 czerwca 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 12 maja 2000 r. Sąd Okręgowy w Świdnicy odrzucił
pozew w sprawie z powództwa Ryszarda H. przeciwko Urzędowi Miasta w J.Ś. o wy-
nagrodzenie za okres od 1 lipca 1991 r. do dnia 7 stycznia 1997 r. Sąd wskazał, iż w
dniu 4 lipca 1995 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Świdnicy wydał wyrok, w którym w
pkt I sentencji odrzucił pozew o wynagrodzenie za okres od 1 sierpnia 1991 r. do
dnia 6 maja 1992 r., a w pkt II oddalił powództwo w pozostałym zakresie.
Sąd pierwszej instancji stwierdził, iż sprawa przed Sądem Rejonowym w
Świdnicy toczyła się pomiędzy tymi samymi stronami, co sprawa niniejsza. Sąd
Okręgowy wskazał również, że w poprzedniej sprawie [...] powód domagał się wyna-
grodzenia za okres od dnia 1 sierpnia 1991 r. do „dnia umożliwienia mu dalszego
świadczenia pracy lub do dnia rozwiązania umowy o pracę”. Sąd Okręgowy uznał
więc, iż powołany wyrok Sądu Rejonowego rozstrzyga o roszczeniu powoda, którego
dotyczy także powództwo w niniejszej sprawie, za okres od dnia 1 sierpnia 1991 r. do
2
dnia wydania wyroku - tj. do dnia 4 lipca 1995 r. oraz że powód wywodzi swoje rosz-
czenie z umowy o pracę zawartej w dniu 1 sierpnia 1991 r. Sąd Okręgowy na pod-
stawie art. 199 § 1 pkt 2 KPC odrzucił pozew w części, w jakiej sprawa była już pra-
womocnie osądzona przez Sąd Rejonowy.
Powód zaskarżył powyższe postanowienie zażaleniem. Podniósł, iż w obu
sprawach brak jest tożsamości podstaw wyrokowania i roszczenia oraz że od dnia
wydania wyroku w poprzedniej sprawie [...] nastąpiła zmiana istotnych okoliczności
mających wpływ na poprzednio wydane orzeczenie.
Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie ze względu na powagę rzeczy osądzonej, tj.
na fakt, iż powód dochodzi tych samych roszczeń z tego samego stosunku pracy.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, w sprawie nie doszło do zmiany żadnych oko-
liczności faktycznych, które uzasadniałyby dopuszczalność ponownego osądzania
roszczeń powoda za okres od 1 sierpnia 1991 r. do dnia 4 lipca 1995 r. W szczegól-
ności taką nową okolicznością nie jest fakt złożenia przez powoda oświadczenia o
rozwiązaniu umowy o pracę z dniem 7 stycznia 1997 r. Podnoszone przez powoda
inne zarzuty mające świadczyć o nieprawidłowości wyroku Sądu Rejonowego w
Świdnicy z dnia 4 lipca 1995 r. nie mogą mieć żadnego znaczenia w niniejszej spra-
wie, bowiem wyrok ten jest prawomocny. Sąd Apelacyjny zgodził się jednocześnie ze
stanowiskiem powoda, iż odrzucenie pozwu nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej.
Jednakże częściowe odrzucenie pozwu wyrokiem z dnia 4 lipca 1995 r. nastąpiło z
tego powodu, iż w poprzedniej sprawie [...] Sąd Rejonowy w Świdnicy oddalił w dniu
18 maja 1994 r. roszczenia powoda w odpowiednim zakresie i właśnie powyższe
rozstrzygnięcie, korzystające z przymiotu powagi rzeczy osądzonej, było podstawą
rozstrzygnięcia objętego punktem I sentencji wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy z
dnia 4 lipca 1995 r., a w konsekwencji i zaskarżonego postanowienia.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego powód zaskarżył kasacją zarzucając naru-
szenie przepisów postępowania: art. 177 § 1 pkt 1 KPC, art. 210 § 2 KPC, art. 221
KPC, art. 231 KPC, art. 361 KPC w związku z art. 328 § 2 KPC, art. 366 KPC, art.
382 KPC oraz naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub nie-
właściwe zastosowanie: art. 2 i art. 3 KP w związku z art. 460 KPC.
Podnosząc powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie zaskarżonego posta-
nowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 26 czerwca 2000 r. i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu w Świdnicy do merytorycznego rozpoznania.
3
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Jako podstawy kasacji powołano zarzuty naruszenia wielu przepisów, w więk-
szości nie związanych z przedmiotem zaskarżonego orzeczenia. Nie mają związku z
tym orzeczeniem przepisy art. 2 i 3 KP zawierające definicję pracownika i pracodaw-
cy oraz. art. 460 KPC regulujący w § 1 zdolność sądową i procesową w sprawach z
zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, a w § 2 ustanowienie kuratora z
urzędu.
Bez związku z zaskarżonym orzeczeniem pozostają też przepisy: art. 177 § 1
pkt 1 KPC, dotyczący zawieszenia postępowania, art. 210 § 2 KPC, w którym za-
warty jest obowiązek stron złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej
dotyczących okoliczności faktycznych, art. 221 KPC, z którego wynika obowiązek
pozwanego wdania się w spór mimo podnoszenia przezeń zarzutów formalnych, art.
231 KPC zawierający definicję domniemań faktycznych, art. 361 KPC, w myśl które-
go do postanowień stosuje się przepis o wyrokach (jeżeli kodeks nie stanowi ina-
czej), art. 328 § 2 KPC odnoszący się do wymagań, jakie winno spełniać uzasadnie-
nie wyroku i art. 382 KPC, odnoszący się do podstaw rozstrzygnięcia w postępowa-
niu apelacyjnym. Jedynie zarzut naruszenia art. 366 KPC nawiązywał do podstawy
zaskarżonego rozstrzygnięcia. Zgodnie z tym przepisem wyrok prawomocny ma po-
wagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło
przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Z kolei w
myśl art. 199 § 1 pkt 2 KPC, sąd odrzuca pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomię-
dzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została prawomocnie osądzona.
Ten ostatni przepis nie został objęty podstawami kasacji, jednakże podniesienie za-
rzutu naruszenia art. 366 KPC uzasadnia rozważenie przez Sąd Najwyższy zasad-
ności przyjęcia istnienia powagi rzeczy osądzonej co do części żądań pozwu w roz-
poznawanej sprawie, jako przesłanki zaskarżonego orzeczenia w przedmiocie odrzu-
cenia pozwu.
Prawidłowo przyjął Sąd Apelacyjny, że między tymi samymi stronami została
prawomocnie osądzona sprawa o wynagrodzenie za okres od 1 sierpnia 1991 r. do 4
lipca 1995 r. Powód zarówno w tej sprawie, jak i w sprawach poprzednich wywodził
swe żądania z umowy o pracę zawartej 1 stycznia 1991 r. Decydujące w tym zakre-
sie jest żądanie i jego podstawa, a nie wyjaśnienie przez Sąd, jakie więzy rzeczywi-
ście łączyły powoda ze stroną pozwaną ani pogląd sądów co do podstawy zatrudnie-
4
nia powoda. Polemika ze stanowiskiem Sądów orzekających w poprzednich spra-
wach, odnoszącym się do podstawy zatrudnienia powoda, jest w tej sprawie bez-
przedmiotowa.
Na stronie czwartej kasacji [...] sam powód podaje, że w poprzedniej sprawie [...] roz-
szerzył pozew „o kolejne elementy, w tym o zapłatę przez Urząd Gminy i Miasta wy-
nagrodzenia - powołując się w tym zakresie na konkretne umowy o pracę”. Rozstrzy-
gnięcie o tych żądaniach (zapłaty wynagrodzenia za okres od 1 sierpnia 1991 r. do 6
maja 1992 r.) w owej sprawie stanowiło podstawę częściowego odrzucenia pozwu (z
powodu powagi rzeczy osądzonej) przez Sąd Rejonowy w Świdnicy zawartego w
wyroku z dnia 4 lipca 1995 r. [...]. Postanowienie to nie zostało zaskarżone. Tym sa-
mym wyrokiem powództwo o wynagrodzenie przeciwko Urzędowi Gminy i Miasta w
J.Ś. zostało oddalone w pozostałym zakresie, czyli za okres od 7 maja 1992 r. do 4
lipca 1995 r. Przepis art. 366 KPC nie został błędnie zinterpretowany przez Sąd
Apelacyjny. Przymiot powagi rzeczy osądzonej został przezeń przydany wyrokom
rozstrzygającym o tych samych żądaniach powoda skierowanych przeciwko temu
samemu pozwanemu. W kasacji nie zakwestionowano skutecznie zastosowania tego
przepisu. Zawarta w kasacji polemika ze słusznością rozstrzygnięć w osądzonych
sprawach jest bezprzedmiotowa, podobnie jak powoływanie się na inne wyroki zapa-
dłe wobec innej strony pozwanej.
Kasacja jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw podlegała zatem od-
daleniu (art. 39312
KPC).
========================================