II UKN 248/00
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Korekty wprowadzone przez SAOS:
Zmiana nazwy izby Sądu Najwyższego z "Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych" na "Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych".
Automatyczne korekty wprowadzone przez system SAOS w czasie importu orzeczenia z zewnętrznego systemu
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II UZP 22/78
Pełny tekst orzeczenia
Wyrok z dnia 28 lutego 2001 r.
II UKN 248/00
Prawa do renty rodzinnej nie można nabyć po osobie, która - nie speł-
niając warunków ustawowych - uzyskała świadczenia w wyniku błędnej decyzji
organu rentowego.
Przewodniczący SSN Barbara Wagner, Sędziowie: SN Beata Gudowska
(sprawozdawca), SA Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2001 r. sprawy z wniosku
Marcina M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w B. Inspektoratowi w A.
o rentę rodzinną, na skutek kasacji organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego
w Białymstoku z dnia 16 lutego 2000 r. [...]
z m i e n i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sąd Okręgowe-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku i oddalił odwołanie.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w A. z dnia 30 września
1994 r. przyznana została Wacławowi M. renta inwalidzka, którą pobierał do dnia
zgonu. Decyzją z dnia 31 marca 1999 r. Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
w B. odmówił jego synowi Marcinowi przyznania renty rodzinnej, stwierdziwszy, że
ojciec uzyskał rentę inwalidzką na skutek błędnej decyzji organu rentowego, nie
spełniwszy do niej warunków ustawowych.
Sąd Okręgowy w Białymstoku uwzględnił odwołanie i przyznał ubezpieczone-
mu rentę rodzinną, a Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 16 lutego 1999
r. oddalił apelację organu rentowego. Sąd drugiej instancji, nawiązując do decyzji
ustalającej prawo do renty zmarłego ojca ubezpieczonego, ustalił, że ubezpieczony
spełnił przewidziany w art. 65 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i ren-
tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) waru-
2
nek nabycia prawa do renty rodzinnej po ojcu, jako osobie, która w chwili śmierci
miała ustalone prawo do renty.
Kasacja organu rentowego została oparta na podstawie naruszenia przepisu
art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez
jego błędną wykładnię, dokonaną w oderwaniu od art. 100 tej ustawy. Skarżący wno-
sił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi o prawie do renty rodzinnej członków
rodziny pracownika, który w chwili śmierci miał ustalone prawo do emerytury lub
renty inwalidzkiej albo spełniał warunki wymagane do uzyskania jednego z tych
świadczeń. Nie są to warunki alternatywne. Nie można ich rozumieć w sposób pre-
zentowany przez Sąd Apelacyjny, że wystarczy, aby osoba, po której przysługuje
świadczenie, miała ustalone prawo do renty bez względu na to, czy spełniała warunki
wymagane do przyznania świadczenia. Przeciwnie, nie istnieje możliwość nabycia
prawa do renty rodzinnej po pracowniku, który w chwili śmierci nie spełniał warunków
wymaganych do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej. Pogląd ten, zachowujący
w pełni aktualność, wyrażony został jeszcze na gruncie art. 108 w związku z art. 44 i
45 dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym
(jednolity tekst: Dz.U. z 1956 r. Nr 43, poz. 200), w wyroku Trybunału Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 25 lutego 1959 r., TR III 838/58 (OSPiKA 1960 nr 7-8, poz. 183) i
powtórzony - na gruncie art. 30 pkt 2 w związku z art. 116 ustawy z dnia 23 stycznia
1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U. Nr 3, poz. 6 ze zm.) - w
uchwale Sądu Najwyższego z dnia 4 września 1978 r., II UZP 22/78 (OSNCP 1979 z.
3, poz. 47).
Ustalenie prawa do świadczeń w sytuacji, gdy nie zostały spełnione warunki
przewidziane ustawą, nie prowadzi do nabycia prawa do nich ani nie odpowiada na-
byciu tego prawa z mocy art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emerytu-
rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Faktu, że ojcu ubezpieczone-
go przyznano prawo do świadczeń, mimo braku uprawnień, nie można pomijać przy
ustalaniu prawa do renty rodzinnej po nim, albowiem decyzja ustalająca prawo do
świadczeń w wyniku błędu organu rentowego, nawet ostateczna i prawomocna w
3
stosunku do Wacława M., nie rodzi żadnych skutków prawnych w zakresie prawa
jego następców. Odmienne pojmowanie powstania prawa do świadczeń prowadzi-
łoby do nadania decyzjom Zakładu Ubezpieczeń Społecznych charakteru konstytu-
tywnego, którego nie mają.
Z tych względów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39315
KPC, orzekł, jak w
sentencji.
========================================
II UKN 248/00
Prawa do renty rodzinnej nie można nabyć po osobie, która - nie speł-
niając warunków ustawowych - uzyskała świadczenia w wyniku błędnej decyzji
organu rentowego.
Przewodniczący SSN Barbara Wagner, Sędziowie: SN Beata Gudowska
(sprawozdawca), SA Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2001 r. sprawy z wniosku
Marcina M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w B. Inspektoratowi w A.
o rentę rodzinną, na skutek kasacji organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego
w Białymstoku z dnia 16 lutego 2000 r. [...]
z m i e n i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sąd Okręgowe-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku i oddalił odwołanie.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w A. z dnia 30 września
1994 r. przyznana została Wacławowi M. renta inwalidzka, którą pobierał do dnia
zgonu. Decyzją z dnia 31 marca 1999 r. Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
w B. odmówił jego synowi Marcinowi przyznania renty rodzinnej, stwierdziwszy, że
ojciec uzyskał rentę inwalidzką na skutek błędnej decyzji organu rentowego, nie
spełniwszy do niej warunków ustawowych.
Sąd Okręgowy w Białymstoku uwzględnił odwołanie i przyznał ubezpieczone-
mu rentę rodzinną, a Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 16 lutego 1999
r. oddalił apelację organu rentowego. Sąd drugiej instancji, nawiązując do decyzji
ustalającej prawo do renty zmarłego ojca ubezpieczonego, ustalił, że ubezpieczony
spełnił przewidziany w art. 65 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i ren-
tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) waru-
2
nek nabycia prawa do renty rodzinnej po ojcu, jako osobie, która w chwili śmierci
miała ustalone prawo do renty.
Kasacja organu rentowego została oparta na podstawie naruszenia przepisu
art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez
jego błędną wykładnię, dokonaną w oderwaniu od art. 100 tej ustawy. Skarżący wno-
sił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi o prawie do renty rodzinnej członków
rodziny pracownika, który w chwili śmierci miał ustalone prawo do emerytury lub
renty inwalidzkiej albo spełniał warunki wymagane do uzyskania jednego z tych
świadczeń. Nie są to warunki alternatywne. Nie można ich rozumieć w sposób pre-
zentowany przez Sąd Apelacyjny, że wystarczy, aby osoba, po której przysługuje
świadczenie, miała ustalone prawo do renty bez względu na to, czy spełniała warunki
wymagane do przyznania świadczenia. Przeciwnie, nie istnieje możliwość nabycia
prawa do renty rodzinnej po pracowniku, który w chwili śmierci nie spełniał warunków
wymaganych do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej. Pogląd ten, zachowujący
w pełni aktualność, wyrażony został jeszcze na gruncie art. 108 w związku z art. 44 i
45 dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym
(jednolity tekst: Dz.U. z 1956 r. Nr 43, poz. 200), w wyroku Trybunału Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 25 lutego 1959 r., TR III 838/58 (OSPiKA 1960 nr 7-8, poz. 183) i
powtórzony - na gruncie art. 30 pkt 2 w związku z art. 116 ustawy z dnia 23 stycznia
1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U. Nr 3, poz. 6 ze zm.) - w
uchwale Sądu Najwyższego z dnia 4 września 1978 r., II UZP 22/78 (OSNCP 1979 z.
3, poz. 47).
Ustalenie prawa do świadczeń w sytuacji, gdy nie zostały spełnione warunki
przewidziane ustawą, nie prowadzi do nabycia prawa do nich ani nie odpowiada na-
byciu tego prawa z mocy art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emerytu-
rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Faktu, że ojcu ubezpieczone-
go przyznano prawo do świadczeń, mimo braku uprawnień, nie można pomijać przy
ustalaniu prawa do renty rodzinnej po nim, albowiem decyzja ustalająca prawo do
świadczeń w wyniku błędu organu rentowego, nawet ostateczna i prawomocna w
3
stosunku do Wacława M., nie rodzi żadnych skutków prawnych w zakresie prawa
jego następców. Odmienne pojmowanie powstania prawa do świadczeń prowadzi-
łoby do nadania decyzjom Zakładu Ubezpieczeń Społecznych charakteru konstytu-
tywnego, którego nie mają.
Z tych względów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39315
KPC, orzekł, jak w
sentencji.
========================================