Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 3 kwietnia 2001 r.
I PKN 342/00
Wyłączenie przez art. 391 § 1 KPC możliwości stosowania przed sądem
drugiej instancji art. 194-196 i 198 KPC obejmuje także wyłączenia stosowania
art. 477 KPC.
Przewodniczący SSN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Roman
Kuczyński (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2001 r. sprawy z powódz-
twa Wojciecha R. przeciwko L. Wytwórni Wódek Gatunkowych „P.” S.A. w Z.G. o
ustalenie, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy I
Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 28 lutego 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 30 listopada 1999 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Zielonej
Górze oddalił powództwo Wojciecha R. przeciwko L. Wytwórni Wódek Gatunkowych
„P.” S.A. w Z.G. o ustalenie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji pozwanej z tytułu
sprywatyzowania przedsiębiorstwa państwowego (b. L. Wytwórni Wódek Gatunko-
wych „P.”). Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód był zatrudniony w wyżej wymie-
nionym b. przedsiębiorstwie państwowym od dnia 1 czerwca 1976 r. do dnia 30
kwietnia 1993 r., a stosunek pracy został rozwiązany z inicjatywy powoda na zasa-
dzie porozumienia stron. Pozwana jest od dnia 1 stycznia 1999 r. spółką akcyjną
utworzoną w wyniku komercjalizacji poprzednio funkcjonującego przedsiębiorstwa
państwowego. W dniu 17 marca 1999 r. powód złożył pozwanej oświadczenie o
zamiarze skorzystania z prawa nieodpłatnego nabycia akcji sprywatyzowanego
przedsiębiorstwa, lecz pozwana odmówiła, ponieważ wprawdzie powód legitymuje
się co najmniej 10-letnim stażem pracy w skomercjalizowanym przedsiębiorstwie,
jednakże rozwiązanie z powodem stosunku pracy nie nastąpiło wskutek przejścia na
2
emeryturę lub rentę ani też z przyczyn dotyczących zakładu pracy o jakich mowa w
przepisach ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywa-
nia z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).
Wyrokiem z dnia 28 lutego 2000 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Zielonej Górze oddalił apelację powoda od powyższego wyroku. Sąd
drugiej instancji uznał rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego za słuszne, jednakże z in-
nych przyczyn niż wskazano w jego uzasadnieniu. Zaznaczył bowiem Sąd drugiej
instancji, iż powód domaga się w istocie nakazania złożenia oświadczenia woli prze-
noszącego akcje na jego rzecz, zaś zgodnie z przepisem § 10 ust. 1 rozporządzenia
Ministra Skarbu Państwa z dnia 3 kwietnia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad
podziału uprawnionych pracowników na grupy, ustalenia liczby akcji przypadających
na każdą z tych grup oraz trybu nabywania akcji przez uprawnionych pracowników
(Dz.U. Nr 33, poz. 200) zbycie akcji następuje w drodze umowy zawartej między
uprawnionym a Skarbem Państwa. Legitymację bierną w takiej sprawie ma zatem
wyłącznie Skarb Państwa, działający przez Ministra Skarbu Państwa, a zatem w
przedmiotowej sprawie po stronie pozwanej brak jest legitymacji prawnej. Pozwana
posiadałaby taką legitymację tylko wówczas gdyby powód, po utracie prawa do nie-
odpłatnego nabycia akcji, dochodził od niej odszkodowania na zasadach ogólnych
prawa cywilnego. Stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia
1998 r, III ZP 24/98 (OSNAPiUS z 1999 nr 17, poz. 545). Sąd drugiej instancji stwier-
dził też, że żadna ze stron nie złożyła wniosku o wezwanie do udziału w sprawie
Skarbu Państwa, zaś Sąd pierwszej instancji ma możliwość takiego wezwania z
urzędu, jednakże nie jest to jego obowiązkiem.
Kasacja powoda od powyższego wyroku zarzuca naruszenie art. 477 KPC
przez przyjęcie, że strona pozwana nie jest legitymowana biernie do występowania w
procesie.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja okazała się nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Zgodnie z przepi-
sem art. 39311
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, bierze
jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Stwierdzając, że w przed-
miotowej sprawie nieważność postępowania nie występuje Sąd Najwyższy zauważa,
3
że najwidoczniej pod wpływem motywów rozstrzygnięcia Sądu drugiej instancji po-
wód zarzut kasacji sprowadził wyłącznie do naruszenia przepisu art. 477 KPC.
Wprawdzie przepis ten stanowi, że w postępowaniu z powództwa pracownika sąd
może dokonać wezwania do udziału w sprawie o którym mowa w art. 194 § 1 i 3,
również z urzędu, jednakże po pierwsze - jak słusznie to podniósł Sąd drugiej instan-
cji, nie jest to obowiązek sądu, po drugie zaś i co ma znaczenie zasadnicze - uszło
uwadze autora kasacji, iż zgodnie z art. 391 § 1 KPC przed sądem drugiej instancji
przepisy art. 194 - 196 i 198 KPC nie mają zastosowania. Art. 194 § 1 i 3 KPC stwa-
rza możliwość wezwania przez Sąd w charakterze pozwanego w miejsce lub obok
dotychczasowego pozwanego jeszcze innej osoby, co następuje na wniosek powoda
lub pozwanego (§ 1) lub tylko powoda (§ 3). Różnica pomiędzy tymi przepisami a art.
477 KPC polega tylko na tym, że według tego ostatniego przepisu w postępowaniu
wszczętym z powództwa pracownika istnieje możliwość (ale nie konieczność) we-
zwania innej osoby do udziału w sprawie przez sąd z urzędu - czyli bez wniosku po-
woda lub dotychczasowego pozwanego. Jeżeli zatem przepis art. 391 § 1 KPC,
dotyczący postępowania przed sądem drugiej instancji, wyłącza stosowanie przepi-
sów art. 194 - 196 i 198, to należy przez to rozumieć, że tym samym wyłącza stoso-
wanie przepisu art. 477 KPC, ponieważ wyłączenie dotyczy w ogóle wezwania do
udziału w sprawie w charakterze strony, nie zaś formy wezwania (z urzędu bądź na
wniosek).
Z kolei kasacja, zgodnie z art. 392 § 1 KPC, przysługuje do Sądu Najwyższe-
go od wyroku, wydanego przez sąd drugiej instancji i kończącego postępowanie w
sprawie. Skoro zatem w postępowaniu przed sądem drugiej instancji nie było możli-
we zastosowanie art. 477 KPC, Sąd ten nie mógł przepisu tego naruszyć, co czyni
zarzut kasacji oczywiście bezzasadnym.
Z powołanych motywów Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych pod-
staw do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji
wyroku.
========================================