Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 18 kwietnia 2001 r.
I PKN 363/00
Miesięczny termin określony w art. 52 § 2 KP) rozpoczyna bieg od mo-
mentu, w którym pracodawca dowiedział się o spowodowaniu niedoboru, jeżeli
uznał to za okoliczność uzasadniającą zwolnienie.
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie: SN Jerzy Kwaśniewski,
SA Herbert Szurgacz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2001 r. sprawy z po-
wództwa Agnieszki K. i Katarzyny Z. przeciwko Andrzejowi K. o przywrócenie do
pracy i wynagrodzenie, na skutek kasacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 10 lutego 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację,
zasądził od strony pozwanej na rzecz powódek Agnieszki K. kwotę 1500 zł i
Katarzyny Z. kwotę 225 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Powódki Agnieszka K. i Katarzyna Z. domagały się przywrócenia do pracy w
Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowo-Handlowym „G.” - Andrzej K. w P., zasą-
dzenia od pozwanego wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy oraz kosztów
procesu. Wyrokiem z dnia 8 października 1999 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Łodzi
przywrócił powódki do pracy u pozwanego oraz zasądził na ich rzecz odpowiednio
kwoty 5 887,50 zł i 827,20 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez
pracy. Sąd ustalił, że powódki zajmowały u pozwanego stanowiska sprzedawczyń na
podstawie umów o pracę zawartych na czas nieokreślony. W prowadzonym przez
powódki sklepie powstał niedobór w wysokości 16 011,37 zł. O jego wyrównanie po-
zwany wzywał powódki w grudniu 1998 r., a następnie w styczniu i lutym 1999 r. Od
miesiąca września 1998 r. powódki przebywały na zwolnieniu lekarskim i w związku z
upływem w dniu 25 marca 1999 r. okresu pobierania zasiłku chorobowego wystąpiły
2
z propozycją rozwiązania z nimi umowy o pracę w trybie art. 53 KP. Pismem z dnia 1
kwietnia 1999 r. pozwany rozwiązał z powódkami umowy o pracę bez wypowiedze-
nia na podstawie art. 52 KP, wskazując jako przyczyny zwolnienia nieusprawiedli-
wioną nieobecność w pracy w dniach 26-30 marca 1999 r., spowodowanie niedobo-
ru, nieuprzejmość wobec klientów oraz „najście na sklep” 30 września 1998 r. Sąd
ustalił ponadto, że w dniach 26-30 marca 1999 r. powódki przebywały na zwolnie-
niach lekarskich, o czym pracodawca został powiadomiony 10 i 12 kwietnia; powódki
przesłały bowiem zwolnienia lekarskie do ZUS, Oddział w C. W dniu zwolnienia z
pracy powódka Agnieszka K. była w 7 tygodniu ciąży.
Zdaniem Sądu w stosunku do przyczyn zwolnienia w postaci spowodowania
niedoboru, nieuprzejmości wobec klientów oraz „najścia na sklep” pozwany przekro-
czył przewidziany art. 52 § 2 KP termin 1 miesiąca od uzyskania wiadomości o oko-
liczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Ponieważ w okresie 26-30 marca 1999
r. powódki korzystały ze zwolnienia lekarskiego, nie można postawić im zarzutu nie-
usprawiedliwionej nieobecności w pracy, a co najwyżej zarzut niepoinformowania
pracodawcy o przyczynie nieobecności, nie stanowiące jednak w okolicznościach
sprawy ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.
Wyrokiem z dnia 10 lutego 2000 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Łodzi oddalił apelację pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego. Sąd
ten podzielił ustalenia faktyczne i argumentację prawną Sądu Rejonowego. W
związku z podniesionym w apelacji zarzutem naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 8
KP przez „przywrócenie powódkom władztwa nad mieniem pozwanego przez przy-
wrócenie do pracy - mimo toczącego się przeciwko nim postępowania karnego o
przywłaszczenie mienia ... na szkodę pozwanego” Sąd drugiej instancji stwierdził, że
postępowanie karne prowadzone przeciwko powódkom zostało umorzone ze
względu na niepopełnienie zarzucanego im czynu.
W kasacji pozwany zarzucił naruszenie prawa materialnego, a mianowicie: 1.
art. 52 § 1 KP przez przyjęcie, że niezawiadomienie przez powódki pozwanego jako
pracodawcy o przyczynie nieobecności w pracy nie jest ciężkim naruszeniem pod-
stawowych obowiązków pracowniczych, 2. art. 52 § 2 KP przez przyjęcie, że bieg
terminu należy liczyć od dnia, w którym pozwany powziął wiadomość o niedoborze, a
nie od dnia, w którym mógł stwierdzić, czy niedobór jest zawiniony przez powódki, 3.
art. 8 KP przez przyjęcie, że przepis ten nie ma zastosowania do przywrócenia
powódek do pracy, 4. § 2 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Pracy z dnia 15 maja
3
1996 r. w sprawie usprawiedliwiania nieobecności w pracy (Dz.U. Nr 60, poz. 281)
przez przyjęcie, że szczególnymi okolicznościami usprawiedliwiającymi niezawiado-
mienie przez powódki pozwanego jako pracodawcy o przyczynie nieobecności w
pracy jest przesłanie zwolnień lekarskich do ZUS-u, 5. „istotne uchybienia procesowe
mające wpływ na wynik sprawy a zwłaszcza przepisów art. 228, 231 i 233 KPC przez
przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów” w związku z zaniedbaniem usta-
lenia szczególnych okoliczności nie zawiadomienia pozwanego jako pracodawcy o
przyczynie nieobecności w pracy.
Skarżący domagał się „uchylenia wyroków obu instancji i przekazanie Sądowi
Rejonowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosz-
tach postępowania”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw i skutkiem tego nie mogła zostać
uwzględniona. Nie jest zasadny zawarty w kasacji zarzut naruszenia art. 52 § 2 KP.
Przepis ten ustanawia miesięczny termin do rozwiązania umowy z winy pracownika
od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okolicznościach uzasadniających
rozwiązanie. Pozwany przyjął jako jedną z podstaw do zwolnienia bez wypowiedze-
nia na mocy art. 52 KP spowodowanie niedoboru, w związku z czym, zgodnie z re-
gułą z art. 52 § 2 termin miesięczny zaczął biec od momentu, kiedy pozwany dowie-
dział się o powstaniu niedoboru, który uznał za okoliczność uzasadniającą zwolnie-
nie. Najpóźniej był to moment, kiedy pracodawca zaczął domagać się od powódek
wyrównania niedoboru w listopadzie 1998 r. Bieg terminu nie zależy od tego, czy
okoliczność powołana jako podstawa zwolnienia usprawiedliwiała zastosowanie tego
sposobu rozwiązania umowy o pracę.
Nie jest również zasadny zarzut naruszenia art. 52 § 1 KP. W pismach zwal-
niających jako podstawa zwolnienia została między innymi wymieniona nieusprawie-
dliwiona nieobecność w pracy w dniach 26-30 marca 1999 r. Sądy obu instancji usta-
liły, że w wymienionym okresie obie powódki korzystały ze zwolnienia lekarskiego.
Należy w związku z tym przyjąć, że powołana w piśmie zwalniającym przyczyna w
rzeczywistości nie występowała i nie mogła stanowić podstawy rozwiązania umowy o
pracę bez wypowiedzenia. Stwierdzona zaświadczeniem lekarskim niezdolność do
pracy jest bowiem okolicznością usprawiedliwiającą nieobecność pracownika w
4
pracy. Sąd Rejonowy dodatkowo rozważał, czy niepowiadomienie przez powódki
pracodawcy o niemożliwości stawienia się do pracy stanowiło ciężkie naruszenie
podstawowych obowiązków pracowniczych, uzasadniające rozwiązanie umów bez
wypowiedzenia. Sąd ten doszedł do przekonania, że w okolicznościach sprawy nie-
powiadomienie niezwłocznie pracodawcy o przyczynie nieobecności w pracy stano-
wiło naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego, jednak nie można mu
przypisać cechy ciężkiego naruszenia tego obowiązku. Stanowisko to podzielił Sąd
Okręgowy.
Badanie przez Sądy obu instancji naruszenia przez powódki obowiązku nie-
zwłocznego powiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności w pracy (§ 2 ust.
2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w dnia 15 maja 1996 r. w spra-
wie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom
zwolnień od pracy, Dz.U. Nr 60, poz. 281) w istocie oznaczało badanie przyczyny nie
wymienionej w oświadczeniu pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypo-
wiedzenia. Wskazanie w pisemnym oświadczeniu pracodawcy przyczyny uzasad-
niającej rozwiązanie umowy na podstawie art. 52 KP przesądza o tym, że spór przed
sądem pracy toczy się tylko w granicach zarzutu skonkretyzowanego w pisemnym
oświadczeniu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1980 r., I PRN 86/80,
Służba Pracownicza 1981 nr 8, s. 12). Sąd nie może badać innych przyczyn, które
również mogłyby uzasadniać tryb przewidziany art. 52 KP, a pracodawca jest po-
zbawiony możliwości powoływania się w toku sporu na takie inne przyczyny. Z po-
wyższych względów zarzut kasacji, iż Sąd Okręgowy nietrafnie przyjął, że niezawia-
domienie pozwanego o przyczynie nieobecności w pracy nie stanowi ciężkiego naru-
szenia podstawowego obowiązku pracowniczego - jest bezzasadny. Z tych samych
względów bezzasadny jest zarzut kasacji naruszenia § 2 ust. 1-3 powołanego wyżej
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r.
Przepis art. 8 KP, którego naruszenie również zarzuca skarżący, dotyczy nad-
użycia prawa. Jego celem jest uniemożliwienie skorzystania z przysługującego
prawa wówczas, gdy prowadziłoby to do sprzeczności z zasadami współżycia spo-
łecznego lub ze społeczno-gospodarczym jego przeznaczeniem. Z uzasadnienia ka-
sacji wynika, że zarzut naruszenia art. 8 KP dotyczy orzeczenia przez Sąd Rejonowy
i podtrzymania przez Sąd Okręgowy orzeczenia o przywróceniu do pracy zamiast
odszkodowania (art. 56 KP). Wybór roszczenia w związku z wadliwym rozwiązaniem
umowy o pracę bez wypowiedzenia przysługuje pracownikowi. Ingerencja sądu ma
5
charakter wyjątkowy i może wynikać z uwzględnienia korzystania z prawa w grani-
cach wyznaczonych art. 8 KP. Okoliczności sprawy nie dostarczyły żadnych podstaw
do odmowy ochrony prawnej roszczenia o przywrócenie do pracy. Sąd Okręgowy
trafnie podkreślił, że postępowanie karne w sprawie niedoboru zostało umorzone ze
względu na niepopełnienie przez powódki zarzucanego im czynu zagarnięcia mienia.
W związku z zarzutami kasacji dotyczącymi naruszenia przepisów prawa pro-
cesowego, należy stwierdzić, że po pierwsze, Sąd Najwyższy orzeka w granicach
kasacji, które wyznaczone są przez wskazane w nich podstawy, sprowadzające się
do zarzutu naruszenia konkretnych przepisów prawa procesowego (art. 39311
w
związku z art. 3931
KPC). Po drugie, Sąd Najwyższy nie jest obowiązany rozważać,
jakie przepisy miał na myśli skarżący formułując zarzut „uchybień procesowych ... a
zwłaszcza przepisów ...”, w związku z czym granice kasacji wyznacza powołanie się
na naruszenie przepisów art. art. 228, 231 i 233 KPC. Z uzasadnienia kasacji wynika,
że zarzuty procesowe, dotyczące wymienionych przepisów, odnoszą się wyłącznie
do okoliczności związanych z niepowiadomieniem pracodawcy o przyczynie nie-
obecności w pracy. Wykraczają one tym samym poza przedmiot sporu, który wyzna-
czają przyczyny wskazane w oświadczeniu pracodawcy o rozwiązaniu umowy o
pracę bez wypowiedzenia.
Skoro kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, Sąd Najwyższy orzekł
jak w sentencji (art. 39312
KPC).
========================================