Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 30 maja 2001 r., III CZ 36/01
Okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji, o których mowa w art.
3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. powinny być – podobnie jak pozostałe elementy
przewidziane w tym przepisie – przedstawione w wydzielonej części kasacji,
jako odrębny element pisma procesowego.
Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca), Sędzia SN
Bronisław Czech, Sędzia SA Jan Kremer
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Banku Handlowego w W., S.A. Oddział
w L. przeciwko Piotrowi B. i Sylwii B. o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na
posiedzeniu niejawnym w dniu 30 maja 2001 r., zażalenia pozwanych na
postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 15 marca 2001 r.
oddalił zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 15 marca 2001 r. Sąd Apelacyjny w Lublinie odrzucił
kasację pozwanych Piotra i Sylwii B. od wyroku tego Sądu z dnia 31 stycznia
2001 r., albowiem nie zawiera ona – wymaganego przez art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. –
przedstawienia okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie.
W zażaleniu pozwani zakwestionowali stanowisko Sądu drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W sytuacji, gdy postanowienie Sądu Apelacyjnego zaskarżone przez pozwanych
kasacją zostało wydane w dniu 31 stycznia 2001 r., do postępowania kasacyjnego –
także do złożenia i, ewentualnie, rozpoznania kasacji – mają zastosowanie przepisy
kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja
2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie
rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554),
która weszła w życie z dniem 1 lipca 2000 r. (por. też art. 5 ust. 2 i art. 6 tej ustawy).
Spośród wielu zmian dokonanych wymienioną ustawą w zakresie środków
odwoławczych, a zwłaszcza w przepisach rozdziału 11
, na plan pierwszy – obok
nowego unormowania dopuszczalności kasacji – wysuwa się wprowadzenie
wstępnego badania kasacji, podejmowanego przez Sąd Najwyższy przed jej
rozpoznaniem. Istotą tej instytucji jest upoważnienie Sądu Najwyższego do odmowy
przyjęcia kasacji do rozpoznania, gdy jej wstępne badanie, dokonywane po
skutecznym wniesieniu kasacji, daje podstawy do stwierdzenia, że nie zachodzą
okoliczności uzasadniające wyrokowanie w sprawie przez najwyższą instancję
sądową.
Wprowadzeniu wstępnego badania kasacji pod kątem dopuszczenia jej do
rozpoznania, towarzyszy zmiana art. 3933
k.p.c., zgodnie z którym kasacja – obok
oznaczenia zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem zakresu zaskarżenia,
przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia oraz wniosku o uchylenie lub
zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany – powinna
obecnie zawierać także przedstawienie okoliczności uzasadniających jej
rozpoznanie.
W postanowieniu z dnia 9 listopada 2000 r., II CKN 1385/00 (OSNC 2001, nr 3,
poz. 51) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że brak polegający na nieprzedstawieniu tych
okoliczności powoduje odrzucenie kasacji bez wzywania o jego uzupełnienie. Z
kolei, w postanowieniu z dnia 12 grudnia 2000 r., V CKN 1780/00 (OSNC 2001, nr
3, poz. 52) uściślił to stanowisko stwierdzeniem, że spełnienie obowiązku
wynikającego z art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. nie może polegać na odwołaniu się przez
skarżącego do uzasadnienia podstaw kasacyjnych, bez przedstawienia okoliczności
wskazanych w wymienionym przepisie (por. także postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002, nr 1, poz. 11).
W świetle tych orzeczeń, które skład Sądu Najwyższego rozpoznający zażalenie
w pełni podziela, jest oczywiste, że środek wniesiony przez pozwanych w niniejszej
sprawie zawiera braki, które odbierają mu cechy kasacji. Skarżący bowiem nie tylko
nie przytoczyli podstaw kasacyjnych przez ich wyraźnie wyodrębnienie i nazwanie
(zarzucili jedynie „rażące naruszenie” wskazanych przepisów), ale nie podjęli także
najmniejszej próby przedstawienia, że w sprawie występuje zagadnienie prawne
wymagające zaangażowania Sądu Najwyższego, albo że istnieje potrzeba wykładni
przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów. Należy jeszcze raz podkreślić, co na tle
struktury gramatycznej i logicznej przepisu art. 393 § 1 k.p.c. jest oczywiste, że
wymaganie kasacji określone w pkt 3 tego przepisu nie może być utożsamiane
z wymaganiem wskazanym w pkt 2, a zatem przytoczenie podstaw kasacyjnych
i ich uzasadnienie, nawet najbardziej dojrzałe jurydycznie, nie oznacza eo ipso
przedstawienia okoliczności uzasadniających przyjęcie kasacji do rozpoznania.
Za tym stanowiskiem przemawia jeszcze jeden argument. W piśmiennictwie,
odwołującym się do argumentów historycznych i prawnoporównawczych, a także
w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 147), dostatecznie jasno
i przekonywająco uwypuklono tkwiący w kasacji element interesu publicznego,
w związku z czym, także z punktu widzenia jego zaspokojenia, nie może być
uznane za wystarczające samo tylko wskazanie w kasacji wytykanych podstaw i ich
uzasadnienie, lecz konieczne jest osobne przedstawienie, z jakich względów –
wykraczających poza toczący się między stronami spór prywatnoprawny – sprawa
powinna przejść na trzeci szczebel instancji, a kasacja zasługuje na rozpoznanie
przez Sąd Najwyższy, naczelny organ władzy sądowniczej. Poza tym, stawiane
kasacji wysokie wymagania profesjonalne (por. art. 3932
k.p.c.) są wystarczającym
oparciem dla tezy, że okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji powinny być,
podobnie jak pozostałe elementy przewidziane w art. 3933
§ 1 k.p.c., przedstawione
w wydzielonej części kasacji, jako odrębny typograficznie element pisma
procesowego, obok oznaczenia zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem zakresu
zaskarżenia, przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia, a także wniosku
o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub
zmiany. Kasacja powinna być zatem tak skonstruowana i zredagowana, aby
zarówno przeciwnik procesowy, jak i Sąd Najwyższy, nie musiał poszukiwać w
wywodzie kasacyjnym, a tym bardziej domyślać się, wszystkich jej elementów.
Kasacja pozwanych powyższych wymagań nie spełnia, toteż Sąd Apelacyjny
trafnie ją odrzucił (art. 3935
k.p.c.).
Z tych przyczyn zażalenie należało oddalić, po uznaniu, że podjęta przez
pozwanych próba uzupełnienia kasacji przez wskazanie w zażaleniu okoliczności
uzasadniających jej rozpoznanie jest spóźniona i bezskuteczna (art. 385 w związku
z art. 397 § 1 i art. 39318
§ 3 k.p.c.).