Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 29 sierpnia 2001 r., IV CZ 118/01
Przedstawienie okoliczności uzasadniających rozpoznanie kasacji po jej
złożeniu, ale przed upływem terminu do jej wniesienia, jest prawnie
skuteczne.
Sędzia SN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący), Sędzia SN Elżbieta
Skowrońska -Bocian, Sędzia SA Jan Górowski (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Jana L. przeciwko Grażynie L. o rozwód,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 sierpnia
2001 r. zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia
10 maja 2001 r.
uchylił zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 10 maja 2001 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku odrzucił
kasację powoda Jana L. od wyroku tego Sądu z dnia 22 marca 2001 r., wobec
nieprzedstawienia okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie.
W zażaleniu pełnomocnik powoda zarzucił, że w kasacji przedstawił okoliczności
uzasadniające jej rozpoznanie, albowiem w terminie do wniesienia kasacji spełnił
wymóg określony w art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. Wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wprowadzenie instytucji wstępnego badania kasacji (art. 393 k.p.c.)
doprowadziło do zmian innych unormowań tego środka odwoławczego, do których
należy między innymi postawienie tej skardze dodatkowego wymogu, określonego
w art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. Celem jego spełnienia jest przestawienie Sądowi
Najwyższemu powodów, które – zdaniem skarżącego – przesądzają, że kasacja
powinna zostać rozpoznana. Są one istotne dla wstępnego badania kasacji i jej
wyników, a nie dla późniejszego stadium postępowania, to jest rozpoznania kasacji.
Właśnie ze względu na nowy możliwy sposób zakończenia postępowania
kasacyjnego nadano obowiązkowi z art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. walor zrównany z
obowiązkiem przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia (art. 3933
§ 1
pkt 2 k.p.c.). Nie są to jednak obowiązki tożsame, zatem nie jest spełnieniem
wymogu z art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. odwołanie się przez skarżącego do
uzasadnienia podstaw kasacyjnych bez przedstawienia okoliczności wskazanych w
art. 393 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2000 r.,
V CKN 1780/00, OSNC 2001, nr 3, poz. 52).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że braki kasacji w zakresie
elementów konstrukcyjnych powodują, iż kasacja jest dotknięta brakiem istotnym,
nieusuwalnym w trybie właściwym dla uzupełnienia braków formalnych pisma
procesowego i w związku z tym podlega odrzuceniu a limine (por. np. uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1938 r., C.III. 319/37,
Zb. Urz. 1938., poz. 303 albo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca
2000 r., II CKN 711/00, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 151). Nieprzedstawienie zatem w
kasacji okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie (art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c.)
powoduje odrzucenie kasacji bez wzywania o uzupełnienie tego braku (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2000 r., II CKN 1385/00,
OSNC 2000, nr 3, poz. 51).
Niemniej strona może, z własnej inicjatywy, uzupełnić ten brak przed upływem
terminu do wniesienia kasacji (art. 3934
k.p.c.). Skoro bowiem uprawniona jest do
złożenia kasacji, nawet w ostatnim dniu terminu, to nie ma przeszkody, aby w tym
czasie z własnej inicjatywy uzupełniła braki wcześniej wniesionej kasacji w zakresie
jej wymogów konstrukcyjnych, objęte hipotezą art. 3933
§ 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 13 stycznia 1998 r., II CKN 517/97, OSNC 1998, nr 7-8, poz.
127 i orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1937 r., C.III. 2047/36,
Zb. Urz. 1938, poz. 41). Takie stanowisko jest zgodne z zasadą rozporządzalności
czynności procesowych. Do chwili upływu terminu do wniesienia kasacji znajduje
się ona w sferze pełnej dyspozycyjności strony, z której wynika uprawnienie do
zmiany kasacji już wniesionej.
Stosownie do art. 392 k.p.c., stronie przysługuje kasacja. Oznacza to, że ocenie
dopuszczalności podlegać może tylko jedna kasacja (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 14 grudnia 1999 r., II CZ 139/99, OSP 2001, nr 2, poz. 25), a
więc jedynie pierwsza, aż do chwili uprawomocnienia się postanowienia
umarzającego postępowanie na skutek jej cofnięcia bądź odrzucającego kasację.
Wprawdzie tego rodzaju postanowienia stają się skuteczne z chwilą ogłoszenia,
a jeżeli ogłoszenia nie było – z chwilą podpisania sentencji (art. 360 k.p.c.), ale
skutek związania nimi stron i sądów, na podstawie art. 365 § 1 k.p.c., uzyskują, gdy
stają się prawomocne. Dopiero zatem prawomocne odrzucenie środka
odwoławczego niweczy wszelkie skutki procesowe związane z jego wniesieniem,
a nawet zapobiega ich powstaniu. Wywód ten prowadzi do wniosku, że przed
uprawomocnieniem się tych orzeczeń strona nie jest uprawniona do złożenia
drugiej kasacji, choć może w terminie otwartym do jej wniesienia, z własnej
inicjatywy uzupełnić jej wymogi określone w art. 3933
§ 1 k.p.c.
Zaprezentowana wykładnia ma na względzie zasadę ekonomii procesowej,
z której wynika postulat eliminowania czynności zbędnych, przedłużających proces
(por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1970 r., III CZP 58/70,
OSNCP 1971, nr 9, poz. 146). Charakter postępowania kasacyjnego i wysoki
stopień jego sformalizowania nie powinien kolidować z realizacją uprawnień
procesowych stron wynikających wprost z kodeksu postępowania cywilnego. (...)
Kasację złożoną w dniu 2 maja 2001 r. Sąd Apelacyjny odrzucił postanowieniem
z dnia 10 maja 2001 r., to jest w terminie do jej wniesienia, który upływał 11 maja
2001 r. Tymczasem w dniu 11 maja 2001 r. skarżący wniósł pismo procesowe, w
którym powołał art. 3933
§ 1 i § 3 k.p.c. i zaznaczył, że zaskarża wyrok w całości
oraz wskazał, iż w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne.
Sąd Apelacyjny nie mógł więc zbadać, czy pismo to zawiera okoliczności
uzasadniające rozpoznanie kasacji wobec wcześniejszego jej odrzucenia. Nie jest
zatem celowe rozstrzyganie w przedmiocie odrzucenia kasacji z powodu braku
wymogów określonych w art. 3933
§ 1 k.p.c. w terminie do jej wniesienia (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1997 r., II UZ 14/96, OSNAPUS
1997, nr 16, poz. 304).
Z powyższych przyczyn zażalenie jest uzasadnione (art. 386 § 4 k.p.c. w związku
z art. 39319
k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13