Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 7 WRZEŚNIA 2001 R.
III KO 13/01
Konsekwencje procesowe złożenia wniosku o wznowienie postępo-
wania, naruszającego dozwolony kierunek zaskarżenia, wskazany w art.
540 § 1 pkt 2 k.p.k., określają przepisy art. 429 § 1 i 430 k.p.k., mające od-
powiednie zastosowanie w tym postępowaniu (art. 545 § 1 k.p.k.). Obligują
one – prezesa sądu do odmowy przyjęcia takiego wniosku, a sąd, w razie
skierowania wniosku na posiedzenie, do pozostawienia go bez rozpozna-
nia.
Przewodniczący – sędzia SN H. Gradzik (sprawozdawca).
Sędziowie SN: P. Kalinowski, Z. Stefaniak.
Sąd Najwyższy w sprawie Jana H., na posiedzeniu bez udziału stron,
w dniu 7 września 2001 r., po sprawdzeniu wymogów formalnych wniosku
pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego Jana C. o wznowienie postępo-
wania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w L.
z dnia 3 czerwca 1988 r., zmienionego wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia
20 grudnia 1988 r.
p o s t a n o w i ł pozostawić wniosek bez rozpoznania (…).
U Z A S A D N I E N I E
2
Wyrokiem z dnia 3 czerwca 1988 r. Sąd Wojewódzki w L. uznał Jana
H. za winnego tego, że w dniu 1 sierpnia 1986 r. w L., w stanie ograniczo-
nej w znacznym stopniu poczytalności, w zamiarze pozbawienia życia Eu-
genii M. uderzył ją kilkakrotnie siekierą w głowę, w następstwie czego na-
stąpił jej zgon – tj. przestępstwa z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 25 § 2 k.k. i
na podstawie tych przepisów, przy zastosowaniu nadzwyczajnego złago-
dzenia kary skazał go na karę 5 lat pozbawienia wolności.
Po rozpoznaniu rewizji obrońcy Sąd Najwyższy zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że oskarżonego Jana H. uniewinnił od popełnienia
zarzuconego mu czynu (wyrok SN z dnia 20 grudnia 1988 r.).
W dniu 22 marca 2001 r. pełnomocnik Jana C., który uczestniczył w
postępowaniu sądowym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, złożył
wniosek o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyro-
kiem.
Jako podstawę dochodzonego wznowienia powołał nowe fakty i do-
wody nie znane przedtem sądowi, wskazujące na to, że Jan H., „był na-
rzędziem innych osób, które zdecydowały o śmierci Eugenii M. i dlatego
pozbawił ją życia”. Wskazał osoby, które mogłyby potwierdzić te fakty.
Sąd Najwyższy zważył:
Treść złożonego wniosku skłania do skonfrontowania go z nowymi
uregulowaniami proceduralnymi co do wznowienia postępowania wprowa-
dzonymi do kodeksu postępowania karnego z 1997 r. Ukształtowane zo-
stały one, między innymi, przepisem art. 545 § 1 k.p.k., który, odsyłając do
odpowiednio stosowanych przepisów, zamieszczonych w innych rozdzia-
łach kodeksu, silniej niż uczyniono to w kodeksie postępowania karnego z
1969 r., związał postępowanie „wznowieniowe” z modelem postępowania
odwoławczego.
Zmiany dotyczą zwłaszcza wstępnej kontroli wniosku o wznowienie
postępowania. O ile w poprzedniej kodyfikacji w ogóle nie przewidziano
3
możliwości odmowy przyjęcia wniosku przez prezesa sądu, gdyż przepis
art. 479 § 1 d.k.p.k. nie odsyłał do art. 377 § 2 d.k.p.k., a pozostawienie
wniosku bez rozpoznania, w trybie art. 479 § 1 w zw. z art. 381 d.k.p.k.,
przewidywał tylko w wypadku jego cofnięcia (por. M. Biłyj, A. Murzynowski
– Wznowienie postępowania karnego w świetle prawa i praktyki, Warsza-
wa 1980, s. 69 i 134), to w aktualnym stanie prawnym obie te kwestie
przedstawiają się inaczej. Poprzez odesłanie w art. 545 § 1 k.p.k. do od-
powiednio stosowanych przepisów art. 429 i 430 § 1 k.p.k., ustawodawca
nałożył na prezesa sądu, a także na sąd, obowiązek kontroli wymogów
formalnych wniosku w takim w zasadzie zakresie, jak w odniesieniu do
zwykłego środka odwoławczego.
Sprawdzeniu podlega zatem, czy wniosek o wznowienie postępowa-
nia spełnia wymogi formalne przewidziane dla pisma procesowego w art.
119 § 1 k.p.k. i dodatkowo określone w przepisach art. 541 § 2 i 545 § 2
k.p.k., czy wniosek pochodzi od osoby uprawnionej, czy przedmiotem za-
skarżenia jest rozstrzygnięcie naruszające prawa wnioskodawcy lub szko-
dzące jego interesom oraz czy jest prawnie dopuszczalny. Przy niespeł-
nieniu któregokolwiek z tych warunków prezes sądu wzywa wnioskodawcę
do uzupełnienia braku w terminie 7 dni, a po jego bezskutecznym upływie,
bądź wtedy, gdy braku nie można usunąć (okoliczności wymienione w art.
429 § 1 k.p.k.), odmawia przyjęcia wniosku. W wypadku, gdyby niespełnia-
jący wymogów formalnych wniosek został skierowany na posiedzenie, sąd
winien pozostawić go bez rozpoznania. Tylko wniosek czyniący zadość
wszystkim wskazanym wyżej warunkom może być merytorycznie rozpo-
znany.
Dla oceny wniosku złożonego przez pełnomocnika oskarżyciela po-
siłkowego, z punktu widzenia dopuszczalności, istotne znaczenie ma po-
wołana podstawa prawna żądanego wznowienia postępowania. Stanowi ją
przepis art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k. Skarżący wskazuje na ujawnienie się po
4
wydaniu prawomocnego orzeczenia nowych faktów i dowodów, nie zna-
nych przedtem sądowi (propter nova). Domaga się wznowienia postępo-
wania zakończonego wyrokiem uniewinniającym i powołuje dowody mają-
ce potwierdzić, że Jan H. popełnił zarzucony mu w akcie oskarżenia czyn
przestępny.
Z brzmienia art. 540 § 1 pkt 2 lit. a, b, c k.p.k. wynika jednakowoż, że
wznowienie postępowania na jego podstawie może nastąpić tylko na ko-
rzyść skazanego (oskarżonego). A skoro tak, to zauważyć należy, że żą-
danie wnioskodawcy nie mieści się w granicach dopuszczalnego ustawowo
wzruszenia prawomocnego orzeczenia tym nadzwyczajnym środkiem za-
skarżenia. Konsekwencje procesowe złożenia wniosku o wznowienie po-
stępowania, naruszającego dozwolony kierunek zaskarżenia, wskazany w
art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k., określają przepisy art. 429 § 1 i 430 k.p.k., mające
odpowiednie zastosowanie w tym postępowaniu (art. 545 § 1 k.p.k.). Obli-
gują one – prezesa sądu do odmowy przyjęcia takiego wniosku, a sąd, w
razie skierowania wniosku na posiedzenie, do pozostawienia go bez roz-
poznania.
Kierując się powyższymi motywami, Sąd Najwyższy uznał złożony
wniosek o wznowienie postępowania za niedopuszczalny z mocy ustawy i
jako taki pozostawił bez rozpoznania, a o kosztach sądowych orzekł zgod-
nie z art. 639 k.p.k.