Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 12 września 2001 r.
I PZ 59/01
Na podstawie art. 9 KPC strona ma prawo otrzymać w każdym czasie od-
pis wyroku i sporządzonego uzasadnienia, niezależnie od uprawnienia otrzy-
mania wyroku z uzasadnieniem sporządzonym na jej żądanie zgłoszone w ter-
minie określonym w art. 328 § 1 KPC lub art. 387 § 3 KPC. Doręczenie odpisu
wyroku z uzasadnieniem na podstawie art. 9 KPC nie otwiera drogi do wniesie-
nia apelacji lub kasacji.
Przewodniczący SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym dniu 12 września
2001 r. sprawy z powództwa Mieczysława N. przeciwko H.-W. S.A. w W. o zapłatę,
na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia
15 maja 2001 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z 11 marca 1999 r. [...] zmienił wyrok
Sądu Wojewódzkiego we Włocławku z 31 marca 1998 r. [...] w sprawie z powództwa
Mieczysława N. i Jerzego O. przeciwko „H.-W.” S.A. w W. o wynagrodzenie za pro-
jekt racjonalizatorski.
Na wniosek powodów o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie odpi-
su wyroku z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny doręczył odpis wyroku z 11 marca 1999
r. pełnomocnikowi procesowemu powodów - adwokat Teresie P. - w dniu 18 wrześ-
nia 1999 r. W dniu 24 listopada 1999 r. adwokat Teresa P. wniosła w imieniu obydwu
powodów jako ich pełnomocnik procesowy kasację od wyroku z 11 marca 1999 r.,
opierając ją na podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie art. 368 pkt 1 KPC w związku z nienależytym rozważe-
2
niem interesu stron i zasad współżycia społecznego, błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 czerwca 1994 r. w
sprawie projektów wynalazczych, błędną interpretację prawa wynalazczego, całko-
wite pominięcie najistotniejszych dokumentów źródłowych, obniżenie należnego po-
wodom wynagrodzenia jeszcze o ¼ ze względu na skutki inflacji. Do kasacji został
dołączony wniosek powoda Mieczysława N. o przywrócenie terminu do wniesienia
kasacji.
Postanowieniami z 21 grudnia 1999 r. Sąd Apelacyjny odrzucił kasację powo-
da Jerzego O. (jako wniesioną po upływie terminu określonego w art. 3934
KPC) i
przywrócił powodowi Mieczysławowi N. termin do wniesienia kasacji od wyroku z 11
marca 1999 r.
Akta sprawy wraz z kasacją zostały przedstawione Sądowi Najwyższemu.
Pismem procesowym z 8 grudnia 2000 r. powód Mieczysław N. poinformował
Sąd o cofnięciu pełnomocnictwa procesowego udzielonego adwokat Teresie P., a
następnie pismem z 22 grudnia 2000 r. wniósł o ustanowienie dla niego adwokata z
urzędu, uzasadniając swój wniosek tym, że ze względu na trudną sytuację material-
ną nie jest w stanie pokryć kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy zwrócił akta sprawy Sądowi Apelacyjnemu w celu rozpoznania
wniosku powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Postanowieniem z 23 lutego 2001 r. Sąd Apelacyjny, po rozpoznaniu „wniosku
powoda o ustanowienie adwokata z urzędu w postępowaniu kasacyjnym”, uwzględnił
wniosek i ustanowił dla powoda Mieczysława N. adwokata z urzędu. Okręgowa Rada
Adwokacka w G. wyznaczyła pełnomocnikiem powoda adwokata Henryka M.
Pismem z 15 marca 2001 r. adwokat Henryk M. powiadomił Sąd Apelacyjny w
Gdańsku, że - jego zdaniem - wyznaczenie go pełnomocnikiem z urzędu dla powoda
w postępowaniu kasacyjnym oznacza, iż ma przygotować i wnieść kasację. W
związku z tym wniósł o nadesłanie mu odpisu wyroku Sądu drugiej instancji z uza-
sadnieniem, ponieważ - wobec niedoręczenia mu odpisu tego wyroku - nie ma moż-
liwości przygotowania i wniesienia kasacji ani innego pisma procesowego w imieniu
Mieczysława N. W odpowiedzi na ten wniosek Sąd Apelacyjny doręczył pełnomocni-
kowi powoda adwokatowi Henrykowi M. w dniu 30 marca 2001 r. odpis wyroku z
uzasadnieniem.
W dniu 27 kwietnia 2001 r. pełnomocnik powoda wniósł kasację, wskazując
jako podstawy kasacyjne: 1) naruszenie prawa materialnego - § 28 ust. 2 pkt 2 za-
3
łącznika do zarządzenia Ministra - Kierownika Urzędu Postępu Naukowo-Technicz-
nego i Wdrożeń z 31 stycznia 1986 r. (M.P. Nr 12, poz. 87) w związku z art. 65 § 1
KC, a ponadto art. 481 § 1 i 2 KC, 2) naruszenie przepisów postępowania - art. 236
KPC w związku z art. 258 KPC, a także art. 236 KPC w związku z art. 278 § 1 KPC.
Zaskarżonym postanowieniem z 15 maja 2001 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku
odrzucił kasację powoda z 27 kwietnia 2001 r. W uzasadnieniu postanowienia Sąd
stwierdził, że wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji została
w imieniu powoda wniesiona 24 listopada 1999 r. kasacja. Postanowieniem z 21
grudnia 1999 r. Sąd przywrócił powodowi termin do jej wniesienia. Powód wypowie-
dział pełnomocnictwo adwokat Teresie P., „której podpisem została opatrzona kasa-
cja”, po czym na wniosek powoda postanowieniem z 23 lutego 2001 r. Sąd ustanowił
dla niego adwokata z urzędu. Wyznaczony przez Okręgową Radę Adwokacką adwo-
kat z urzędu wniósł 27 kwietnia 2001 r. „kolejną kasację”. Kasacja ta podlegała od-
rzuceniu jako niedopuszczalna z mocy art. 3935
KPC. Nie jest bowiem dopuszczalne
wnoszenie kilku kasacji. Wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia
kasacji została dopełniona spóźniona czynność procesowa - w postaci wniesienia
kasacji opatrzonej podpisem ówczesnego pełnomocnika powoda i tylko ta kasacja
może być przedmiotem oceny.
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik powoda zarzucił naruszenie
art. 3935
KPC przez zastosowanie go w rozpoznawanej sprawie. Wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i zwrócenie akt Sądowi Apelacyjnemu w celu nadania
właściwego biegu sprawie. W uzasadnieniu zażalenia podniósł, że skoro 30 marca
2001 r. w odpowiedzi na swój wniosek o nadesłanie odpisu wyroku z uzasadnieniem
w celu przygotowania i wniesienia kasacji otrzymał ten odpis, to od tej daty liczył się
dla niego termin określony w art. 3934
KPC. Kasację wniósł w terminie ustawowym.
Skoro został ustanowiony pełnomocnikiem powoda w postępowaniu kasacyjnym, to
jego obowiązkiem było wniesienie kasacji. Skarżący nie kwestionuje poglądu Sądu
Apelacyjnego, że w sprawie wnosi się tylko jedną kasację. Gdyby kasację wniesioną
przez adwokat Teresę P., której powód wypowiedział pełnomocnictwo, potraktować
jako wniesioną zgodnie z przepisami, to należało przyjąć tę kasację i nadać jej bieg,
zaś kasację z 27 kwietnia 2001 r. potraktować jako uzupełnienie kasacji powoda.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Zażalenie nie jest uzasadnione. Oczywiste jest, że w tej samej sprawie ta
sama strona może wnieść tylko jedną kasację. Kasacja rozumiana jako środek od-
woławczy może być ujęta w kilku różnych pismach procesowych, z których każde
zostanie nazwane kasacją, co nie oznacza jednak wniesienia przez tę samą stronę
kilku kasacji w tej samej sprawie. Jeżeli każde z tych pism procesowych - nazwanych
kasacją - zostanie wniesione w terminie ustawowym określonym w art. 3934
§ 1 KPC,
to wówczas Sąd Najwyższy rozpozna sprawę w granicach zaskarżenia wynikających
z treści wszystkich tych pism procesowych oraz w granicach podstaw kasacyjnych
wskazanych we wszystkich tych pismach. Jeżeli jednak którekolwiek z pism nazwa-
nych kasacją zostanie wniesione po terminie określonym w art. 3934
§ 1 KPC, może
być potraktowane jedynie jako uzupełnienie kasacji wniesionej w ustawowym termi-
nie i to wyłącznie w zakresie przytoczenia nowego uzasadnienia podstaw kasacyj-
nych (art. 39311
§ 3 KPC). Oznacza to, że nowe podstawy kasacyjne, wskazane w
piśmie złożonym po terminie określonym w art. 3934
§ 1 KPC nie będą wzięte pod
rozwagę przy rozpoznawaniu sprawy przez Sąd Najwyższy.
Uwagi powyższe - mimo ich oczywistości - zostały poczynione z tego względu,
że pismo procesowe nazwane kasacją wniesione przez pełnomocnika powoda w
dniu 27 kwietnia 2001 r. zawiera inne podstawy kasacyjne niż te, które zostały wska-
zane w kasacji wniesionej przez poprzedniego pełnomocnika powoda w dniu 24 lis-
topada 1999 r. Zgodnie z treścią art. 3934
§ 1 KPC kasację wnosi się do sądu, który
wydał zaskarżony wyrok, w terminie miesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia
stronie skarżącej. Jeżeli orzeczenia nie doręcza się z urzędu, kasacja przysługuje
stronie tylko wtedy, gdy przed upływem siedmiu dni od ogłoszenia sentencji orzecze-
nia zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem (art. 387 § 3 KPC). Miesięczny
termin do wniesienia kasacji liczy się od dnia doręczenia orzeczenia z uzasad-
nieniem na wniosek strony skarżącej.
W rozpoznawanej sprawie miesięczny termin do wniesienia kasacji w imieniu
powoda Mieczysława N. powinien być liczony od chwili doręczenia odpisu wyroku z
11 marca 1999 r. wraz z uzasadnieniem pełnomocnikowi procesowemu powoda ad-
wokat Teresie P., co nastąpiło 18 września 1999 r. Kasacja została wniesiona przez
adwokat Teresę P. dopiero 24 listopada 1999 r., a więc po terminie, jednak na wnio-
sek powoda Mieczysława N. Sąd Apelacyjny przywrócił mu termin do wniesienia ka-
sacji od wyroku z 11 marca 1999 r. Przywrócenie terminu do dokonania czynności
procesowej dotyczyło wniesienia kasacji objętej pismem procesowym z 24 listopada
5
1999 r. Tej kasacji został nadany bieg i będzie ona przedmiotem rozpoznania przez
Sąd Najwyższy. Tylko to pismo może być uznane za obejmujące dokonaną w termi-
nie czynność procesową w postaci wniesienia kasacji.
Pismo adwokata Henryka M. - pełnomocnika powoda z urzędu, ustanowione-
go przez Sąd Apelacyjny - wniesione 15 marca 2001 r. i zawierające wniosek o na-
desłanie mu odpisu wyroku Sądu drugiej instancji z uzasadnieniem nie mogło i nie
powinno było zostać potraktowane jako wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasad-
nieniem, o jakim mowa w art. 387 § 3 KPC, a więc wniosek otwierający drogę do
wniesienia (nowej, innej, drugiej) kasacji w terminie wskazanym w art. 3934
§ 1 KPC.
Jako ustanowiony przez Sąd pełnomocnik powoda z urzędu adwokat Henryk M. miał
prawo zażądać doręczenia mu odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu przygotowa-
nia się do reprezentowania powoda w postępowaniu kasacyjnym. Uprawnienie takie
wynikało z art. 9 KPC, zgodnie z którym strony mają prawo otrzymywać odpisy lub
wyciągi z akt sprawy, co obejmuje również odpisy wydanych orzeczeń i ich uzasad-
nień. Na podstawie art. 9 KPC strona ma prawo otrzymać w każdym czasie z akt
sprawy odpis wyroku i sporządzonego jego uzasadnienia niezależnie od uprawnienia
otrzymania wyroku z uzasadnieniem, które sporządzone zostało na jej żądanie zgło-
szone w terminie przewidzianym w art. 328 § 1 KPC lub art. 387 § 3 KPC (por. po-
stanowienie Sądu Najwyższego z 20 października 1987 r., IV CZ 147/87, niepubli-
kowane). Doręczenie pełnomocnikowi powoda w dniu 30 marca 2001 r. odpisu wyro-
ku z uzasadnieniem miało zatem charakter wyłącznie informacyjny, realizujący zasa-
dę jawności postępowania i nie otwierało mu drogi do wniesienia kasacji.
Wbrew stanowisku adwokata Henryka M. ustanowienie go pełnomocnikiem z
urzędu w postępowaniu kasacyjnym nie oznaczało, że ma przygotować i wnieść ka-
sację, ponieważ ta czynność procesowa została już w imieniu powoda skutecznie
dokonana znacznie wcześniej, przez jego pełnomocnika procesowego adwokat Te-
resę P. i nie podlegała ponowieniu przez nowego pełnomocnika, zgodnie ze wskaza-
ną na wstępie zasadą, że w tej samej sprawie strona może wnieść tylko jedną kasa-
cję.
Kasacja wniesiona w imieniu powoda w dniu 27 kwietnia 2001 r. podlegała
zatem odrzuceniu jako wniesiona po terminie określonym w art. 3934
§ 1 KPC. Za-
skarżone orzeczenie jest prawidłowe. Odrzucenie kasacji było konieczne ze względu
na oparcie jej na innych podstawach niż wskazane w kasacji z 24 listopada 1999 r.
Argumenty zawarte w piśmie procesowym pełnomocnika powoda z 27 kwietnia 2001
6
r. mogłyby zostać potraktowane jako przytoczenie nowego uzasadnienia podstaw
kasacyjnych, ale tylko tych podstaw, na których została oparta kasacja wniesiona 24
listopada 1999 r. (traktowana jako wniesiona w terminie po przywróceniu terminu do
jej wniesienia).
Biorąc powyższe pod rozwagę, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na pod-
stawie art. 39318
§ 3 KPC w związku z art. 397 § 3 KPC i art. 385 KPC.
========================================