Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 września 2001 r.
I PKN 655/00
Przywrócenie do pracy nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym
na podstawie art. 20 ust. 7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) zależy od "powstania
możliwości" zatrudnienia nauczyciela, czyli od istnienia wolnego stanowiska
lub liczby godzin nauczania, pozwalających na zatrudnienie w pełnym wymia-
rze czasu pracy.
Przewodniczący SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), Sę-
dziowie SN: Katarzyna Gonera, Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 września 2001 r. sprawy z po-
wództwa Urszuli K. przeciwko Szkole Podstawowej w W. o przywrócenie do pracy,
na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 27 kwietnia 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powódka Urszula K. w pozwie z dnia 30 września 1999 r. wniosła „o przywró-
cenie jej do stanu czynnego” w Szkole Podstawowej w W., twierdząc, że powstały do
tego podstawy, gdyż po likwidacji Szkoły Podstawowej w S. została tam utworzona
szkoła filialna dla uczniów klas 0-III podległa pozwanej Szkole. Skoro więc likwidacja
Szkoły Podstawowej w S. była przyczyną przeniesienia powódki w stan nieczynny, to
powstanie szkoły filialnej uzasadnia ponowne nawiązanie stosunku pracy.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Zamościu wyrokiem z dnia 10 grudnia 1999 r.
oddalił powództwo. Ustalił, że powódka, zatrudniona w Szkole Podstawowej w S. od
dnia 1 września 1983 r., została przeniesiona w stan nieczynny na czas od 1 wrześ-
nia 1999 r. do 29 lutego 2000 r. Przyczyną powyższej decyzji dyrektora Szkoły była
likwidacja szkoły z dniem 31 sierpnia 1999 r. na podstawie uchwały [...] Rady Gminy
2
w R. z dnia 27 lutego 1999 r. Powódka zakwestionowała przeniesienie jej w stan nie-
czynny, wnosząc pozew do Sądu Rejonowego w Zamościu [...]. Podczas czynności
wyjaśniających powódka cofnęła pozew, a Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w
sprawie. Od dnia 1 września 1999 r. pozostali nauczyciele Szkoły Podstawowej w S.
również zostali przeniesieni w stan nieczynny. Uchwałą [...] Rady Gminy w R. z dnia
25 sierpnia 1999 r., podjętą na wniosek radnego Wiesława U., została utworzona w
S. klasa łączona I-III w ramach Szkoły Podstawowej w W., do której uczęszcza
czworo dzieci. W klasie tej odbywa się nauczanie w ramach klasy pierwszej. Na pod-
stawie wymienionej uchwały nie doszło do reaktywowania działalności Szkoły Pod-
stawowej w S., a wcześniej nie nastąpiło przejęcie tej szkoły przez Szkołę Podsta-
wową w W. w trybie art. 231
KP.
W świetle powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że powództwo oparte na
podstawie prawnej przewidzianej w art. 20 ust. 7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
Karta Nauczyciela nie mogło być uwzględnione. Szkoła zatrudniająca powódkę ule-
gła bowiem likwidacji, zaś utworzenie jednej klasy łączonej, w której naukę pobiera
czworo dzieci, nie jest reaktywowaniem działalności zlikwidowanej Szkoły Podsta-
wowej w S. Klasa ta została bowiem utworzona jako klasa Szkoły Podstawowej w
W., na skutek starań jednego z radnych, w trosce o małe dzieci, które musiałyby do-
jeżdżać 15 km. Sąd Rejonowy uznał ponadto, że powódka nie może żądać przywró-
cenia jej do pracy przez szkołę, która nie była jej pracodawcą i która też nie przejęła
Szkoły Podstawowej w S. na podstawie art. 231
KP.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie wyrokiem z
dnia 27 kwietnia 2000 r. oddalił apelację powódki opartą na zarzucie naruszenia art.
20 ust. 7 Karty Nauczyciela oraz przepisów przewidujących ochronę pracowników
będących działaczami związkowymi. Przepisy te - zdaniem powódki - zapewniają jej
ponowne zatrudnienie.
Sąd drugiej instancji uznał, że ustalenia Sądu Rejonowego są niewadliwe, a
na ich podstawie Sąd ten trafnie przyjął, że pozwana Szkoła nie przejęła zobowiązań
wobec nauczycieli i innych pracowników zlikwidowanej Szkoły Podstawowej w S.
Utworzenie klasy łączonej w S., które nastąpiło w ramach pozwanej Szkoły, nie spo-
wodowało powstania obowiązku zatrudnienia nauczycieli zlikwidowanej Szkoły Pod-
stawowej w S., przeniesionych w stan nieczynny.
W kasacji od wyroku Sądu Okręgowego opartej na podstawie określonej w art.
3931
pkt 1 KPC powódka zarzuciła naruszenie przepisów art. 231
§ 1 KP, art. 32 ust.
3
3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych oraz art. 20 ust. 7 Karty
Nauczyciela. Wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz wyroku Sądu Rejono-
wego w Zamościu z dnia 10 grudnia 1999 r. i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej
instancji do ponownego rozpoznania. Zdaniem powódki, uchwała [...] Rady Gminy w
R. z dnia 27 lutego 1999 r. o likwidacji Szkoły Podstawowej w S. nie została wykona-
na, gdyż podczas jej realizacji na podstawie kolejnej uchwały Rady Gminy ([...] z dnia
25 sierpnia 1999 r.) doszło do utworzenia klasy łączonej I-III w S., a więc „doszło do
przejęcia Szkoły Podstawowej w S. przez Szkołę Podstawową w W. poprzez zago-
spodarowanie dotychczasowych dóbr materialnych tej Szkoły (budynku szkolnego z
wyposażeniem, placu, boiska, pomocy naukowych) oraz osobowych”. Ponadto w S.
pozostały dzieci klas I-III, powierzone opiece pedagogiczno-wychowawczej dotych-
czasowej dyrektorki Szkoły Podstawowej w S. - Zofii K. Ponieważ nauczycielka ta
przeszła wkrótce na emeryturę, powstała możliwość przeniesienia powódki ze stanu
nieczynnego w stan czynny od dnia 1 października 1999 r. Tymczasem dyrektor po-
zwanej Szkoły zatrudnił nową nauczycielkę Wiesławę S., niezwiązaną dotychczas
służbowo z żadną ze szkół w gminie R. i niemającą tytułu magistra.
W ocenie skarżącej, możliwość ponownego jej zatrudnienia powstała także
dlatego, że przekazanie pozwanej Szkole przez Zarząd Gminy w R. „wielu godzin
lekcyjnych dla wyrównania poziomów nauczania”, w tym także w celu prowadzenia
świetlicy, doprowadziło do wygospodarowania dodatkowych godzin lekcyjnych, które
dyrektor pozwanej Szkoły przydzielił zatrudnionym nauczycielom jako godziny nad-
liczbowe, podczas gdy można było utworzyć z nich etat dla powódki. Wreszcie - zda-
niem skarżącej - Sądy obu instancji pominęły jej status prawny jako członka Tymcza-
sowej Komisji Zakładowej Pracowników Oświaty, który dawał jej szeroką ochronę w
zakresie stosunku pracy.
Pozwana Szkoła Podstawowa w W. w odpowiedzi na kasację wniosła o jej
oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż nie ma podstaw do oceny, że
wyrok Sądu Okręgowego nieuwzględniający żądania powódki o przywrócenie do
pracy naruszył przytoczone w kasacji przepisy prawa materialnego.
4
Pierwszym zagadnieniem, które wymaga rozważenia, jest to, czy pozwana
Szkoła Podstawowa w W. przejęła Szkołę Podstawową w S. w rozumieniu art. 231
§
1 KP. Kwestię tę badały szczegółowo i rozważały Sądy obu instancji, ustalając na
podstawie treści uchwał Rady Gminy w R. [...] z dnia 27 lutego 1999 r. oraz [...] z
dnia 25 sierpnia 1999 r., a także zeznań świadków, że Szkoła Podstawowa w S., w
której powódka była zatrudniona, uległa likwidacji z dniem 31 sierpnia 1999 r. Mają-
tek, którym dysponowała, w postaci wyposażenia sal lekcyjnych i pomocy nauko-
wych przejęła Gmina w R., zaś wszyscy nauczyciele zostali przeniesieni w stan nie-
czynny. Pozwana Szkoła objęła wprawdzie zasięgiem swej działalności między in-
nymi S., ale w wyniku reformy ustroju szkolnego przekształciła się ze szkoły ośmio-
klasowej w szkołę o strukturze sześcioklasowej, z organizacją nauczania w klasach I-
VI. Nie nastąpiło więc przejście Szkoły Podstawowej w S. jako dotychczasowego
zakładu pracy powódki na innego pracodawcę, a tym samym pozwana Szkoła nie
stała się z mocy prawa nowym pracodawcą powódki.
Przepis art. 231
§ 1 KP stanowi, że w razie przejścia zakładu pracy lub jego
części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych
stosunkach pracy. Wprawdzie w pojęciu „przejście” mieści się nie tylko przejście
prawa własności, np. wskutek umowy sprzedaży lub darowizny, ale także przejęcie
faktycznego władztwa nad zakładem pracy, np. w wyniku umowy dzierżawy, to jed-
nak owo przejście musi być niewątpliwe. Powinno też nastąpić w określonej formie,
np. aktu notarialnego lub w formie i w trybie zastrzeżonych w przepisach. Takie zda-
rzenia nie wystąpiły jednak w rozpoznawanej sprawie. Słusznie zatem Sąd Okręgo-
wy przyjął, że roszczenie powódki o przywrócenie jej do pracy, oparte na podstawie
art. 20 ust. 7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst:
Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) i skierowane przeciwko pozwanej Szkole, nie
mogło być uwzględnione.
Powyższej oceny nie zmienia okoliczność, że w budynku po zlikwidowanej
Szkole Podstawowej w S. odbywają się zajęcia szkolne dzieci uczęszczających do
klasy łączonej I-III. Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika bowiem, że klasa ta po-
wstała w ramach Szkoły Podstawowej w W. i nie stanowi reaktywowania w tym za-
kresie działalności zlikwidowanej szkoły. Uchwałę o utworzeniu klasy łączonej pod-
jęła Rada Gminy w R. na wniosek jednego z radnych, poparty przez większość
członków tej Rady, w interesie małych dzieci, które - gdyby nie możliwość odbywania
nauki w S. - musiałyby dojeżdżać do pozwanej Szkoły 15 km. W klasie tej było
5
zresztą początkowo ośmioro dzieci, a potem tylko czworo. Przepis art. 20 ust. 7 Karty
Nauczyciela stanowi, że dyrektor szkoły ma obowiązek przywrócenia do pracy w
pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w razie możli-
wości podjęcia przez niego pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nie określony
lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub
innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych
kwalifikacji. Jak więc z przytoczonej treści wynika, przywrócenie do pracy nauczy-
ciela pozostającego w stanie nieczynnym zależy - poza innymi warunkami wymie-
nionymi w powołanym przepisie - od „powstania możliwości” zatrudnienia nauczy-
ciela, czyli mówiąc inaczej - od istnienia wolnego stanowiska lub takiej liczby godzin
w zakresie określonego przedmiotu (określonych przedmiotów), z których można by
utworzyć etat. Według powódki możliwość taka powstała w wyniku utworzenia klasy
łączonej I-III w S. Jest to jednak pogląd błędny. Jak bowiem trafnie stwierdził Sąd
Okręgowy, pozwana Szkoła nie przejęła zobowiązań wobec pracowników zlikwido-
wanej Szkoły Podstawowej w S., ponieważ nie nastąpiło przejście jednej szkoły do
drugiej w znaczeniu przyjętym w art. 231
§ 1 KP, zaś utworzenie klasy łączonej I-III, z
miejscem odbywania zajęć lekcyjnych w budynku po zlikwidowanej szkole, nie
oznacza wznowienia jej działalności.
Niezasadny okazał się także zarzut naruszenia art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 23
maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.). Przepis ten w
związku z art. 32 ust. 1 ustawy przewiduje ochronę przed wypowiedzeniem i rozwią-
zaniem stosunku pracy pracownika będącego członkiem komitetu założycielskiego
przez okres sześciu miesięcy od dnia utworzenia tego komitetu, polegającą na tym,
że bez zgody komitetu założycielskiego pracodawca nie może wypowiedzieć ani
rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym członkiem tego komitetu. Przy-
toczona regulacja nie nasuwa więc wątpliwości co do tego, że gdy chodzi o członka
komitetu założycielskiego związku zawodowego, jest objęty ochroną stosunek pracy
istniejący w chwili składania przez pracodawcę oświadczenia woli o jego wypowie-
dzeniu lub rozwiązaniu. Nie posiada natomiast szczególnego statusu prawnego były
pracownik, będący nauczycielem w stanie nieczynnym, dochodzący przywrócenia do
pracy na podstawie art. 20 ust. 7 Karty Nauczyciela.
Z przytoczonych względów, skoro kasacja powódki nie zawierała usprawiedli-
wionych podstaw, Sąd Najwyższy stosownie do art. 39312
KPC orzekł o jej oddaleniu.
========================================