Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA SKŁADU SIEDMIU SĘDZIÓW
Z DNIA 21 LISTOPADA 2001 R.
I KZP 14/01
Przepis art. 89 § 1 k.k. dotyczy orzekania o karze łącznej w ramach
wyroku łącznego. Nie dotyczy on zatem orzekania o karze łącznej w razie
jednoczesnego sądzenia sprawcy kilku przestępstw pozostających w zbie-
gu realnym. W wypadku wymierzania kary łącznej, orzekanej za pozostają-
ce w zbiegu realnym i sądzone w tym samym postępowaniu przestępstwa,
ewentualne warunkowe zawieszenie wykonania kary, określone w art. 69
k.k., sąd stosuje co do kary łącznej, nie zaś co do poszczególnych kar za
zbiegające się przestępstwa. W tym ostatnim wypadku warunkowe zawie-
szenie wykonania kary łącznej oznacza jednak – implicite – iż sąd zasto-
sował instytucję warunkowego zawieszenia wykonania także do poszcze-
gólnych kar jednostkowych, wymierzonych za zbiegające się przestępstwa.
Przewodniczący:sędzia SN S. Zabłocki (współsprawozdawca).
Sędziowie SN: T. Grzegorczyk, W. Kozielewicz (współsprawoz-
dawca), E. Sadzik, J. Skwierawski, J. Sobczak, M. Sokołowski.
Zastępca Prokuratura Generalnego: R. Stefański.
Sąd Najwyższy w sprawie Marka O. i Damiana S., po rozpoznaniu,
przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w O.,
postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2001 r., do rozstrzygnięcia Sądowi
Najwyższemu, a przez skład trzech sędziów tego Sądu na podstawie art.
441 § 2 k.p.k. – postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2001 r. – powiększo-
2
nemu składowi Sądu Najwyższego zagadnienia prawnego, wymagającego
zasadniczej wykładni ustawy:
„Czy warunkiem koniecznym do warunkowego zawieszenia wykonania ka-
ry łącznej pozbawienia wolności, orzeczonej w razie jednoczesnego są-
dzenia, jest wymierzenie za jedno z realnie zbiegających się przestępstw
kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania?”
u c h w a l i ł udzielić odpowiedzi j a k w y ż e j.
U Z A S A D N I E N I E
Przedstawione przez Sąd Okręgowy w O. zagadnienie prawne wyło-
niło się na tle następującej sytuacji procesowej:
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2000 r. skazał
oskarżonego Damiana S. za dwa przestępstwa na kary po roku pozbawie-
nia wolności, a to: za przestępstwo określone w art. 158 § 1 w zw. z art.
157 § 1 k.k., przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k., oraz za przestępstwo okre-
ślone w art. 279 § 1 k.k., przy czym na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz
art. 70 § 2 k.k. wykonanie kary za przestępstwo określone w art. 279 § 1
k.k. warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 3 lata. Tym samym wy-
rokiem orzekł karę łączną roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, której
wykonanie na podstawie art. 89 § 1 k.k. w zw. z art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art.
70 § 2 k.k. warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 3 lata.
Wyrok ten zaskarżył m. in. prokurator na niekorzyść oskarżonego
Damiana S., zarzucając obrazę art. 89 § 1 k.k. przez jego nieuzasadnione
zastosowanie do łącznej kary pozbawienia wolności i wadliwą wykładnię,
polegającą na przyjęciu, że warunkowe zawieszenie wykonania kary łącz-
3
nej pozbawienia wolności względem oskarżonego Damiana S. możliwe jest
wyłącznie w sytuacji skazania za zbiegające się przestępstwa na kary po-
zbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem i bez warunkowego za-
wieszenia ich wykonania. Z innych natomiast zasad wykładni, zdaniem
skarżącego, a także z poglądów doktryny wynika, że trafne jest stanowisko
odmienne i w istocie przepis art. 89 k.k. ma praktycznie zastosowanie tylko
do kary łącznej w ramach wyroku łącznego.
W konkluzji prokurator w apelacji w odniesieniu do oskarżonego Da-
miana S. wnosił o orzeczenie za przestępstwo określone w art. 279 § 1 k.k.
kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania
oraz pominięcie przy stosowaniu warunkowego zawieszenia wykonania
kary łącznej pozbawienia wolności podstawy prawnej z art. 89 § 1 k.k.
Sąd Okręgowy w O. postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2001 r. odro-
czył rozpoznanie apelacji, uznając, że w niniejszej sprawie wyłoniło się za-
gadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, które sformu-
łował w pytaniu: „Czy warunkiem koniecznym do warunkowego zawiesze-
nia wykonania kary łącznej pozbawienia wolności, orzeczonej w razie jed-
noczesnego sądzenia, jest wymierzenie za jedno z realnie zbiegających się
przestępstw kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania”.
W uzasadnieniu swego postanowienia Sąd Okręgowy, wskazując, że
przedstawione zagadnienie prawne wymaga zasadniczej wykładni ustawy,
podał w wątpliwość argumentację Sądu Rejonowego, który w części moty-
wacyjnej wyroku wyraził pogląd, iż z gramatycznej wykładni art. 89 § 1 k.k.
wynika jednoznacznie, że warunkowe zawieszenie wykonania kary łącznej
pozbawienia wolności jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy sąd warun-
kowo zawiesił choćby jedną z kar jednostkowych stanowiących podstawę
do wymierzenia kary łącznej. Odwołując się do stanowiska doktryny (A.
Zoll, w: A. Zoll, K. Buchała: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Kra-
4
ków 1998, s. 565) oraz orzecznictwa Sądu Najwyższego (uchwała SN z 25
października 2000 r., I KZP 28/2000, OSNKW 2000, z. 11-12, poz. 91)
opowiedział się za poglądem, że art. 89 k.k. ma w praktyce zastosowanie
wyłącznie do wymiaru kary w ramach wyroku łącznego, natomiast jeśli wie-
le kar podlegających łączeniu wymierzanych jest w jednym postępowaniu,
warunkowe zawieszenie wykonania kary stosuje się do kary łącznej.
Prokurator Krajowy wniósł o podjęcie uchwały w brzmieniu: „W razie
jednoczesnego skazania za zbiegające się przestępstwa, nie można orzec
– zgodnie z art. 89 k.k. – kary łącznej z warunkowym zawieszeniem jej wy-
konania, jeżeli wykonanie żadnej z jednostkowych kar nie zostało warun-
kowo zawieszone”.
Skład trzech sędziów Sądu Najwyższego, na posiedzeniu w dniu 24
sierpnia 2001 r., podkreślając konieczność rozstrzygnięcia wielu wątpliwo-
ści – mających istotne znaczenie dla praktyki sądowej – dotyczących inter-
pretacji art. 89 kodeksu karnego oraz akcentując stopień skomplikowania
niezbędnej analizy prawnej, przekazał przedstawione zagadnienie prawne,
na podstawie art. 441 § 2 k.p.k., powiększonemu składowi Sądu Najwyż-
szego.
Powiększony skład Sądu Najwyższego zważył, co następuje:
Zagadnienie prawne sformułowane przez Sąd Okręgowy w O. doty-
czy wykładni art. 89 § 1 k.k. i zmierza, w istocie, do tego, aby uzyskać roz-
strzygnięcie problemu, czy przepis ten dotyczy jedynie orzekania o karze
łącznej w ramach wyroku łącznego, czy też ma zastosowanie także w od-
niesieniu do kary łącznej wymierzanej w razie jednoczesnego sądzenia za
kilka przestępstw pozostających w zbiegu realnym. Dodać należy, iż przy
rozstrzyganiu tak zakreślonego zagadnienia niezbędne okaże się nawiąza-
nie także i do innych wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiły się po
5
wejściu w życie nowego kodeksu karnego, a dotyczą wymiaru kary za
przestępstwa pozostające w zbiegu realnym.
Na gruncie poprzedniego stanu prawnego, to jest jeszcze w związku
z unormowaniami kodeksów karnych z 1932 r. i z 1969 r., utrwalił się po-
gląd, że w razie jednoczesnego skazania sprawcy za kilka przestępstw po-
zostających w zbiegu realnym na kary jednorodzajowe, należy zawsze
wymierzyć karę łączną, zaś warunkowe zawieszenie wykonania kary po-
zbawienia wolności może w tym wypadku dotyczyć tylko kary łącznej.
W orzecznictwie sądów apelacyjnych podniesiono jednak, że po wej-
ściu w życie kodeksu karnego z 1997 r. należy rozważyć ponownie instytu-
cję kary łącznej w wypadku jej orzekania co do przestępstw sądzonych w
jednym postępowaniu oraz kwestię stosowania warunkowego zawieszenia
wykonania w odniesieniu do kary łącznej wymierzanej w takim właśnie
układzie procesowym. Przepis art. 89 § 1 k.k. jest bowiem unormowaniem
nowym, nieznanym poprzednio obowiązującym kodeksom karnym. Przewi-
duje on zaś, że „W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary
pozbawienia wolności, ograniczenia wolności albo grzywny z warunkowym
zawieszeniem i bez warunkowego zawieszenia ich wykonania, sąd może
warunkowo zawiesić wykonanie kary łącznej, jeżeli zachodzą przesłanki
określone w art. 69 k.k.” Przepis ten nie stanowi przy tym, że dotyczy ska-
zań prawomocnych. Powstaje zatem wątpliwość, czy ma on zastosowanie
jedynie do kary łącznej wymierzanej w wyroku łącznym, czy również do kar
wymierzanych za przestępstwa pozostające w zbiegu realnym, a sądzone
w jednym postępowaniu. Wątpliwość ta jest rozbieżnie rozstrzygana. Przy-
kładowo, w wyroku z dnia 9 listopada 2000 r., II Aka 213/00 (Prok. i Pr.
2001, dodatek do z. 2, poz. 23) Sąd Apelacyjny w Lublinie przyjął, iż w
świetle unormowań art. 89 § 1-3 k.k. nie jest dopuszczalne warunkowe za-
wieszenie wykonania kary łącznej, jeżeli żadna z orzeczonych kar jednost-
kowych wymierzonych w ramach kary łącznej nie została warunkowo za-
6
wieszona, a reguła ta dotyczy nie tylko wyroku łącznego, ale także orzeka-
nia o karze łącznej przy zbiegu przestępstw sądzonych w ramach tego sa-
mego postępowania (taki sam pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Gdańsku w
wyroku z dnia 11 maja 2000 r., II Aka 64/00, niepubl.). Jednakże ten sam
Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 21 września 2000 r., II Aka
152/00 (niepubl.) zmienił zaskarżone orzeczenie jednego z sądów okręgo-
wych w ten sposób, iż warunkowo zawiesił wykonanie kary łącznej pozba-
wienia wolności wynikłej z połączenia kar jednostkowych orzeczonych bez
warunkowego zawieszenia ich wykonania i art. 89 k.k. nie został wskazany
jako podstawa materialnoprawna tego rozstrzygnięcia. W piśmiennictwie
poglądy dotyczące zakresu stosowania przepisu art. 89 § 1 k.k. także nie
są jednolite. A. Zoll, w: A. Zoll, K. Buchała: Kodeks karny. Część ogólna.
Komentarz, Kraków 1998, s. 565, L. Tyszkiewicz, w: M. Kalitowski, R.
Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek: Kodeks karny. Komen-
tarz. t. II, Gdańsk 1999, s. 267 – 268 oraz M. Siwek w glosie do powołane-
go już wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 listopada 2000 r.
(Prok. i Pr. 2001, z. 9, s. 112 i nast.) wyrazili pogląd, iż przepis art. 89 k.k.
ma zastosowanie do wymiaru kary łącznej jedynie w ramach wyroku łącz-
nego, zaś G. Rejman, w: E. Bieńkowska, B. Kunicka-Michalska, G. Rej-
man, J. Wojciechowska: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz pod re-
dakcją G. Rejman, Warszawa 1999, s. 1225-1226, wypowiedziała odmien-
ny pogląd, dopuszczający stosowanie instytucji warunkowego zawieszenia
wykonania kary do poszczególnych przestępstw sądzonych w jednym po-
stępowaniu, a następnie ewentualnie do kary łącznej wymierzanej na pod-
stawie art. 89 k.k. Podobne zdanie ma A. Marek: Komentarz do kodeksu
karnego. Część ogólna, Warszawa 1999, s. 250.
Przystępując do uzasadnienia zapatrywania prawnego wyrażonego w
tezie niniejszej uchwały, stwierdzić należy, iż żaden z argumentów podno-
szonych z osobna przez zwolenników poglądu przeciwnego, ani wszystkie
7
te argumenty rozważone łącznie, nie mogą – zdaniem Sądu Najwyższego
– przeważyć nad argumentami natury logicznej, celowościowej i systemo-
wej, przemawiającymi za ograniczeniem zakresu stosowania art. 89 § 1
k.k. wyłącznie do wymierzania kary łącznej w ramach wyroku łącznego.
Wypada zatem systematycznie omówić wszystkie z nich.
Zwolennicy poglądu, iż możliwe jest przy jednoczesnym orzekaniu co
do dwóch (albo większej liczby) przestępstw występujących w zbiegu real-
nym zawieszenie wykonania kary orzeczonej za jeden (albo większą licz-
bę) z tych czynów, wymierzenie tzw. kary bezwzględnej za drugi (lub więk-
szą liczbę) z tych czynów, a następnie wymierzenie kary łącznej z zasto-
sowaniem instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary co do kary
łącznej, powołują się na to, że jednolite są przesłanki materialnoprawne i
granice orzekania kary łącznej, bez względu na to, czy orzeka się ją w jed-
nym, czy też nie w jednym postępowaniu. Jest to argument chybiony, gdyż
sam fakt tej samej podstawy prawnej orzekania kary łącznej (art. 85 k.k.) i
tych samych reguł limitujących granice kary łącznej (art. 86-88 k.k.) nie
może przesądzać o tym, w jakim układzie procesowym może dojść do
orzeczenia kary łącznej, w jakiej zaś konfiguracji procesowej nie jest to
możliwe.
Wysuwany jest też argument, że za koniecznością przyjęcia, iż wa-
runkowe zawieszenie wykonania kary łącznej w każdym układzie proceso-
wym jest możliwe jedynie wówczas, gdy co najmniej jedna z kar składo-
wych została orzeczona z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,
przemawia „...ratio legis unormowania kary łącznej. Nie można przecież
uznać, że przy wymierzeniu kary łącznej (...) oskarżony może zostać po-
traktowany łagodniej niż to wynika z orzeczenia jednej z kar jednostko-
wych. Dolną granicę kary łącznej stanowi wszak najwyższa z kar wymie-
rzonych – art. 86 § 1 k.k.” (tak np. Sąd Apelacyjny w Lublinie w powołanym
już wyroku z dnia 9 listopada 2000 r.). Ten z kolei argument myli surowość
8
kar orzekanych za poszczególne przestępstwa pozostające w zbiegu real-
nym, mierzoną w jednostkach, o których mowa w art. 33 § 1 i 3 k.k. (dla
kary grzywny), art. 34 § 1 k.k. (dla kary ograniczenia wolności) oraz w art.
37 k.k. (dla kary pozbawienia wolności) ze stosowaniem środka o charakte-
rze probacyjnym. Reguły określone w art. 86 § 1 k.k. odnoszą się jedynie
do porównania „najwyższej” z kar wymierzonych i „sumy” kar uzyskanej
właśnie z dodania jednostek czasowych, liczbowych lub kwotowych prze-
widzianych we wskazanych przepisach art. 33 § 1 i 3, art. 34 § 1 i art. 37
k.k. Konieczność uwzględniania, przy odczytywaniu treści art. 86 § 1 k.k.,
także elementów probacji uniemożliwia dokonanie jakichkolwiek bezdysku-
syjnych ustaleń co do wymierzenia kary łącznej w granicach odpowiadają-
cych dyrektywom omawianego tu przepisu, przy wymierzaniu wyroku łącz-
nego np. przy sekwencjach skazań: rok pozbawienia wolności bez warun-
kowego zawieszenia i 2 lata pozbawienia wolności z warunkowym zawie-
szeniem, czy też dwa skazania na kary po 6 miesięcy pozbawienia wolno-
ści bez warunkowego zawieszenia i tylko jedno skazanie z zastosowaniem
probacji, ale za to na karę roku pozbawienia wolności (oraz w licznych in-
nych układach procesowych). Argument ten jest nieprzydatny także z zu-
pełnie innej przyczyny, o której szerzej będzie mowa w dalszej części ni-
niejszego uzasadnienia. Wiąże się ona z poglądem, że warunkowe zawie-
szenie wykonania kary łącznej, orzekanej za pozostające w zbiegu realnym
i sądzone w tym samym postępowaniu przestępstwa oznacza – implicite –
iż sąd zastosował instytucję warunkowego zawieszenia także do poszcze-
gólnych kar jednostkowych, wymierzonych za zbiegające się przestępstwa.
Także argument nawiązujący do wykładni gramatycznej art. 89 § 1
k.k. (wychodzący z założenia, iż skoro ustawodawca nie wprowadził wy-
raźnego ograniczenia, że przepis ten dotyczy jedynie kary łącznej orzeka-
nej w wyroku łącznym, to przepis ten odnosi się także do kary łącznej orze-
kanej w tym samym postępowaniu za przestępstwa pozostające w zbiegu
9
realnym) nie jest całkowicie przekonujący. Spostrzeżenie takie mogłoby
bowiem prowadzić jedynie do wniosku, iż jeśli ważkie względy nie przema-
wiają za innym zakresem działania analizowanego przepisu, to należy
przyjąć, że odnosi się on do obu wskazanych układów procesowych. W pi-
śmiennictwie słusznie zauważono, że z brzmienia art. 89 § 1 k.k. wynika
wprost jedynie to, iż możliwe jest warunkowe zawieszenie wykonania kary
łącznej powstałej z połączenia kar jednostkowych w razie skazania za
zbiegające się przestępstwa na kary z warunkowym zawieszeniem i bez
warunkowego zawieszenia ich wykonania. Przepis ten nie zawiera jednak
żadnego kategorycznego sformułowania (w postaci takich słów, które figu-
rują np. w art. 58 § 1 k.k., art. 77 § 1 k.k., czy art. 93 k.k., tj.: „jedynie wtedy,
gdy”, „tylko wówczas, gdy” oraz „tylko wtedy, gdy”), nakazującego wnio-
skować, iż do warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej koniecz-
ne jest, aby w każdym układzie procesowym chociaż jedna z kar jednost-
kowych została orzeczona z warunkowym zawieszeniem wykonania (por.
M. Siwek: Glosa do wyroku SA w Lublinie z dnia 9 listopada 2000 r., II Aka
213/00, Prok. i Pr. 2001, z. 9, s. 113). Nie naruszając reguł wykładni gra-
matycznej, należy przyjąć, iż przepis art. 89 § 1 k.k. dotyczy jedynie orze-
kania o karze łącznej w ramach wyroku łącznego, gdyż tylko w tym ukła-
dzie procesowym realizacja przewidzianej w art. 89 § 1 k.k. dyrektywy moż-
liwa jest, pod pewnymi warunkami, bez naruszenia podstawowych reguł
logicznego rozumowania. A zatem brak zróżnicowania, do którego nawią-
zują, zgodnie z regułą lege non distinguente, nec nostrum est distinguere,
zwolennicy stosowania art. 89 § 1 k.k. także w ramach jednego i tego sa-
mego postępowania, nie może okazać się argumentem przesądzającym,
skoro prowadzi w układzie jednoczesnego orzekania do rezultatów w spo-
sób oczywisty sprzecznych z regułami logiki. Rzecz właśnie w tym, że re-
guły logicznego wynikania nakazują przyjąć, iż orzekając o karze łącznej za
dwa (albo więcej) przestępstw sądzonych w jednym postępowaniu, sąd nie
10
może wymierzyć kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania za jedno
(albo kilka z tych przestępstw), kary bezwzględnej za jedno (albo kilka z
tych przestępstw), a następnie warunkowo zawiesić wykonanie kary łącz-
nej. Tylko tego typu założenie prowadzi zaś do wniosku, że art. 89 § 1 k.k.
ma zastosowanie nie tylko do wyroku łącznego. Dla uproszczenia dalszego
rozumowania przyjmijmy, iż w zbiegu realnym pozostają jedynie dwa prze-
stępstwa sądzone w jednym postępowaniu (przeprowadzony wywód odno-
si się wprost do większej liczby przestępstw). Nie jest poprawne sędziow-
skie rozumowanie, które w pierwszej kolejności uwzględnia zamierzenie
skorzystania przy wymiarze kary łącznej z instytucji warunkowego zawie-
szenia i temu celowi niejako podporządkowuje wymiar kary oraz decyzje w
przedmiocie probacji za poszczególne pozostające w zbiegu przestępstwa.
Kolejność rozumowania powinna być dokładnie przeciwna, tj. najpierw sę-
dzia zobowiązany jest podjąć decyzję w przedmiocie wymiaru kary oraz
ewentualną decyzję co do probacji przy skazywaniu za poszczególne prze-
stępstwa, a dopiero w następnej kolejności orzekać o karze łącznej. Prawo
karne materialne jest bowiem – używając myślowego skrótu – prawem
czynu, a nie prawem sprawcy. Zgodnie z art. 69 § 1 k.k., warunkiem nie-
zbędnym podjęcia decyzji o zawieszeniu wykonania kary (zarówno pozba-
wienia wolności, jak i ograniczenia wolności albo grzywny orzeczonej jako
kara samoistna) jest sędziowskie przekonanie, iż rozstrzygnięcie takie jest
wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególno-
ści zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Przy dokonywaniu tej oceny
sąd jest zobowiązany uwzględnić całokształt okoliczności o charakterze
podmiotowym i przedmiotowym, które znane mu są w dacie orzekania, a
przede wszystkim (art. 69 § 2 k.k.) postawę sprawcy, jego właściwości i
warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po
popełnieniu przestępstwa. Jeśli w odniesieniu do przestępstwa A sąd ten
przyjmuje, iż osiągnięcie celów kary możliwe jest mimo zastosowania środ-
11
ka o charakterze probacyjnym, ale w odniesieniu do przestępstwa B nie
widzi możliwości osiągnięcia celów kary bez wymierzenia kary podlegającej
bezwzględnemu wykonaniu, wówczas tym bardziej nie jest możliwe przyję-
cie, że kara łączna orzekana za przestępstwo B, ale ponadto i za przestęp-
stwo A, osiągnie cele pomimo poddania sprawcy probacji. Tak więc, w
każdym wypadku, gdy w odniesieniu do choćby jednego ze zbiegających
się przestępstw, sądzonych jednocześnie, sąd stwierdza, że warunkowe
zawieszenie wykonania kary spowodowałoby nieosiągnięcie jej celów, aby
nie popaść w kolizję z podstawowymi zasadami logicznego rozumowania,
zobowiązany jest też przyjąć, że zastosowanie probacji w odniesieniu do
kary łącznej spowodowałoby nieosiągnięcie celów kary, a zatem jest nie-
dopuszczalne w świetle treści art. 69 § 1 k.k.
Inaczej przedstawia się ten problem przy orzekaniu kary łącznej nie w
wypadku jednoczesnego sądzenia przestępstw pozostających w zbiegu
realnym, ale przy wydawaniu przez sąd wyroku łącznego. Po pierwsze, za-
rzut logicznej sprzeczności co do osiągnięcia celów kar za przestępstwa A i
B (jeśli przynajmniej co do jednego z nich nie stwierdzono warunków okre-
ślonych w art. 69 § 1 k.k.) oraz kary za przestępstwa A + B, traci rację bytu,
ocen tych dokonywałby odrębny skład sądzący w odniesieniu do przestęp-
stwa A, odrębny w odniesieniu do przestępstwa B, a jeszcze inny skład
orzekałby w przedmiocie wyroku łącznego. Co jednak najistotniejsze, wła-
śnie jedynie w układzie procesowym dotyczącym wyroku łącznego można
zasadnie twierdzić, iż aczkolwiek pierwotnie, tj. przy skazywaniu sprawcy
za przestępstwo B, uwzględnienie całokształtu okoliczności o charakterze
podmiotowym i przedmiotowym prowadziło do wniosku, iż zastosowanie
probacji nie jest wystarczające dla osiągnięcia celów kary, to po upływie
pewnego okresu czasu i dołączeniu się nowych przesłanek – ocena doko-
nywana w tej płaszczyźnie może prowadzić do odmiennego rezultatu. Uwa-
runkowanie to dostrzegł ustawodawca, upoważniając sąd – przed wyda-
12
niem wyroku łącznego – do zwrócenia się do zakładów karnych, w których
sprawca przebywał, o nadesłanie opinii o zachowaniu się skazanego w
okresie odbywania kary, jak również informacji o warunkach rodzinnych,
majątkowych i co do stanu zdrowia skazanego oraz danych o odbyciu kary
z poszczególnych wyroków (art. 571 § 1 k.p.k.). Wniosek o wydanie wyroku
łącznego pochodzący od prokuratora powinien zawierać wszystkie powyż-
sze dane (art. 571 § 2 k.p.k.). Ponieważ w kwestiach nie uregulowanych
przepisami rozdziału 60 k.p.k. do postępowania o wydanie wyroku łączne-
go stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu zwyczajnym przed
sądem pierwszej instancji, także sam skazany lub jego obrońca składać
mogą stosowne wnioski dowodowe, zmierzające do wykazania, iż o ile w
chwili orzekania o karze za jeden z czynów pozostających w zbiegu real-
nym osiągnięcie celów tej kary nie było możliwe bez wymierzenia kary pod-
legającej bezwzględnemu wykonaniu, o tyle w chwili orzekania w przed-
miocie wydania wyroku łącznego prognoza co do osiągnięcia celów kary
pomimo zastosowania probacji przedstawia się w sposób zasadniczo od-
mienny, a zatem możliwe i zasadne jest warunkowe zawieszenie wykona-
nia kary łącznej. Do orzekania w przedmiocie kary łącznej w wyroku łącz-
nym dochodzi bowiem częstokroć po upływie wielu miesięcy, a nawet paru
lat od wydania poszczególnych wyroków podlegających połączeniu. W ta-
kiej perspektywie czasowej, na podstawie oceny np. kilkuletniego niena-
gannego zachowania się sprawcy, pozostającego na wolności z powodu
opóźnienia we wdrożeniu kary do wykonania, dojść może do całkowitego
przewartościowania przede wszystkim prognozy co do tego, iż zastosowa-
nie probacji jest środkiem wystarczającym dla zapobieżenia powrotowi
sprawcy do przestępstwa.
Przedstawiona argumentacja wyjaśnia też, że przyjęta wykładnia nie
narusza art. 32 ust. 1 Konstytucji RP z 1997 r. Zasada równości wobec
prawa wymaga stosowania tych samych kryteriów wobec osób znajdują-
13
cych się w tej samej sytuacji prawnej i faktycznej. O ile sprawca prze-
stępstw pozostających w zbiegu realnym znajduje się w tej samej sytuacji
prawnej, niezależnie od czasu orzekania w przedmiocie jego odpowie-
dzialności za ich popełnienie, o tyle okoliczność jednoczesnego lub niejed-
noczesnego sądzenia za popełnienie tych przestępstw stawia go jednak –
jak to już wykazano – w odmiennej sytuacji faktycznej.
Z dotychczasowych wywodów wynikają dwa wnioski. Po pierwsze, iż
przepis art. 89 § 1 k.k. dotyczy wyłącznie orzekania o karze łącznej w ra-
mach wyroku łącznego i że nie dotyczy on zatem orzekania o karze łącznej
w razie jednoczesnego sądzenia za kilka przestępstw pozostających w
zbiegu realnym. Po drugie, że warunkowe zawieszenie wykonania kary
łącznej orzekanej w sytuacji jednoczesnego sądzenia pozostających w
zbiegu realnym przestępstw możliwe jest jedynie wówczas, gdy w odnie-
sieniu do każdego z nich sąd – na podstawie całokształtu okoliczności
podmiotowych i przedmiotowych, ujawnionych w toku przewodu sądowego
– dochodzi do przekonania, iż zastosowanie probacji jest wystarczające dla
osiągnięcia celów kary, a w szczególności dla zapobieżenia powrotowi
sprawcy do przestępstwa.
W związku z tym drugim wnioskiem rodzi się jednak kolejne pytanie,
czy w wypadku jednoczesnego sądzenia należy orzekać kary jednostkowe
z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, ponawiając decyzję o warun-
kowym zawieszeniu wykonania kary co do kary łącznej (ewentualnie decy-
zji takiej nie ponawiając), czy też orzekać je bez warunkowego zawiesze-
nia, natomiast rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu podejmować
tylko w odniesieniu do kary łącznej. Zdaniem Sądu Najwyższego, względy
praktyczne przemawiają za utrzymaniem dotychczasowej, wieloletniej linii
orzecznictwa Sądu Najwyższego. Już pod rządami art. 31-35 k.k. z 1932 r.
(zob.: uchwałę z dnia 14 sierpnia 1958 r., II KO 51/58, NP 1959, z. 4, s.
500, wyroki z dnia 10 listopada 1958 r., I KRN 493/58, niepubl., oraz I KRN
14
548/58, OSPiKA 1959, z. 6, poz. 172, wyrok z dnia 30 października 1958
r., II KRN 822/58, RPiE 1959, z. III, s. 350 oraz uchwałę składu siedmiu
sędziów z dnia 19 lutego 1959 r., VI KO 35/59, OSN 1960, z. IV, poz. 51),
Sąd Najwyższy zajął w tej kwestii wyraźne stanowisko, iż warunkowe za-
wieszenie wykonania powinno być orzekane dopiero w stosunku do kary
łącznej. Wejście w życie kodeksu karnego z 1969 r. nie zmieniło stanowi-
ska judykatury (zob.: wyrok z dnia 24 listopada 1970 r., V KRN 444/70,
OSNKW 1971, z. 6, poz. 89, wyrok z dnia 15 sierpnia 1972 r., V KRN
307/72, OSNPG 1972, z. 12, poz. 192, postanowienie z dnia 24 maja 1976
r., N 5/76, OSNKW, z. 7-8, poz. 100, wyrok z dnia 13 sierpnia 1977 r., VI
KRN 187/77, OSNPG 1978, z. 1, poz. 5). Jedynie w dwu orzeczeniach Sąd
Najwyższy wyraził odmienny pogląd (por. wyrok z dnia 20 maja 1988 r., V
KRN 94/88, OSNPG 1988, z. 12, poz. 128 i wyrok z dnia 4 stycznia 1994 r.,
II KRN 358/93, niepubl.), który jednak został poddany krytyce w piśmiennic-
twie (zob.: S. Zabłocki: Glosa do wyroku SN z dnia 4 stycznia 1994 r., II
KRN 358/93, PS 1994, z. 6, s. 85). W tym zakresie panuje też, zasadniczo,
zgodność doktryny z przeważającym stanowiskiem Sądu Najwyższego
(zob. np. S. Śliwiński: Polskie prawo karne, Warszawa 1946, s. 503; Z. Ku-
bec: Glosa do uchwały SN z dnia 14 sierpnia 1958 r., II KO 5/58, NP 1959,
z. 4, s. 404, Z. Krauze: Glosa do tejże uchwały, NP 1959, z. 4, s. 505, tego
autora: Kara łączna w polskim prawie karnym, Pal. 1972, z. 1, s. 52; J. Po-
zorski: Z problematyki kary łącznej i wyroku łącznego, NP 1966, z. 1, s. 21;
M. Kalitowski: Problematyka kary łącznej w nowym k.k. na tle obowiązują-
cego prawa i doktryny, NP 1969, z. 10, s. 1501; K. Buchała, Z. Krauze: Wa-
runkowe zawieszenie wykonania kary a wyrok łączny (dwugłos), NP 1972,
z. 9, s. 1295 i nast.; M. Leonieni: Warunkowe zawieszenie wykonania kary
w polskim prawie karnym – analiza ustawy i praktyki sądowej, Warszawa
1974, s. 65; M. Szewczyk: Kara łączna w polskim prawie karnym, Kraków
1981, s. 46 i 48), chociaż wyrażano też i zdanie przeciwne (zob. np. A. Ra-
15
tajczak: Niektóre zagadnienia realnego zbiegu przestępstw i wymiaru kary
łącznej, NP 1966, z. 3 s. 357, S. Pawela: Glosa do uchwały SN z dnia 14
sierpnia 1958, II KO 51/58, NP 1959, z. 4 s. 501; A. Spotowski: Warunkowe
zawieszenie wykonania kary a kara łączna, NP 1979, z. 5, s. 14–26). Tak-
że po wejściu w życie kodeksu karnego z 1997 r. wyrażono już opinię, iż
kary jednostkowe orzeczone w tym samym wyroku najpierw podlegają po-
łączeniu, a ewentualnemu warunkowemu zawieszeniu powinna ulec dopie-
ro kara łączna (por. D. Wysocki: Glosa do uchwały SN z dnia 25 paździer-
nika 2000 r., I KZP 28/00, OSP 2001, z. 3, s. 159; J. Misztal-Konecka: Glo-
sa do tejże uchwały, PS 2001, z. 7-8, s. 133). Nie ma potrzeby przedsta-
wiania w uzasadnieniu niniejszej uchwały wszystkich argumentów, które
zostały dotychczas zgłoszone w orzecznictwie i piśmiennictwie (wskaza-
nym wyżej) jako przemawiające za przyjęciem proponowanego tu rozwią-
zania, tym bardziej, że nie wszystkie z nich akceptuje skład wydający
uchwałę. Tak np. dotychczasowy wywód jasno wykazuje, iż nie jest apro-
bowane założenie, zgodnie z którym kary jednostkowe należy w sytuacji
jednoczesnego sądzenia wymierzać bez rozważenia możliwości warunko-
wego zawieszenia ich wykonania i w myśl którego zasadność stosowania
probacji sąd powinien rozważać dopiero w związku z karą łączną (zob. K.
Buchała: Warunkowe zawieszenie... (dwugłos), s. 1299; Z. Krauze: Warun-
kowe zawieszenie... (dwugłos), s. 1307). Przy przyjęciu za punkt wyjścia
tego, iż warunkowe zawieszenie wykonania kary łącznej stanowi jednocze-
śnie wyraz przekonania sądu, iż cele kary wymierzonej za każdy z czynów
pozostających w zbiegu zostaną osiągnięte bez sięgania po karę efektyw-
nie wykonywaną, a więc że co do zasady warunkowemu zawieszeniu po-
winna podlegać także każda z kar jednostkowych, traci również na znacze-
niu podnoszony od lat argument, iż należy stosować warunkowe zawie-
szenie w stosunku do kary łącznej, nie zaś w stosunku do kar wymierza-
nych za pozostające w zbiegu i sądzone jednocześnie przestępstwa, albo-
16
wiem one nie ulegają wykonaniu. Rzecz jednak w tym, iż jako element do-
legliwości, stosowanej przy warunkowym zawieszeniu kary, sąd może do-
łączyć orzeczenie grzywny (przy zawieszeniu wykonania kary pozbawienia
wolności, jeśli orzeczenie grzywny na innej podstawie nie jest możliwe oraz
przy zawieszeniu wykonania kary ograniczenia wolności – art. 71 § 1 k.k.),
a więc w niektórych sytuacjach procesowych konieczne byłoby wymierze-
nie co najmniej kary łącznej grzywny. Sąd może także nałożyć stosowne
obowiązki (art. 72 § 1 pkt 1-8 i § 2 k.k.). Ponadto sąd może (a w pewnych
sytuacjach jest nawet zobowiązany) zawieszając wykonanie kary oddać
skazanego pod dozór (art. 73 § 1 i 2 k.k.). Respektując te właśnie realia, w
kodeksie karnym wykonawczym z 1997 r. przewidziany został odrębny
rozdział XI, poświęcony między innymi właśnie „wykonywaniu ... warunko-
wego zawieszenia wykonania kary”. Tak więc, o ile nie jest przy tym typie
kar jednorodzajowych wykonywana najistotniejsza dolegliwość (ta jest bo-
wiem właśnie warunkowo zawieszona), o tyle podlegają wykonaniu inne
elementy, składające się na dolegliwość skierowaną przeciwko skazane-
mu. Byłoby zabiegiem całkowicie nieracjonalnym odrębne, niejako „równo-
ległe” kontrolowanie wykonywania, najczęściej tych samych, obowiązków
przez tę samą osobę oraz prowadzenie – zgodnie z regułami wynikającymi
z kodeksu karnego wykonawczego – kilku dozorów wobec tej samej osoby
(dla sytuacji procesowej dotyczącej zbiegu orzeczeń o okresach próby oraz
zbiegu obowiązków nałożonych na sprawcę, w stosunku do którego zasto-
sowano probację przy niejednoczesnym sądzeniu, ustawodawca przewi-
dział możliwość specyficznego łączenia owych okresów i obowiązków pro-
bacji w przepisie art. 89 § 3 k.k.). Dlatego ze wszech miar słuszne jest
przyjęcie reguły, iż do kary łącznej powinny być najpierw sprowadzone
wszystkie kary jednostkowe, wykonanie których sąd zamierza warunkowo
zawiesić, a następnie do tak ukształtowanej kary łącznej zastosowane po-
17
winny być elementy probacji i dolegliwości, o których mowa w art. 70-73
k.k.
Kończąc ten fragment rozważań, podkreślić jednak należy istotę wy-
roku, w którym warunkowo zawieszone zostało wykonanie kary łącznej
orzeczonej za kilka pozostających w zbiegu przestępstw, sądzonych jed-
nocześnie. Jak wynika z przedstawionych wywodów, w sytuacji takiej do-
chodzi – implicite – do zastosowania instytucji warunkowego zawieszenia
wykonania także do poszczególnych kar jednostkowych, wymierzonych za
poszczególne zbiegające się przestępstwa. Innymi słowy rzecz ujmując:
warunkowo zawieszając wykonanie kary łącznej za sądzone jednocześnie
przestępstwa, sąd tym samym zawiesza warunkowo także i wykonanie
każdej z kar orzeczonych za przestępstwa pozostające w zbiegu realnym.
Przyjęcie takiej właśnie konstrukcji pozwala też, w wypadku popełnienia
przez sprawcę w okresie próby przestępstwa umyślnego, za które orze-
czono prawomocnie karę pozbawienia wolności i podobnego tylko do jed-
nego z przestępstw osądzonych poprzednio jednocześnie i objętych karą
łączną, na obligatoryjne zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności
orzeczonej tylko za to jedno, objęte karą łączną przestępstwo (art. 75 § 1
k.k.). Wówczas zaistnieje jednak potrzeba wydania nowej kary łącznej za
pozostałe osądzone uprzednio i pozostające w zbiegu przestępstwa (zob.
szerzej uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2000 r., I KZP
34/00, OSNKW 2001, z. 1-2, poz. 3 – jest to bowiem sytuacja analogiczna
do tej, w której zarządzenie wykonania kary należy traktować jako zmianę
wyroku, która powoduje, że dotychczasowy wyrok łączny traci moc ipso
iure, stosownie do art. 575 § 2 k.p.k.). Sąd może jednak zarządzić również
wykonanie całej warunkowo zawieszonej kary łącznej, jeśli uzna, iż w od-
niesieniu do każdego z pozostałych osądzonych uprzednio przestępstw
przemawiają za tym względy określone w art. 75 § 2 k.k.
18
Pozostaje do rozważenia kwestia, czy orzekając jednocześnie w od-
niesieniu do dwóch (lub więcej) przestępstw pozostających w zbiegu real-
nym, sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary wymierzonej za jedno
(kilka) z tych przestępstw, w odniesieniu zaś do drugiego (pozostałych)
przestępstw orzec karę podlegającą bezwzględnemu wykonaniu. Zdaniem
Sądu Najwyższego, sytuacja taka nie jest wykluczona, a układ ten najbar-
dziej charakterystyczny jest dla zbiegu przestępstw, przy którym rozważa-
ne jest wymierzenie kary pozbawienia wolności. Może się bowiem zdarzyć
taki układ procesowy, w którym sąd, mimo przekonania, iż nie zachodzi po-
trzeba poddania sprawcy procesowi resocjalizacji w warunkach pozbawie-
nia wolności, będzie zobowiązany do orzeczenia za jedno ze zbiegających
się przestępstw kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia
wykonania. Tak zwana dodatnia prognoza i zapobieżenie powrotowi do
przestępstwa jest bowiem naczelną, aczkolwiek tylko jedną z przesłanek
określonych w art. 69 § 1 k.k. Sąd jest władny warunkowo zawiesić wyko-
nanie kary wówczas, gdy jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary.
Wprawdzie w kodeksie karnym z 1997 r. na pozór pominięta została prze-
słanka warunkowego zawieszenia, wymieniona expressis verbis w art. 73 §
2 k.k. z 1969 r., niemniej jednak Sąd Najwyższy podziela pogląd, iż nie
oznacza to, że tzw. wzgląd na społeczne oddziaływanie kary (nazwany w
art. 53 § 1 in fine k.k. potrzebami w zakresie kształtowania świadomości
prawnej społeczeństwa) nie odgrywa obecnie przy stosowaniu rozważanej
tu instytucji żadnej roli. Sąd, wymierzając karę z warunkowym zawiesze-
niem jej wykonania, bierze bowiem pod uwagę dyrektywy sądowego wy-
miaru kary określone w art. 53 k.k., w tym także i dyrektywę określoną w
końcowej części jego § 1. Zawieszenie wykonania orzeczonej kary nie po-
winno rodzić w opinii społecznej przekonania, że sprawca przestępstwa
został ukarany zbyt łagodnie (por. A. Zoll, w: K. Buchała, A. Zoll: Kodeks
karny. Część ogólna. Komentarz, Kraków 1998, s. 503). Tak więc sąd
19
orzekający w tym samym wyroku za jedno przestępstwo karę z zawiesze-
niem, a za inne – karę bez zawieszenia, nie musi stawiać sprzecznych
prognoz. Brak jest jednocześnie dostatecznych racji, aby w sytuacji, gdy w
odniesieniu do jednego tylko z przestępstw na przeszkodzie zastosowaniu
art. 69 § 1 k.k. stoi ten cel kary, który nie sprzeciwia się warunkowemu za-
wieszeniu kary wymierzanej za pozostałe zbiegające się przestępstwa,
ograniczać swobodę sędziowskich ocen i blokować możliwość zastosowa-
nia tej instytucji w pozostałym zakresie (na gruncie poprzedniego stanu
prawnego zwrócił na to uwagę A. Spotowski: Warunkowe zawieszenie..., s.
26). Powstaje z kolei pytanie, czy występowanie w tym samym wyroku ob-
ok siebie kar jednostkowych z warunkowym zawieszeniem i kar bez wa-
runkowego zawieszenia nie sprzeciwia się nakazowi wymiaru kary łącznej,
przewidzianemu w art. 85 k.k. Nakaz ten sformułowany jest jednak wobec
kar „tego samego rodzaju”, oraz kar innych podlegających łączeniu na
podstawie wyraźnego przepisu ustawy. Kary bezwzględnej i kary z warun-
kowym zawieszeniem wykonania nie można na gruncie nowego kodeksu
karnego uznać za kary jednorodzajowe bez naruszenia podstawowej regu-
ły wykładni, tj. zasady racjonalnego ustawodawcy. O ile na gruncie kodek-
su karnego z 1969 r. w piśmiennictwie i orzecznictwie panował spór o to,
czy są to kary rodzajowo różne, o tyle obecnie wątpliwość tę przesądził
sam ustawodawca w art. 89 § 1 k.k. Jeśli bowiem uznać, iż kara z warun-
kowym zawieszeniem wykonania i taka sama kara bez warunkowego za-
wieszenia jej wykonania są karami „tego samego rodzaju”, to przepis art.
89 § 1 k.k. okaże się normą pustą. Wówczas wystarczającą podstawę
prawną do łączenia w wyroku łącznym kar w sytuacji określonej w tym
przepisie stanowiłby art. 85 k.k. w tej części, w której mowa w nim o karach
„tego samego rodzaju”. Tak więc w przepisie art. 89 § 1 k.k. (tak jak i w art.
87 k.k.) mowa jest o łączeniu kar „innych” w rozumieniu art. 85 k.k. Jak wy-
nika zaś z rozważań zawartych w pierwszej części niniejszego uzasadnie-
20
nia, art. 89 § 1 k.k. ma zastosowanie jedynie w wypadku orzekania o karze
łącznej w wyroku łącznym.
Skład trzech sędziów Sądu Najwyższego, przekazujący zagadnienie
prawne do rozpoznania składowi powiększonemu, wysunął w uzasadnieniu
swego postanowienia supozycję potrzeby ustosunkowania się przez skład
powiększony do treści dwóch wcześniejszych uchwał, a mianowicie uchwa-
ły z dnia 25 października 2000 r., I KZP 28/2000, OSNKW 2000, z. 11-12,
poz. 91 oraz uchwały z dnia 27 marca 2001 r., I KZP 2/2001, OSNKW
2001, z. 5-6, poz. 41. Problem polega jednak na tym, iż obie te uchwały
dotyczą odmiennej sytuacji procesowej od występującej w sprawie stano-
wiącej punkt wyjściowy do wydania niniejszej uchwały, albowiem w każdej
z nich chodziło o wydanie wyroku łącznego, nie zaś o orzeczenie kary
łącznej za jednocześnie sądzone przestępstwa. Ponieważ udzielając od-
powiedzi na zagadnienie prawne, w trybie art. 441 § 1, a nawet art. 441 § 2
k.p.k., Sąd Najwyższy nie powinien pełnić roli „recenzenta” dotychczaso-
wego orzecznictwa w takim zakresie, w jakim nie jest to niezbędne do roz-
strzygnięcia zagadnienia prawnego występującego w konkretnej sprawie,
należy zatem do zastrzeżeń składu trzech sędziów, dotyczących wymie-
nionych uchwał, odnieść się w nader skrótowej formie. Zastrzeżenia pod-
niesione pod adresem uchwały z dnia 27 marca 2001 r. są zasadne jedynie
w tej części, która dotyczy pewnego niedoprecyzowania tezy. Natomiast
uzasadnienie tej uchwały nie pozostawia już żadnych wątpliwości co do
tego, że tezę tę odnosić należy jedynie do sytuacji, w której sąd dochodzi
do przekonania, iż zachodzą przesłanki do warunkowego zawieszenia wy-
konania kary łącznej, określone w art. 69 k.k. Sens tej uchwały jest zatem
taki, iż w wypadku, gdy przesłanki z art. 69 k.k. nie zachodzą, sąd nie może
połączyć węzłem kary łącznej kar z warunkowym zawieszeniem i bez wa-
runkowego zawieszenia wykonania oraz zawiesić wykonania kary łącznej
(w takiej sytuacji nie dochodzi do wydania wyroku łącznego), nie zaś taki,
21
że w każdym wypadku opisanego zbiegu obowiązany jest orzec karę łącz-
ną z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Dla niniejszych rozważań
najistotniejsze jest jednak to, że w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 marca
2001 r. Sąd Najwyższy najwyraźniej opowiedział się za tezą, iż art. 89 § 1
k.k. nie ma zastosowania w sytuacji jednoczesnego sądzenia zbiegających
się przestępstw, stwierdzając, że: „Przepis ten ustala jedynie jeden ze spo-
sobów kształtowania w wyroku łącznym kary łącznej...”. Tak więc już w tej
uchwale Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że funkcja przepisu art. 89 § 1 k.k.
polega na stworzeniu skazanemu dodatkowej szansy na zastosowanie in-
stytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary w procesie wydawania
wyroku łącznego, jeżeli zachodzą przesłanki z art. 69 k.k. Dodać wypada,
że istnienie tych przesłanek wiązać należy z okolicznościami, które ujawniły
się już po wydaniu tego wyroku (wyroków) jednostkowego, w którym wy-
mierzona została kara bez warunkowego zawieszenia wykonania. Odno-
śnie do uchwały z dnia 25 października 2000 r. wypada zaś jedynie stwier-
dzić, iż nie są pozbawione racji uwagi krytyczne podniesione w piśmiennic-
twie (zob. glosę D. Wysockiego, OSP 2001, z. 3, poz. 49) pod jej adresem
(dotyczące tego, że rozstrzygając prawidłowo zagadnienie przedstawione
przez sąd występujący z tzw. pytaniem prawnym, niezasadnie przyjęto w
niej, iż art. 89 § 1 k.k. dotyczy także sytuacji, gdy wszystkie kary wymierzo-
ne w poszczególnych, odrębnych wyrokach zostały orzeczone z warunko-
wym zawieszeniem ich wykonania; pod rządem aktualnie obowiązującego
kodeksu karnego nie istnieje zaś ratio legis dla łączenia kar, których wyko-
nanie zostało odrębnymi wyrokami warunkowo zawieszone dopóty, dopóki
wykonanie ich wszystkich pozostaje zawieszone, albowiem wystarczają-
cym instrumentem usprawniającym wykonanie tych kar rodzajowych jest w
tym wypadku wspomniane już rozwiązanie przewidziane w art. 89 § 3 k.k.).
Wielowątkowość niniejszej uchwały przemawia za tym, aby mimo do-
konywania na poszczególnych etapach rozważań podsumowań cząstko-
22
wych, także i w końcowej jej części dokonać reasumpcji poglądów. Skład
powiększony Sądu Najwyższego wyraża zatem następujące stanowisko:
Przepis art. 89 § 1 k.k. dotyczy wyłącznie orzekania o karze łącznej w
ramach wyroku łącznego. Nie dotyczy on zatem orzekania o karze łącznej
w razie jednoczesnego sądzenia sprawcy kilku przestępstw pozostających
w zbiegu realnym. W wypadku wymierzania kary łącznej, orzekanej za po-
zostające w zbiegu realnym i sądzone w tym samym postępowaniu prze-
stępstwa, ewentualne warunkowe zawieszenie wykonania kary, określone
w art. 69 k.k., sąd stosuje co do kary łącznej, nie zaś co do poszczególnych
kar za zbiegające się przestępstwa. W tym ostatnim wypadku warunkowe
zawieszenie wykonania kary łącznej oznacza jednak – implicite – iż sąd
zastosował instytucję warunkowego zawieszenia wykonania także do po-
szczególnych kar jednostkowych, wymierzonych za zbiegające się prze-
stępstwa.