Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 lutego 2002 r.
III RN 218/00
W przepisach prawa celnego brak podstaw do żądania zmiany ostatecz-
nej decyzji o odprawie celnej czasowej, wyznaczającej termin powrotnego
przywozu towarów. Strona może domagać się zmiany takiej decyzji na podsta-
wie art. 155 KPA, z tym, że organ celny jest obowiązany ocenić, czy zmianie
decyzji nie sprzeciwiają się przepisy szczególne, w tym art. 68 ust. 1 Kodeksu
celnego.
Przewodniczący SSN Andrzej Wróbel (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Kazimierz Jaśkowski, Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2002 r. sprawy ze skargi O.
Fabryk Mebli SP. z o.o. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w W. w przedmio-
cie odmowy sprolongowania terminu odprawy celnej czasowej, na skutek rewizji
nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego [...] od wyroku Naczel-
nego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 2
sierpnia 2000 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu we Wrocławiu do ponownego rozpozna-
nia.
U z a s a d n i e n i e
Organy celne odmówiły O. Fabrykom Mebli Spółce z o.o. w O. przedłużenia
terminu powrotnego wywozu za granicę towarów, który to termin został ustalony de-
cyzjami zawartymi we właściwych dokumentach SAD. W uzasadnieniu decyzji orga-
ny celne stwierdziły, że termin powrotnego wywozu towarów był już kilkakrotnie prze-
dłużany, a proces technologiczny, któremu są poddawane przedmiotowe towary nie
uzasadnia tak długiego (ponad rok) ich pozostawania na polskim obszarze celnym.
Jako podstawę prawną decyzji powołano przepisy art. 155 KPA i art. 68 ust. 1 Prawa
2
celnego.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu wyrokiem
z dnia 2 sierpnia 2000 r. [...] stwierdził nieważność zaskarżonej przez Spółkę decyzji
Prezesa Głównego Urzędu Ceł oraz poprzedzającej ją decyzji dyrektora Urzędu Cel-
nego w L. z dnia 11 marca 1997 r. w części dotyczącej odmowy prolongaty terminu .
W ocenie Sądu z treści przepisu art. 68 Prawa celnego wynika, że nie zawiera
on podstawy do wydania decyzji o prolongacie terminu wywozu towaru ustalonego w
decyzji o odprawie celnej czasowej. Słusznie zatem organy orzekające w sprawie
niniejszej wniosek strony skarżącej o prolongatę terminu wywozu potraktowały jako
wniosek o zmianę decyzji o odprawie celnej czasowej, w części dotyczącej terminu
ustalonego dla wywozu towaru.
Sąd wyraził pogląd, że przepis art. 155 KPA daje podstawę jedynie do pozy-
tywnej dla strony decyzji; brak przesłanek dla jego zastosowania powoduje bez-
przedmiotowość postępowania wszczętego wnioskiem o zastosowanie trybu nad-
zwyczajnego, która powinna doprowadzić do jego umorzenia w myśl art. 105 § 1
KPA. W tym stanie rzeczy decyzje wydane w sprawie niniejszej w części odmawiają-
cej Spółce prolongaty terminu wobec niewykazania przez stronę zaistnienia prze-
słanki ustawowej, przedstawiają się jako wydane z naruszeniem art. 155 oraz art.
105 § 1 KPA. Powołany przepis art. 155 KPA nie zawiera bowiem podstawy do wy-
dania orzeczenia nie objętego zgodą (żądaniem wniosku strony).
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w rewizji nadzwyczajnej od po-
wyższego wyroku zarzucił rażące naruszenie art. 68 ust. 2 i 3 Prawa celnego oraz
art. 104 i art. 105 oraz art. 155 KPA i wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i prze-
kazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu
we Wrocławiu do ponownego rozpoznania. W ocenie Prezesa Naczelnego Sądu
Administracyjnego podstawą prawną żądania strony zmiany terminu wywozu towaru
odprawionego odprawą celną czasową był przepis art. 68 ust. 3 Prawa celnego. Or-
gany celne uznając, że w sprawie nie wystąpiły takie merytoryczne przesłanki, które
upoważniały je do uwzględnienia wniosku, zasadnie wydały w tym zakresie decyzje
negatywne. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem brak przesłanek do uwzględnienia
żądania strony nie daje podstaw do umorzenia postępowania w oparciu o przepis art.
105 KPA, jeżeli strona jest zainteresowana w otrzymaniu merytorycznego rozstrzy-
gnięcia sprawy i konsekwentnie przy tym obstaje. Jeżeli organ stwierdza, że żądanie
to jest nieuzasadnione w tym stanie faktycznym lub norma prawna regulująca daną
3
instytucję nie przewiduje przyznania stronie określonych uprawnień, wówczas organ
jest obowiązany wydać decyzję merytoryczną, w której uzna żądanie za nieuzasad-
nione. Taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie.
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego za nietrafny uznał pogląd Sądu,
że skoro art. 155 KPA nie może stanowić podstawy prawnej odmowy uwzględnienia
wniosku. Oznacza to, że decyzja w tej części została wydana bez podstawy prawnej.
Przepis art. 155 KPA może stanowić podstawę załatwienia sprawy, jeżeli istnieją
przesłanki do uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej w warunkach określonych
przez ten przepis. Regulacją zawartą w tym przepisie nie jest natomiast objęta sytua-
cja, gdy żądanie strony uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej nie jest uzasadnio-
ne. Odmowa uwzględnienia wniosku stanowi bowiem inne rozstrzygnięcie sprawy
aniżeli uchylenie czy też zmiana decyzji ostatecznej w trybie art. 155 KPA. Oznacza
to, że w sytuacji, gdy organ zamierza wydać decyzję negatywną dla strony, bez zna-
czenia jest oparcie się na tym przepisie. Postępowanie takie powinno się toczyć we-
dług takich reguł, jakie przewidziane są dla wydawania decyzji nie zmierzających do
wzruszenia decyzji ostatecznych. Podstawą wydania decyzji w tym postępowaniu
powinien być przepis art. 104 KPA.
W ocenie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego importer domagał się
wydania decyzji w przedmiocie terminu wywozu towaru, a więc domagał się weryfi-
kacji ostatecznej decyzji o odprawie celnej czasowej, w której termin ten został wska-
zany. Przepis art. 68 ust. 2 Prawa celnego reguluje jedynie instytucję uprawnienia
importera do złożenia stosownego wniosku, bez względu na wynik sprawy. Jeżeli
zatem Sąd uczynił założenie, że na podstawie art. 68 ust. 2 Prawa celnego w ogóle
istnieje możliwość złożenia wniosku o przesunięcie terminu wywozu towaru, to nie-
zależnie od tego, czy przepisy o postępowaniu administracyjnym w konkretnym przy-
padku przewidują możliwość zmiany terminu wywozu towaru zastrzeżonego w decy-
zji o odprawie czasowej w trybie szczególnym (art. 155 KPA), to brak jest powodów
do uznania, że nie istnieje podstawa prawna do negatywnego rozstrzygnięcia wnio-
sku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istotą sporu jest kwestia, czy zmiana decyzji ostatecznej o odprawie celnej
czasowej w części wyznaczającej termin, na jaki towar został dopuszczony do obrotu
4
na polskim obszarze celnym lub wywozu za granicę, powinna nastąpić w trybie i na
zasadach określonych w przepisie art. 155 KPA, jak twierdzi Sąd w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku, czy też na podstawie art. 68 ust. 2 i 3 Prawa celnego albo na
podstawie obu tych przepisów łącznie.
W ocenie Sądu Najwyższego powyższe przepisy Prawa celnego nie dają pod-
stawy do wszczęcia na wniosek strony postępowania w sprawie zmiany decyzji
ostatecznej o odprawie celnej czasowej wyznaczającej termin. Zgodnie z zasadą
trwałości decyzji ostatecznych decyzje te mogą być weryfikowane tylko w granicach i
na podstawie wyraźnego przepisu Kodeksu postępowania administracyjnego lub na
podstawie przepisów szczególnych (art. 163 KPA). Z całą pewnością podstawy takiej
nie stanowi przepis art. 68 ust. 2 Prawa celnego, który przewiduje kompetencję orga-
nu celnego do uznania odprawy celnej czasowej za odprawę celna ostateczną, nie
zaś kompetencje do zmiany decyzji ostatecznej o odprawie celnej czasowej. Z kolei
zgodnie z przepisem art. 68 ust. 3 Prawa celnego organ może uznać odprawę celną
czasową za odprawę celną ostateczną na wniosek strony złożony po upływie terminu
powrotnego wywozu lub przywozu, przy tym w takim wypadku jest obowiązany wy-
mierzyć zarazem opłatę manipulacyjną dodatkową. Podstaw materialnoprawnej
wniosku o wyznaczenie nowego terminu wywozu towarów będących przedmiotem
czasowego przywozu lub wywozu nie stanowi również przepis art. 20 Prawa celnego,
który określa skutki niewywiezienia z powrotem za granicę lub nieprzywiezienia z
powrotem towarów do kraju przez podmiot zobowiązany w ustalonym terminie, a
mianowicie odprawa celna staje się odprawą celną ostateczną, a podmiot zobowią-
zany jest do uiszczenia cła przywozowego i opłaty manipulacyjnej dodatkowej. Z ko-
lei przepisy art. 19 ust. 1 i 3 Prawa celnego określają sytuacje, w których termin po-
wrotnego przywozu lub wywozu uważa się za zachowany oraz w których organ celny
może uznać opóźnienia powrotnego przywozu lub wywozu za usprawiedliwione. Na-
leży w związku z tym przyjąć, że strona postępowania administracyjnego (celnego)
domagając się wyznaczenia terminu powrotnego wywozu towarów domaga się w
istocie zmiany decyzji ostatecznej w tej części. Skoro w przepisach Prawa celnego
brak jest wyraźnych podstaw do żądania zmiany decyzji ostatecznej o odprawie cel-
nej czasowej wyznaczającej termin, to strona może domagać się zmiany takiej decy-
zji ostatecznej na podstawie przepisu art. 155 KPA, z tym że organ celny jest upraw-
niony w szczególności do oceny, czy zmianie tej decyzji nie sprzeciwiają się przepisy
szczególne, czyli przepisy Prawa celnego, w tym przepis art. 68 ust. 1 Prawa celne-
5
go. Organ administracji celnej jest w tym zakresie związany także kryterium interesu
strony i interesu społecznego (art. 155 in fine KPA). W przypadku, gdy organ admini-
stracji celnej uzna, że istnieją określone w art. 155 KPA i art. 68 ust. 1 Prawa celnego
przesłanki, wówczas zmienia decyzję ostateczną w ten sposób, że wyznacza nowy
termin, na jaki towar zostaje dopuszczony do obrotu na polskim obszarze celnym lub
wywozu za granicę. Jeżeli zaś organ ten uzna, że żądanie strony zmiany decyzji
ostatecznej w tym zakresie jest nieuzasadnione, wówczas wydaje decyzję meryto-
ryczną na podstawie art. 68 ust. 1 Prawa celnego.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================