Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 28 MARCA 2002 R.
I KZP 35/2001
Pełnienie funkcji publicznej w rozumieniu art. 228 § 1 k.k. obejmuje
tylko takie czynności wykonywane przez prezesa zarządu spółdzielni
mieszkaniowej na podstawie art. 55 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r.-
Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.),
które wiążą się z dysponowaniem środkami publicznymi.
Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki.
Sędziowie SN: H. Gradzik, J. Musioł, D. Rysińska,
J. Sobczak, F. Tarnowski (sprawozdawca), S. Zabłocki.
Zastępca Prokuratora Generalnego: R. Stefański.
Sąd Najwyższy w sprawie Marka S. i Elżbiety S., po rozpoznaniu,
przekazanego na podstawie art. 441 § 1 i 2 k.p.k., przez Sąd Najwyższy w
składzie trzech sędziów, postanowieniem z dnia 29 listopada 2001 r., do
rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego, zagadnienia
prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:
Czy znamię ustawowe „pełnienie funkcji publicznej” określone w art.
228 § 1 k.k. obejmuje czynności wykonywane przez prezesa zarządu spół-
dzielni mieszkaniowej na podstawie art. 55 § 1 ustawy z dnia 16 września
1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288
ze zm.)?
u c h w a l i ł udzielić odpowiedzi jak wyżej.
2
U Z A S A D N I E N I E
Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne wyłoniło
się na tle następującej sytuacji faktycznej. Sąd Okręgowy w P., wyrokiem z
dnia 12 maja 1999 r., uznał Marka S. za winnego tego, że w związku z peł-
nieniem funkcji publicznej prezesa Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej
„Zrzeszeni” w P. przyjął korzyści majątkowe:
I. w okresie od stycznia do 10 listopada 1994 r. - w kwocie 43 100 zł, czyli
znacznej wartości, w zamian za zlecenie budowy domów mieszkalnych,
to jest czynu określonego w art. 228 § 5 k.k. w zw. z art.12 k.k.;
II. w lipcu 1991 r. – w kwocie 1000 zł w zamian za uzyskanie przydziału
mieszkania, to jest czynu określonego w art. 228 § 1 k.k. ;
III. na przełomie czerwca i lipca 1994 r. – w kwocie 400 zł w zamian za
nabycie garażu, to jest czynu określonego w art. 228 § 1 k.k.
i na podstawie tych przepisów skazał go na karę łączną 3 lat pozbawienia
wolności oraz karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przyjmu-
jąc, iż jedna stawka dzienna wynosi 40 zł.
Tym samym wyrokiem Elżbieta S. została uznana za winną popełnie-
nia przestępstwa określonego w art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 228 § 1 k.k. w
zw. z art. 12 k.k., polegającego na udzieleniu Markowi S. pomocy w przyję-
ciu korzyści majątkowej w kwocie 43 100 zł, a więc znacznej wartości,
przez odbiór i przekazanie gotówki i skazana na podstawie tych przepisów
na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wyko-
nania na okres 4 lat oraz na karę grzywny w wysokości 25 stawek dzien-
nych, po 40 zł każda.
Wyrok ten zaskarżył obrońca oskarżonych, który w złożonej apelacji
zarzucił obrazę przepisu art. 228 § 1 i 5 k.k. wywodząc, iż w świetle unor-
mowań zawartych w kodeksie karnym z 1997 r. Marek S. jako prezes spół-
dzielni mieszkaniowej nie pełnił funkcji publicznej.
3
Sąd Apelacyjny w P., wyrokiem z dnia 10 grudnia 1999 r., zmienił za-
skarżony wyrok przyjmując, że korzyść majątkowa w kwocie 43 100 zł nie
stanowi znacznej wartości, a przypisane oskarżonym przestępstwo wy-
czerpuje znamiona art. 228 § 1 k.k. (w wypadku Elżbiety S., w związku z
art. 18 § 3), natomiast w pozostałym zakresie wyrok ten utrzymał w mocy.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny stwierdził, że oskarżony pełnił
niewątpliwie funkcję publiczną w rozumieniu art. 228 k.k., bowiem świadczy
o tym „waga wykonywanych przez niego jako prezesa Zarządu Spółdzielni
Mieszkaniowej >Zrzeszeni< czynności”, wynikających z treści statutu tej
spółdzielni.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego kasację wniósł obrońca oskarżonych
zarzucając rażące naruszenie art. 228 § 1 k.k. w zw. z art. 115 § 13 k.k. i
art. 4 § 1 k.k. przez uznanie Marka S. za winnego popełnienia przypisane-
go mu czynu „w sytuacji gdy na gruncie obecnie obowiązującej ustawy kar-
nej nie sposób przyjąć, iż pełnił on funkcję publiczną będąc prezesem
spółdzielni mieszkaniowej”. W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i uniewinnienie oskarżonych od popełnienia zarzuconych im prze-
stępstw albo przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania .
Rozpoznając kasację Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów na
podstawie art. 441 § 2 k.p.k. przekazał składowi siedmiu sędziów cytowane
na wstępie zagadnienie prawne. W uzasadnieniu postanowienia podkre-
ślił, że rozstrzygnięcie tak sformułowanego zagadnienia pozwoli bliżej
określić granice pojęcia „funkcji publicznej”, które jest rozbieżnie interpre-
towane w praktyce orzeczniczej, jakkolwiek dotyczy problematyki o donio-
słym znaczeniu społecznym. Jednocześnie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę
na złożoność tej problematyki, gdyż argumenty natury językowej związane
ze znaczeniem pojęcia „funkcji publicznej” zdają się przemawiać za stano-
wiskiem prezentowanym w kasacji, a z drugiej strony istnieje też wiele ar-
gumentów o charakterze celowościowym, przede wszystkim aksjologicz-
4
nym, które mogą świadczyć o słuszności poglądu, iż prezes zarządu spół-
dzielni mieszkaniowej może być podmiotem przestępstwa łapownictwa
biernego.
Sąd Najwyższy w powiększonym składzie zważył, co następuje.
Przestępstwo łapownictwa biernego we wszystkich swoich odmia-
nach (art. 228 § 1-5 k.k.) jest przestępstwem indywidualnym, bowiem może
być popełnione tylko przez osobę pełniącą funkcję publiczną. Określenie
podmiotu tego przestępstwa następuje przez ustalenie pełnionej przezeń
funkcji, czyli konkretnych czynności, w związku z którymi korzyść lub jej
obietnica są przyjmowane. Oczywiście, chodzi o takie tylko czynności, któ-
re należą do kompetencji związanych z danym stanowiskiem.
Podobnie jak w poprzednim stanie prawnym, ustawodawca nie sfor-
mułował definicji „funkcji publicznej”. Nie rozstrzygnął więc powstałego w
doktrynie (już z chwilą wejścia w życie kodeksu karnego z 1969 r.) sporu,
którego istota wyraża się w poglądach, iż podmiotem przestępstwa łapow-
nictwa biernego jest wyłącznie „funkcjonariusz publiczny” względnie, że
może nim być także inna osoba, jeżeli „pełni funkcję publiczną”. To drugie
stanowisko konsekwentnie prezentował w swoim orzecznictwie Sąd Naj-
wyższy i nadal je zajmuje w obecnie obowiązującym stanie prawnym (por.:
uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 3 lipca 1970 r. VI KZP 27/70,
OSNKW 1970, z. 9, poz. 98 z krytyczną glosą W. Woltera, P i P 1970, nr
10, s. 629-632, a nadto L. Gardocki: O podmiocie łapownictwa (w związku
z glosą W. Woltera), P i P 1971, nr 5, s. 811-812; uchwała z dnia 12
czerwca 1975 r., VI KZP 4/75, OSNPG 1975 nr 9, poz. 80; uchwała z dnia
15 kwietnia 1976 r. VI KZP 32/75, OSNKW 1976, z. 6, poz. 72; wyrok z
dnia 14 grudnia 1982 r. III KR 182/82, OSNKW 1983, z. 9, poz. 73; uchwa-
ła z dnia 26 kwietnia 1995 r. I KZP 6/95, OSNKW 1995, z. 7-8, poz. 41 z
aprobującą glosą B. Kurzępy, OSPiKA 1997, nr 3, poz. 67; wyrok z dnia 22
listopada 1999 r. II K.K.N 346/97, OSNKW 2000, z. 1-2, poz. 10; uchwała
5
składu siedmiu sędziów z dnia 20 czerwca 2001 r. I KZP 5/01, OSNKW
2001, z. 9-10, poz. 71; uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 18 paź-
dziernika 2001 r. I KZP 9/01, OSNKW 2001, z. 11-12, poz. 87 z częściowo
krytyczną glosą O. Górniok, OSP 2002, z. 4, w druku).
Za przyjęciem tego ostatniego poglądu, przemawia przede wszystkim
wykładnia językowa. Taki też pogląd zdecydowanie przeważa w piśmien-
nictwie (zob.: A. Wąsek w: M. Kalitowski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L.
Tyszkiewicz, A. Wąsek: Kodeks karny. Komentarz, t. II, Gdańsk 1999, s.
403; L. Gardocki: Prawo karne. Warszawa 1998, s. 267-269; A. Marek:
Komentarz do Kodeksu Karnego. Część szczególna, Warszawa 2000, s.
202; A. Zoll w: G. Bogdan, K. Buchała, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-
Kardas, P. Kardas, J. Majewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wró-
bel, A. Zoll: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do k.k. t. 2, Za-
kamycze 1999, s. 747-749; M. Surkont: Łapownictwo, Sopot 1999, s. 51-
52; R. A. Stefański: Osoba pełniąca funkcję publiczną jako podmiot prze-
stępstwa łapownictwa, Prok. i Pr. 2000, nr 11, s. 135-139; P. Palka, M.
Reut: Korupcja w nowym kodeksie karnym, Kraków 1999, s. 19; O. Gór-
niok: Z problematyki przestępstw przeciwko działalności instytucji pań-
stwowych i samorządu terytorialnego, Prok. i Pr. 2000, nr 5, s. 12-16; K.
Daszkiewicz: Korupcja w świetle przepisów Kodeksu karnego z 6 czerwca
1997 r. , Nowa Kodyfikacja Karna. Krótkie komentarze, z. 15, s. 113-116).
Rozważając przedstawione zagadnienie prawne zwrócić należy
uwagę na to, że po wejściu w życie Kodeksu karnego z 1997r. wydatnemu
ograniczeniu uległ zakres instytucji, których pracownicy są funkcjonariu-
szami publicznymi (art. 115 § 13 k.k.). W porównaniu z brzmieniem art. 120
§ 11 k.k. z 1969 r. status taki utracili pracownicy m.in. „organizacji spół-
dzielczej lub innej organizacji społecznej ludu pracującego”.
Wobec tego, ograniczyć się należy do ustalenia czy prezes spółdziel-
ni mieszkaniowej, nie będąc funkcjonariuszem publicznym, pełni funkcję
6
publiczną w rozumieniu art. 228 k.k. Odpowiedź na to pytanie wymaga
określenia w pierwszej kolejności kryteriów oraz granic pojęcia „funkcja pu-
bliczna”, a następnie rozważenia, czy tym kryteriom może odpowiadać
osoba pełniąca funkcję prezesa zarządu spółdzielni mieszkaniowej. Pu-
bliczny charakter funkcji może być określony tylko w ustawie, w tym przede
wszystkim w Konstytucji jako ustawie zasadniczej. Kwestie te były przed-
miotem szczegółowych rozważań Sądu Najwyższego w uchwałach składu
siedmiu sędziów z dnia 20 czerwca 2001 r. I KZP 5/01 i z dnia 18 paź-
dziernika 2001 r. I KZP 22/01. Odwołując się do argumentów powołanych
w obu uchwałach, Sąd Najwyższy nie widzi potrzeby ponownego ich przy-
taczania.
W świetle przedstawionych wywodów oraz argumentacji przytoczonej
w tych uchwałach stwierdzić należy, że o pełnieniu funkcji publicznej w ro-
zumieniu art. 228 k.k. przez prezesa spółdzielni decyduje podstawa norma-
tywna określona w ustawie oraz realizowanie tej funkcji z wykorzystaniem
środków publicznych.
Wobec tego, w pierwszej kolejności należy podkreślić, że prezes za-
rządu spółdzielni mieszkaniowej wykonuje powierzone mu czynności prze-
de wszystkim w ramach uprawnień wynikających z dyspozycji art. 55 § 1
ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U.
z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.). Normatywną podstawę jego działalno-
ści stanowią także inne przepisy tej ustawy dotyczące zarządu spółdzielni,
a zwłaszcza jej art. 48, 49, 52 i 54. Szczególne znaczenie ma to w sytua-
cjach, w których, stosownie do treści art. 49 § 1 i art. 54 § 1, zarząd spół-
dzielni jest jednoosobowy. Zgodnie zaś z unormowaniem art. 2 Prawa
spółdzielczego szczegółowy zakres uprawnień i obowiązków prezesa za-
rządu określa statut spółdzielni. Wreszcie, ów zakres uprawnień i obowiąz-
ków koresponduje z brzmieniem art. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o
7
spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 27 ze zm.),
określającym cel i przedmiot działalności spółdzielni mieszkaniowej .
Co się zaś tyczy drugiego kryterium pełnienia funkcji publicznej, to
jest dysponowania środkami publicznymi, rozważenia wymaga kilka aspek-
tów tego zagadnienia. Przede wszystkim zauważyć należy, że w okresie
transformacji ustrojowej po 1989 r. zasadniczym zmianom uległo ustawo-
dawstwo dotyczące spółdzielczości. Po kolejnych nowelizacjach ustawy z
1982 r. – Prawo spółdzielcze, zgodnie z art. 3 „majątek spółdzielni jest
prywatną własnością jej członków”. Właśnie w tym unormowaniu upatruje
się przeszkodę, aby można było przyjąć, iż prezes zarządu spółdzielni
mieszkaniowej w jakimkolwiek zakresie pełni funkcję publiczną.
Tymczasem, zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie Sądu Naj-
wyższego, przyjmuje się, że treść tego przepisu należy odczytywać nie na
podstawie jego dosłownego brzmienia, ale w kontekście art. 26 § 2 i art.
125 § 5 a – Prawa spółdzielczego. Wówczas okazuje się, iż w przepisie
art. 3 nie mówi się o własności w znaczeniu cywilnoprawnym, lecz w zna-
czeniu ekonomicznym. Przez użycie rzeczownika „majątek”, dla określenia
przedmiotu regulacji, ustawodawca dał wyraz temu, że majątkiem spół-
dzielni są nie tylko rzeczy, ale i inne prawa, przy czym członkowie spół-
dzielni nie są współwłaścicielami np. nieruchomości spółdzielczych. Nowe-
la ustawy – Prawo spółdzielcze z dnia 7 lipca 1994 r., która wprowadziła
omawianą regulację prawną, nie pozbawia więc spółdzielni własności jej
majątku, rozumianego jako ogół praw i obowiązków z tym związanych i ma-
jących wartość pieniężną, bowiem podmiotem własności tego majątku na-
dal jest spółdzielnia jako osoba prawna (zob.: A. Stefaniak: Prawo spół-
dzielcze oraz ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz,
orzecznictwo, skorowidz, Warszawa 2001, s. 11 i n.; K. Pietrzykowski:
Prawo spółdzielcze. Komentarz do zmienionych przepisów, Warszawa
1995, s. 23 i n., tegoż : Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, Warszawa
8
2001, s. 33 i n.; uchwały SN: z dnia 6 lutego 1996 r. III CZP 4/96, OSNC
1996, z. 4, poz. 58; z dnia 9 stycznia 1996 r. III CZP 152/95, OSNC 1996,
z. 4, poz. 52; z dnia 5 lipca 1995 r. III CZP 80/95, OSNC 1995, z.11, poz.
158).
Takie same poglądy prezentowane są w orzecznictwie Naczelnego
Sądu Administracyjnego. Przykładowo, w wyroku z dnia 10 kwietnia 1997 r.
II S.A. Wr 1013/96, Sąd ten stwierdził, że własnościowe spółdzielcze prawo
do lokalu obejmuje tylko sam lokal, natomiast nie obejmuje ani współwła-
sności części budynku, przeznaczonych do wspólnego korzystania, ani
współwłasności bądź współużytkowania wieczystego gruntu, na którym bu-
dynek się znajduje. Majątkiem zaś spółdzielczym może rozporządzać tylko
spółdzielnia jako osoba prawna poprzez swoje organy (OSP 1998, z. 7-8,
poz. 131 wraz z aprobująca glosą B. Adamiak, s. 363-366).
Pomimo unormowania zawartego w art. 3 Prawa spółdzielczego, to
niewątpliwie spółdzielnia mieszkaniowa z chwilą wpisania do rejestru jako
osoba prawna jest podmiotem prawa cywilnego oraz poprzez swoje organy
podejmuje czynności prawne związane z bieżącą działalnością gospodar-
czą. Z reguły – w imieniu zarządu – bieżącą działalnością gospodarczą
spółdzielni kieruje prezes, który jednocześnie reprezentuje ją na zewnątrz.
Tę specyfikę regulacji ustawowej należy uwzględnić przy dokonywa-
niu prawnej oceny czynności wykonywanych przez prezesa zarządu spół-
dzielni mieszkaniowej, a zwłaszcza podejmowanych przezeń decyzji w sfe-
rze gospodarczej lub finansowej, mających istotne znaczenie dla funkcjo-
nowania spółdzielni. Odnosi się to w szczególności do tych spółdzielni
mieszkaniowych, które prowadzą działalność inwestycyjną przy wykorzy-
staniu środków publicznych oraz do tych decyzji podejmowanych przez
prezesa, które wiążą się z dysponowaniem środkami publicznymi.
O przekazywaniu środków publicznych spółdzielniom mieszkaniowym
(a nie jej członkom) stanowi szereg aktów prawnych.
9
Obowiązujący do czasu wejścia w życie Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej z 1997 r., art. 79 ust. 5 Konstytucji z 1952 r. stwierdzał: „ W trosce
o dobro rodziny Rzeczpospolita Polska dąży do poprawy sytuacji mieszka-
niowej, przy współudziale obywateli rozwija i popiera różne formy budow-
nictwa mieszkaniowego, a szczególnie budownictwa spółdzielczego, oraz
dba o racjonalną gospodarkę zasobami mieszkaniowymi”. W wykonaniu tej
normy konstytucyjnej spółdzielnie mieszkaniowe otrzymywały dotacje pań-
stwa między innymi na finansowanie produkcji wyrobów i świadczenia
usług w wysokości ustalonej w ustawie budżetowej, czy też na pokrycie
części kosztów budowy mieszkań objętych lokatorskim prawem do lokalu.
Unormowania tej treści, do czasu nowelizacji, zawierały przepisy art. 73
oraz art. 208 w zw. z art. 218 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. –
Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210; a także zob. M.
Gersdorf, J. Ignatowicz: Prawo spółdzielcze. Komentarz, Warszawa 1985,
s. 167-179, 359-368).
W myśl art. 75 ust. 1 Konstytucji RP z 1997 r. Władze publiczne pro-
wadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywa-
teli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności, wspierają rozwój bu-
downictwa socjalnego oraz popierają działania obywateli zmierzające do
uzyskania własnego mieszkania”.
Taka treść tej normy konstytucyjnej nie oznacza zmiany zaangażo-
wania państwa w poprawę sytuacji mieszkaniowej obywateli. Postanowie-
nia te były i są realizowane w wydawanych aktach prawnych, mających na
celu udzielanie wszechstronnej pomocy budownictwu mieszkaniowemu
poprzez stosowanie odpowiedniej polityki kredytowej, udzielanie ulg bu-
dowlanych, czy też przekazywanie w różnych formach spółdzielniom
mieszkaniowym środków publicznych na budowę bądź remont budynków.
W tym zakresie wskazać można tylko na te najważniejsze, które wprost
stanowią o zaangażowaniu środków publicznych w budownictwo mieszka-
10
niowe realizowane przez spółdzielnie mieszkaniowe. Podkreślić przy tym
trzeba, że używane określenie „środki publiczne” jest pojęciem ustawo-
wym, zdefiniowanym w art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o za-
mówieniach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 119, poz. 773 ze
zm.) w związku z art. 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. – o finansach
publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 ze zm.).
Zasady finansowania spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego
określane były w rozporządzeniach Rady Ministrów oraz Ministra Gospo-
darki Przestrzennej i Budownictwa, wydawanych każdorazowo na podsta-
wie ustawy budżetowej oraz niektórych innych ustaw m. in. :
- w rozporządzeniu RM z dnia 30 grudnia 1988 r. w sprawie ogól-
nych zasad udzielania kredytu bankowego na cele mieszkaniowe (Dz. U. z
1989 r. Nr 1 , poz. 1);
- w rozporządzeniu RM z dnia 31 lipca 1990 r. w sprawie zasad i try-
bu udzielania w 1990 r. dotacji dla jednostek spółdzielczości mieszkaniowej
(Dz. U. Nr 54, poz. 314);
- w rozporządzeniu RM z dnia 8 lutego 1990 r. w sprawie zakresu,
zasad i trybu udzielania kredytobiorcom pomocy ze środków budżetowych
w spłacie części należnego bankom oprocentowania od kredytów udzielo-
nych do dnia 31 grudnia 1989 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 69);
- w rozporządzeniu RM z dnia 9 kwietnia 1990 r. w sprawie zakresu,
zasad i trybu udzielania kredytobiorcom pomocy ze środków budżetowych
w 1990 r. w spłacie części należnego bankom oprocentowania od kredytów
udzielonych po dniu 31 grudnia 1989 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 154);
- w rozporządzeniu RM z dnia 22 czerwca 1993 r. w sprawie udziele-
nia ze środków budżetowych za rok 1993 pomocy w spłacie kredytów za-
ciągniętych na cele budownictwa mieszkaniowego do dnia 31 grudnia 1989
r. (Dz. U. Nr 59, poz. 267);
11
- w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa
z dnia 30 maja 1994 r. w sprawie sposobu podziału oraz zasad udzielania i
sposobu rozliczania dotacji dla spółdzielni mieszkaniowych w 1994 r. (Dz.
U. Nr 73, poz. 329);
- w rozporządzeniu RM z dnia 11 marca 1997 r. w sprawie sposobu
podziału oraz zasad udzielania i sposobu rozliczania dotacji dla spółdzielni
mieszkaniowych w 1997 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 144). W rozporządzeniach
tych przewidywane były również dotacje z budżetu wojewody na dofinan-
sowanie kosztów remontów, polegających m. in. na usuwaniu wad tech-
nicznych, z powołaniem się na Uchwałę Nr 260 Rady Ministrów z dnia 11
grudnia 1981 r. w sprawie usuwania wad w spółdzielczych budynkach
mieszkalnych oraz likwidacji zaległości w wykonywaniu elewacji (M. P. Nr
32, poz. 290 ze zm.).
Bardzo istotne znaczenie dla finansowania spółdzielczego budownic-
twa mieszkaniowego ma także ustawa z dnia 26 października 1995 r.– o
niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (tekst jedn.:
Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1070 ze zm.). Przepis art. 16 tej ustawy statuu-
je Krajowy Fundusz Mieszkaniowy, który „służy realizacji zadań wynikają-
cych z polityki państwa w zakresie gospodarki mieszkaniowej oraz rozwoju
budownictwa mieszkaniowego”. Zgodnie z jej art. 18 pkt 1 i art. 19 ust 1
środki Funduszu przeznacza się na udzielanie, na warunkach preferencyj-
nych, kredytów i pożyczek spółdzielniom mieszkaniowym na przedsięwzię-
cia inwestycyjno-budowlane do 70% ich kosztów.
Szczegółowe zasady udzielania takich kredytów i pożyczek określa
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 lipca 2000 r. w sprawie warunków
i trybu udzielania kredytów i pożyczek ze środków Krajowego Funduszu
Mieszkaniowego oraz niektórych wymagań dotyczących lokali i budynków
finansowanych przy udziale tych środków (Dz. U. Nr 62, poz. 719).
12
Również bardzo ważne dla działalności spółdzielni mieszkaniowych
są uregulowania zamieszczone w ustawie z dnia 30 listopada 1995 r. – o
pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refunda-
cji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych oraz zmianie niektórych
ustaw (Dz. U. z 1996 r. Nr 5, poz. 32 ze zm.). Wreszcie, środki publiczne
mogą być przekazywane spółdzielni mieszkaniowej z budżetu gminy w ra-
mach wykonania zadań własnych dotyczących gminnego budownictwa
mieszkaniowego. Zakres działania i zadania gminy oraz uprawnienia do
zawierania umów, m. in. ze spółdzielnią mieszkaniową o budowę lokali, re-
gulują przepisy art. 6 – 10 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591) oraz art. 4, art.
20 i art. 21 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów,
mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr
71, poz. 733).
Z przekazywaniem spółdzielniom mieszkaniowym środków publicz-
nych ustawodawca wiąże określone konsekwencje dotyczące sposobu
dysponowania nimi. W myśl przepisów ustawy z 1994 r. o zamówieniach
publicznych m. in. spółdzielnie „ ... w zakresie, w jakim dysponują środkami
publicznymi” (art. 4 ust.1 pkt 5), muszą poddać się rygorom ustawowym i
przestrzegać zasad udzielania zamówień publicznych w trybie przetargów,
negocjacji, zapytań o cenę lub zamówień z wolnej ręki. Oznacza to, iż rea-
lizacja jakichkolwiek inwestycji finansowanych przy użyciu środków pu-
blicznych nie może odbywać się w sposób swobodny, lecz w myśl określo-
nych zasad, zabezpieczających prawidłowość ich wydatkowania.
Unormowania zawarte w powołanych tylko przykładowo aktach
prawnych świadczą niewątpliwie o finansowaniu działalności spółdzielni
mieszkaniowych ze środków publicznych a zarazem o przekazywaniu
spółdzielniom, a nie jej członkom, środków publicznych. Dotyczy to w
szczególności tych spółdzielni mieszkaniowych, które wykonują zadania
13
inwestycyjno-budowlane przy wykorzystaniu środków publicznych, przeka-
zywanych im z budżetu państwa za pośrednictwem organów państwowych
lub samorządowych.
Zatem pełnienie funkcji publicznej w rozumieniu art. 228 § 1 k.k.
obejmuje tylko takie czynności wykonywane przez prezesa zarządu spół-
dzielni mieszkaniowej na podstawie art. 55 § 1 ustawy z dnia 16 września
1982 r.- Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze
zm.), które wiążą się z dysponowaniem środkami publicznymi.