Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 6 czerwca 2003 r.
III AO 25/02
Zasadą jest przejście prokuratora w stan spoczynku z dniem ukończenia
65 roku życia. Możliwość dalszego pozostawania na stanowisku prokuratora
powinna być traktowana jako wyjątek, uzasadniony szczególnymi
okolicznościami mającymi oparcie w interesie służby lub leżącymi po stronie
prokuratora.
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Andrzej Kijowski, Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 czerwca 2003 r.
sprawy z odwołania Włodzimierza S. od decyzji Prokuratora Generalnego z dnia 16
lipca 2002 r. [...] w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie
stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia
o d d a l i ł odwołanie.
U z a s a d n i e n i e
Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny decyzją z dnia16 lipca 2002 r.
nie wyraził zgody na dalsze zajmowanie przez Włodzimierza S. stanowiska prokura-
tora po dniu 31 grudnia 2002 r. W uzasadnieniu decyzji wskazał, iż prokurator Wło-
dzimierz S. ukończył 65 lat życia w dniu 21 października 1999 r., a Prokurator Gene-
ralny dotychczas dwukrotnie uwzględniał jego prośby o wyrażenie zgody na dalsze
zajmowanie stanowiska prokuratora po ukończeniu tego wieku. Składając kolejny
wniosek w dniu 28 czerwca 2001 r. zainteresowany podkreślił, że jako wizytator Pro-
kuratury Apelacyjnej w R. zajmuje samodzielne stanowisko do spraw wizytacji i lus-
tracji, postępowań skargowych, spraw organizacyjnych i kadrowych, przetwarzania
informacji dla potrzeb Ministerstwa Sprawiedliwości i Prokuratury Krajowej, a także
prowadzi badania akt ujęte w planie pracy i zlecone przez Prokuratora Apelacyjnego.
Ponadto, z upoważnienia Prokuratora Generalnego, prowadzi postępowania w trybie
2
art. 7 ust. 5 w związku ust. 4 ustawy z dnia 17 lipca 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 1998 r., Nr 98, poz. 607) oraz występuje
przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawach, w których zostały zaskar-
żone decyzje Prokuratora Generalnego pozbawiające prawa do stanu spoczynku i
uposażenia w stanie spoczynku.
Ostatni wniosek zainteresowanego poparł Prokurator Apelacyjny w R., który
„nie przedstawił jednak argumentacji takiego stanowiska, wskazując jedynie, że Ko-
legium Prokuratury Apelacyjnej w R. pozytywnie zaopiniowało wniosek”.
Rozważając wniosek zainteresowanego prokuratora, Minister Sprawiedliwości
wskazał na ustawową zasadę przechodzenia prokuratora w stan spoczynku z chwilą
ukończenia 65 roku życia. Wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska pro-
kuratora, nie dłużej niż do ukończenia 70 roku życia, ma charakter fakultatywny i jest
uzależnione „od całokształtu okoliczności, a więc zarówno od przesłanek obiektyw-
nych, jak i subiektywnych dotyczących konkretnego prokuratora”. Zdaniem Ministra
Sprawiedliwości-Prokuratora Generalnego, zainteresowany nie spełnił przesłanek
subiektywnych, bowiem przytoczone przezeń okoliczności „nie mogą być uznane za
wystarczające i przekonywujące za dalszym zatrudnieniem ww. na stanowisku pro-
kuratora, po ukończeniu przez niego 65 roku życia”. Wprawdzie jego doświadczenie
zawodowe i zaangażowanie w pracę zasługuje na uznanie, ale nie stanowi okolicz-
ności szczególnej przemawiającej za pozostawieniem go na stanowisku prokuratora
„po ukończeniu 65 roku życia”. Nie zostały spełnione także przesłanki obiektywne,
albowiem analiza obsady kadrowej Prokuratury Apelacyjnej w R. wykazała, iż nie po-
siada ona wolnych etatów „orzeczniczych”. W konsekwencji brak jest podstaw do wy-
rażenia zgody na dalsze zajmowanie przez Włodzimierza S. stanowiska prokuratora
„po ukończeniu 65 roku życia”.
W odwołaniu prokurator Włodzimierz S. zarzucił Prokuratorowi Generalnemu
rażące naruszenie art. 8 k.p. w związku z art. 69 §1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. -
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U Nr 98, poz. 1070 ze zm.) w związku z
art. 62a ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U.
z 2002 r. Nr 21, poz. 206) - wskutek dowolnego i sprzecznego z zasadami współży-
cia społecznego wykorzystania uprawnienia wynikającego z art. 69 § 1 pusp w
związku art. 62a ust. 1 ustawy o prokuraturze i niewyrażenia zgody na dalsze zaj-
mowanie do dnia 31 grudnia 2003 r. stanowiska prokuratora, w sytuacji, gdy „w rze-
czywistości praca skarżącego w ocenie jego przełożonych wykonywana jest wzoro-
3
wo, służy doskonaleniu kadr prokuratorskich i jako taka jest wielce przydatną dla
prawidłowego funkcjonowania prokuratur okręgu apelacji rzeszowskiej”. Zaskarżona
decyzja pozbawia odwołującego się prawa uzyskania z dniem 1 stycznia 2003 r.
podwyżki uposażenia i związanego z tym uposażenia w stanie spoczynku - które to
uprawnienie gwarantuje przepis art. 62 ust. 1a i 1c ustawy o prokuraturze. Ponadto
decyzja ta została wydana w obrazą art. 107 § 1 i 3 k.p.a., „bowiem jej uzasadnienie
nie zawiera określenia, co oznaczają subiektywne warunki odnoszące się do skarżą-
cego, których brak spowodował, że Prokurator Generalny odmówił wyrażenia zgody
na dalsze - po ukończeniu 65 roku życia - zajmowanie przez skarżącego stanowiska
prokuratora”. Tymczasem nie można wykluczyć, że odwołujący się spełnia takie wa-
runki, „ale nie wiedząc czego mają dotyczyć nie przytoczył ich w złożonej prośbie o
dalsze zatrudnienie”. Na tych podstawach odwołujący się - w oparciu o art. 156 § 1
pkt 2 k.p.a. - wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji. W ocenie od-
wołującego się, Prokurator Generalny pominął jego zasługi dla służby, bogate do-
świadczenie zawodowe i licznie pełnione funkcje prokuratorskie. W tej sytuacji, bio-
rąc pod uwagę, że z zaświadczenia lekarskiego znajdującego się w aktach osobo-
wych wynika, iż jest w pełni zdolny do pracy na zajmowanym stanowisku „trudno wy-
obrazić sobie jakie warunki subiektywne musi spełniać prokurator by uzyskał zezwo-
lenie na dalszą - po ukończeniu 65 roku życia - pracę”, zwłaszcza że zaskarżona de-
cyzja nie zawiera uzasadnienia w rozumieniu art. 107 § 1 i 3 k.p.a.
Odwołujący się zakwestionował także powołanie się Prokuratora Generalnego
na brak wolnych etatów „orzeczniczych” w Prokuraturze Apelacyjnej w R., która fak-
tycznie dysponuje dziesięcioma obsadzonymi etatami i nie ma „zatrudnienia przekra-
czającego 10-cio osobowy stan etatowy”. Zaskarżona decyzja pozbawiła odwołują-
cego się możliwości uzyskania z dniem 1 stycznia 2003 r. wynagrodzenia w pierw-
szej stawce awansowej, wynoszącej 110% stawki podstawowej, co miałoby bezpo-
średnie przełożenie na wysokość uposażenia w stanie spoczynku. W tym zakresie
odwołujący wskazał, iż w okresie 44 lat zatrudnienia w prokuraturze przez wiele lat
pełnił służbę za nieproporcjonalnie niskim wynagrodzeniem, w stosunku do innych
zawodów prawniczych, kiedy brak było kandydatów do pełnienia służby prokurator-
skiej, a liczni prokuratorzy odchodzili z zawodu. Pozbawienie go możliwości uzyska-
nia wyższych poborów i uposażenia w stanie spoczynku jawi się jako rażąco
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
4
W piśmie z dnia 20 maja 2003 r. odwołujący się usprawiedliwiał swoją nie-
obecność na rozprawie w dniu 6 czerwca 2003 r. wcześniej zaplanowanym wyjaz-
dem na zagraniczne wczasy i wobec zamiaru wzięcia osobistego udziału w tym po-
stępowaniu wnosił o wyznaczenie nowego terminu rozprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy stwierdzić, że Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do odro-
czenia wyznaczonego terminu rozprawy, uznając, iż korzystanie przez odwołującego
się z urlopu wypoczynkowego i wyjazd na zagraniczne wczasy nie stanowią nadzwy-
czajnych wydarzeń, których nie można przezwyciężyć w celu „chęci wzięcia osobi-
stego udziału” w wyznaczonej rozprawie (art. 214 k.p.c.). Ponadto złożenie takiego
wniosku przez odwołującego się prokuratora przedkładającego zagraniczne wczasy,
(których ewentualne opóźnione rozpoczęcie wskutek udziału w rozprawie wymagało
przesunięcia wyjazdu na zagraniczne wczasy co najwyżej o dwa dni), ponad swój
osobisty interes zawodowy w sprawie wymagającej - w jego odczuciu - osobistego
udziału w rozprawie przed Sądem Najwyższym, implicite podważa jego niewzruszo-
ne przekonanie o bezpodstawności zaskarżonej decyzji Prokuratora Generalnego
odmawiającej wyrażenia zgody na przedłużenie czynnej służby prokuratorskiej na
kolejny okres.
Zaskarżona odwołaniem decyzja nie ma charakteru decyzji administracyjnej w
rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, ale jest decyzją
dotyczącą stosunku czynnej służby prokuratora. W szczególności przepisy ustawy o
prokuraturze nie zawierają odesłania w sprawach w niej nieuregulowanych do prze-
pisów k.p.a., ale do ściśle wskazanych przepisów pusp (art. 62 a ust. 1 ustawy o pro-
kuraturze), a w dalszej kolejności do przepisów ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych, a w sprawach nieuregulowanych także w
przepisach tej ustawy, do przepisów Kodeksu pracy (art. 118 ustawy o prokuraturze).
Zgodnie z art. 62 a ust. 1 ustawy o prokuraturze w związku z art. 69 ust. 1 pusp, pro-
kurator przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 życia, chyba że Proku-
rator Generalny na wniosek zainteresowanego prokuratora, po zasięgnięciu opinii
właściwych prokuratorów przełożonych, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stano-
wiska, nie dłużej niż do ukończenia przez prokuratora 70 roku życia. Odwołanie od
decyzji Prokuratora Generalnego wnosi się za pośrednictwem tego organu do Sądu
5
Najwyższego w terminie miesiąca od jej doręczenia prokuratorowi. W postępowaniu
przed Sądem Najwyższym stosuje się odpowiednio przepisy o kasacji, tak jak w
analogicznych sprawach dotyczących rozpoznawania odwołań sędziów od decyzji
Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie niewyrażenia zgody na dalsze zajmowa-
nie stanowiska sędziego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2002 r., III
KRS 2/02, dotychczas niepublikowany). Mając powyższe na uwadze, bezpodstawne
było nazwanie wniesionego odwołania skargą, a także bezpodstawny był zarzuty ob-
razy przepisów art. 107 § 1 i 3 oraz art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., które w sprawie nie
miały zastosowania.
Wykładnia uregulowań zawartych w art. 62a ust. 1 ustawy o prokuraturze w
związku z art. 69 ust. 1 pusp, wskazuje, iż jako regułę należy traktować przejście
prokuratora w stan spoczynku z dniem ukończenia przez niego 65 roku życia. Możli-
wość dalszego pełnienia stanowiska prokuratora w czynnej służbie prokuratorskiej
jest uzależniona od wyrażenia zgody przez Prokuratora Generalnego, który kieruje
się w tym względzie opiniami właściwych prokuratorów przełożonych, ale uwzględnia
także własne rozeznanie obiektywnych potrzeb służby prokuratorskiej. W judykaturze
podkreśla się, że możliwość dalszego pozostawania na stanowisku prokuratora po-
winna być traktowana jako wyjątek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami ma-
jącymi oparcie w interesie służby lub leżącymi po stronie prokuratora (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2002 r. , III AO 16/02, dotychczas niepubliko-
wany). Wyważenie tych okoliczności zostało pozostawione w gestii Prokuratora Ge-
neralnego, do którego należy ostateczne wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie
stanowiska prokuratorskiego. Stanowisko takie jest uzasadnione tym, że prokurator
wnioskujący o uzyskanie takiej zgody nie ma roszczenia o przedłużenie stosunku
czynnej służby prokuratorskiej, ale w odwołaniu od negatywnej decyzji może podwa-
żać legalność lub zasadność motywów, które doprowadziły do jej podjęcia. Oznacza
to, że Sąd Najwyższy rozpoznający odwołanie od odmownej decyzji w tym przed-
miocie nie może wyrazić zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez odwołujące-
go się prokuratora, ale weryfikuje motywy, które doprowadziły do wydania decyzji
przez Prokuratora Generalnego. O ile zawarta w tej decyzji ocena pozytywnej opinii
właściwego Prokuratora Apelacyjnego w R., wydana po pozytywnym akceptacji
wniosku przez Kolegium Prokuratury Apelacyjnej, budzi wątpliwości na tle wyróżnia-
jących walorów osobistych i przydatności zawodowej odwołującego się, o tyle powo-
łanie się na prowadzenie określonej polityki kadrowej w organach prokuratorskich
6
wykluczało uznanie zasadności odwołania. Zasługujące na uznanie doświadczenie
zawodowe i zaangażowanie w pełnieniu służby prokuratorskiej zostało ponadto do-
cenione przez dwukrotne uwzględnienie wniosków odwołującego się o dalsze zaj-
mowanie przezeń stanowiska prokuratora po ukończeniu 65 roku życia. Te jego wa-
lory nie mogły wszakże przesądzić o zasadności kolejnego wyrażenia takiej zgody,
jeżeli Prokurator Generalny wskazał, że obsada etatowa Prokuratury Apelacyjnej w
R. wykazuje, iż jednostka ta „nie posiada wolnych etatów orzeczniczych”. Powołanie
się przez odwołującego na fakt dysponowania przez tę jednostkę dziesięcioma obsa-
dzonymi etatami „orzeczniczymi” nie podważa racjonalnej potrzeby prowadzenia
właściwej polityki kadrowej, którą powinny realizować jednostki Prokuratury. Uzasad-
nionym kierunkiem prowadzenia polityki kadrowej w jednostkach organizacyjnych
prokuratury jest „pokoleniowa” wymiana kadr prokuratorskich, związana z jednej
strony, z osiąganiem przez zasłużonych prokuratorów wieku umożliwiającego im sko-
rzystanie z przywileju prokuratorskiego stanu spoczynku, a z drugiej strony, z potrze-
bą umożliwienia przejęcia tej służby przez innych doświadczonych prokuratorów, a
także zapewnienie etatów dla nowych kadr prokuratorskich. Sąd Najwyższy nie może
ingerować w takie pojmowanie polityki kadrowej przez Prokuratora Generalnego,
który - odmawiając wydania kolejnej zgody na dalsze zajmowanie stanowiska proku-
ratora przez odwołującego się - nie działał dowolnie i nie naruszył przepisów prawa
lub zasad współżycia społecznego, wskazanych jako podstawy odwołania.
Dla porządku trzeba podkreślić, iż odwołujący się prokurator, który pozostaje
w czynnej służbie prokuratorskiej do czasu zakończenia postępowania odwoławcze-
go, w tym postępowania przed Sądem Najwyższym (art. 69 ust. 3 pusp w związku z
art. 62 a ust. 1 ustawy o prokuraturze), nie został pozbawiony prawa uzyskania z
dniem 1 stycznia 2003 r. podwyżki wynagrodzenia w stawce awansowej, która wpły-
nie na określenie wysokości należnego mu uposażenia w stanie spoczynku.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================