Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 listopada 2003 r.
I PK 524/02
Zgłoszenie w ciągu siedmiu dni od przywrócenia do pracy gotowości nie-
zwłocznego jej podjęcia może być dokonane przez każde zachowanie pracow-
nika, objawiające w dostateczny sposób jego zamiar kontynuowania reaktywo-
wanego stosunku pracy, w szczególności przez faktyczne podjęcie i wykony-
wanie pracy na stanowisku, na które został przywrócony wyrokiem sądu.
Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera
(sprawozdawca), Andrzej Kijowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 listopada 2003 r.
sprawy z powództwa Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego [...] w K. przeciwko
Tadeuszowi N. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, na skutek kasacji
pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Krakowie z dnia 14 maja 2002 r. [...]
z m i e n i ł zaskarżony wyrok w ten sposób, że zmienił wyrok Sądu Rejono-
wego dla Krakowa-Nowej Huty - Sądu Pracy w Krakowie z dnia 10 lipca 2001 r. [...],
w części pozbawiającej wykonalności tytuł wykonawczy - wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 414/98 (punkt I) i powództwo oddalił;
zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 250 (dwieście pięć-
dziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie-Sąd Pracy wyrokiem z
dnia 10 lipca 2001 r. [...] z powództwa Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego
[...] w K. przeciwko pozwanemu Tadeuszowi N., pozbawił wykonalności tytuł wyko-
nawczy - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1999 r., I PKN 414/98, w za-
kresie, w jakim pozwany został przywrócony do pracy na poprzednich warunkach
oraz oddalił powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w części
2
dotyczącej wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy dla Krakowa Nowej Huty w Kra-
kowie z dnia 11 grudnia 1997 r. [...], co dotyczyło zasądzenia na rzecz pozwanego
pracownika odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków
pracy.
Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany został zatrudniony u strony powodowej po
wygraniu konkursu na stanowisko ordynatora Oddziału Urazowo-Ortopedycznego na
podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony sześciu lat od 16 grudnia 1996
r. do 15 grudnia 2002 r. W maju 1997 r. pozwanemu wypowiedziano warunki umowy
o pracę, proponując po upływie okresu wypowiedzenia stanowisko pełniącego obo-
wiązki ordynatora Oddziału Urazowo-Ortopedycznego, z zachowaniem dotychcza-
sowych warunków wynagrodzenia. Pozwany nie odmówił przyjęcia nowych warun-
ków (unikając w ten sposób rozwiązania umowy o pracę), jednakże zakwestionował
decyzję pracodawcy, powołując się na wygranie konkursu na stanowisko ordynatora
oraz na zatrudnienie na czas określony sześciu lat. Postępowanie w sprawie odwo-
łania od wypowiedzenia zmieniającego zakończyło się wyrokiem Sądu Najwyższego
z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 414/98 (OSNAPiUS 1999 nr 24, poz. 779). Mocą
tego wyroku pozwany został przywrócony do pracy „na poprzednich warunkach”. Po-
nadto - w wyniku niezaskarżenia apelacją przez stronę powodową - uprawomocnił
się wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie z dnia
11 grudnia 1997 r. w części zasądzającej na rzecz pozwanego odszkodowanie w
kwocie 6.842,82 zł za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy. Pozwa-
ny dopiero w piśmie swojego pełnomocnika z 24 stycznia 1999 r. zgłosił gotowość
niezwłocznego podjęcia pracy zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 5 listopada
1998 r.
Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że zarządzeniem organu założycielskiego -
Wojewody K. z 25 czerwca 1998 r. dokonano zmiany statutu Wojewódzkiego Szpi-
tala Specjalistycznego [...] w K. - w wyniku reorganizacji nastąpił podział dotychcza-
sowego Oddziału Urazowo-Ortopedycznego (którego ordynatorem był pozwany) na
dwa mniejsze Oddziały: Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki oraz Chi-
rurgii Urazowo-Ortopedycznej i Neurochirurgii. Sejmik Województwa M. uchwałą z 28
czerwca 1999 r. zatwierdził nowy statut Szpitala, uwzględniający opisane zmiany. Po
wydaniu przez Sąd Najwyższy wyroku przywracającego pozwanego do pracy „na
poprzednich warunkach” strona powodowa zaproponowała pozwanemu, pismem z
19 listopada 1998 r., stanowisko ordynatora Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycz-
3
nej i Chirurgii Ręki, ale spotkało się to z jego stanowczą odmową. Zaproponowane
stanowisko było stanowiskiem kierowniczym i równorzędnym w stosunku do po-
przednio zajmowanego przez pozwanego, który nadal miał być ordynatorem oddzia-
łu, z takim samym wynagrodzeniem jak przed dokonaniem wypowiedzenia zmienia-
jącego. Od chwili zatrudnienia u strony powodowej pozwany nieprzerwanie pracował:
najpierw na stanowisku ordynatora, od 1 czerwca 1997 r. na stanowisku p.o. ordy-
natora Oddziału Urazowo-Ortopedycznego, a po zmianach organizacyjnych i po-
dzieleniu tego Oddziału - na stanowisku p.o. ordynatora Oddziału Chirurgii Urazowo-
Ortopedycznej i Chirurgii Ręki.
Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał, że żą-
danie strony powodowej zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu, zaistniały oko-
liczności, o których mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. uzasadniające pozbawienie wy-
konalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Najwyższego z 5 listopada
1998 r., nastąpiło bowiem zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie strony powodo-
wej wygasło. Tym zdarzeniem było - w ocenie Sądu - uchybienie przez pozwanego
terminowi z art. 48 § 1 k.p., zgodnie z którym pracodawca może odmówić ponowne-
go zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu siedmiu dni od przywrócenia do pracy nie
zgłosił on gotowości niezwłocznego jej podjęcia. Według poglądu Sądu Rejonowego,
termin ten dla pozwanego biegł od 6 listopada 1998 r. (rozpoczął się dzień po ogło-
szeniu wyroku przez Sąd Najwyższy) i upłynął 12 listopada 1998 r. Gotowość do
pracy została zgłoszona przez pozwanego dopiero pismem jego pełnomocnika z 24
stycznia 1999 r. Uzasadnia to przyjęcie, że zobowiązanie strony powodowej do za-
trudnienia pozwanego wygasło.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Krakowie wyrokiem z dnia 14 maja 2002 r. [...]
oddalił apelację pozwanego od powyższego wyroku Sądu Rejonowego. Sąd Okrę-
gowy uznał rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego za prawidłowe, chociaż nie podzielił w
pełni stanowiska zawartego w uzasadnieniu jego wyroku. Sąd Okręgowy wskazał, iż
zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., dłużnik może w toku procesu żądać pozbawienia
tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia jego
wykonalności, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek
którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Pracodawca może
odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu siedmiu dni od przy-
wrócenia do pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocznego jej podjęcia, chyba że
przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika (art. 48 § 1
4
k.p.). Sąd Okręgowy podzielił ustalenie Sądu Rejonowego, iż pozwany w terminie
siedmiu dni od ogłoszenia wyroku Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. (przywra-
cającego go do pracy “na poprzednich warunkach”) nie zgłosił skutecznie gotowości
niezwłocznego podjęcia pracy. Oznacza to, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego
nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie wygasło - jak błędnie przyjął
Sąd Rejonowy - ale nie może być egzekwowane. Sąd Okręgowy uznał, wbrew twier-
dzeniom wnoszącego apelację, iż fakt, że pozwany świadczył nieprzerwanie pracę,
nie oznacza, że został spełniony przez niego warunek, o którym mowa wart. 48 § 1
k.p. Sąd Okręgowy zauważył, że pozwany po wypowiedzeniu zmieniającym z maja
1997 r. pełnił obowiązki ordynatora (p.o. ordynatora) Oddziału Urazowo-Ortopedycz-
nego, zaś po podziale tego Oddziału (co nastąpiło w czerwcu 1998 r.) zajmował sta-
nowisko p.o. ordynatora Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki.
Nie oznacza to, zdaniem Sądu, że pozwany zgłosił gotowość niezwłocznego podję-
cia pracy na stanowisku, jakie zajmował przed majem 1997 r. Po raz pierwszy taką
gotowość wyraził jednoznacznie wobec pracodawcy dopiero w piśmie z 24 stycznia
1999 r. W istocie, to pracodawca pismem z 19 listopada 1998 r. poinformował
pozwanego, iż przywraca go na okres do 15 grudnia 2002 r. na stanowisko ordynato-
ra Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki, ale pozwany odmówił
przyjęcia powyższych warunków, o czym świadczy treść adnotacji dokonanej przez
niego własnoręcznie na tym piśmie. Sąd Okręgowy powołał się na wyrok z dnia 3
czerwca 1998 r., I PKN 161/98 (OSNAPiUS 1999 nr 11, poz. 365), w którym Sąd
Najwyższy stwierdził, że zgłoszenie w ciągu siedmiu dni od przywrócenia do pracy
gotowości niezwłocznego jej podjęcia może być wobec pracodawcy dokonane przez
każde zachowanie pracownika, objawiające w dostateczny sposób jego zamiar kon-
tynuacji reaktywowanego stosunku pracy. Pracownik musi więc wyrazić zamiar
(wolę) realizowania reaktywowanego stosunku pracy. W ocenie Sądu Okręgowego
fakt, iż pozwany świadczył nieprzerwanie pracę na rzecz pracodawcy, ale w zmie-
nionych warunkach, nie oznacza, że objawił on wolę realizowania reaktywowanego
stosunku pracy, ponieważ dla niego znaczyło to ponowne objęcie stanowiska ordy-
natora Oddziału Urazowo-Ortopedycznego (jakie zajmował do maja 1997 r.).
Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył w całości kasacją pełnomocnik pozwane-
go. Jako podstawę kasacji wskazał: 1) naruszenie prawa materialnego przez błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 48 § 1 k.p. w następstwie przyjęcia, iż wy-
nikające z wyroku Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. przywracającego pozwa-
5
nego do pracy na poprzednich warunkach uprawnienie pozwanego do podjęcia takiej
pracy oraz odpowiadający temu uprawnieniu obowiązek strony powodowej polegają-
cy na dopuszczeniu go do niej wygasł wobec niezłożenia przez pozwanego w usta-
wowym siedmiodniowym terminie oświadczenia o „gotowości niezwłocznego pod-
jęcia pracy”, chociaż niesporne jest, że pozwany faktycznie i bez jakichkolwiek
przerw świadczył pracę na stanowisku ordynatora Oddziału Chirurgii Urazowo-Orto-
pedycznej i Chirurgii Ręki zarówno w toku trwania procesu zakończonego wyrokiem
Sądu Najwyższego, jak i po jego zakończeniu i stan taki trwa nieprzerwanie nadal, co
samo w sobie jest czymś więcej niż wymaganym przez art. 48 § 1 k.p. „zgłoszeniem
gotowości niezwłocznego podjęcia pracy” i czyniło zbędnym składanie w tej materii
jakichkolwiek dodatkowych oświadczeń ze strony pozwanego, koniecznych dla za-
chowania prawa stwierdzonego wyrokiem Sądu Najwyższego; 2) naruszenie prawa
procesowego przez błędną wykładnię art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w związku z art. 48 § 1
k.p. w wyniku uznania, iż rzeczywiste, nieprzerwane świadczenie pracy nie spełnia
wymogu „zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia pracy”, zaś bezsporny fakt
niezmienności tego stanu rzeczy w stosunku do sytuacji istniejącej przed wydaniem
wyroku Sądu Najwyższego wyklucza uznanie takiego zachowania za nowe „zdarze-
nie”, zaistniałe po powstaniu tytułu wykonawczego.
Wskazując na powyższe podstawy kasacyjne, pełnomocnik pozwanego wniósł
o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie przez uwzględnienie
apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 10 lipca 2001 r. i oddalenie
powództwa lub o uchylenie w całości wyroku Sądu Okręgowego oraz poprzedzają-
cego go wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi pierwszej instancji.
Skarżący podniósł, iż zaskarżone orzeczenie oczywiście narusza prawo, a
mianowicie art. 48 § 1 k.p., za takie bowiem należy uznać orzeczenie oparte na zało-
żeniu, że rzeczywiste, nieprzerwane świadczenie przez pracownika przywróconego
do pracy, za zgodą pracodawcy, takiej samej pracy jak poprzednio wykonywana,
przy jednoczesnej (zwalczanej przez tegoż pracownika w innym, odrębnym postępo-
waniu) likwidacji przez pracodawcę stanowiska, na które pracownik został przywró-
cony, i odmowie przyjęcia przez niego oferowanego przez pracodawcę innego sta-
nowiska, nie stanowi wystarczającego i prawnie skutecznego „oświadczenia o goto-
wości niezwłocznego podjęcia pracy”. Ponadto skarżący podniósł, że jeżeli prezen-
towanego przez Sądy poglądu prawnego i opartego na nim orzeczenia nie uzna się
6
za rażąco naruszające prawo, to będzie to oznaczało, że w sprawie występuje
istotne zagadnienie prawne, dotyczące kwestii, czy rzeczywiste świadczenie takiej
samej pracy, ale nie w ramach poprzedniego stosunku pracy (tj. zatrudnienia na tym
samym stanowisku), uzasadnia logiczną wykładnię i powszechnie w jej ramach ak-
ceptowane schematy argumentacji prawniczej, zgodnie z którymi rzeczywiste świad-
czenie pracy jest czymś więcej, niż tylko „oświadczeniem o gotowości jej niezwłocz-
nego podjęcia”, a tym samym czyni zbędnym składanie odrębnego oświadczenia o
takiej właśnie treści, jak to przewiduje art. 48 § 1 k.p.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 48 § 1 k.p. Warunkiem przywrócenia
do pracy jest zgłoszenie przez pracownika gotowości do jej świadczenia w terminie
siedmiu dni od uzyskania stosownego orzeczenia - w konkretnej sytuacji od ogłosze-
nia przez sąd prawomocnego lub natychmiast wykonalnego wyroku przywracającego
do pracy. Dopiero owo zgłoszenie gotowości do pracy pozwala na restytucję rozwią-
zanego wcześniej stosunku pracy. Zgłoszenie gotowości do pracy nie jest tożsame z
podjęciem tej pracy. Jeżeli jednak pracownik pracę tę faktycznie podejmuje - i jest
dopuszczany przez pracodawcę do jej wykonywania - to trudno nie uznać, że doszło
do zgłoszenia gotowości do pracy. Zgłoszenie w ciągu siedmiu dni od przywrócenia
do pracy gotowości niezwłocznego jej podjęcia może być wobec pracodawcy doko-
nane przez każde zachowanie pracownika objawiające w dostateczny sposób jego
zamiar kontynuowania reaktywowanego stosunku pracy. Tym zachowaniem może
być także faktyczne podjęcie i wykonywanie pracy.
W rozpoznawanej sprawie niesporne było, że pozwany zarówno przed po-
wstaniem tytułu egzekucyjnego (czyli przed ogłoszeniem przez Sąd Najwyższy wyro-
ku z 5 listopada 1998 r., I PKN 414/98), jak i po jego powstaniu, pracował nieprze-
rwanie na tym samym stanowisku - p.o. ordynatora nowo powstałego, utworzonego
jeszcze przed wydaniem wyroku przywracającego go do pracy, Oddziału Chirurgii
Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki - jedynym, na jakim strona powodowa po
przekształceniach organizacyjnych, polegających na podziale Oddziału Urazowo-
Ortopedycznego na dwa mniejsze Oddziały: Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chi-
rurgii Ręki oraz Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Neurochirurgii, umożliwiła mu
świadczenie pracy. Z ustaleń dokonanych przez Sądy obu instancji nie wynika przy
7
tym, aby pozwany kiedykolwiek ubiegał się o zatrudnienie go na stanowisku ordyna-
tora Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Neurochirurgii.
Przy tego rodzaju ustaleniach faktycznych dotyczących nieprzerwanego
świadczenia pracy przez pozwanego na stanowisku kierującego Oddziałem Chirurgii
Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki nietrafne jest stanowisko Sądu drugiej in-
stancji, że pozwany uchybił obowiązkowi niezwłocznego zgłoszenia gotowości do
pracy po wyroku przywracającym go do pracy „na poprzednich warunkach”. Zgłosze-
nie gotowości niezwłocznego podjęcia pracy nie oznacza jej świadczenia; gotowość
podjęcia pracy oznacza przejaw woli jej świadczenia w przyszłości. Tymczasem po-
zwany jednoznacznie demonstrował swoją gotowość świadczenia pracy przez jej
wykonywanie. Nietrafne jest zatem stanowisko Sądów obu instancji, według którego
bezsporny fakt nieprzerwanego świadczenia pracy przez pozwanego, tyle że w
zmienionych warunkach - bo na stanowisku pełniącego obowiązki ordynatora Od-
działu Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki (ponieważ tylko taki Oddział
istniał po ogłoszeniu wyroku z 5 listopada 1998 r.), a nie na stanowisku ordynatora
Oddziału Urazowo-Ortopedycznego (który przestał istnieć wcześniej, w wyniku doko-
nanych przekształceń organizacyjnych strony powodowej), nie może być potrakto-
wany jako objawienie woli realizowania reaktywowanego stosunku pracy.
W ustalonych okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy należało
dojść do wniosku, że pozwany w sposób oczywisty zgłaszał gotowość niezwłocznego
podjęcia pracy na stanowisku, na które został przywrócony wyrokiem Sądu Najwyż-
szego z 5 listopada 1998 r., a zatem nie można twierdzić, że po powstaniu tytułu eg-
zekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie do zatrudnienia po-
zwanego nie może być egzekwowane ze względu na przekroczenie terminu z art. 48
§ 1 k.p.
Istotą sprawy - pominiętą prawie całkowicie w rozważaniach Sądów obu in-
stancji - było bowiem to, na jakie stanowisko pozwany został przywrócony do pracy
wyrokiem Sądu Najwyższego, stanowiącym tytuł wykonawczy, którego pozbawienia
wykonalności domagała się strona powodowa. Wypowiedzenie zmieniające doty-
czyło przeniesienia pozwanego ze stanowiska ordynatora Oddziału Urazowo-Orto-
pedycznego na stanowisko pełniącego obowiązki ordynatora Oddziału Urazowo-Or-
topedycznego z zachowaniem pozostałych warunków pracy i wynagrodzenia. Z tre-
ści sentencji wyroku Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. wynika, że pozwany
został przywrócony do pracy „na poprzednich warunkach”. Niewątpliwie oznaczało to
8
przywrócenie ze stanowiska pełniącego obowiązki ordynatora na stanowisko ordy-
natora. Z pisemnego uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego w sprawie I PKN
414/98 nie wynika natomiast jednoznacznie, czy przywrócenie na stanowisko ordy-
natora dotyczyło Oddziału Urazowo-Ortopedycznego (który w tym czasie już nie ist-
niał), czy też Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki (którym poz-
wany kierował po przekształceniach organizacyjnych strony powodowej i utworzeniu
dwóch nowych Oddziałów w miejsce dotychczasowego Oddziału Urazowo-Ortope-
dycznego). Zagadnieniem tym Sąd Najwyższy się nie zajmował, ponieważ nie było
ono przedmiotem zarzutów kasacji w tamtej sprawie.
Same strony nie były zgodne co do tego, na jakie stanowisko pozwany został
przywrócony wyrokiem Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r.
Strona powodowa uznała, że przywrócenie do pracy “na poprzednich warun-
kach” dotyczy stanowiska ordynatora Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i
Chirurgii Ręki, czemu dała wyraz w piśmie dyrektora Wojewódzkiego Szpitala Spe-
cjalistycznego [...] w K. z 19 listopada 1998 r. skierowanym do pozwanego, w którym
stwierdzono, między innymi, że „zgodnie z prawomocnym wyrokiem Sądu Najwyż-
szego (...) przywracam Pana na okres do 15 grudnia 2002 r. na stanowisko ordynato-
ra Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki, który przejął zadania
Oddziału Urazowo-Ortopedycznego. (...) Sąd Najwyższy w swoim ustnym uzasad-
nieniu stwierdził, że dokonane zmiany organizacyjne Oddziału Urazowo-Ortopedycz-
nego nie stoją na przeszkodzie przywrócenia Pana do pracy na stanowisku ordynato-
ra Oddziału, który (...) przejął zadania zreorganizowanego Oddziału, gdyż w przeciw-
nym przypadku Pana kasacja stałaby się bezprzedmiotowa i jako taka musiałaby być
oddalona.”.
Z kolei pozwany uważał, że wyrok Sądu Najwyższego przywracający go do
pracy „na poprzednich warunkach” oznacza przywrócenie do pracy na stanowisku
ordynatora Oddziału Urazowo-Ortopedycznego (sprzed podziału). Wykonanie w taki
sposób rozumianego tytułu wykonawczego musiałoby oznaczać ponowne dokonanie
u strony powodowej przekształceń organizacyjnych, tym razem w kierunku odwrot-
nym do tych przeprowadzonych zarządzeniem Wojewody K. z 25 czerwca 1998 r., a
mianowicie wymagałoby ponownego scalenia dwóch oddzielnych Oddziałów: Chirur-
gii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki oraz Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i
Neurochirurgii w jeden Oddział Urazowo-Ortopedyczny w celu powierzenia jego kie-
rownictwa pozwanemu. Wykonania wyroku Sądu Najwyższego przywracającego go
9
do pracy w taki właśnie sposób domagał się pozwany nie tylko w piśmie swojego
pełnomocnika z 24 stycznia 1999 r. skierowanym do dyrektora powodowego Szpi-
tala, ale także we wniosku o wszczęcie egzekucji sądowej celem przymuszenia pra-
codawcy do wykonania wyroku przywracającego go do pracy „na poprzednich wa-
runkach”. Pozwany twierdził przy tym, że „wykonanie wyroku Sądu Najwyższego
zgodnie z jego brzmieniem i celem oznacza nie tylko przywrócenie więzi prawnej
między stronami (czyli odtworzenie stosunku pracy), ale i treści tego stosunku, na
który składają się także warunki świadczenia pracy. Przywrócenie ich wymaga zatem
anulowania dokonanego podziału.” Pozwany zwrócił się do dyrektora strony powo-
dowej „o podjęcie określonych ustawą kroków prawnych zmierzających do zmiany
odpowiednich postanowień statutu Szpitala w taki sposób, aby usunięte zostały na-
stępstwa podziału Oddziału Urazowo-Ortopedycznego na dwie odrębne jednostki
organizacyjne i tym samym umożliwienie mu świadczenia pracy na poprzednich wa-
runkach.”.
Dylemat, na jakie stanowisko został przywrócony pozwany wyrokiem Sądu
Najwyższego z 5 listopada 1998 r. w sprawie I PKN 414/98, inaczej mówiąc, na czym
miało polegać prawidłowe i zgodne z prawem wykonanie przez stronę powodową
wyroku przywracającego pozwanego do pracy „na poprzednich warunkach”, musi
być rozstrzygnięty z uwzględnieniem następujących okoliczności.
W toku postępowania sądowego o przywrócenie pozwanego do pracy na po-
przednich warunkach doszło do istotnych zmian organizacyjnych w strukturze strony
powodowej. Zmiany te wynikały z zarządzenia organu założycielskiego - Wojewody
Krakowskiego z 25 czerwca 1998 r. w sprawie zatwierdzenia zmian w statucie Woje-
wódzkiego Szpitala Specjalistycznego [...] w K. W wyniku reorganizacji nastąpił po-
dział dotychczasowego Oddziału Urazowo-Ortopedycznego (którego ordynatorem
był pozwany) na dwa mniejsze Oddziały: Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii
Ręki oraz Chirurgii Urazowo- Ortopedycznej i Neurochirurgii. Sejmik Województwa
M. uchwałą z 28 czerwca 1999 r. zatwierdził nowy statut Szpitala, uwzględniający
opisane zmiany. Biorący udział w reorganizacji Szpitala organ administracji publicz-
nej - Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie Wydział Zdrowia i Polityki Społecz-
nej, a także Małopolska Regionalna Kasa Chorych w Krakowie, wypowiadając się w
sprawie ewentualnego powrotu do struktury organizacyjnej powodowego Szpitala
sprzed dokonanych zmian, zajęły jednoznaczne negatywne stanowisko w tej kwestii,
twierdząc, że nie widzą żadnych możliwości ponownej zmiany struktury Szpitala, al-
10
bowiem zaburzyłoby to organizację służby zdrowia na szczeblu wojewódzkim. Po-
nadto, zmiana taka nie leżałaby w interesie Szpitala jako pracodawcy, na którym nie
ciąży obowiązek stabilizowania struktury organizacyjnej w czasie trwania procesu o
przywrócenie do pracy, a przywrócenie pozwanego do pracy „na poprzednich warun-
kach” z całą pewnością nie może zawierać nakazu zmiany struktury organizacyjnej
Szpitala jako jedynej możliwości wykonania prawomocnego wyroku sądowego w
sprawie pracowniczej. Jak z tego wynika, ponowna zmiana struktury organizacyjnej
Szpitala nie leżała w gestii strony powodowej, a organy administracji publicznej de-
cydujące o takiej zmianie nie były skłonne jej dokonać.
Kwestia zasadności lub celowości zmian w strukturze organizacyjnej praco-
dawcy uchyla się spod kontroli sądu w sprawie z zakresu prawa pracy.
Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdro-
wotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.), przekształcenie publicznego zakładu opieki
zdrowotnej następuje w drodze zarządzenia właściwego organu administracji rządo-
wej (w rozpoznawanej sprawie Wojewody Krakowskiego z 25 czerwca 1998 r.) albo
w drodze uchwały właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego (w rozpo-
znawanej sprawie Sejmiku Województwa M. z 28 czerwca 1999 r.). Celowość tego
przekształcenia nie podlega kontroli sądu pracy w sprawie z zakresu prawa pracy
dotyczącej przywrócenia pracownika do pracy „na poprzednich warunkach” albo wy-
konania wyroku przywracającego do pracy. Oznacza to, że w sprawie z zakresu
prawa pracy należało przyjąć, że organ założycielski Wojewódzkiego Szpitala Spe-
cjalistycznego [...] w K., pracodawcy pozwanego, miał prawo dokonania zmian w
strukturze organizacyjnej zakładu pracy, które uwzględniały nie tylko interes pracow-
ników (w tym interes pozwanego wynikający z zajmowania prestiżowego stanowiska
ordynatora dużego Oddziału Urazowo-Ortopedycznego), ale także - a może przede
wszystkim - interes publiczny (w tym interes pacjentów). Dlatego zmian w strukturze
organizacyjnej powodowego Szpitala dokonanych w toku postępowania o przywró-
cenie pozwanego do pracy nie można było w niniejszym postępowaniu sądowym (ze
względu na jego przedmiot i zakres) ani kontrolować, ani krytykować, ani kontesto-
wać.
Jeszcze na początku lat 90-tych Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że pracownik
przywrócony do pracy na poprzednich warunkach ma prawo domagać się zatrudnie-
nia na tym samym stanowisku pracy, jakie zajmował uprzednio, nie wystarcza zatem
zapewnienie mu pracy na stanowisku równorzędnym (por. wyrok z dnia 2 grudnia
11
1992 r., I PRN 55/92, OSNCP 1993 nr 9, poz. 163, z glosami B. Wagner w OSP
1994 nr 1, poz. 15 i M. Gersdorf w Przeglądzie Sądowym 1993 nr 6, s. 97). W ustabi-
lizowanej gospodarce oderwanej od praw wolnego rynku, w warunkach, w których
rzadko dochodziło do przekształceń organizacyjnych działających na rynku podmio-
tów zatrudniających pracowników, możliwe było zaakceptowanie takiego stanowiska.
Od początku lat 90-tych w orzecznictwie Sądu Najwyższego da się jednak zauważyć
ewolucję poglądów, wynikającą z uwzględniania w większym stopniu samorządności
i swobody jednostek organizacyjnych (zwłaszcza tych prowadzących działalność go-
spodarczą) w tworzeniu swojej struktury organizacyjnej. Społeczna gospodarka ryn-
kowa oparta na wolności działalności gospodarczej (art. 20 Konstytucji RP) zakłada
swobodę tworzenia, przekształcania i likwidacji podmiotów prowadzących taką dzia-
łalność. Pewne zasady gospodarki wolnorynkowej nie ominęły również publicznych
zakładów opieki zdrowotnej.
Z tych przyczyn należało przyjąć, że w zmienionych warunkach ekonomicz-
nych przywrócenie do pracy „na poprzednich warunkach” nie musi oznaczać przy-
wrócenia na to samo stanowisko. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24
października 1997 r., I PKN 326/97 (OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 454), przywrócenie
do pracy na poprzednich warunkach oznacza, że pracodawca jest obowiązany za-
trudnić pracownika na takim samym (a więc nie tym samym) stanowisku, jakie zaj-
mował on poprzednio, zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej (a więc nie
tej samej) pracy, za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującym u tego pracodawcy
regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń. Odniesienie przedstawionego poglądu
do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy oznacza, że pozwany - zajmujący
przed wypowiedzeniem zmieniającym stanowisko ordynatora Oddziału Urazowo-Or-
topedycznego - powinien był zostać przywrócony do pracy po wyroku Sądu Najwyż-
szego z 5 listopada 1998 r., w sprawie I PKN 414/98, na stanowisko ordynatora po-
równywalnego oddziału z zachowaniem wynagrodzenia odpowiadającego temu sta-
nowisku w powodowym Szpitalu. Ponieważ Oddział Urazowo-Ortopedyczny w tam-
tym czasie już nie istniał, przywrócenie pozwanego na stanowisko ordynatora tego
Oddziału było niemożliwe; w grę wchodziło jedynie porównywalne stanowisko ordy-
natora jednego z dwóch Oddziałów, które powstały w wyniku podziału, a mianowicie
Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki albo Oddziału Chirurgii
Urazowo-Ortopedycznej i Neurochirurgii. Pozwanemu zaproponowano stanowisko
ordynatora Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej i Chirurgii Ręki, co odpowia-
12
dało przywróceniu do pracy „na poprzednich warunkach”. Było to w dalszym ciągu
stanowisko kierownicze, porównywalne ze stanowiskiem zajmowanym przez pozwa-
nego przed wypowiedzeniem warunków pracy (choć oczywiście nie to samo stanowi-
sko), wiążące się z zachowaniem wynagrodzenia odpowiadającego pełnionej funkcji
ordynatora oddziału szpitalnego.
Z powyższych względów należało przyjąć, że wyrok Sądu Najwyższego z 5 li-
stopada 1998 r., w sprawie I PKN 414/98, przywracający pozwanego do pracy „na
poprzednich warunkach” oznaczać mógł jedynie - w okolicznościach faktycznych
rozpoznawanej sprawy - przywrócenie na stanowisko ordynatora oddziału, przy czym
mogło chodzić jedynie o przywrócenie na stanowisko ordynatora rzeczywiście i fak-
tycznie istniejącego wówczas oddziału (np. Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycz-
nej i Chirurgii Ręki), a nie na stanowisko ordynatora oddziału już nieistniejącego (zli-
kwidowanego wcześniej w następstwie podziału Oddziału Urazowo-Ortopedyczne-
go). Nie można jednocześnie zakładać, że byłoby możliwe nakazanie przez sąd
pracy (nie wiadomo przy tym, w jaki sposób i w jakim trybie) powodowemu Szpitalowi
dokonania zmian organizacyjnych jego wewnętrznej struktury, polegających na po-
nownym połączeniu dwóch mniejszych oddziałów szpitalnych utworzonych w wyniku
podziału większego oddziału, którego pozwany był ordynatorem przed dokonaniem
wypowiedzenia zmieniającego.
Mając na uwadze, że zaskarżony wyrok narusza art. 48 § 1 k.p., Sąd Najwyż-
szy uwzględnił kasację i na podstawie art. 39315
KPC zmienił zaskarżony wyrok oraz
poprzedzający go wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalił powództwo.
========================================