Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 grudnia 2003 r.
I PK 118/03
Rozwiązanie za wypowiedzeniem na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownika-
mi stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (jednolity tekst:
Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980 ze zm.) stosunku pracy z członkiem rady nad-
zorczej spółdzielni wymaga zgody tej rady (art. 45 § 6 ustawy z dnia 16 wrze-
śnia 1982 r. - Prawo spółdzielcze, jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz.
1848 ze zm.).
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Krystyna Bednarczyk, Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 grudnia 2003 r. sprawy
z powództwa Heleny N. przeciwko Spółdzielni Transportu Wiejskiego w W. o przy-
wrócenie do pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 12 listopada 2002 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie do ponownego rozpoznania i roz-
strzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Chełmie wyrokiem z 15 maja 2002 r. [...] oddalił
powództwo Heleny N. przeciwko Spółdzielni Transportu Wiejskiego w W. o uznanie
za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona w pozwanej Spółdzielni od
2 września 1976 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W ostatnim
okresie zatrudnienia była członkiem Rady Nadzorczej pozwanej oraz od 1997 r.
członkiem związku zawodowego działającego u pracodawcy. W dniu 11 lutego 2002
r. strona pozwana zawiadomiła zakładową organizację związkową reprezentującą
2
powódkę o tym, że działając w trybie art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4,
poz. 19 ze zm., powoływanej w dalszym ciągu jako ustawa o zwolnieniach grupo-
wych), zamierza wypowiedzieć powódce umowę o pracę z przyczyn dotyczących
zakładu pracy. Związek zawodowy nie odpowiedział na pismo pozwanej zawiada-
miające o zamiarze zwolnienia powódki. Sąd Rejonowy przyjął, że związek zawodo-
wy znał trudną sytuację ekonomiczną pozwanej, jednak nie godził się na zwolnienia
grupowe. Z ustaleń Sądu wynika, że przed zwolnieniem powódki pozwana zatrud-
niała szesnastu pracowników, spośród których sześciu było członkami Rady Nadzor-
czej. W dniu 27 lutego 2002 r. pozwana wypowiedziała powódce umowę o pracę,
wskazując jako przyczynę trudną sytuację ekonomiczną oraz zmniejszenie zatrud-
nienia. Stosunek pracy powódki ustał 31 maja 2002 r. Do decyzji o likwidacji etatu
powódki doprowadził największy spadek zapotrzebowania na pracę na stanowisku,
które zajmowała. Według ustaleń Sądu, nikt z pracowników pozwanej zajmujących
stanowiska, na których mogłaby ewentualnie pracować powódka, nie znajduje się w
wyraźnie lepszej sytuacji materialnej czy rodzinnej.
Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego, Sąd Rejonowy uznał żądanie
powódki za bezzasadne. Spór w rozpoznawanej sprawie dotyczył kwestii naruszenia
przez pozwaną przepisu art. 45 § 6 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spół-
dzielcze (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) ze względu na brak
konsultacji z radą nadzorczą wypowiedzenia powódce umowy o pracę. Zgodnie z art.
45 § 6 Prawa spółdzielczego, członkowi rady spółdzielni można wypowiedzieć
umowę o pracę albo warunki pracy lub płacy tylko w przypadkach, w których Kodeks
pracy dopuszcza dokonanie takiej czynności w stosunku do członka zakładowego
organu związkowego. Jednakże szczególna ochrona stosunku pracy członków rad
nadzorczych spółdzielni ustanowiona w Prawie spółdzielczym podlega ogranicze-
niom wynikającym z przepisów prawa pracy, w tym przepisów ustawy o zwolnieniach
grupowych. Sąd Rejonowy stwierdził, że wypowiedzenie członkowi rady nadzorczej
spółdzielni umowy o pracę lub jej rozwiązanie bez wypowiedzenia wymaga przepro-
wadzenia konsultacji z radą nadzorczą, gdyż - przy odpowiednim stosowaniu art. 32
ustawy o związkach zawodowych - to ten organ jest właściwy w takich sytuacjach do
wyrażenia opinii lub zgody na rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem będącym
członkiem rady. Inaczej natomiast, w ocenie Sądu Rejonowego, kształtuje się obo-
3
wiązek konsultacji rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę wynikający z art. 10
ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych. Zgodnie bowiem z tym przepisem, rozwią-
zanie stosunku pracy w drodze wypowiedzenia z pracownikami, których stosunek
pracy podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem z
mocy przepisów Kodeksu pracy lub przepisów szczególnych, może nastąpić pod wa-
runkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie
14 dni od otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu. W razie nie-
zgłoszenia sprzeciwu w tym terminie przez organizację związkową, pracodawca po-
dejmuje decyzję w sprawie rozwiązania stosunku pracy. Zgodnie z art. 5 ust. 1
ustawy o zwolnieniach grupowych, przy rozwiązywaniu z pracownikami stosunków
pracy w drodze wypowiedzenia z przyczyn przewidzianych w art. 1 ust. 1 nie stosuje
się trybu postępowania określonego w art. 38 k.p. oraz przepisu art. 41 k.p., z za-
strzeżeniem wyjątków przewidzianych w ust. 2-4, a także przepisów szczególnych
dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosun-
ku pracy, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w art. 6 tej ustawy. W ocenie
Sądu Rejonowego, oznacza to, że art. 5 ust. 1 uchyla wszystkie przepisy prawa
pracy ustanawiające szczególną ochronę trwałości stosunku pracy, poza wypadkami
wymienionymi w art. 6 ustawy.
Sąd Rejonowy uznał, że uprawnienie do wniesienia sprzeciwu w razie zawia-
domienia o zamiarze rozwiązania stosunku pracy w trybie art. 10 ustawy o zwolnie-
niach grupowych z pracownikiem podlegającym szczególnej ochronie przed wypo-
wiedzeniem należy jedynie do zakładowej organizacji związkowej. Pozwany praco-
dawca zawiadomił o zamiarze rozwiązania umowy o pracę z powódką zakładową
organizację związkową, która nie wniosła sprzeciwu, co oznacza, że nie naruszył
przepisu art. 45 § 6 Prawa spółdzielczego, ani też innych przepisów prawa pracy re-
gulujących tryb wypowiadania umów o pracę. Ponadto, zdaniem Sądu, przeprowa-
dzone postępowanie dowodowe wykazało, że wskazana w wypowiedzeniu przyczy-
na rozwiązania umowy o pracę była prawdziwa.
Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z 12 listopada 2002 r. [...] oddalił apelację
powódki od powyższego wyroku. W apelacji powódka zarzuciła naruszenie art. 45 §
1 k.p. w związku z art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych i art. 45 § 6
ustawy Prawo spółdzielcze.
Oddalając apelację powódki, Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne
Sądu Rejonowego. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wyprowa-
4
dził prawidłowe wnioski, uznając, iż wypowiedzenie powódce umowy o pracę z przy-
czyn wskazanych w oświadczeniu pracodawcy było uzasadnione trudną sytuacją
ekonomiczną pozwanej Spółdzielni. Ponadto, Sąd Okręgowy uznał, że Sąd pierwszej
instancji prawidłowo ocenił, iż sytuacja materialna i rodzinna pracowników zajmują-
cych stanowiska, na których mogłaby ewentualnie pracować powódka, nie jest wy-
raźnie lepsza od sytuacji powódki, zatem wybór powódki do zwolnienia nie nasuwał
wątpliwości. Sąd drugiej instancji podzielił motywy rozstrzygnięcia Sądu Rejono-
wego, który uznał, że wypowiadając powódce umowę o pracę, strona pozwana nie
naruszyła żadnych przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. Przepis art. 10 ust. 3
ustawy o zwolnieniach grupowych - mówiący o pracownikach, których stosunek
pracy podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem z
mocy przepisów Kodeksu pracy lub przepisów szczególnych - dotyczy innych pra-
cowników niż wymienieni w art. 5 i 6, a także art. 10a tej ustawy - dotyczy między
innymi członków rad nadzorczych spółdzielni. Zdaniem Sądu Okręgowego, bez
względu na to jak została ukształtowana ochrona danej grupy pracowników, możli-
wość wypowiedzenia umowy o pracę w razie zwolnień indywidualnych uzależniona
jest zawsze od niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową i
nie narusza to art. 45 § 6 ustawy Prawo spółdzielcze. Ustawa o zwolnieniach grupo-
wych ma natomiast, w ocenie Sądu, status ustawy szczególnej i skoro ustawodawca
w art. 10 ust. 3 tej ustawy, przewidując tryb zgłaszania sprzeciwu przez związki za-
wodowe wskazuje, iż tryb ten dotyczy pracowników, których stosunek pracy podlega
szczególnej ochronie, to nie ma żadnych podstaw do stosowania wykładni rozsze-
rzającej i twierdzenia, że w przypadku członka rady nadzorczej spółdzielni ewentual-
ny sprzeciw winna wnieść rada nadzorcza. Gdyby bowiem ustawodawca chciał tryb
zgłaszania sprzeciwu określonego w art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych
ukształtować inaczej, na przykład przekazać to uprawnienie innym organom niż
związki zawodowe, zapewne uczyniłby to wyraźnie, podobnie jak wyłączył stosowa-
nie art. 10 w stosunku do posłów, senatorów i radnych (art. 10a ustawy o zwolnie-
niach grupowych). Skoro zaś ustawodawca w art. 10 ust. 3 tej ustawy mówi o pra-
cownikach podlegających szczególnej ochronie, to należy przyjąć, mając na wzglę-
dzie szczególny charakter tej ustawy, iż w przypadku tych wszystkich pracowników
organem właściwym do wniesienia sprzeciwu są związki zawodowe, niezależnie od
tego, przed jakim organem przeprowadza się konsultację w przypadku „zwykłych”
wypowiedzeń umowy o pracę.
5
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pełnomocnik powódki, domaga-
jąc się zmiany zaskarżonego wyroku i przywrócenia powódki do pracy oraz zasądze-
nia na rzecz powódki wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, ewentualnie
uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości, pełnomocnik powódki oparł kasację
na zarzutach: 1) naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaści-
we zastosowanie: a) art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 28 grud-
nia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy i z art. 45 § 6 ustawy z dnia 16 września
1982 r. Prawo spółdzielcze przez jego niezastosowanie, pomimo naruszenia przez
pracodawcę przepisów o wypowiadaniu umów o pracę; b) art. 10 ust. 3 ustawy o
zwolnieniach grupowych w związku z art. 45 § 6 ustawy Prawo spółdzielcze przez
błędną wykładnię, polegającą na nieuznaniu rady nadzorczej spółdzielni za podmiot,
do którego pracodawca winien skierować zawiadomienie o zamiarze rozwiązania
stosunku pracy w drodze wypowiedzenia z pracownikiem będącym członkiem rady
nadzorczej spółdzielni; c) art. 47 zdanie 2 k.p. przez jego niezastosowanie i przyję-
cie, że powódce nie przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy; 2)
naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 98 § 1 i 2 k.p.c. przez niezasądzenie na
rzecz powódki kosztów procesu za obie instancje.
Pełnomocnik powódki podniósł, iż w sprawie istnieje potrzeba wykładni prze-
pisów budzących poważne wątpliwości, a mianowicie art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnie-
niach grupowych w związku z art. 45 § 6 ustawy Prawo spółdzielcze w zakresie
wskazania podmiotu, do którego pracodawca jest zobowiązany złożyć zawiadomie-
nie o zamiarze rozwiązania stosunku pracy w drodze wypowiedzenia z pracowni-
kiem, którego stosunek pracy podlega szczególnej ochronie z uwagi na jego człon-
kostwo w radzie nadzorczej spółdzielni.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozstrzygnięcie rozpoznawanej sprawy wymaga przede wszystkim wykładni i
ustalenia wzajemnych relacji dwóch przepisów - art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnieniach
grupowych oraz art. 45 § 6 Prawa spółdzielczego. Pierwszy z nich stanowi, że roz-
wiązanie stosunku pracy w drodze wypowiedzenia z pracownikami, których stosunek
pracy podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem z
6
mocy przepisów Kodeksu pracy lub przepisów szczególnych, może nastąpić pod wa-
runkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie
14 dni od otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu; w razie nie-
zgłoszenia sprzeciwu w tym terminie przez organizację związkową, kierownik zakła-
du pracy podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania stosunku pracy. Drugi z kolei
przewiduje, że członkowi rady spółdzielni można wypowiedzieć umowę o pracę albo
warunki pracy lub płacy tylko w wypadkach, w których Kodeks pracy dopuszcza do-
konanie takiej czynności w stosunku do członka zakładowego organu związku zawo-
dowego.
Kontrowersja dotyczy tego, jak należy rozumieć przewidziane w art. 45 § 6
Prawa spółdzielczego wymaganie możliwości wypowiedzenia umowy o pracę człon-
kowi rady spółdzielni „tylko w wypadkach, w których Kodeks pracy dopuszcza doko-
nanie takiej czynności w stosunku do członka zakładowego organu związku zawo-
dowego”, w sytuacji, w której Kodeks pracy nie reguluje bezpośrednio kwestii prze-
słanek dopuszczalności wypowiedzenia umowy o pracę szczególnie chronionemu
działaczowi związkowemu - członkowi organu zakładowej organizacji związkowej
oraz w kontekście wymagania „niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organiza-
cję związkową” w razie zwolnień z przyczyn dotyczących pracodawcy pracowników
szczególnie chronionych przed rozwiązaniem stosunku pracy, o czym stanowi art. 10
ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych.
Konstrukcja ochrony trwałości stosunku pracy członków rady nadzorczej spół-
dzielni opiera się na normach Prawa spółdzielczego oraz normach powszechnego
prawa pracy. Podstawę normatywną tej ochrony stanowi art. 45 § 6 Prawa spół-
dzielczego. Dosłowne rozumienie art. 45 § 6 Prawa spółdzielczego utraciło znacze-
nie. Wykładnia językowa tego przepisu jest nie do przyjęcia ze względu na to, że od
chwili wejścia w życie ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) Kodeks pracy nie reguluje już w
zasadzie ochrony trwałości stosunku pracy członków organów zakładowych organi-
zacji związkowych. Z tej przyczyny przepis ten wymaga wykładni funkcjonalnej - po-
winien być interpretowany z uwzględnieniem ratio legis regulacji dotyczącej ochrony
trwałości stosunku pracy członków rady nadzorczej, w powiązaniu z art. 32 ustawy o
związkach zawodowych (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1993 r., I
PZP 13/93, OSNCP 1993 nr 12, poz. 216). Norma zawarta w tym przepisie powinna
być odczytana w ten sposób, że odesłanie w niej do norm regulujących możliwość
7
wypowiadania stosunku pracy członkom zakładowych organizacji związkowych
oznacza przede wszystkim zrównanie zakresu tej ochrony - a zatem, skoro członkowi
organu zakładowej organizacji związkowej pracodawca może wypowiedzieć stosu-
nek pracy tylko po wyrażeniu na to zgody przez zarząd zakładowej organizacji
związkową, to w przypadku członka rady nadzorczej spółdzielni odpowiednie stoso-
wanie art. 32 ustawy o związkach zawodowych w związku z art. 45 § 6 Prawa spół-
dzielczego oznacza konieczność uzyskania przez pracodawcę zgody rady spółdziel-
ni. W orzecznictwie Sądu Najwyższego znalazł już wyraz pogląd, zgodnie z którym z
art. 45 § 6 Prawa spółdzielczego w związku z art. 32 ustawy o związkach zawodo-
wych wynika, że to do zadań rady nadzorczej spółdzielni - a nie do zarządu zakłado-
wej organizacji związkowej - należy wypowiadanie się w przedmiocie zgody na wy-
powiedzenie umowy o pracę albo warunków pracy lub płacy członkom tejże rady
(por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 1994 r., I PZP 29/94, OSNAPiUS
1994 nr 7, poz. 109, z glosą A. Nowaka Przegląd Sądowy 1996 nr 1, s. 133).
Tożsamość konstrukcji prawnej ochrony przed wypowiedzeniem umowy o
pracę oraz wypowiedzeniem warunków pracy i płacy członka rady nadzorczej spół-
dzielni i członka organu zakładowej organizacji związkowej oznacza, że taki sam
prawny środek ochrony przed wypowiedzeniem działa zarówno wobec członka rady
nadzorczej spółdzielni, jak i członka organu zakładowej organizacji związkowej, przy
czym działanie tego środka ochronnego polega na tym, że na wypowiedzenie umowy
o pracę lub zmianę warunków pracy i płacy konieczne jest uzyskanie zgody właści-
wego organu. Wobec członka organu zakładowej organizacji związkowej zgody
udziela zarząd tej organizacji, wobec członka rady nadzorczej spółdzielni - ta rada.
Pogląd, według którego zarząd zakładowej organizacji związkowej byłby
uprawniony do wyrażania zgody na dokonanie wypowiedzenia w stosunku do
członka rady nadzorczej spółdzielni stanowiłby konsekwencję zastosowania art. 32
ustawy o związkach zawodowych wprost do członków rady nadzorczej spółdzielni, a
ponadto, oznaczałby ograniczenie uprawnienia organów samorządowych spółdzielni
w zakresie kształtowania składu rady nadzorczej spółdzielni. Byłby zatem nie do
przyjęcia nie tylko wówczas, gdy w spółdzielni będącej pracodawcą nie działałyby
żadne związki zawodowe (wówczas stosowanie art. 32 ustawy o związkach zawo-
dowych wprost oznaczałoby brak możliwości uzyskania zgody zarządu zakładowej
organizacji związkowej na wypowiedzenie umowy o pracę członkowi rady spółdzielni,
a zatem brak ochrony przed zwolnieniem), ale także wówczas, gdyby w spółdzielni
8
działała zakładowa organizacja związkowa (wówczas stosowanie art. 32 ustawy o
związkach zawodowych wprost oznaczałoby ograniczenie samorządności spół-
dzielni).
Przepis art. 32 ustawy o związkach zawodowych powinien być zatem odpo-
wiednio stosowany do ochrony trwałości stosunku pracy członków rady nadzorczej
spółdzielni przy dokonywaniu wypowiedzenia umowy o pracę w oparciu o przepisy
Kodeksu pracy. Podobnie przepis ten powinien być odpowiednio zastosowany rów-
nież w innych sytuacjach (nie tylko w razie „zwykłego” wypowiedzenia umowy o
pracę lub wypowiedzenia zmieniającego), w których należy uwzględnić szczególną
ochronę trwałości stosunku pracy, w tym ochronę przed wypowiedzeniem, wobec
pewnych kategorii pracowników. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji przewidzianej w art.
10 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych. Nie ma uzasadnionych argumentów
przemawiających za przyjęciem, że szczególna ochrona stosunku pracy członków
rad nadzorczych spółdzielni ustanowiona w Prawie spółdzielczym podlega ograni-
czeniom wynikającym z przepisów powszechnego prawa pracy, w tym przepisów
ustawy o zwolnieniach grupowych, w tym znaczeniu, że inaczej wówczas kształtuje
się obowiązek konsultacji rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę wynikający z
art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych, albowiem uprawnienie do wniesienia
sprzeciwu w razie zawiadomienia o zamiarze rozwiązania stosunku pracy w trybie
art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych z pracownikiem podlegającym szczególnej
ochronie przed wypowiedzeniem należy zawsze i jedynie do zakładowej organizacji
związkowej. Zajmując takie stanowisko Sąd Okręgowy przyjął, że ustawa o zwolnie-
niach grupowych ma status ustawy szczególnej i skoro ustawodawca w art. 10 ust. 3
tej ustawy, przewidując tryb zgłaszania sprzeciwu przez związki zawodowe wskazał,
iż tryb ten dotyczy wszystkich pracowników, których stosunek pracy podlega szcze-
gólnej ochronie, to nie ma żadnych podstaw do stosowania wykładni rozszerzającej i
twierdzenia, że w przypadku członka rady nadzorczej spółdzielni ewentualny sprze-
ciw winna wnieść rada nadzorcza.
Pogląd Sądu Okręgowego, który legł u podstaw zaskarżonego kasacją wy-
roku, zakłada zatem, że ustawa o zwolnieniach grupowych jest regulacją szczególną,
dotyczy bowiem szczególnej sytuacji uzasadniającej zwolnienie pracownika - także
tego szczególnie chronionego przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku
pracy - w związku z czym wyłącza stosowanie przepisów regulujących kwestie „zwy-
kłego” wypowiedzenia.
9
Tymczasem należy przyjąć odmienny punkt widzenia. Ustawa o zwolnieniach
grupowych mieści się w zakresie powszechnego prawa pracy, dotyczy bowiem róż-
nych grup pracowników oraz stosunków pracy powstałych na różnej podstawie, za-
równo podlegających regulacji wyłącznie Kodeksu pracy, jak i innych ustaw szcze-
gólnych. Na tym tle to ustawa Prawo spółdzielcze i przewidziana w niej ochrona sto-
sunku pracy członka rady nadzorczej spółdzielni ma status regulacji szczególnej w
stosunku do powszechnego prawa pracy, a zatem to jej należy dać pierwszeństwo
przy ocenie, do jakiego organu należy wyrażenie zgody (lub niezgłoszenie sprze-
ciwu) w razie zamiaru pracodawcy rozwiązania stosunku pracy w drodze wypowie-
dzenia z członkiem rady nadzorczej spółdzielni na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy o
zwolnieniach grupowych. Wykładnia funkcjonalna art. 10 ust. 3 tej ustawy w związku
z art. 45 § 6 Prawa spółdzielczego prowadzi do wniosku, że organem tym nie powin-
na być zakładowa organizacja związkowa, lecz rada spółdzielni.
Ze względu na pełnienie przez radę nadzorczą spółdzielni funkcji nadzorczo-
kontrolnych w stosunku do zarządu spółdzielni, przepisy Prawa spółdzielczego stwa-
rzają członkom rad nadzorczych prawne gwarancje umożliwiające prawidłowe wyko-
nywanie powierzonych im obowiązków w organie spółdzielni. Gwarancje te obejmują
również środki prawne stabilizujące zatrudnienie. Ze względu na szczególny stosu-
nek łączący członka rady nadzorczej spółdzielni (organu nadzorczo-kontrolnego) z
zarządem spółdzielni (organem zarządzającym) również stosunek pracy członka
rady spółdzielni w tejże spółdzielni ma szczególny charakter i powinien podlegać
ochronie w razie rozwiązywania stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy
według standardów wynikających z przepisów chroniących członków organów zakła-
dowych organizacji związkowych.
Dlatego należy przyjąć, że skoro do pracownika będącego członkiem zarządu
zakładowej organizacji związkowej nie stosuje się art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnie-
niach grupowych i zgodnie z art. 6 ust. w związku z art. 5 ust. 1 tej ustawy, możliwe
jest dokonanie mu wyłącznie wypowiedzenia zmieniającego, a jedynie w przypadku
wyrażenia przez zarząd zakładowej organizacji związkowej zgody na wypowiedzenie
definitywne ochrona taka nie przysługuje (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1
grudnia 1998 r., I PKN 473/98, OSNAPiUS 2000 nr 2, poz. 56), to taki sam poziom
ochrony powinien być zapewniony pracownikowi będącemu członkiem rady nadzor-
czej spółdzielni (co wynika z funkcjonalnej wykładni art. 45 § 6 Prawa spółdzielczego
w związku z art. 32 ustawy o związkach zawodowych). Oznacza to, że definitywne
10
rozwiązanie w drodze wypowiedzenia stosunku pracy z członkiem rady nadzorczej
spółdzielni wymaga zgody rady nadzorczej spółdzielni. W przedstawionej funkcjonal-
nej wykładni wchodzących w grę przepisów - art. 45 § 6 Prawa spółdzielczego, art.
32 ustawy o związkach zawodowych i art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupo-
wych - należy zatem poszukiwać standardu ochrony członka rady nadzorczej spół-
dzielni przed wypowiedzeniem umowy o pracę.
Należy w związku z tym przyjąć, że rada nadzorcza spółdzielni jest organem
wykonującym uprawnienia w zakresie ochrony trwałości zatrudnienia wobec człon-
ków rady w taki sam sposób i na takiej samej zasadzie jak zarząd zakładowej organi-
zacji związkowej wobec działaczy związkowych. Jest ona zatem właściwym organem
spółdzielni uprawnionym do wyrażania zgody na dokonywanie wypowiedzenia
umowy o pracę członkowi rady nadzorczej, także w okolicznościach przewidzianych
w art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych.
Uznając z powyższych względów kasację za uzasadnioną, Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji na podstawie art. 39313
k.p.c.
========================================