Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 8 kwietnia 2004 r.
II UK 305/03
Zwrot nienależnie pobranych zasiłków chorobowych i macierzyńskich
przez osobę niemającą statusu osoby ubezpieczonej następuje na podstawie
zasad określonych w art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.).
Przewodniczący SSN: Beata Gudowska, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Herbert Szurgacz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2004 r. sprawy z wniosku
Danuty S. i Barbary Z. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w
P. o zasiłek chorobowy i macierzyński, na skutek kasacji wnioskodawczyni Danuty
Sołtys od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Po-
znaniu z dnia 9 kwietnia 2003 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w P. decyzją z dnia 10 grudnia
2001 r. zobowiązał odwołujące się Danutę S. i Barbarę Z. - w nawiązaniu do prawo-
mocnej decyzji z dnia 27 lipca 1998 r. orzekającej, że Danuta S. nie podlega od dnia
9 sierpnia 1997 r. ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia w Przedsiębior-
stwie Produkcyjno-Handlowym „A.” należącym do Barbary Z. oraz orzekającej o
braku prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choro-
by i macierzyństwa, na podstawie przepisów: art. 1, art. 2, art. 5, art. 32 ust. 1, art. 53
ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia spo-
łecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 30, poz.
143 ze zm.), art. 84 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpie-
czeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.), art. 26 ust. 1, art.
32 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
2
(Dz.U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161) - do zwrotu solidarnie nieprawnie pobranego przez
Danutę S.: zasiłku chorobowego za okres od 4 października 1997r. do 18 lutego
1998r. w kwocie 13.131,20 zł; - zasiłku macierzyńskiego od 19 lutego 1998 r. do 10
czerwca 1998 r. w kwocie 21.402,40 zł, tj. łącznie w kwocie 34.533,60 zł.
Danuta S. w odwołaniu domagała się „zmiany zaskarżonej decyzji przez
uchylenie zobowiązania zwrotu pobranych przez nią zasiłków", zarzucając narusze-
nie przepisów prawa materialnego, a przede wszystkim art. 66 ustawy z dnia 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636) oraz art. 84 ustawy o s.u.s. Twier-
dziła, iż nie ponosi winy za wypłatę zasiłków, bo do ubezpieczenia zgłosił ją praco-
dawca na podstawie umowy o pracę.
Pismem z dnia 11 stycznia 2002 r. wnioskodawczyni Danuta S. „zgodziła się"
zwrócić pobrane przez nią zasiłki w kwocie netto, czyli faktycznie przez nią pobranej,
po dokonaniu przez pozwany organ rentowy rozliczenia tych kwot z dokonanymi
przez nią w 1999 r. wpłatami w kwocie 10.033,75 zł w postaci składki na ubezpiecze-
nie emerytalne, rentowe i chorobowe oraz w kwocie 5.322, 20 zł w postaci składki na
ubezpieczenie zdrowotne.
Barbara Z. wniosła o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji, zarzucając or-
ganowi rentowemu błędne ustalenie stanu faktycznego przez przyjęcie, że celowo
zgłosiła Danutę S. do ubezpieczenia społecznego, aby umożliwić jej późniejsze uzy-
skanie świadczeń pieniężnych od pozwanego, jak i błędne zastosowanie przepisów
art. 66 ust. 2 ustawy zasiłkowej z 1999 r. oraz art. 84 ust. 6 ustawy systemowej i
przyjęcie, iż ponosi odpowiedzialność solidarną z Danutą S. Zdaniem odwołującej się
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2001 r. (II UKN 388/00), odmawiające
stosunkowi nawiązanemu przez nią z Danutą S. w dniu 9 sierpnia 1997 r. charakteru
stosunku pracy, prowadzi do oczywistego wniosku, że nie można jej przypisać atry-
butu pracodawcy, a Danucie S. atrybutu pracownicy. Tym samym nie może znaleźć
zastosowania przepis art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Pełnomocnik pozwanego organu rentowego (na rozprawie w dniu 27 czerwca
2002 r.) sprecyzował stanowisko pozwanego w ten sposób, że obie odwołujące są
zobowiązane do zwrotu pobranych przez Danutę S. zasiłków nie solidarnie, lecz in
solidum, a podstawę prawną żądania stanowi art. 66 ustawy zasiłkowej z 1999 r.
oraz art. 84 ust. 1 i 6 ustawy systemowej.
3
Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2002 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Poznaniu oddalił odwołanie Danuty S. i zmienił zaskarżoną decyzję w
całości w ten sposób, że odwołująca się Barbara Z. nie ma obowiązku zwrotu wspól-
nie z odwołującą się Danutą S. wypłaconych Danucie S. zasiłków.
Sąd stwierdził, iż żądanie zwrotu nienależnego świadczenia od pracodawcy
jest wyłączone jeżeli przepisy zobowiązują pracownika do zwrotu świadczeń. Takim
przepisem jest art. 66 ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej z 1999 r. Zasada ta dotyczy rów-
nież zasiłku macierzyńskiego. W konsekwencji, zdaniem Sądu Rejonowego, w spra-
wie nie znajdzie zastosowania art. 84 ust 6 ustawy o s.u.s., w myśl którego jeżeli po-
branie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez praco-
dawcę nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich
wysokość obowiązek ich zwrotu obciąża pracodawcę.
Umowa o pracę zawarta między Danutą S. a Barbarą Z. była umową pozorną.
Danuta S. faktycznie nie podjęła u Barbary Z. zatrudnienia, a mimo to korzystała ze
świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyń-
stwa. Jej działaniu można więc przypisać cechy świadomego działania obliczonego
na objęcie ubezpieczeniem społecznym w celu uzyskania następnie stosownych
świadczeń pieniężnych. W konsekwencji Sąd uznał, że to na Danucie S. ciąży obo-
wiązek zwrotu pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Co do kwestii, czy
odwołująca się Danuta S. miała obowiązek zwrotu pobranych zasiłków w kwocie
brutto Sąd stwierdził, iż w myśl art. 34 ust 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst: Dz.U z 2000 r Nr 14 poz. 176 ze
zm. ), organy rentowe są obowiązane jako płatnicy składek pobierać zaliczki mie-
sięczne od wypłaconych bezpośrednio przez te organy emerytur i rent, zasiłków
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych oraz świadczeń pie-
niężnych dla cywilnych ofiar wojny. Zaliczka na podatek dochodowy, którą organ
rentowy obowiązany jest odprowadzić od wypłaconego świadczenia jest częścią
dochodu osoby pobierającej świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego,
którą nie może ona dowolnie dysponować, ale która przeznaczona jest wyłącznie na
pokrycie zobowiązań podatkowych, w konsekwencji jest uzyskaną przez tą osobę
korzyścią. Pobranie nienależnego świadczenia rodzi obowiązek zwrotu tego świad-
czenia i następuje w granicach uzyskanej korzyści. „Kwota nienależnego świadcze-
nia jest kwotą jakie świadczenie przysługiwało”. Dopiero od tej kwoty świadczenia
pobrana jest zaliczka na podatek dochodowy. Obowiązek zwrotu zaliczki na podatek
4
dochodowy ciąży na osobie, która została wskazana jako podatnik przy przekazywa-
niu tej zaliczki na rzecz organu podatkowego. Skoro odwołująca Danuta S. została
wskazana jako podatnik, a pozwany organ rentowy był tylko płatnikiem zaliczki to
obowiązek zwrotu zaliczki na podatek dochodowy ciąży na odwołującej się. Tym sa-
mym należało uznać, iż odwołująca Danuta S. jest zobowiązana do zwrotu nienależ-
nie pobranego świadczenia wraz z podatkiem dochodowym odprowadzonym od tego
świadczenia do urzędu skarbowego przez pozwany organ rentowy.
W konsekwencji na podstawie art. 47714
§ 1 k.p.c. odwołanie Danuty S. nie
zasługiwało na uwzględnienie i podlegało oddaleniu.
Sąd uznał za zasadne odwołanie Barbary Z. , na której obowiązek zwrotu po-
branego przez Danutę S. świadczenia nie ciążył.
Apelacje od wyroku wniosła Danuta S. oraz pozwany ZUS Oddział w P. Da-
nuta S. zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi brak dowiedzenia jej winy, pominięcie
niedopełnienia przez ZUS ustawowego obowiązku ustalenia, czy podlega ubezpie-
czeniu społecznemu w wymaganym terminie, obciążenie jej w całości winą z powo-
łaniem się na pozorność umowy o pracę. Wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i
decyzji przez uchylenie obowiązku zwrotu wypłaconych zasiłków.
Pozwany organ rentowy zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w części zmie-
niającej decyzję ZUS Oddział w P. (pkt 2 wyroku), zarzucając naruszenie art. 84 ust
1 i 6 ustawy systemowej. Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 2 i 3 i oddale-
nie odwołania od decyzji z dnia 27 lipca 1997 r., ewentualnie o uchylenie wyroku w
pkt 2 i 3 i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpozna-
nia.
Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2003 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Poznaniu oddalił obie apelacje. W zakresie apelacji Danuta S. Sąd
Okręgowy podzielił stanowisko wyrażone przez Sąd pierwszej instancji w zaskarżo-
nym orzeczeniu. W szczególności stwierdził, iż całkowicie chybione są zarzuty od-
wołującej co do błędnego zastosowania prawa materialnego. Kwestie te zostały w
sposób wystarczający wyjaśnione uzasadnieniem orzeczenia Sądu Rejonowego.
W odniesieniu do apelacji pozwanego należy Sąd Okręgowy stwierdził, iż or-
gan rentowy w apelacji nie wskazał żadnej z przesłanek uzasadniających uchylenie
zaskarżonego wyroku, a Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się podstaw do stwier-
dzenia nieważności postępowania, dlatego też wniosek o uchylenie zaskarżonego
5
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania jest pozbawiony podstaw
prawnych.
Odnosząc się do wniosku pozwanego o zmianę zaskarżonego wyroku w spo-
sób wskazany w apelacji, Sąd Okręgowy stwierdził, iż podniesione przez apelujące-
go zarzuty zawarte w apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie gdyż stanowisko
Sądu pierwszej instancji, iż osobą wyłącznie zobowiązaną do zwrotu nienależnie po-
branych świadczeń jest Danuta S. jest trafne, a brzmienie art. 84 ust. 1 w związku z
art. 84 ust. 6 powołanej ustawy wyklucza odpowiedzialność solidarną lub in solidum
płatnika składek wraz z osobą, która pobrała nienależne świadczenie.
W kasacji od orzeczenia Sądu Okręgowego Danuta S. zarzuciła naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie art. 66 w
związku z art. 86 i 85 pkt 1 ustawy zasiłkowej z 1999 r., art. 2 w związku z art. 8 § 2
Konstytucji RP, art. 84 w związku z art. 127 i art. 122 pkt 1 ustawy o systemie ubez-
pieczeń społecznych oraz art. 409 k.c. i art. 5 k.c. Zarzuciła także naruszenie przepi-
sów postępowania „w szczególności art. 4779
§ 2 k.p.c., art. 391 k.p.c. w związku art.
391 § 1 k.p.c., art. 47713
k.p.c., art. 232 w związku z art. 391 §1 i 233 § 1 k.p.c. w
związku z art. 391 § 1 k.p.c. art. 328 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 316 § 1 k.p.c. w
zw. z art. 391 § 1 k.p.c. art. 231 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., a także art. 382 k.p.c.
Powołując się na wskazane podstawy powódka wniosła w przypadku uwzględnienia
podstawy kasacyjnej określonej w art. 3931
pkt 2 k.p.c. - o uchylenie zaskarżonego
wyroku w części objętej pkt 1 i 2 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
właściwemu Sądowi Okręgowemu lub o uchylenie również wyroku Sądu Rejonowego
z dnia 2 sierpnia 2002 r., w części objętej pkt 1 i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania, a w przypadku nieuwzględnienia podstawy kasacyjnej określonej w art.
3931
pkt 2 k.p.c., a uwzględnienia podstawy kasacyjnej określonej wart. 3931
pkt 1
k.p.c. – o zmianę zaskarżonego wyroku w części objętej pkt 1 i 2 .
Powódka zarzuciła, iż zaskarżony wyrok oczywiście narusza prawo przez
błędną interpretację przepisów art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i
przepisu art. 316 § 1 k.p.c. oraz naruszenie zasady nieretroaktywności Wskazała na
wystąpienie istotnego zagadnienia prawnego dotyczącego pojęcia „stan rzeczy ist-
niejący w chwili zamknięcia rozprawy" w aspekcie ustalenia stanu prawnego, a w
szczególności stosowania przepisów art. 316 § 1 k.p.c. w związku z art. 2 Konstytucji
i art. 8 § 2 Konstytucji oraz w związku z art. 84 , art. 127 i art. 1 22 pkt 1 ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 w związku z art. 86 i art. 85 pkt 1
6
ustawy zasiłkowej z 1999 r. (a w konsekwencji także art. 37 ust.1 i ust.2 ustawy z
dnia 25 listopada 1986 roku o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych i
art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpie-
czenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa), a nadto na potrzebę wykładni
art. 4779
§ 2 k.p.c. oraz art. 37 ust.1 i ust.2 ustawy z dnia 25 listopada 1986 roku o
organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych w związku z art. 53 ustawy z
dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa, względnie art. 84 ustawy z dnia 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 66 ustawy z dnia 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa, a w szczególności wyjaśnienia zakresu zastosowania norm
prawnych wynikających z tych przepisów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie istotną kwestią, wymagająca rozważenia w pierw-
szej kolejności, jest określenie prawa, według którego spór podlegał rozstrzygnięciu.
Sądy obu instancji przyjęły, że sprawa zwrotu wypłaconych zasiłków chorobowego i
macierzyńskiego podlega rozstrzygnięciu w oparciu o obowiązujące w momencie
wyrokowania przepisy ustaw o systemie ubezpieczeń społecznych z 1998 r. oraz o
świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa z 1999 r. Skarżąca na-
tomiast jest zdania, że zastosowanie wymienionych regulacji prawnych oznacza
przyjęcie działania prawa wstecz. Zdarzenie w postaci wypłacania zasiłków choro-
bowego, a następnie macierzyńskiego miało miejsce w okresie od 4 października
1997 r. do 10 stycznia 1998 r., a więc pod rządami ustaw o świadczeniach pienięż-
nych w razie choroby i macierzyństwa z 1974 r. oraz ustawy o organizacji i finanso-
waniu ubezpieczeń społecznych z 1986 r.. Pierwsza decyzja o obowiązku zwrotu
wypłaconych zasiłków została wydana w dniu 10 grudnia 2001 r., a więc pod rządami
ustawy zasiłkowej z 1999 r. oraz ustawy o s.u.s.
Rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych odbywa się w
myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 1 k.p.c.). Stosownie do art.
316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan
rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Stan rzeczy, o którym mowa w po-
wołanym przepisie dotyczy nie tylko okoliczności faktycznych, ale również obowią-
7
zującego w chwili wydania wyroku prawa materialnego. W myśl ogólnych zasad
obowiązywania prawa w czasie ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą,
chyba że ustawa nowa przewiduje dalsze obowiązywanie niektórych przepisów
ustawy dawnej.
Ustawa zasiłkowa z 1999 r. weszła w życie z dniem 1 września 1999 r. (za wy-
jątkiem przepisów wymienionych wart. 86 ustawy, które nie dotyczą spornej sprawy).
Zgodnie z jej art. 85 z dniem 1 września 1999 r. utraciła moc ustawa zasiłkowa z
1974 r. Ustawa zasiłkowa z 1999 r. nie zawiera przepisu przewidującego dalsze
obowiązywanie (stosowanie) przepisów ustawy dawnej.
Ustawa o s.u.s., która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1999 r. (z wyjątkami
wymienionymi w art. 127 pkt 1-5, które weszły w życie wcześniej, lub po tej dacie),
pozbawiła mocy prawnej ustawę o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecz-
nych z 1986 r. (art. 122 pkt 1). W rozdziale 13 Przepisy przejściowe i końcowe zawie-
ra ona uregulowania przewidujące dalsze obowiązywanie przepisów dotychczaso-
wych (np. art. 109, art. 120). Nie dotyczą one jednak kwestii zwrotu nienależnie po-
branych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
Obydwie wymienione ustawy zawierają uregulowania dotyczące nienależnie
pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, różne w pewnym stopniu od
uregulowań dotychczasowych. Oznacza to, że z dniem wejścia w życie nowych
przepisów, sprawy zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia spo-
łecznego podlegają rozstrzygnięciu w oparciu o te nowe uregulowania zarówno w
przedmiocie świadczeń bezpodstawnie pobranych (ustawa zasiłkowa z 1999), jak i
świadczeń nienależnie pobranych (ustawa systemowa).
Co się tyczy relacji między ustawą zasiłkową, a ustawą systemową, należy
dojść do wniosku, że kształtuje się ona jak stosunek między regulacją ogólną, a re-
gulacją szczególną. Ustawa o s.u.s. w art. 84 ust. 1 przewiduje, że osoba, która po-
brała nienależnie świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego
zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa
cywilnego. Ustępy 2-4 powołanego przepisu określają, jakie kwoty uważa się za
kwoty nienależnie pobranych świadczeń. W myśl ustępu 5 przepisów ust. 2-4 i 8 nie
stosuje się, jeżeli przepisy szczególne określające zasady przyznawania i wypłacania
świadczeń stanowią inaczej.
Ustawa zasiłkowa z 1999 r. - jako regulacja szczególna - przewiduje w art. 66
ust. 2, że jeżeli bezpodstawna wypłata zasiłku nastąpiła z winy ubezpieczonego lub
8
wskutek okoliczności, o których mowa w jej art. 15-17 i 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty
podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących lub ściągnię-
ciu w trybie egzekucji administracyjnej. Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu
odnosi się on do przypadków bezpodstawnej wypłaty zasiłku osobom mającym sta-
tus osoby ubezpieczonej. Danuta S. nie miała statusu osoby ubezpieczonej, ponie-
waż nie łączył jej stosunek pracy z Barbarą Z., ani inna relacja prawna, z którą nale-
żałoby wiązać powstanie stosunku ubezpieczenia społecznego. W tej sytuacji należy
przyjąć, że Danuta S. jest zobowiązana do zwrotu nienależnie wypłaconych jej zasił-
ków chorobowych i macierzyńskich w oparciu o zasady określone w art. 84 ustawy o
s.u.s.
Sądy orzekające trafnie przyjęły, że w sprawie nie znajduje zastosowania
ustęp 6 art. 84 tej ustawy, w myśl którego jeżeli pobranie nienależnych świadczeń
zostało spowodowane przekazaniem przez pracodawcę nieprawdziwych danych
mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu ob-
ciąża pracodawcę. „Zatrudnienie" Danuty S. u Barbary Z. miało charakter fikcyjny,
między wymienionymi nie powstał stosunek pracy w związku z czym Barbara Z. nie
stała się pracodawcą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2001 r., II UKN
388/00). Natomiast w myśl art. 84 ust. 1 pkt 2 ustawy o s.u.s. za kwoty nienależnie
pobranych świadczeń uważa się świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie
nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach
świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę
pobierającą świadczenia. Wynika stąd, że osobą obowiązaną do zwrotu nienależnie
pobranych zasiłków jest Danuta S.
Nie jest trafny zarzut kasacji naruszenia zasady niedziałania prawa wstecz.
Działanie prawa wstecz miałoby miejsce w przypadku, gdyby przepisy ustawy o
s.u.s. wprowadzały obowiązek zwrotu świadczeń ubezpieczeniowych w zakresie nie-
przewidzianym dotychczasowymi przepisami, do sytuacji mających miejsce przed
wejściem w życie nowych przepisów. Ustawa o organizacji i finansowaniu ubezpie-
czeń społecznych z 1986 r. w art. 37 przewidywała obowiązek zwrotu nienależnie
pobranych świadczeń w tym samym zakresie co przepisy ustawy o s.u.s.
Nie jest również usprawiedliwiony zarzut kasacji naruszenia art. 5 k.c. W od-
różnieniu od prawa pracy, gdzie w myśl art. 300 k.p. w sprawach nieunormowanych
w przepisach prawa pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, je-
żeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy, przepisy prawa ubezpieczenia
9
społecznego nie zawierają analogicznej klauzuli odsyłającej. Przepisy prawa cywil-
nego znajdują zastosowanie w prawie ubezpieczenia społecznego wyłącznie w za-
kresie i na podstawie wyraźnej regulacji zawartej w przepisach tego prawa. Takie
odesłanie zawiera np. art. 84 ust. 1 ustawy systemowej odnośnie do odsetek od nie-
należnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Wreszcie nie jest usprawiedliwiony zarzut naruszenia art. 4779
§ 2 k.p.c. Po-
stępowanie sądowe dotyczyło odwołań od decyzji organu rentowego z dnia 10 grud-
nia 2001 r. oraz 18 lipca 2002 r. Decyzja z dnia 18 lipca 2002 r. dotyczyła zmiany wy-
sokości nienależnie pobranych kwot zasiłków w związku z uprawomocnieniem się
wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 lutego 2000 r. w następstwie odda-
lenia przez Sąd Najwyższy kasacji od tego wyroku orzeczeniem z dnia 15 maja 2001
r., II UKN 388/00. Nie uzasadniało to - jak uważa kasacja - zwrotu sprawy do organu
rentowego i rozpoczęcia, w trybie postępowania administracyjnego, sprawy od nowa
w organie rentowym.
Z przytoczonych motywów, w oparciu o art. 39312
k.p.c. orzeczono jak w sen-
tencji wyroku.
========================================