Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 26 września 2005 r.
II PK 98/05
Nie stanowi istotnego zagadnienia prawnego uzasadniającego przyjęcie
kasacji do rozpoznania (art. 393 § 1 pkt 1 k.p.c.) problem prawny, którego wyja-
śnienie nie miałoby żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w ustalo-
nym stanie faktycznym.
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 wrze-
śnia 2005 r. sprawy z powództwa Zygmunta K. przeciwko Gospodarstwu Rolnemu
Skarbu Państwa w P. o zapłatę, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apela-
cyjnego w Poznaniu z dnia 16 grudnia 2004 r. [...]
o d m ó w i ł przyjęcia kasacji do rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z
3 sierpnia 2004 r. [...] uwzględnił częściowo roszczenie Zygmunta K. i zasądził na
jego rzecz od pozwanego Gospodarstwa Rolnego Skarbu Państwa w P. kwotę
10.546,74 zł tytułem wyrównania wynagrodzenia. W pozostałej części powództwo
zostało oddalone (powód domagał się z tego tytułu kwoty 41.693,03 zł).
Powód zaskarżył apelacją powyższy wyrok w części oddalającej jego po-
wództwo. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyro-
kiem z 16 grudnia 2004 r. [...] oddalił apelację powoda od wyroku Sądu Okręgowego.
Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego wniósł powód, zaskarżając wyrok ten
w całości. Kasację oparto na podstawach: 1) naruszenia prawa materialnego przez
niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 224
ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o
radcach prawnych (Dz.U. Nr 19 poz. 145 ze zm.) w wyniku uznania, że wynagrodze-
nie radcy prawnego - a powód był zatrudniony u strony pozwanej w tym charakterze -
należy przyrównać do wynagrodzenia przewidzianego dla stanowiska pracy starsze-
2
go specjalisty, a nie głównego specjalisty, ewentualnie innego równorzędnego sta-
nowiska pracy, oraz w wyniku uznania, że wynagrodzenia radcy prawnego nie
można porównywać do wynagrodzenia pracownika kierującego zespołem podległych
mu służbowo osób; 2) naruszenia przepisów postępowania, a w szczególności art.
233 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c. w wyniku przekroczenia przez Sąd Apela-
cyjny granic swobodnej oceny dowodów, polegającego na przyjęciu, że Ewa K. nie
zajmowała u strony pozwanej stanowiska głównego specjalisty albo stanowiska mu
równorzędnego, a stanowisko takie zajmowała Izabela K., oraz że Ewa K. nie zaj-
mowała u strony pozwanej samodzielnego stanowiska pracy; art. 385 k.p.c., poprzez
jego zastosowanie, podczas gdy apelacja powoda była w pełni zasadna; art. 328 § 2
k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c., polegającego na niepodaniu podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia, tj. niewskazaniu dowodów, na których Sąd się oparł, a innym odmó-
wił wiarygodności.
Jako okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji powód wskazał rażącą
obrazę prawa materialnego, jakiej przy wydawaniu zaskarżonego orzeczenia dopu-
ścił się Sąd, w granicach wskazanych w zaskarżeniu, co wymaga w interesie wymia-
ru sprawiedliwości uchylenia negatywnych skutków wynikających z wydania tego
wyroku. Ponadto skarżący powołał się na występujące w przedmiotowej sprawie
istotne zagadnienia prawne, a mianowicie: czy w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy z
dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych stanowisko pracy starszego specjalisty
można uznać za równorzędne dla stanowiska głównego specjalisty, a jeśli nie to, czy
sama nazwa stanowiska ma pierwszeństwo przed określającym jego znaczenie ze-
społem cech konstytutywnych dla uznania rangi stanowiska w hierarchii funkcjonują-
cych u danego pracodawcy stanowisk oraz czy kierowanie zespołem podległych
służbowo osób wyklucza możliwość przyrównania wynagrodzenia radcy prawnego
do takiego stanowiska - w ocenie Sądów pierwszej i drugiej instancji bowiem pierw-
szorzędne znaczenie w poruszonych powyżej kwestiach ma wyłącznie nazwa stano-
wiska pracy, a wynagrodzenia radcy prawnego nie można porównywać do wynagro-
dzenia pracownika kierującego zespołem podległych mu służbowo osób i to nieza-
leżnie od nazwy zajmowanego przez tego pracownika stanowiska, choćby to w oce-
nie samego pracownika było stanowisko równorzędne stanowisku głównego specja-
listy. W związku z tym skarżący wskazał, że istnieje potrzeba wykładni przepisu art.
22 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w zakresie inter-
3
pretacji użytego w nim określenia „stanowiska pracy głównego specjalisty lub innego
równorzędnego stanowiska pracy”.
Skarżący wniósł o uwzględnienie kasacji i zmianę zaskarżonego orzeczenia
przez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uwzględnienie kasacji i
uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpozna-
nia Sądowi Apelacyjnemu w Poznaniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozpoznanie kasacji, będącej środkiem odwoławczym sytuującym się poza
wymaganym przepisami art. 45 ust. 1 i art. 176 Konstytucji modelem postępowania
dwuinstancyjnego, następuje tylko z przyczyn wykraczających ponad toczący się
między stronami spór prywatnoprawny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 30 maja 2001 r., III CZ 36/01, OSNC 2002 nr 2, poz. 22 lub postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 5 lipca 2001 r., V CKN 176/01, niepublikowane). Publicznopraw-
ny charakter kasacji, który znajduje odzwierciedlenie w treści art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c.
w związku z art. 393 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c., implikuje jej podstawowy cel, polegający na
zapewnieniu jednolitości wykładni sądowej oraz na wkładzie w rozwój prawa i
orzecznictwa sądowego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2000
r., II CZ 178/99, OSNC 2000 nr 7-8, poz. 147). W związku z tym Sąd Najwyższy
przed rozpoznaniem sprawy dokonuje - zgodnie z art. 393 k.p.c. (w brzmieniu obo-
wiązującym do 5 lutego 2005 r). - wstępnego badania kasacji i może odmówić przy-
jęcia jej do rozpoznania, jeżeli w sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne,
nie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości
lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, a ponadto gdy kasacja jest
oczywiście bezzasadna (art. 393 § 1 k.p.c.); nie może natomiast odmówić przyjęcia
kasacji do rozpoznania tylko wówczas, gdy zaskarżone orzeczenie w sposób oczywi-
sty narusza prawo albo gdy zachodzi nieważność postępowania (art. 393 § 2 k.p.c.).
Tylko w przypadku oczywistego naruszenia prawa lub nieważności postępowania
interes publicznoprawny ustępuje przed interesem prywatnym skarżącego.
Jako okoliczność mającą uzasadniać przyjęcie kasacji do rozpoznania skarżą-
cy wskazał występujące w sprawie istotne zagadnienia prawne, a mianowicie czy w
rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych stanowi-
sko pracy starszego specjalisty można uznać za równorzędne dla stanowiska głów-
4
nego specjalisty, a jeśli nie, to czy sama nazwa stanowiska ma pierwszeństwo przed
określającym jego znaczenie zespołem cech konstytutywnych dla uznania rangi sta-
nowiska w hierarchii funkcjonujących u danego pracodawcy stanowisk oraz czy kie-
rowanie zespołem podległych służbowo osób wyklucza możliwość przyrównania wy-
nagrodzenia radcy prawnego do takiego stanowiska. Zdaniem skarżącego, istnieje
potrzeba wykładni przepisu art. 22 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 6 lipca 1982 r. o rad-
cach prawnych w zakresie interpretacji użytego w nim określenia „stanowiska pracy
głównego specjalisty lub innego równorzędnego stanowiska pracy”. Mimo że w kasa-
cji w kontekście okoliczności uzasadniających przyjęcie jej do rozpoznania skarżący
wskazuje dwukrotnie art. 22 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, należy założyć, że
faktycznie chodzi o rozumienie i wykładnię art. 224
ust. 1 tej ustawy.
W ocenie Sądu Najwyższego wskazane okoliczności nie uzasadniają przyjęcia
kasacji do rozpoznania. Skonstruowane zagadnienie prawne nie dotyczy bowiem
istoty rozstrzyganej sprawy.
Powód - zatrudniony na stanowisku radcy prawnego w pozwanym Gospodar-
stwie Rolnym w P. - domagał się zasądzenia wyrównania wynagrodzenia do pozio-
mu wynagrodzenia Ewy K., przewodniczącej stałej komisji inwentaryzacyjnej środ-
ków trwałych świadczącej pracę na rzecz Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa
Oddziału Terenowego w P., twierdząc, że to jej stanowisko pracy powinno być
uznane za stanowisko głównego specjalisty w rozumieniu art. 224
ust. 1 ustawy o
radcach prawnych. Sąd Apelacyjny przyjął, że wynagrodzenia powoda nie można
porównać do wynagrodzenia Ewy K., albowiem wykonywała ona stałą pracę dla Od-
działu Terenowego Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, nie wykonywała na-
tomiast w istocie pracy dla pozwanego Gospodarstwa Rolnego w P., jak to miało
miejsce w przypadku powoda, jej wynagrodzenie było w całości ustalane i refundo-
wane przez ten Oddział, zaś wynagrodzenie powoda było wypłacane przez pozwane
Gospodarstwo ze środków przez nie wypracowanych, znaczenie stanowiska pracy
Ewy K. było porównywalne ze znaczeniem stanowiska głównej księgowej (która też
kierowała zespołem ludzi i miała bardziej odpowiedzialne zadania). Z tych względów
Sąd przyjął, że stanowiskiem pracy najbardziej adekwatnym (równorzędnym) do
stanowiska głównego specjalisty, o jakim stanowi art. 224
ust. 1 ustawy o radcach
prawnych, będzie stanowisko starszego specjalisty do spraw gospodarowania zaso-
bem, przekształcone następnie w stanowisko głównego specjalisty, które zajmowała
Izabela K.
5
W tym kontekście przedstawione przez powoda zagadnienie prawne dotyczą-
ce tego, jak nazywało się stanowisko pracy, z którym porównano stanowisko powo-
da, nie było istotnym problemem, niezbędnym dla rozstrzygnięcia sprawy. Odpo-
wiedź na pytania, czy sama nazwa stanowiska ma pierwszeństwo przed określają-
cym jego znaczenie zespołem cech konstytutywnych dla uznania rangi stanowiska w
hierarchii funkcjonujących u danego pracodawcy stanowisk oraz czy kierowanie ze-
społem podległych służbowo osób wyklucza możliwość przyrównania wynagrodzenia
radcy prawnego do takiego stanowiska, nie miałaby znaczenia dla sposobu rozstrzy-
gnięcia dostosowanego do dokonanych ustaleń faktycznych.
Sąd Apelacyjny nie przypisał bowiem decydującego znaczenia nazwie stano-
wiska pracy Izabeli K., ustalił natomiast, że pracownica, z której wynagrodzeniem
porównano wynagrodzenie powoda, zarabiała najwięcej spośród pracowników sa-
modzielnych (takich jak powód) zatrudnionych w pozwanym Gospodarstwie, a sta-
nowisko pracy Ewy K. zostało uznane za niepodlegające takiemu porównaniu nie ze
względu na jego nazwę (bo nie miało w nazwie słowa „specjalista” albo „główny spe-
cjalista”), lecz ze względu na sposób finansowania wynagrodzenia tej pracownicy i
zakres jej obowiązków wykraczających poza pozwane Gospodarstwo (dlatego nie
mogło być, w ocenie Sądu Apelacyjnego, brane pod rozwagę jako punkt odniesienia
do porównań wynagrodzenia).
Argumentacja Sądów obu instancji jest niekonsekwentna, bo raz stwierdzano,
że w pozwanym Gospodarstwie było tylko jedno samodzielne stanowisko - głównego
księgowego, a innym razem, że spośród samodzielnych stanowisk stanowisko star-
szego specjalisty (zajmowane przez Izabelę K.) było najbardziej znaczące i najlepiej
wynagradzane. Oczywiste jest, że radca prawny jest samodzielnym pracownikiem,
któremu nie podlegają - na ogół - inni pracownicy, chyba że pełni on jednocześnie
funkcję kierowniczą (kieruje zespołem podległych mu pracowników, np. jako kierow-
nik biura prawnego). Oczywiste jest, że kierowanie zespołem ludzi - na stanowisku
porównywanym do stanowiska radcy prawnego - nie jest przeszkodą do uznania, że
jest ono równorzędne w stosunku do stanowiska radcy prawnego. Dlatego na posta-
wione przez skarżącego pytanie, czy kierowanie zespołem podległych służbowo
osób wyklucza możliwość przyrównania wynagrodzenia radcy prawnego do takiego
stanowiska, należałoby odpowiedzieć, że nie wyklucza. Odpowiedź na to pytanie nie
wpływa jednak na sposób rozstrzygnięcia sprawy.
6
Argumentu, że wynagrodzenia powoda nie można przyrównać do wynagro-
dzenia Ewy K., ponieważ ona kierowała zespołem podległych jej osób, a powód nie,
Sąd Apelacyjny w sposób dosłowny nie powołał w wywodach zaskarżonego wyroku.
To Sąd Okręgowy użył argumentu kierowania zespołem podległych pracowników
jako argumentu za nieporównywalnością stanowiska powoda do innego stanowiska
pracy, mianowicie głównego księgowego, które jest uznawane za wyższe w hierarchii
od stanowiska głównego specjalisty (ze względu na zakres obowiązków i odpowie-
dzialności), podczas gdy powód pracował samodzielnie i porównano jego wynagro-
dzenie do wynagrodzenia najlepiej wynagradzanego pracownika pracującego samo-
dzielnie.
Decydujące dla rozstrzygnięcia było ustalenie Sądu, że zakres zadań Ewy K.
wykraczał poza działalność pozwanego i że jej wynagrodzenie - dostosowane do
zakresu przydzielonych jej obowiązków - było refundowane przez Oddział Agencji, co
nie miało miejsca w przypadku powoda. Istotne zagadnienie prawne skonstruowane
przez skarżącego nie dotyczy w ogóle tej kwestii - istotnej dla rozstrzygnięcia
sprawy.
Wskazana przez skarżącego „rażąca obraza prawa materialnego” nie jest
ustawową przesłanką kasacji (art. 393 § 1 i § 2 k.p.c.).
W tych okolicznościach Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia kasacji do rozpo-
znania, ponieważ w sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne i nie istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywo-
łujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (art. 393 § 1 k.p.c.), a jednocześnie nie
zachodzi nieważność postępowania oraz zaskarżone orzeczenie w sposób oczywisty
nie narusza prawa (art. 393 § 2 k.p.c.).
========================================