III CZP 113/05
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZP 12/87
Pełny tekst orzeczenia
Uchwała z dnia 9 grudnia 2005 r., III CZP 113/05
Sędzia SN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Józef Frąckowiak
Sędzia SN Iwona Koper
Najwyższy w sprawie z wniosku Grażyny S. o wyłączenie komornika, po
rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 9 grudnia 2005 r.
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Sieradzu
postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2005 r.:
"Czy w świetle art. 54 k.p.c. w związku z art. 9 ustawy z dnia 29 października
1997 r., o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882 ze zm.)
właściwym do rozpoznania wniosku o wyłączenie komornika jest sąd, czy prezes
sądu?"
podjął uchwałę:
Rozpoznanie wniosku o wyłączenie komornika należy do właściwości
sądu.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w Wieluniu postanowieniem z dnia 30 czerwca 2005 r. oddalił
wniosek dłużniczki o wyłączenie komornika od prowadzenia sprawy. Przy
rozpoznaniu zażalenia dłużniczki na powyższe postanowienie Sądowi Okręgowemu
w Sieradzu nasunęło się zagadnienie prawne, sformułowane w sentencji
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 54 k.p.c. stanowi, że przepisy o wyłączeniu sędziego stosuje się
odpowiednio do wyłączenia ławników, jak również innych organów sądowych oraz
prokuratora. Wniosek o wyłączenie ławnika sąd rozstrzyga zgodnie z przepisami
poprzedzającymi, a wniosek o wyłączenie pozostałych osób przekazuje
odpowiedniemu organowi nadrzędnemu. W stanie prawnym obowiązującym do
czasu wejścia w życie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i
egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882 ze zm. – dalej: "u.k.s.egz.") Sąd Najwyższy w
uzasadnieniu uchwały z dnia 3 kwietnia 1987 r., III CZP 12/87 (OSNCP 1988, nr 6,
poz. 80) wyjaśnił, że o wyłączeniu komornika rozstrzyga zarządzeniem prezes sądu
rejonowego, w którego okręgu ma być wszczęta lub toczy się egzekucja. Pogląd ten
był powszechnie aprobowany w judykaturze. Nie kwestionowano, że komornik jest
„innym organem sądowym” w rozumieniu art. 54 k.p.c., a podległość
administracyjna komornika wobec prezesa sądu rejonowego wynikła z art. 128
nieobowiązującej już ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych (jedn. tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).
Stan prawny dotyczący wyłączenia komornika zmieniony został ustawą o
komornikach sądowych i egzekucji. Artykuł 9 tej ustawy stanowi, że do komornika
stosuje się przepisy o wyłączeniu sędziego. Należy zwrócić uwagę na różnicę
między tym przepisem i art. 54 k.p.c.; przepis ten dotyczy tylko komornika,
natomiast art. 54 k.p.c. – wszystkich organów sądowych oraz prokuratora. W art. 9
nie ma zastrzeżenia, że przepisy o wyłączeniu sędziego stosuje się do komornika
tylko odpowiednio, jak też brak kompetencji dla organu nadrzędnego przy
rozstrzyganiu wniosku o wyłączenie.
Okoliczność, że art. 54 k.p.c. odnosi się ogólnie do wyłączenia organów
sądowych oraz prokuratora, a art. 9 u.k.s.egz. tylko do wyłączenia komornika,
przemawia za uznaniem art. 9 za przepis szczególny w stosunku do art. 54 k.p.c.
Zgodnie z zasadą, że późniejszy przepis szczególny uchyla wcześniejszy przepis
ogólny trzeba przyjąć, iż z chwilą wejścia w życie ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji art. 54 k.p.c. utracił zastosowanie do wyłączenia komornika i w tym
zakresie stosuje się art. 9 u.k.s.egz.
Kategoryczna redakcja art. 9, który nakazując stosowanie do komornika
przepisów o wyłączeniu sędziego nie czyni żadnych wyjątków, oznacza, że
wyrażone w nim odesłanie obejmuje także tryb, w jakim do wyłączenia dochodzi, w
tym właściwość organu orzekającego. Organem tym, stosownie do art. 52 § 1
k.p.c., jest sąd.
Stworzenie w art. 9 u.k.s.egz. samodzielnej podstawy do wyłączenia
komornika ma racjonalne uzasadnienie, gdyż ustawa, zwłaszcza po jej nowelizacji
w 2001 r., wprowadziła tak daleko idące zmiany w statusie komornika, że dalsze
stosowanie art. 54 k.p.c. do jego wyłączenia mogłoby nastręczać trudności.
Obecnie komornik, będąc funkcjonariuszem publicznym, działa w zasadzie poza
strukturą sądownictwa. Niełatwo byłoby wskazać, kto jest organem nadrzędnym
nad komornikiem, gdyż nadzór administracyjny nad nim został podzielony między
prezesa sądu rejonowego, Ministra Sprawiedliwości i samorząd komorniczy.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 390 k.p.c.
rozstrzygnął przedstawione zagadnienie prawne, jak w uchwale.
Sędzia SN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Józef Frąckowiak
Sędzia SN Iwona Koper
Najwyższy w sprawie z wniosku Grażyny S. o wyłączenie komornika, po
rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 9 grudnia 2005 r.
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Sieradzu
postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2005 r.:
"Czy w świetle art. 54 k.p.c. w związku z art. 9 ustawy z dnia 29 października
1997 r., o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882 ze zm.)
właściwym do rozpoznania wniosku o wyłączenie komornika jest sąd, czy prezes
sądu?"
podjął uchwałę:
Rozpoznanie wniosku o wyłączenie komornika należy do właściwości
sądu.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w Wieluniu postanowieniem z dnia 30 czerwca 2005 r. oddalił
wniosek dłużniczki o wyłączenie komornika od prowadzenia sprawy. Przy
rozpoznaniu zażalenia dłużniczki na powyższe postanowienie Sądowi Okręgowemu
w Sieradzu nasunęło się zagadnienie prawne, sformułowane w sentencji
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 54 k.p.c. stanowi, że przepisy o wyłączeniu sędziego stosuje się
odpowiednio do wyłączenia ławników, jak również innych organów sądowych oraz
prokuratora. Wniosek o wyłączenie ławnika sąd rozstrzyga zgodnie z przepisami
poprzedzającymi, a wniosek o wyłączenie pozostałych osób przekazuje
odpowiedniemu organowi nadrzędnemu. W stanie prawnym obowiązującym do
czasu wejścia w życie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i
egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882 ze zm. – dalej: "u.k.s.egz.") Sąd Najwyższy w
uzasadnieniu uchwały z dnia 3 kwietnia 1987 r., III CZP 12/87 (OSNCP 1988, nr 6,
poz. 80) wyjaśnił, że o wyłączeniu komornika rozstrzyga zarządzeniem prezes sądu
rejonowego, w którego okręgu ma być wszczęta lub toczy się egzekucja. Pogląd ten
był powszechnie aprobowany w judykaturze. Nie kwestionowano, że komornik jest
„innym organem sądowym” w rozumieniu art. 54 k.p.c., a podległość
administracyjna komornika wobec prezesa sądu rejonowego wynikła z art. 128
nieobowiązującej już ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych (jedn. tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).
Stan prawny dotyczący wyłączenia komornika zmieniony został ustawą o
komornikach sądowych i egzekucji. Artykuł 9 tej ustawy stanowi, że do komornika
stosuje się przepisy o wyłączeniu sędziego. Należy zwrócić uwagę na różnicę
między tym przepisem i art. 54 k.p.c.; przepis ten dotyczy tylko komornika,
natomiast art. 54 k.p.c. – wszystkich organów sądowych oraz prokuratora. W art. 9
nie ma zastrzeżenia, że przepisy o wyłączeniu sędziego stosuje się do komornika
tylko odpowiednio, jak też brak kompetencji dla organu nadrzędnego przy
rozstrzyganiu wniosku o wyłączenie.
Okoliczność, że art. 54 k.p.c. odnosi się ogólnie do wyłączenia organów
sądowych oraz prokuratora, a art. 9 u.k.s.egz. tylko do wyłączenia komornika,
przemawia za uznaniem art. 9 za przepis szczególny w stosunku do art. 54 k.p.c.
Zgodnie z zasadą, że późniejszy przepis szczególny uchyla wcześniejszy przepis
ogólny trzeba przyjąć, iż z chwilą wejścia w życie ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji art. 54 k.p.c. utracił zastosowanie do wyłączenia komornika i w tym
zakresie stosuje się art. 9 u.k.s.egz.
Kategoryczna redakcja art. 9, który nakazując stosowanie do komornika
przepisów o wyłączeniu sędziego nie czyni żadnych wyjątków, oznacza, że
wyrażone w nim odesłanie obejmuje także tryb, w jakim do wyłączenia dochodzi, w
tym właściwość organu orzekającego. Organem tym, stosownie do art. 52 § 1
k.p.c., jest sąd.
Stworzenie w art. 9 u.k.s.egz. samodzielnej podstawy do wyłączenia
komornika ma racjonalne uzasadnienie, gdyż ustawa, zwłaszcza po jej nowelizacji
w 2001 r., wprowadziła tak daleko idące zmiany w statusie komornika, że dalsze
stosowanie art. 54 k.p.c. do jego wyłączenia mogłoby nastręczać trudności.
Obecnie komornik, będąc funkcjonariuszem publicznym, działa w zasadzie poza
strukturą sądownictwa. Niełatwo byłoby wskazać, kto jest organem nadrzędnym
nad komornikiem, gdyż nadzór administracyjny nad nim został podzielony między
prezesa sądu rejonowego, Ministra Sprawiedliwości i samorząd komorniczy.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 390 k.p.c.
rozstrzygnął przedstawione zagadnienie prawne, jak w uchwale.