Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 stycznia 2006 r.
I UK 129/05
Okres pracy w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu może
być uznany za okres pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 88
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z
2003 r. Nr 118, poz. 1112 ze zm.) dopiero od dnia 1 września 1988 r., to jest od
wejścia w życie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia
1988 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na in-
struktorów praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników
uspołecznionych zakładów pracy, prowadzących prace pedagogiczne i wycho-
wawcze (Dz.U. Nr 34, poz. 261 ze zm.).
Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie: SN Barbara Wagner, SA
Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 stycznia 2006 r.
sprawy z odwołania Janusza Z. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w K. o prawo do emerytury, na skutek kasacji odwołującego się od wyroku
Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 grudnia 2004 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny zaskarżonym wyrokiem oddalił apelację Janusza Z. od wyroku
Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 18 marca 2003 r., który oddalił jego odwołanie
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w K. z dnia 23 lutego 2001 r.
odmawiającej prawa do emerytury na podstawie art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela z braku 20 lat pracy w charakterze nauczyciela.
Odwołujący się Janusz Z. (urodzony w 1943 r.) w styczniu 2001 r. wystąpił z
wnioskiem o emeryturę i w celu określenia stażu emerytalnego wskazał trzy okresy
zatrudnienia: w Szpitalu [...] w K. od 1 września 1965 r. do 31 grudnia 1968 r. (jako
2
laborant medyczny), w Instytucie Zootechniki w K. od 1 kwietnia 1969 r. do 31 paź-
dziernika 1989 r. (jako starszy specjalista) i w Szkole Podstawowej w K. od 1 listo-
pada 1989 r. (jako nauczyciel). Organ rentowy decyzją z dnia 23 lutego 2001 r. od-
mówił mu prawa do emerytury na podstawie art. 88 ustawy Karta Nauczyciela, gdyż
uznał jedynie 10 lat, 8 miesięcy i 12 dni pracy nauczycielskiej, począwszy od 1 listo-
pada 1989 r. Za taką pracę nie uznawał zatrudnienia odwołującego się u poprzed-
nich pracodawców. Rozpoznając odwołanie, a później apelację odwołującego się,
Sąd Okręgowy i Sąd Apelacyjny decyzję pozwanego uznały za prawidłową. Stwier-
dziły, że nie był on zatrudniony jako nauczyciel w Szpitalu ani w Instytucie Zootech-
niki. Nie posiadał ustalonego pensum zajęć dydaktycznych, by przyjąć, że zajęcia
takie należały do jego zasadniczych obowiązków. Nieuprawnione było również sto-
sowanie do jego pracy przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia
14 września 1998r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela
na instruktorów i kierowników praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych
pracowników prowadzących prace dydaktyczne i wychowawcze (Dz.U Nr 126, poz.
833). W szczególności nie było podstaw do ustalenia, że pełnił funkcję instruktora
praktycznej nauki zawodu zgodnie z przepisem art. 1 ust. 2 pkt 4 Karty Nauczyciela i
posiadał kwalifikacje określone dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz wyko-
nywał pracę dydaktyczną i wychowawczą w wymiarze przewidzianym dla tych na-
uczycieli, zwłaszcza wobec wymogu rozporządzenia z dnia 14 września 1998 r., że
praca dydaktyczno-wychowawcza ma stanowić podstawowe zajęcie pełniących
funkcje instruktorów praktycznej nauki zawodu. Nadto wymóg pełnego wymiaru zajęć
wynikał z ustawy, bowiem przepis art. 91b ust. 1 Karty Nauczyciela przewidujący
wymiar nie niższym niż połowa obowiązującego czasu pracy nie ma zastosowania do
instruktora praktycznej nauki zawodu. Sąd Apelacyjny po uzupełnieniu postępowania
dowodowego stwierdził nadto brak podstaw do ustalenia, aby praca dydaktyczno-
wychowawcza stanowiła podstawowe zajęcie odwołującego się, w szczególności,
iżby wynosiła wymagane 22 godziny tygodniowo. W Szpitalu pracował jako laborant.
W Instytucie Zootechniki był zatrudniony jako technik, później jako specjalista i star-
szy specjalista. Miał wówczas szereg obowiązków zawodowych, jednak nie było
wśród nich prowadzenia zajęć dydaktycznych. Zakres jego podstawowych obowiąz-
ków wykluczał też prowadzenie zajęć dydaktycznych jako podstawowego zajęcia w
określonym wymiarze. Odwołujący się mógł wykonywać pracę dydaktyczną, jednak
nie stale i nie w wymiarze 22 godzin tygodniowo. Praktyczna nauka zawodu, zgodnie
3
z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 1992 r. w sprawie organizowa-
nia i finansowania praktycznej nauki zawodu, praw i obowiązków podmiotów organi-
zujących tę naukę oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu nie doty-
czyła też stażystów szkół wyższych oraz doszkalania podyplomowego, stąd - dodat-
kowo - czas pracy dydaktycznej podlegałby ograniczeniu do szkolenia uczniów śred-
nich szkół zawodowych.
Kasacja została oparta na obu podstawach z przepisu art. 3931
k.p.c. W za-
kresie prawa materialnego zarzucono błędną wykładnię: 1) art. 88 ust. 1 i art. 1 ust. 2
pkt 4 Karty Nauczyciela skutkiem uznania, że od 1 stycznia 2001 r. nabycie emerytu-
ry zależy od spełnienia wymogu przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 8 w związku z § 1
pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 września 1998 r. w
sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów i kie-
rowników praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników prowa-
dzących prace dydaktyczne i wychowawcze, które utraciło moc z dniem 6 kwietnia
2000 r., to jest od wymogu wykonywania pracy dydaktyczno-wychowawczej jako
„podstawowego zajęcia”; 2) art. 88 ust. 1 w związku z art. 91b ust. 1 Karty Nauczy-
ciela, przez uznanie, że odwołujący się nie spełnia warunku 20 lat zatrudnienia w
charakterze nauczyciela w sytuacji, gdy pracował jako nauczyciel w Szkole Podsta-
wowej przez okres 10 lat, 8 miesięcy i 15 dni oraz na stanowisku starszego specjali-
sty pełniącego funkcję instruktora praktycznej nauki zawodu w Instytucie Zootechniki
w K. - instytucie badawczo-rozwojowym w zakresie nauk zootechnicznych i pokrew-
nych, działającym na podstawie ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych -
przez okres 20 lat i 7 miesięcy, w tym z przygotowaniem pedagogicznym przez okres
co najmniej od 1 stycznia 1974 r. do 31 października 1989 r., to jest 14 lat i 10 mie-
sięcy; 3) art. 91b ust. 1 w związku z art. 88 ust. 1 i art. 1 ust. 2 pkt 4 Karty Nauczy-
ciela, przez uznanie, iż zaliczeniu do 20 letniego okresu pracy w charakterze nau-
czyciela podlega zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin określonym w art. 42 ust. 3
pkt 5 tej Karty.
Naruszenie przepisów postępowania dotyczyło: 1) art. 328 § 2 k.p.c. w
związku z art. 227 k.p.c., przez niewskazanie przyczyn odmowy i wiarygodności
mocy dowodowej zaświadczeniu Instytutu Zootechniki - Zakładu Żywienia Zwierząt w
A. z dnia 29 kwietnia 2004 r. (złożonemu w postępowaniu apelacyjnym), stwierdzają-
cemu, że wymiar godzin dydaktycznych odwołującego się wynosił nie mniej niż 50%
tygodniowego wymiaru jego czasu pracy wynoszącego 46 godzin; 2) art. 233 k.p.c.,
4
poprzez dowolną ocenę zeznań świadków co do charakteru pracy dydaktycznej w
Instytucie i wymiaru czasu pracy odwołującego się, pełniącego funkcje instruktora
praktycznej nauki zawodu.
Jako okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasacji wskazano: 1) wymaga-
jące wyjaśnienia zagadnienie prawne dotyczące uprawnień do emerytury nauczyciel-
skiej w rozumieniu art. 88 w związku z art. 1 ust. 2 pkt 4 Karty Nauczyciela pracowni-
ków resortowych instytutów naukowo-badawczych działających na podstawie ustawy
z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (jednolity tekst: Dz.U. z
2001 r. Nr 33, poz. 388 ze zm.) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja
1950 r. w sprawie utworzenia Instytutu Zootechniki (Dz.U. Nr 24, poz. 210), pełnią-
cych jednocześnie funkcje instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz art. 91b Karty
Nauczyciela w związku z § 7 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11
grudnia 1992 r. w sprawie organizowania i finansowania praktycznej nauki zawodu,
praw i obowiązków podmiotów organizujących tę naukę oraz uczniów odbywających
praktyczną naukę zawodu (Dz.U. Nr 97, poz. 479) - w zakresie charakteru pracy tych
pracowników i wymaganego pensum zajęć dydaktycznych; 2) konieczność wykładni
art. 91b ust. 1 w związku art. 42 ust. 3 pkt 5 Karty Nauczyciela, w związku z pytaniem
„jaki tygodniowy wymiar czasu pracy dydaktyczno-wychowawczej pracowników in-
stytutu pełniących równocześnie funkcje instruktorów praktycznej nauki zawodu jest
zaliczany do uzyskania uprawnień z art. 88 ust. 1 ustawy”.
Na tej podstawie kasacja wniosła o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania lub o jego zmianę oraz wyroku
Sądu Okręgowego i ustalenie, że odwołującemu się przysługuje prawo do emerytury
na podstawie art. 88 ustawy Karta Nauczyciela.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja podlega oddaleniu ze względu na prawo materialne - nie dostrzeżone
w pełni w dotychczasowym postępowaniu - niezależnie od braku istnienia w niej
usprawiedliwionych podstaw. Oparta została ona na obu podstawach z art. 3931
k.p.c. Jej ocenę należy rozpocząć od prawa materialnego, gdyż to ono każdorazowo
wyznacza podstawę rozstrzygnięcia, a co do stanu faktycznego, to przede wszystkim
w jakim zakresie postępowanie dowodowe jest konieczne i jakie fakty mają znacze-
nie w sprawie (art. 227 k.p.c.). Wskazywane w kasacji naruszenie przepisów postę-
5
powania wyprzedza ocena materialnoprawna, która prowadzi do oceny o zasadności
odmowy prawa do emerytury nauczycielskiej.
Nie jest uprawnione założenie, że każdy okres pracy instruktora praktycznej
nauki zawodu podlega zaliczeniu jako staż pracy w szczególnym charakterze do
emerytury nauczycielskiej na podstawie art. 88 ust. 1 w związku z art. 1 ust. 2 pkt 4
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (według wersji z daty skarżo-
nej decyzji organu rentowego - jednolity tekst: Dz.U. z 1997r. Nr 56, poz. 357 ze
zm.). Instruktorzy praktycznej nauki zawodu byli pracownikami, do których Karta Na-
uczyciela była stosowana w określonym zakresie, w tym co do uprawnień emerytal-
nych, jednak dopiero w określonym czasie. Ujmując rzecz historycznie należy za-
uważyć, że poprzedzająca obecną regulację ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 r. -
Karta praw i obowiązków nauczyciela (Dz.U. Nr 16, poz. 114 ze zm.) nie obejmowała
instruktorów praktycznej nauki zawodu (art. 1). Według tej ustawy uprawnienia miał
tylko ten nauczyciel praktycznej nauki zawodu, który był pracownikiem szkoły i tygo-
dniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych dla tych nauczycieli wynosił 28
godzin (art. 32 ust. 1). Sąd Najwyższy w wyroku z 5 czerwca 1973 r., I PR 152/73
(OSNCP 1974 nr 3, poz. 53) stwierdził, że pracownik zakładu pracy, któremu powie-
rzono obowiązki instruktora lub starszego instruktora praktycznej nauki zawodu nie
podlegał Karcie praw i obowiązków nauczyciela. Także z chwilą wejścia w życie
obecnej ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19)
nie od razu miała ona zastosowanie do instruktorów praktycznej nauki zawodu. Za-
wierała ona w art. 5 delegację dla Ministra Oświaty i Wychowania, zgodnie z którą
mógł on rozciągnąć przepisy ustawy lub niektóre jej postanowienia między innymi na
pracowników uspołecznionych zakładów pracy pełniących funkcję instruktorów prak-
tycznej nauki zawodu, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza stanowiła pod-
stawowe zajęcie. Minister Edukacji Narodowej dopiero 10 sierpnia 1988 r., z mocą
obowiązującą od dnia 1 września 1988 r., wydał rozporządzenie w sprawie rozcią-
gnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów praktycznej nauki
zawodu oraz na niektórych innych pracowników uspołecznionych zakładów pracy,
prowadzących prace pedagogiczne i wychowawcze (Dz.U. Nr 34, poz. 261), zgodnie
z którym pracownicy pełniący funkcje instruktorów praktycznej nauki zawodu zostali
objęci przepisami Karty Nauczyciela, między innymi w zakresie uprawnień emerytal-
nych. Takie same uprawnienia przyznawało instruktorom praktycznej nauki zawodu
kolejne rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 września 1998 r. w
6
sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów i kie-
rowników praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników prowa-
dzących prace dydaktyczne i wychowawcze (Dz.U. Nr 126, poz. 833). Rozporządze-
nie stosowało się do tych instruktorów praktycznej nauki zawodu, dla których praca
dydaktyczno-wychowawcza stanowiła podstawowe zajęcie, przy czym wymiar nauki
zawodu ustalony był na 22 godziny tygodniowo w ramach obowiązującego ich czasu
pracy. Rozporządzenie to utraciło moc 6 kwietnia 2000 r. (jak i sama delegacja z art.
5 Karty Nauczyciela), gdyż z tą samą datą została zmieniona Karta Nauczyciela
(ustawą z dnia 18 lutego 2000 r., Dz.U. Nr 19, poz. 239). Ustawa już bezpośrednio
objęła instruktorów praktycznej nauki zawodu, jednakże nie uzyskali oni w pełni sta-
tusu takiego jak nauczycie, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni
w szkołach i innych placówkach, gdyż Karcie Nauczyciela podlegają tylko w zakresie
w niej określonym oraz pod warunkiem posiadania kwalifikacji określonych dla na-
uczycieli praktycznej nauki zawodu oraz wykonywania pracy dydaktycznej i wycho-
wawczej w wymiarze przewidzianym dla tych nauczycieli (art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy).
Przy spełnieniu tych warunków do instruktorów praktycznej nauki zawodu mają za-
stosowanie przepisy Karty Nauczyciela o emerytalnych uprawnieniach nauczyciel-
skich (art. 86-88 i 90 w związku z art. 91 ust. 2a.). Taka (obecna) regulacja Karty nie
oznacza jednak, że każdy uprzedni okres pracy instruktora praktycznej nauki zawodu
jest okresem pracy szczególnej uprawniającym do emerytury nauczycielskiej. Prawo
do emerytury nauczycielskiej w systemie zaopatrzenia emerytalnego jest świadcze-
niem odrębnym, opartym na szczególnych warunkach (art. 86-88 Karty Nauczyciela,
art. 32 i art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS), co
nie pozostaje bez wpływu na stosowanie tego prawa. Nie każda praca dydaktyczna i
nie w jakimkolwiek zatrudnieniu jest okresem pracy nauczycielskiej. Obowiązuje tu
zasada, że to ustawa określa warunki, wymagania kwalifikacyjne i miejsce pracy,
które pozwalają na pozytywną kwalifikację okresu pracy jako pracy w szczególnym
charakterze i w konsekwencji samego prawa do emerytury. Zgodnie z przepisem art.
88 ust. 1 i art. 86 w związku z art. 91b ust. 2a Karty Nauczyciela praca instruktora
praktycznej nauki zawodu jest równoważna z pracą nauczyciela (to jest w szczegól-
nym charakterze zaliczanym do stażu do nauczycielskiej emerytury) tylko w okresie,
gdy ustawa ta w zakresie tego uprawnienia została na nich rozciągnięta. Instruktorzy
praktycznej nauki zawodu niezatrudniani przez szkoły jako nauczyciele nie podlegali
ustawie z dnia 27 kwietnia 1972 r. - Karta praw i obowiązków nauczyciela i ustawie z
7
dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela. Dopiero przepisy tej drugiej ustawy w
określonym zakresie mogły być na nich rozciągnięte i - jak wyżej wskazano - stało
się to dopiero 1 września 1988 r. na podstawie rozporządzenia z dnia 10 sierpnia
1988 r. Minister Edukacji Narodowej nie uczynił tego wcześniej, choć delegacja
ustawowa istniała już w pierwotnym brzmieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
Wprowadzając to rozporządzenie nie określił również, iżby miało ono zastosowanie
do okresu przed 1 września 1988 r. Jeśli miałoby tak być, to niewątpliwie rozporzą-
dzenie stanowiłoby o tym, gdyż wyrażona w ustawie delegacja (art. 5) nie obligowała
Ministra do rozciągnięcia jej na określonych pracowników, a tylko taką możliwość
ustanawiała. Niezależnie od tego, skoro poprzednia ustawa z dnia 27 kwietnia 1972
r. w ogóle nie przewidywała takiego rozwiązania, to tym bardziej na czas jej obowią-
zywania nie mogłoby się rozciągać rozporządzenie z dnia 10 sierpnia 1988 r. Dla
umocnienia takiej wykładni można w tym miejscu wskazać na wyrok Sądu Najwyż-
szego z 29 września 2000 r., stwierdzający, że wobec niewydania, na podstawie art.
5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela rozporządzenia
MEN w sprawie rozciągnięcia na trenerów przepisów tej ustawy lub niektórych jej
postanowień, brak było podstawy prawnej do uwzględnienia pracy trenera przy
ustalaniu uprawnień emerytalnych przewidzianych w art. 86 i następnych, także
wówczas gdy pracę wykonywał on z dziećmi i młodzieżą (II UKN 729/99, OSNAPiUS
2002 nr 10, poz. 244). Inaczej mówiąc, w odniesieniu do instruktorów praktycznej
nauki zawodu okresy ich pracy przed wejściem w życie rozporządzenia z dnia 10
sierpnia 1988 r., czyli przed 31 sierpnia 1988 r., nie były okresami pracy w szczegól-
nym charakterze uprawniającymi obecnie do emerytury nauczycielskiej. Dla niniej-
szej sprawy takie rozstrzygnięcie ma znaczenie decydujące, gdyż okres sporny
obejmuje zatrudnienie w Instytucie Zootechniki w K. od 1 kwietnia 1969 r. do 31 paź-
dziernika 1989 r. Zatem okres jedynie od 1 września 1988 r. do 31 października 1989
r., łącznie z niekwestionowanym okresem 10 lat i 8 miesięcy, jest krótszy niż wyma-
gany przez ustawę okres 20 lat pracy w szczególnym charakterze (art. 88 ust. 1). To
zdecydowało o tym, że kasacja nie mogła być uwzględniona.
Niemniej jej podstawy również nie były usprawiedliwione. W zakresie prawa
materialnego, poza zasadnym zarzutem, że nie obowiązywało już rozporządzenie z
dnia 14 września 1998 r. - co dla sprawy nie miało znaczenia - to nie ma błędu w wy-
kładni prawa w stwierdzeniu przez Sąd drugiej instancji, że zgodnie z tym rozporzą-
dzeniem praca dydaktyczno-wychowawcza dla pracowników pełniących funkcje in-
8
struktorów praktycznej nauki zawodu musiała stanowić podstawowe zajęcie, wynika
to już tylko z literalnego brzmienia § 1 pkt 1a. Tak samo gdy chodzi o przepis art. 91b
ust. 1 Karty Nauczyciela, choć tu nie może być mowy o błędnej wykładni, gdyż prze-
pis jest jasny, ale idzie o pytanie o stosowanie go do instruktorów praktycznej nauki
zawodu w związku z art. 1 ust. 2 pkt 4 i art. 88 ust. 1 ustawy. Odpowiedź wynika tu z
przepisu art. 1 ust. 2 pkt 4, który wyraźnie wymaga, aby instruktorzy praktycznej
nauki zawodu wykonywali pracę dydaktyczną i wychowawczą w wymiarze przewi-
dzianym dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu, czyli 22 godziny tygodniowo (art.
42 ust. 3 pkt 5 tabeli). Także z tego, że przepis art. 91b ust. 1 dotyczy nauczycieli,
natomiast przepis art. 91b ust. 2a pracowników, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 4 i
5 ustawy, czyli wyraźnie odróżnia się - zresztą tak samo jak w podstawowym przepi-
sie art. 1 ustawy - nauczycieli od instruktorów praktycznej nauki zawodu. Oznacza to,
że przepis art. 91b ust. 1 Kart Nauczyciela nie ma zastosowania do instruktorów
praktycznej nauki zawodu, którzy nie są nauczycielami. Natomiast czym innym w tym
względzie jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 1992 r. w sprawie
organizowania i finansowania praktycznej nauki zawodu, praw i obowiązków pod-
miotów organizujących tę naukę, oraz uczniów odbywających praktyczną naukę za-
wodu (Dz.U Nr 97, poz. 479). Jest to regulacja wykonawcza tylko do ustawy z dnia 7
września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. Nr 95, poz. 425 ze zm.) i to, że zgodnie z
nią nie jest wykluczone, iż instruktorami praktycznej nauki zawodu mogą być pra-
cownicy, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza nie stanowi podstawowego
zajęcia (§ 7 ust. 2 pkt 2) wcale nie oznacza, że taki pracownik spełnia wskazane wa-
runki Karty Nauczyciela, gdyż regulacje rozporządzenia co do praktycznej nauki za-
wodu i instruktorów praktycznej nauki zawodu i tych, których podmiotowo obejmuje
Karty Nauczyciela, nie są tożsame. Wreszcie przedmiot niniejszej sprawy, której gra-
nice prawne i faktyczne wyznacza decyzja organu rentowego i zaskarżony wyrok, nie
wymaga odpowiedzi na postawione w kasacji zagadnienie co do wymiaru pensum
zajęć i charakteru pracy pracowników jednostek badawczo-rozwojowych wymaga-
nych do uzyskania emerytury nauczycielskiej. Warunki te określa ustawa, a obecna
sprawa prowadzi jedynie do stwierdzenia, że chodzi w niej o tych instruktorów prak-
tycznej nauki zawodu, których praca odbywa się na podstawie wskazanej ustawy o
systemie oświaty i tu nie jest nieprawidłowa konstatacja Sądu drugiej instancji, że
ogranicza się ją do pracy z uczniami szkół zawodowych (średnich i zasadniczych).
Praktyczna nauka zawodu tych uczniów w instytutach naukowo-badawczych nie jest
9
wykluczona, zwłaszcza przy określonej umowie ze szkołą. Niemniej zgodnie z
ustawą z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (jednolity tekst:
Dz.U. z 2001 r. Nr 33, poz. 388 ze zm.) nie jest to w ogóle ich cel zasadniczy. Także
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 1950 r. w sprawie utworzenia Insty-
tutu Zootechniki (Dz.U. Nr 24, poz. 210) na to nie wskazuje. Przeciwnie w zakresie
zleconym Instytut miał nadzór i koordynował prace naukowo-badawcze zakładów i
instytutów szkół wyższych (§ 4 ust. 2), a nie szkół zawodowych lub średnich.
Takie zasadnicze oceny na gruncie prawa materialnego w konsekwencji de-
cydowały o zakresie koniecznego postępowania dowodowego i podstawach oceny
dowodów. Podstawa kasacji oparta na naruszeniu przepisów postępowania ma zna-
czenie tylko wtedy, gdy uchybienie tym przepisom mogło mieć istotny wpływ na wy-
nik sprawy. Wskazana wyżej w prawie materialnym granica czasowa możliwego
uznania pracy za pracę szczególną w aspekcie nauczycielskiej emerytury oznacza,
że nawet gdyby do tego doszło to nie miałoby to wpływu na wynik sprawy. Kasacja
skutecznie nie podważa ustaleń stanu faktycznego, gdyż z powołanych przepisów
znaczenie ma jedynie art. 233 k.p.c (według zarzutów zapewne chodzi o przepis z §
1 tego artykułu),bowiem przepis art. 328 § 2 k.p.c. odnosi się do koniecznych ele-
mentów uzasadnienia wyroku, a więc z samej istoty nie może mieć wpływu na wynik
sprawy, natomiast przepis art. 227 k.p.c. z tego względu, że w kasacji nie ma zarzutu
pominięcia w ogóle dowodu jako takiego. Natomiast co do przepisu art. 233 § 1 k.p.c.
to można uznać, że zostałby on naruszony ale tylko wtedy, gdyby ocena dowodów
okazała się rażąco wadliwa lub w sposób oczywisty błędna. Tu zaś Sąd drugiej in-
stancji nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów. Stwierdzić należy, że ka-
sacja pomija, iż wskazane zaświadczenie o ilości godzin dydaktycznych oraz zezna-
nia świadka Sąd drugiej instancji ocenił na tle i łącznie z pozostałymi dowodami i
okolicznościami sprawy.
Z tych motywów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na mocy art. 39312
k.p.c.
========================================