Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dna 10 lutego 2006 r.
I PZ 33/05
1. Wskutek uchylenia art. 411 k.p.c. ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o
zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o
ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), stwierdzenie na
posiedzeniu niejawnym dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania
nie jest ograniczone do badania, czy wskazane przez skarżącego okoliczności
są oparte na podstawie przewidzianej w ustawie, lecz obejmuje także ocenę,
czy podstawa wznowienia rzeczywiście istnieje.
2. Podstawą wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c.
mogą być tylko okoliczności oraz środki dowodowe, które istniały przed roz-
strzygnięciem sporu (w trakcie postępowania i przed jego zakończeniem).
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Jerzy Kwaśniewski, Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 lutego
2006 r. zażalenia Waldemara K. na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 19 października 2005 r. [...] w sprawie
ze skargi o wznowienie postępowania
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy w Kielcach postanowieniem z dnia 19 października 2005 r. wy-
danym na posiedzeniu niejawnym odrzucił skargę o wznowienie postępowania w
sprawie [...] z powództwa Waldemara K. przeciwko Akademii Ś. w K. o przywrócenie
do pracy i wydanie rzeczy. Sąd Okręgowy powołując art. 403 § 2 k.p.c. stwierdził, że
skarga o wznowienie postępowania może być oparta o tzw. przyczyny restytucyjne,
w sytuacji gdy zostaną wykryte takie okoliczności faktyczne lub środki dowodowe,
które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać
2
w poprzednim postępowaniu. Podnosząc, iż w przedmiotowej sprawie powód docho-
dził wydania pozostawionych przez niego na terenie pozwanej uczelni rzeczy osobi-
stych i uznając, iż zakład pracy udostępnił powodowi te rzeczy wzywając do ich ode-
brania, czego powód nie uczynił, Sąd Okręgowy ustalił, że pozwany dołożył starań w
wykonaniu tego zobowiązania. Sąd Okręgowy stwierdził, że nie można przyjąć, aby
przedłożony przez powoda dokument (protokół przekazania rzeczy) dotyczył okolicz-
ności faktycznych, o jakich stanowi art. 403 § 2 k.p.c. Odnosząc się natomiast do
wniosku powoda o przesłuchanie „nowych” świadków podniósł, że spośród wskaza-
nych przez powoda osób Andrzej S. oraz Anna Ż. zostali już przesłuchani w postę-
powaniu przed Sądem pierwszej instancji, a ich zeznania posłużyły za podstawę
ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd. Natomiast pozostałe osoby są znane
powodowi od dawna, zatem mógł on i powinien przewidzieć, że posiadają wiedzę o
okolicznościach istotnych dla rozstrzygnięcia oraz skorzystać z tych wiadomości w
postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.
Sąd Okręgowy podkreślił, że niemożność skorzystania w poprzednim postę-
powaniu z określonych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych nie za-
chodzi wówczas, gdy istniała obiektywna możliwość powołania ich w tym postępo-
waniu, a tylko na skutek opieszałości, zaniedbania, czy błędnej oceny potrzeby ich
powołania, strona tego nie uczyniła. Zdaniem Sądu Okręgowego, zarówno przedło-
żony dokument, jak i ewentualne wiadomości odnośnie do okoliczności faktycznych
sprawy posiadane przez wskazane przez powoda osoby, nie są nowymi środkami
dowodowymi w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c.
Powód wniósł zażalenie na to postanowienie. Skarżonemu postanowieniu za-
rzucał naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik
sprawy - a mianowicie art. 410 § 1 k.p.c., przez odrzucenie wniesionej skargi, mimo
iż skarga została oparta na ustawowej podstawie, tzn. na podstawie przepisu art. 403
§ 2 k.p.c. Twierdził, że podał, iż wykrył nowe okoliczności faktyczne i dowodowe
świadczące o tym, że pozwana nie zabezpieczyła w sposób dostateczny jego rzeczy
i części z tych rzeczy nie wydała, powołując się na protokół przekazania rzeczy z
dnia 3 czerwca 2005 r. i że taki stan istniał już przed datą zakończenia postępowania
w sprawie Sądu Okręgowego, a wskazani przez powoda świadkowie powołani zostali
na okoliczność nieprawidłowości związanych z zabezpieczeniem i składowaniem
rzeczy powoda, o czym powód nie wiedział w toku procesu.
3
Podnosił również, że zaskarżone postanowienie nie jest uzasadnione i wyda-
ne zostało z naruszeniem art. 410 § 1 k.p.c., gdyż w skardze o wznowienie postępo-
wania podał ustawową podstawę jej wniesienia - podstawę restytucyjną z art. 403 § 2
k.p.c. i skargę uzasadnił. Podnosił także, iż na wstępnym etapie postępowania Sąd
nie bada trafności powołanych podstaw wznowienia postępowania, a tylko fakt ich
powołania, dokonując oceny podstaw wznowienia postępowania pod kątem ich
ustawowego charakteru, a więc czy są to podstawy wskazane w art. 401 i 403 k.p.c.
Podnosił, że pogląd ten jest aktualny również w obecnym brzmieniu art. 410 k.p.c.,
powołując orzeczenia Sądu Najwyższego odnoszące się do dwuetapowości badania
skargi o wznowienie postępowania (postanowienie z dnia 14 stycznia 1999 r., II UKN
417/98, OSNAPiUS 2000 nr 6, poz. 264 oraz postanowienie z dnia 2 lutego 2002 r., I
PZ 47/02, OSNP 2004 nr 9, poz. 159). Skarżący podkreślił, że w niniejszej sprawie
Sąd Okręgowy zajął się oceną zasadności (trafności) przytoczonej przez powoda
podstawy wznowienia i ta ocena stanowiła podstawę odrzucenia skargi, przez co
rozstrzygnięcie nastąpiło z naruszeniem art. 410 § 1 k.p.c., który nie upoważnił Sądu
Okręgowego do odrzucenia skargi o wznowienie postępowania.
Zażalenie zawiera wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przeka-
zanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Kielcach i orze-
czenia o kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odnosząc się do zarzutów zawartych w zażaleniu należy mieć na uwadze, iż
ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilne-
go oraz ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz.
98) znowelizowała przepisy dotyczące postępowania w sprawie skargi o wznowienie
postępowania. Obecnie, wskutek uchylenia art. 411 k.p.c., nastąpiła eliminacja dwu-
stopniowego postępowania, z podziałem na czynności sądowe, które mogły zostać
dokonane na posiedzeniu niejawnym (wstępne badanie skargi) oraz na rozprawie.
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 410 § 1 k.p.c. sąd odrzuca skargę wniesioną po
upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podsta-
wie, a postanowienie w tym przedmiocie może być wydane na posiedzeniu niejaw-
nym. Oznacza to, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym stwierdzenie na po-
siedzeniu niejawnym dopuszczalności wznowienia nie ogranicza się do badania, czy
4
wskazane przez wnoszącego skargę okoliczności oparte są na przewidzianej w
ustawie podstawie wznowienia, lecz obejmuje badanie i ustalenie, czy podstawa
wznowienia rzeczywiście istnieje. Zgodnie z art. 3 wskazanej wyżej ustawy z dnia 22
grudnia 2004 r. sprawy wszczęte przed dniem wejścia ustawy w życie toczą się od
tego dnia według przepisów tej ustawy (odstępstwo dotyczy jedynie złożenia i rozpo-
znania kasacji od orzeczenia wydanego przed dniem wejścia ustawy w życie).
Podnoszone przez skarżącego sformułowanie podstawy wznowienia w spo-
sób odpowiadający przepisom art. 401 - 404 k.p.c. nie oznacza oparcia skargi na
ustawowej podstawie wznowienia, wówczas gdy podnoszona podstawa nie zacho-
dzi. Jeżeli podstawa skargi nie zostanie przez sąd stwierdzona, podlega ona w myśl
art. 410 k.p.c. odrzuceniu. Rozstrzygnięcie Sądu drugiej instancji pod względem for-
malnym jest prawidłowe, a dopuszczalność rozpoznania skargi na posiedzeniu nie-
jawnym nie oznacza obecnie pozbawienia strony możności obrony swych praw (art.
379 pkt 5 k.p.c.). Skarżący zdaje się bowiem nie dostrzegać, iż podnoszone przez
niego argumenty i powoływane orzeczenia, wydane zostały w poprzednim stanie
prawnym i utraciły aktualność.
Sąd Okręgowy trafnie przyjął, iż podnoszone w skardze okoliczności nie mogą
uzasadniać wznowienia postępowania. Żądanie wznowienia postępowania oparte na
podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest dopuszczalne wtedy, gdy po zakończeniu postępo-
wania, którego dotyczy skarga, ujawniły się okoliczności faktyczne lub środki dowo-
dowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła sko-
rzystać w poprzednim postępowaniu. Podstawą wznowienia postępowania na pod-
stawie art. 403 § 2 k.p.c. mogą być takie nowe okoliczności oraz środki dowodowe,
które zaistniały przed rozstrzygnięciem sporu - w trakcie postępowania i przed jego
zakończeniem. Regulacja art. 403 § 2 k.p.c. dotycząca powołania (przedstawienia)
środków dowodowych (okoliczności faktycznych), które nie było w zakończonym po-
stępowaniu możliwe, nie może odnosić się więc do stanu po jego zakończeniu. Sta-
nowisko to jest utrwalone (por. między innymi uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68, OSN 1969 nr 12, poz. 208).
W niniejszej sprawie wyrok Sądu drugiej instancji zapadł 18 maja 2005 r., na-
tomiast powód powołuje się w skardze na to, iż 1 i 3 czerwca 2005 r. „wykrył okolicz-
ności faktyczne, środki dowodowe, które przemawiają za tym, iż Uczelnia nie zabez-
pieczyła wszystkich jego rzeczy i nie zwróciła całej jego własności”, podając jako do-
wód protokół z dnia 3 czerwca 2005 r. z przekazania tych rzeczy. Okoliczność
5
stwierdzona protokołem miała miejsce po zakończeniu postępowania. Podobnie na-
leży potraktować okoliczności, na które mieliby zeznawać zawnioskowani świadko-
wie, skoro (jak wynika ze skargi) mają one dotyczyć rzeczy, które rzeczywiście po-
wód posiadał w miejscu pracy w zestawieniu z rzeczami odebranymi protokolarnie.
Podkreślić także należy, iż świadkowie Marcin S. i Anna Ż. złożyli już zeznania w
sprawie, na co wskazał Sąd Okręgowy. Podnieść należy, iż przepis art. 403 § 2 k.p.c.
obejmuje fakty nieujawnialne albo stronie nieznane i dla niej niedostępne, natomiast
niemożność skorzystania w poprzednim postępowaniu z określonych okoliczności
faktycznych lub środków dowodowych nie zachodzi, gdy istniała obiektywna możli-
wość powołania ich w postępowaniu. Powód wnioskuje o ponowne przesłuchanie
tych samych świadków, a co do pozostałych nie wykazuje niemożności skorzystania
z ich zeznań w postępowaniu przed Sądami obu instancji.
Skarga powoda jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia podlegała
więc odrzuceniu (art. 410 § 1 k.p.c.), co w aktualnym stanie prawnym może być do-
konane postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym. W świetle powyższe-
go zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi nie mogło zostać uwzględnione i
dlatego Sąd Najwyższy je oddalił na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c.
========================================