Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 29 MARCA 2006 R.
I KZP 3/06
Zasady wykonania środka karnego przepadku przedmiotów, także w
odniesieniu do środków odurzających bądź substancji psychotropowych, o
których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narko-
manii (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1485) określa art. 187 k.k.w. z wyjąt-
kami przewidzianymi w art. 194 k.k.w.
Przewodniczący: sędzia SN J. Sobczak (sprawozdawca).
Sędziowie SN: P. Kalinowski, R. Malarski.
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.
Sąd Najwyższy w sprawie Pawła P., po rozpoznaniu przedstawione-
go na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w S., postanowie-
niem z dnia 6 grudnia 2005 r., zagadnienia prawnego wymagającego za-
sadniczej wykładni ustawy:
„Czy w obowiązującym stanie prawnym, wobec treści przepisu § 1 pkt 4
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 września 2003 r. w
sprawie wykazu przedmiotów, które w razie orzeczenia ich przepadku
przekazuje się bezpośrednio innym organom niż właściwy urząd skarbowy
(Dz. U. z 2003 r. Nr 167, poz. 1635), wydanego na podstawie art. 194
ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy, prawidłowa
jest przyjmowana przez organ postępowania wykonawczego – urząd skar-
bowy interpretacja, że przepis art. 187 Kodeksu karnego wykonawczego
nie ma zastosowania do wykonywania orzeczonego przez sąd przepadku
środków odurzających bądź substancji psychotropowych, o których mowa
2
w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z
2005 r. Nr 179, poz. 1485).”
p o s t a n o w i ł udzielić odpowiedzi jak wyżej.
U z a s a d n i e n i e
Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne wyłoniło
się na tle następującego stanu faktycznego:
Wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 10 czerwca 2005 r., orze-
czono w odniesieniu do Pawła P., skazanego za przestępstwo z art. 48
ust.1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, w
oparciu o przepis art. 55 ust. 1 tejże ustawy przepadek substancji proszko-
wej (siarczanu amfetaminy). Wyrok ten uprawomocnił się dnia 18 czerwca
2005 r. i został skierowany do wykonania. W dniu 3 sierpnia 2005 r. Za-
stępca Komendanta Powiatowego Policji w Ł. zwrócił się do sądu wykonu-
jącego orzeczenie o wyznaczenie Urzędu Skarbowego w D., jako właści-
wego do wykonania orzeczonego przepadku. Postanowieniem z dnia 16
września 2005 r. Sąd Rejonowy w G., na podstawie art. 13 k.k.w. rozstrzy-
gnął wątpliwość dotyczącą wykonania przepadku w ten sposób, że wska-
zał, jako organ właściwy do wykonania przepadku zabezpieczonego w
sprawie środka odurzającego Urząd Skarbowy w G., podkreślając że w
sprawie ma zastosowanie przepis art. 187 k.k.w.
Powyższe postanowienie zaskarżył Naczelnik Urzędu Skarbowego w
G. wskazując (opierając się na cytowanym wyżej rozporządzeniu Ministra
Sprawiedliwości z dnia 8 września 2003 r.), że przedmioty, których posia-
danie wymaga zezwolenia organów administracji rządowej przekazuje się
właściwej miejscowo komendzie wojewódzkiej Policji. W treści uzasadnie-
3
nia podniesiono, że „zezwolenie na posiadanie, wytwarzanie, przetwarza-
nie, przerabianie i obrót środków odurzających, substancji psychotropo-
wych lub ich preparatów oraz prekursorów grupy I-R wydaje wojewódzki
inspektor farmaceutyczny lub Główny Inspektor Farmaceutyczny, który
zgodnie z przepisem art. 112 ustawy z dnia 6 września 2000 r. Prawo far-
maceutyczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533 ze zm.) jest centralnym or-
ganem administracji rządowej, a wojewódzki inspektor farmaceutyczny jest
kierownikiem wojewódzkiej inspekcji farmaceutycznej, wchodzącej w skład
zespolonej administracji wojewódzkiej”.
Sąd Okręgowy w S., rozpoznając przedmiotowe zażalenie, powziął
wątpliwość, co do tego, czy to właściwe jednostki Policji czy też urzędy
skarbowe są kompetentne do wykonywania orzeczonego przez sąd prze-
padku środków odurzających bądź substancji psychotropowych, w szcze-
gólności zaś, czy zgodnie z przepisem art. 187 k.k.w. właściwym organem
postępowania wykonawczego w tym zakresie jest urząd skarbowy. W treści
uzasadnienia zagadnienia prawnego wymagającego, zdaniem Sądu Okrę-
gowego, zasadniczej wykładni ustawy podniesiono, że brak jest przepisów
wykonawczych do art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o prze-
ciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198), na podstawie
którego orzeczono przepadek. Zauważono także, że przepis art. 55 ustawy
z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii nie odsyłał w tym
zakresie ani do innych przepisów tejże ustawy, tj. do art. 12 bądź też do
art. 22 ustawy, ani też do przepisu art. 194 k.k.w. Podkreślono wreszcie, że
brak jest też odpowiednich regulacji w przepisach obowiązującej obecnie
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Z tego też
względu, w ocenie Sądu Okręgowego wydaje się, że w przedmiotowej
sprawie powinno mieć zastosowanie rozwiązanie wykonawcze wynikające
wprost z Kodeksu karnego wykonawczego, a zawarte w przepisie art. 187
k.k.w., który stanowi, że sąd bezzwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku
4
przesyła jego odpis lub wyciąg urzędowi skarbowemu właściwemu ze
względu na siedzibę sądu pierwszej instancji, w celu wykonania środka
karnego w postaci orzeczonego przepadku lub nawiązki na rzecz Skarbu
Państwa. Zdaniem Sądu Okręgowego akty prawne, na jakie powołał się w
uzasadnieniu zażalenia Naczelnik Urzędu Skarbowego – to jest rozporzą-
dzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 września 2003 r. w sprawie wyka-
zu przedmiotów, które w razie orzeczenia ich przepadku przekazuje się
bezpośrednio innym organom, niż właściwy urząd skarbowy (Dz. U. z 2003
r. Nr 167, poz. 1635) oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26
stycznia 2005 r. w sprawie postępowania w celach szkoleniowych ze środ-
kami odurzającymi, substancjami psychotropowymi lub ich preparatami
oraz prekursorami grupy I-R, a także warunków ich przechowywania i spo-
sobu ich niszczenia przez jednostki organizacyjne administracji rządowej
wykonujące czynności operacyjno - rozpoznawcze (Dz. U. z 2005 r. Nr 21,
poz. 176) są aktami wykonawczymi wydanymi na podstawie przepisu art.
194 k.k.w. (stanowiącego lex specialis do art. 187 k.k.w.) oraz na podsta-
wie art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu nar-
komanii, lecz nie odnoszą się do wykonania przepadku wynikającego ze
wskazywanego wyżej przepisu art. 55 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii.
Prokurator Krajowy, podnosząc, iż pytanie prawne przedstawione
przez Sąd Okręgowy w S. nie spełnia wymogów określonych w art. 441
k.p.k., wniósł o odmowę podjęcia uchwały odpowiadającej na pytanie
prawne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Sąd Okręgowy formułując pytanie trafnie zauważył, że wykonanie
orzeczonego w niniejszej sprawie przepadku przedmiotów w postaci środ-
ków odurzających powinno następować na podstawie przepisów Kodeksu
karnego wykonawczego. Wynika to jednoznacznie z treści art. 1 § 1 k.k.w.,
5
ponieważ obowiązująca w chwili orzekania ustawa z dnia 24 kwietnia 1997
r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198), zastą-
piona następnie ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narko-
manii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485), w tej kwestii nie „stanowi inaczej”. Ogólne
zasady wykonania środka karnego przepadku przedmiotów określa art.
187 k.k.w. Dokonuje tego urząd skarbowy, właściwy ze względu na siedzi-
bę sądu pierwszej instancji. Wyjątki od tej reguły zawarte zostały – na co
również słusznie wskazuje Sąd Okręgowy – między innymi w art. 194
k.k.w. Na podstawie tego ostatniego przepisu Minister Sprawiedliwości
rozporządzeniem z dnia 8 września 2003 r. (Dz. U. Nr 167, poz. 1635)
określił wykaz przedmiotów, które w razie orzeczenia ich przepadku prze-
kazuje się bezpośrednio organom innym niż właściwy urząd skarbowy,
wśród nich zaś te, których posiadanie wymaga zezwolenia organów admi-
nistracji rządowej, a które nie są sprzętem lub ekwipunkiem wojskowym (§
1 pkt 1).
Dla rozstrzygnięcia zażalenia złożonego w niniejszej sprawie na pod-
stawie art. 13 § 3 k.k.w. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w G. nie-
zbędne jest stwierdzenie, czy przedmiot, którego przepadek orzeczono,
należy do jednej z kategorii wymienionych we wskazanym wyżej rozporzą-
dzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 września 2003 r., a w szczególno-
ści w § 1 pkt 4 tego rozporządzenia. Istota problemu sprowadza się w tej
sytuacji do poczynienia ustaleń faktycznych. Analiza i ocena materiału do-
wodowego w niniejszej sprawie pozwala na określenie, że „substancja
proszkowa” o łącznej wadze 0,617 g, której przepadek orzekł Sąd Rejono-
wy w G. w punkcie II wyroku z dnia 10 czerwca 2005 r., stanowi siarczan
amfetaminy (ekspertyza kryminalistyczna z k. 38 – 41 akt sprawy). Należy
on więc do substancji psychotropowych grupy II-P wymienionych w załącz-
niku nr 2 do ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
W tej sytuacji niezbędne jest więc jedynie ustalenie, czy ten konkretny śro-
6
dek należy do grupy środków odurzających i substancji psychotropowych,
których posiadanie wymaga zezwolenia w świetle przepisów wymienionej
wyżej ustawy – mając zwłaszcza na uwadze jej art. 34 i 42 – a także sto-
sownych aktów wykonawczych, jak w szczególności rozporządzenia Mini-
stra Zdrowia z dnia 13 stycznia 2003 r. w sprawie preparatów zawierają-
cych środki odurzające lub substancje psychotropowe, które mogą być po-
siadane w celach medycznych, po uzyskaniu zgody wojewódzkiego inspek-
tora farmaceutycznego (Dz. U. Nr 37, poz. 324). Dokonanie takiej oceny
jest rzeczą sądu rozstrzygającego zażalenie wniesione w niniejszej spra-
wie, którego – w tym względzie – Sąd Najwyższy nie jest władny zastąpić.
Pozostały zakres rozważań i wątpliwości Sądu Okręgowego w S. wy-
kracza poza granice określone w art. 441 k.p.k. W uzasadnieniu przedsta-
wionej kwestii zawarte są bowiem rozważania, dotyczące różnych hipote-
tycznych sytuacji związanych z warunkami posiadania środków odurzają-
cych i substancji psychotropowych. Nie są one jednak związane z realiami
konkretnej sprawy. Udzielenie odpowiedzi przez Sąd Najwyższy dotyczącej
ogólnych zasad związanych z przepadkiem wszelkich rodzajów i kategorii
środków, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, wykra-
czałoby poza zakres dopuszczalny przez art. 441 k.p.k., stając się tzw.
„wykładnią abstrakcyjną”, której dotyczą całkiem inne przepisy (por. m.in.
uchwałę SN z dnia 13 marca 1997 r., I KZP 2/97, OSNKW 1997, z. 5-6,
poz. 39 czy postanowienie SN z dnia 19 kwietnia 2000 r., I KZP 6/2000,
Wok. 2000, nr 8, poz. 23).
Przyjmując, że w praktyce sądowej w okręgu Sądu Okręgowego w S.
rozbieżnie interpretowane bywają przepisy odnoszące się do przepadku
środków odurzających bądź substancji psychotropowych, w tym art. 187
k.k.w. – co podkreśla zwracający się z pytaniem prawnym – Sąd Najwyż-
szy podjął uchwałę jak na wstępie.